درگیری نکونام و تصویربردار زیر ذره بین؛ فیلمبردار لالیگایی قانونی بود؟

جی پلاس؛ به نقل از ورزش سه، اتفاقاتی که در آخر دیدار روز گذشته استقلال و ذوب آهن رخ داد، سوژه 24 ساعت اخیر فوتبال ایران است. جایی که پس از سوت داور و اعلام پایان بازی، جواد نکونام و فیلمبردار لالیگایی مسابقه، در متن یک تنش و درگیری خبرساز قرار گرفتند که واکنش‌های گسترده‌ای را در پی داشت.

صدا و سیمای اصفهان برای این مسابقه، تصمیم گرفت تا سبک جدیدی که پیش از این در بازی سپاهان و پرسپولیس اجرا کرده بود را تکرار کند. یک فیلمبردار سیار که با نام سبک لالیگایی معروف شده، در کل زمان مسابقه، کنار زمین ایستاده بود و از اتفاقات مختلفی که رخ می داد، تصویربرداری می‌کرد.

اما حضور چندباره این فیلمبردار در محوطه فنی استقلال، با خشم نکونام روبرو شد و او تصمیم گرفت راهی نشست خبری پس از بازی نشود. در ادامه نیز اتفاقاتی رخ داد که با اعتراض شدید خبرنگاران اصفهانی حاضر در استادیوم فولادشهر همراه شد. سجاد ایمانیان، مسئول بخش سوشیال مدیای کنفدراسیون فوتبال آسیا درخصوص اینکه طی تورنمنت‌های بزرگ و مختلف AFC و فیفا پروتکل‌های خاص این نوع سبک فیلمبرداری کاملا تعریف شده است، به صحبت پرداخت. نکته مهم این است که باید در جلسه هماهنگی پیش از مسابقه، این نوع فیلمبرداری به اطلاع دو تیم استقلال و ذوب آهن می‌رسید که پیگیری‌ها نشان می‌دهد این اتفاق رخ نداده بود. گزیده حرف‌های او را به صورت گزارش در زیر می‌خوانیم:

قوانین پخش زنده برای هر تورنمنتی متفاوت است. مثلا قوانین فیلمبرداری و پخش لیگ قهرمانان اروپا با جام جهانی یا لیگ قهرمانان آسیا فرق دارد. هر کمپانی که حق پخش را خریداری کرده، پکیج بازی را با شکل و شمایل خاصی در اختیار مشتریانش می‌گذارد.

می‌دانیم که در ایران تنها صدا و سیما پخش مسابقات را برعهده دارد و هر شبکه استانی نیز به روش خود، بازی‌ها را پوشش می‌دهد. به طور مثال ممکن است در آبادان بازی‌ها با چهار دوربین پخش شود و دوربینی در Technical Area یا محوطه فنی نباشد ولی صدا و سیمای اصفهان این کار را انجام دهد. یعنی هر مربی و تیمی با فیلمبرداری‌های متفاوتی روبرو می‌شود.

زمانیکه فیفا قصد دارد پخش زنده مسابقاتی را انجام دهد، یک جلسه ورکشاپ را برای تیم‌ها برگزار کرده و Camera Planهایش رونمایی می‌ کند. مثلا ممکن است فیفا تصمیم بگیرد با هلی کوپتر از مسابقه‌ای فیلمبرداری کند یا یک Remote Camera را به کار بگیرد که این موضوع به مدیا آفیسر تیم اطلاع داده می‌شود و اگر تیمی با این نوع فیلمبرداری مشکل داشته باشد، آن را به مسئولین برگزاری مسابقه اطلاع می دهد.

فرض کنیم که این هماهنگی‌ها قبل از بازی هم صورت گرفته باشد و تیم‌ها اعلام کرده باشند مشکلی با این نوع فیلمبرداری ندارند. اما در روز مسابقه، فردی در کنار زمین وجود دارد که مسئول کنترل نوع فیلمبرداری‌های سیار یا Remote Camera است. فیلمبردار نمی‌تواند هر زمان که تشخیص داد، به مربیان نزدیک شود و در کمترین فاصله ممکن، مشغول فیلمبرداری باشد و باید از مسئول مربوطه که فیفا او را Broadcaster Floor Manager می‌نامد، اجازه بگیرد.

