جام جهانی فوتبال زنان 2023 از روز پنجشنبه آغاز خواهد شد.
جی پلاس؛ در کنار همه رویدادهای فوتبالی مرتبط با مردان که همه ساله چشم های جهانیان را به خود خیره می کند و شور و هیجان را در سراسر جهان با خود به همراه می آورد، حالا زنان هم از این سفره پر رنگ و آب، سهم خود را طلب می کنند و برای آن در حال جنگ و تلاش هستند.
فوتبال را همواره به عنوان ورزشی مردانه شناخته اند. ورزشی که تا سال ها زنان در آن جایگاه والایی نداشتند. در زمین کسی آن ها را جدی نمی گرفت و روی سکوها و پای گیرنده های تلویزیون هم غالبا تماشاگران درجه دو بودند. از آغاز دهه 90 میلادی اما معادلات تغییر کرد. زنان با تشکیل جام جهانی، اعلام حضور کردند و توجه دنیا را به خود جلب کردند. جام جهانی زنان در مقایسه با جام جهانی مردان، رویدادی نو و تازه محسوب می شود چرا که فقط 32 سال است که از شروع آن می گذرد و دوره پیش روی آن که از روز پنجشنبه به میزبانی استرالیا و نیوزلند آغاز می شود، نهمین جامی است که زنان را درون مستطیل سبز به دور خود جمع می کند.
در ادامه مروری مختصر داشته ایم بر تاریخچه هشت دوره ای که جام جهانی زنان برگزار شده و دوره نهمی که پیش روی فوتبال دوستان است. فوتبال دوستانی که در تابستان گرم و بی فوتبال 1402/2023 ، چاره ندارند جز این که کلیشه های جنسیتی را کنار بگذارند و از فوتبالی لذت ببرند که دیگر اسمش «فوتبال زنان» نیست بلکه اسمش «فوتبال» است.
1991؛ استارت از شرق آسیا
اولین دوره رقابت های جام جهانی زنان به میزبانی کشور چین برگزار شد. چین که همواره یکی از قدرت های مطرح در فوتبال زنان به حساب می آمد، در استان گواندونگ 12 تیم برتر جهان را گرد هم جمع کرد و سنگ بنای جام جهانی را بنیان گذاشت. در این دوره از رقابت ها، آمریکا که با 4 قهرمانی پرافتخارترین تیم این تورنمنت هم به حساب می آید، توانست برای اولین بار جام قهرمانی را بالای سر ببرد. آمریکایی ها در فینال جام جهانی 1991 با نتیجه 2-1 نروژ را شکست دادند و سوئد هم در این دوره از مسابقات به مقام سوم دست یافت.
1995؛ اروپایی ها وارد می شوند
سوئد پس از کسب عنوان سوم در نخستین دوره جام جهانی زنان، این بار خود میزبانی این رقابت ها را برعهده گرفت تا به اولین کشوری تبدیل شود که هم جام جهانی مردان را میزبانی کرده(1958) و هم جام جهانی زنان را. با این میزبانی، اروپایی ها به شکلی جدی تر به جام جهانی نگریستند و نتیجه اش این شد که جام در قاره سبز باقی ماند و سهمی به آمریکا یا چین-مدعیان سنتی فوتبال زنان- نرسید.
این دوره از مسابقات هم که با حضور 12 تیم و در سه گروه چهار تیمی برگزار شد، درنهایت با قهرمانی تیم دوم دوره پیشین به پایان رسید. نروژ موفق شد در دیدار فینال با نتیجه 2-0 از سد آلمان عبور کند و مدال نقره دوره قبل خود را به طلا تبدیل کند. همچنین آمریکا، مدافع عنوان قهرمانی، در دیدار رده بندی با نتیجه 2-0 چین را شکست داد و سوم شد. چینی که در یک چهارم نهایی، سوئد میزبان را در ضربات پنالتی حذف کرده بود.
1999؛ باشکوه ترین جام جهانی تاریخ
جام جهانی 1999 از چند جهت، خاص ترین و باشکوه ترین جام جهانی در عرصه فوتبال زنان محسوب می شود. این بار و پس از برگزاری دو دوره، نوبت آمریکا بود که به اتکای تیم قدرتمندش میزبانی این مسابقات را برعهده بگیرد. آمریکایی که در سال 1994 میزبان جام جهانی فوتبال مردان و در سال 1996 میزبان المپیک بود. آمریکایی ها برای این میزبانی اما با یک چالش بزرگ مواجه بودند. فوتبال در آمریکا اساسا ورزش محبوبی تلقی نمی شود و در آن مقطع هم این نگران وجود داشت که این مسابقات با استقبال سرد مردم این کشور مواجه شود اما چنین اتفاقی نیفتاد.
در این دوره از رقابت ها، تعداد تیم ها از 12 به 16 افزایش یافت که خود تحول مهمی در فوتبال زنان به حساب می آمد. همچنین میانگین حضور بیش 37 هزار تماشاگر در هر بازی و بیش از یک میلیون نفری که در مجموع بازی های جام جهانی آمریکا را از نزدیک تماشا کردند، رکوردی تاریخی را در این عرصه به ثبت رساند که تا سال 2015 پا بر جا ماند. ضمن این که تمام 32 مسابقه این دوره از رقابت ها از شبکه های تلویزیونی مختلف در آمریکا، اغلب به صورت زنده پخش شد که در نوع خود بی سابقه بود. آمریکا که با یک میزبانی باشکوه، آماده برگزاری یک جشن قهرمانی با شکوه هم بود، در فینال این دوره از رقابت ها در ورزشگاه رز بول ایالت کالیفرنیا، در حضور بیش از 90 هزار تماشاگر خود به مصاف چین رفت و درنهایت توانست پس از تساوی بدون گل در اوقات قانونی و اضافی، در ضربات پنالتی با نتیجه 5-4 به برتری برسد و جام را در خانه نگه دارد. در این دوره از رقابت ها برزیل به مقام سوم دست یافت.
2003؛ اعلام حضور یک قدرت جدید
این دوره از جام جهانی قرار بود یک بار دیگر به چین برود اما به دلیل گسترش ویروس سارس در این کشور قرعه میزبانی را یک بار دیگر به نام آمریکا زد تا این کشور دومین میزبانی پیاپی خود را تجربه کند.
این دوره اما برای آمریکایی ها چندان خوش یمن نبود. آن ها که هدفی جز تکرار موفقیت های پیشین خود نداشتند، این در نیمه نهایی و در مقابل تیم اوج گرفته آلمان با سه گل مغلوب شدند تا درنهایت فقط به رتبه سومی این رقابت ها بسنده کنند. آلمان هم که تیم سرحالی را راهی این تورنمنت کرده بود، در فینال و با گل طلایی، سوئد را 2-1 شکست داد و قهرمان جام جهانی شد.
2007؛ ادامه حکمرانی آلمان
چین بالاخره توانست میزبانی از دست رفته دوره قبل خود را با چهار سال تاخیر پس بگیرد و یک بار دیگر جام جهانی زنان را در کشور خود برگزار کند. در این دوره همچنان بازی ها با 16 تیم برگزار می شد اما دیگر خبری از گل طلایی نبود چون فیفا دستور حذف آن را صادر کرده بود. گل طلایی ای که در دوره قبلی، سند قهرمانی آلمان را امضا کرده بود. در این دوره از مسابقات باز هم دست قدرت های سنتی فوتبال زنان یعنی چین و آمریکا از جام کوتاه ماند و آلمان توانست از عنوان قهرمانی خود دفاع کند. آلمانی که در بازی افتتاحیه جام با 11 گل آرژانتین را در هم کوبید، در یک چهارم نهایی و نیمه نهایی 3 گل به کره شمالی و نروژ زد و در فینال هم با دو گل برزیل را مغلوب کرد. چین میزبان در این دوره از مسابقات در مرحله یک چهارم نهایی حذف شد و آمریکا هم مثل دوره قبلی به مدال برنز جام جهانی دست یافت.
2011؛ زندگی پس از مرگ برای ژاپن
دو قهرمانی پیاپی در جام جهانی زنان به انضمام تجربه موفق میزبانی جام جهانی 2006 در بخش مردان، این اعتماد به نفس را در آلمانی ها به وجود آورد که میزبانی ششمین دوره از جام جهانی زنان را برعهده بگیرند و بر همین اساس، 9 شهر در نقاط مختلف آلمان میزبان 16 تیم حاضر در رقابت های جام جهانی زنان 2011 شدند. پوشش تلویزیونی این دوره از مسابقات هم تا آن سال بی سابقه بود چرا که تمام بازی ها با کیفیت HD تصویر برداری شد و هر 32 مسابقه توسط شبکه های تلویزیونی کشور آلمان به صورت زنده پخش گردید. ضمن این که شبکه های تلویزیونی کشورهای مختلفی نظیر آمریکا، انگلیس و قطر هم تعداد قابل توجهی از مسابقات را مورد پخش قرار دادند. این دوره اما برای آلمان میزبان چندان خوب پیش نرفت. مدافع عنوان قهرمانی دو دوره اخیر این رقابت ها در خانه خود اسیر شگفتی سازانی شد که می خواستند یک بار دیگر نام قاره آسیا را در جهان زنده کنند. تیم ملی زنان ژاپن که در دوره های اخیر جام جهانی جایی در جمع تیم های مدعی این رقابت ها نداشت، توانست ضمن صعود از دور گروهی، در مرحله یک چهارم نهایی با یک گل آلمان را شکست دهد. ژاپنی های سخت کوش در نیمه نهایی هم دست از شگفتی سازی برنداشتند و موفق شدند با نتیجه 3-1 تیم ملی سوئد، یکی دیگر از مدعیان همیشگی جام جهانی زنان را از پیش رو بردارند و پا به فینال بگذارند. در دیدار فینال اما آمریکا منتظر چشم بادامی ها بود. آمریکایی که دو بار هم از ژاپن پیش افتاد اما در هر دو مرتبه، ژاپنی ها کار را به تساوی کشاندند تا تعیین قهرمان به ضیافت پنالتی ها کشیده شود و آن جا موفقیت با ژاپن همراه بود تا در میان شگفتی همگان، آن ها با کسب برتری 3-1 مقابل آمریکا در ضربات پنالتی، به نخستین قهرمانی خود در این رقابت ها دست یابند. ارزش این قهرمانی آنجایی برای ژاپنی ها دو چندان می شود که بدانیم فاجعه اتمی فوکوشیما که در پی زلزله ای 9 ریشتری و یک سونامی وسیع در ژاپن رخ داد، تنها 4 ماه قبل از جام جهانی اتفاق افتاده بود و تیم ملی زنان ژاپن از دل چنین ویرانی ای برخاستند و قهرمانی را به خانه خود بردند.