این مسئول، یک میز دارد و کنار زمین نشسته و با مسئول پخش زنده در ارتباط است. او وظیفه دارد که اتفاقات استادیوم را زیر نظر بگیرد. زمانیکه این فرد می بیند سرمربی تیم عصبی است، به دوربین سیار می گوید از او فاصله بگیرد چون امکان درگیری وجود دارد چون آدرنالین سرمربی بالاست. حتی در این زمینه کلاس های آموزشی برگزار شده و کسی که مسئول Broadcaster Floor Manager است، چندین ایونت را در فیفا تجربه کرده است.

اما در ایران ساختاری برای این موضوع وجود ندارد که بخواهیم بگوییم کار نکونام اشتباه بوده است یا فیلمبردار. اگر قوانین نوشته شده درستی از سوی صدا و سیما برای تمام بازی‌های لیگ نوشته می‌شد، این اتفاقات رخ نمی داد. این قوانینی که در بالا گفته شد، در تمامی استادیوم‌های قطر اجرا می شود چون این قوانین برای جام جهانی ثبت شده است.

من صحنه‌های بازی استقلال و ذوب آهن را دیدم. در کلاس‌های سوشیال مدیا تأکید می شود زمانیکه تیمی شکست خورده و شما از بازیکن آن تیم فیلمبرداری می کنید، حتی اگر آن بازیکن به شما فحاشی کرد، این شما هستید که باید بر اعصابتان مسلط باشید چرا که بازیکن در حالت عادی نیست و ممکن است تحت فشارهای پس از شکست باشد. در نتیجه این افراد سوشیال مدیا هستند که باید در این مواقع آرام باشند و نفر اول در کوتاه آمدن یک درگیری باشند.

یک بار دیگر می گویم، زمانیکه تیمی وارد مسابقاتی می شود، فرم هایی را پر می کند که آن قوانین را رعایت می کند. ولی اگر با مسائلی مانند فیلمبرداری مشکل داشته باشد، به این موضوع اعتراض می کند. نه در بازی استقلال و ذوب آهن بلکه در کل لیگ کشور چنین قوانین و تفاهم نامه‌هایی را نداریم که باشگاه‌ها در جریان این نوع پخش و فیلمبرداری باشند.

در تمامی تورنمنت‌های معتبر، بخشی برای معرفی قوانین پخش تلویزیونی وجود دارد. اینکه در هر بازی قرار است از چند دوربین استفاده شود، از قبل مشخص است و اینگونه نیست که صبح مسابقه دوربینی اضافه یا کم شود. حتی در استادیوم نیز برای هر رسانه ای، مکانی در نظر گرفته می شود که فیلمبردار آن رسانه می تواند از فضا و نقاطی که در دسترس دارد، فیلمبرداری یا عکاسی کند.

البته باید در نظر گرفت که این قوانین مخصوص تورنمنت‌هایی نظیر جام جهانی 2022 قطر است و نمی‌توان گفت که همان قوانین برای لیگ ایران انجام شود ولی بحث این است که هر کشور و هر لیگی باید قوانین خود را مکتوب کند و با باشگاه ها و شبکه های پخش کننده در میان گذاشته شود.

درباره فیلمبرداری نزدیک از مربی، فیفا به شدت این موضوع را مدیریت می کند و اجازه تنش و درگیری را نمی‌دهد. حتی برای مصاحبه های بعد از بازی نیز تأکید شده که مدیا آفیسر مسابقه، شرایط را در نظر بگیرد. مثلا اگر تیمی شکست خورده، حذف شده است، از مرحله گروهی صعود نکرده، تأکید می شود که شرایط تیم بازنده در نظر گرفته شود. حتی قوانینی درباره دوربین عنکبوتی وجود دارد که نباید از میزان مشخصی، این دوربین پایین بیاید.

در رابطه با تعریف قوانین فیلمبرداری و اینکه همه چیز از قبل پیش بینی شده جالب است بدانید در قوانین VAR فیفا آمده است که فیلمبردار حق ندارد به میز داور چهارم یا مانیتوری که داور مسابقه در حال مشاهده آن است، از حدی فراتر برود.

در پایان باید گفت امید است که سازمان لیگ و صدا و سیما برای تصویب قوانینی ثابت و جامع درخصوص نحوه فیلمبرداری مسابقات و رسیدن به یک پروتکل مشخص، به جمع بندی نهایی برسند تا شاهد اینگونه اتفاقات نباشیم. چرا که قرار است به زودی VAR نیز وارد کشور شود و ممکن است چالش‌های اینچنینی به وجود بیاید و منجر به درگیری و تنش‌هایی در کنار زمین شود.