2015؛ زنان 24 تیمی شدند
چهار سال پس از حماسه سازی زنان سرزمین آفتاب در قلب اروپا، جام جهانی یک بار دیگر به قاره آمریکا رفت اما این بار نه ایالات متحده بلکه کشور کانادا میزبانی اولین جام جهانی 24 تیمی تاریخ زنان را برعهده گرفت. جام جهانی ای که حالا جای پای خود را در ذهن فوتبال دوستان تقویت کرده بود و با الهام بخشی گسترده ای که در سطح جهان ایجاد کرده بود، این زمینه را فراهم کرد تا با موافقت فیفا، تیم های مشارکت کننده در آن افزایش یابند. در این دوره، آمریکا برای تثبیت قدرت خود، چاره ای جز اعاده حیثیت نداشت پس از همان ابتدا تورنمنت را با تمام قدرت آغاز کرد. آن ها پس از صعود راحت از دور گروهی، در یک هشتم نهایی کلمبیا را بردند و سپس در یک چهارم نهایی، مقابل رقیب سنتی خود یعنی چین با یک گل به برتری رسیدند. نسل جدید تیم ملی فوتبال زنان آمریکا که یک بار دیگر رویای قهرمان جهان شدن را در سر می پروراند، در نیمه نهایی آلمان مدعی را از پیش رو برداشت تا در دیدار فینال یک بار دیگر با ژاپن مواجه شود. ژاپنی که در فینال سال 2011 آمریکا را مغلوب کرده بود اما یانکی ها که تشنه کسب جام بودند، در مقابل مدافع عنوان قهرمانی جهان هم از خود ضعفی نشان ندادند و توانستند با برتری قاطع 5-2، جام قهرمانی را از ونکوور به سرزمین خود ببرند.
2019؛ این آمریکای پرافتخار
چهار سال پس از این که ایالات متحده آمریکا تاج و تخت خود در جام جهانی زنان را از تیم هایی نظیر آلمان و ژاپن پس گرفت، جام جهانی یک بار دیگر به قاره سبز برگشت و این بار فرانسه میزبانی بازی ها را برعهده گرفت. با این حال، این مسئله تفاوتی برای آمریکایی ها نکرد چرا که نسل طلایی آن ها به رهبری مگان راپینو و الکس مورگان دیگر قصد توقف کردن نداشتند. در دومین جام جهانی بیست و چهار تیمی تاریخ، آمریکا با 18 گل زده و بدون گل خورده از گروه خود صعود کرد و سپس با پشت سر گذاشتن اسپانیا، فرانسه و انگلیس فینالیست شد و آن جا هم با برتری 2-0 مقابل هلند، برای چهارمین بار بر سکوی نخست جهان ایستاد و عنوان پرافتخارترین تیم جام جهانی زنان را برای خود حفظ کرد. این دوره از جام جهانی از لحاظ پوشش رسانه ای رکوردی ماندگار را به نام خود ثبت کرد و توانست بیش از یک میلیارد مخاطب را از سرتاسر جهان به خود جذب کند.
2023؛ جام اولین ها
نهمین دوره جام جهانی زنان از روز پنجشنبه با میزبانی مشترک دو کشور استرالیا و نیوزلند آغاز خواهد شد. این اولین باری است که این مسابقات به صورت مشترک میزبانی می شود. همچنین این اولین بار است که در تاریخ جام های جهانی بزرگسالان، دو کشور از دو قاره متفاوت-استرالیا از آسیا و نیوزلند از اقیانوسیه- میزبانی را برعهده دارند. ضمن این که برای اولین بار در این دوره از بازی ها، جام جهانی با حضور 32 تیم برگزار خواهد شد تا از این حیث هم فوتبال زنان کاملا شبیه آن چیزی باشد که در فوتبال مردان رخ می دهد.
برای قهرمان این دوره از رقابت ها 10،500،000 دلار پاداش در نظر گرفته شده که این رقم برای تیم دوم 7،500،000 دلار و برای تیم سوم 6،750،000 دلار می باشد. همچنین بازی افتتاحیه این دوره از مسابقات ساعت 10:30 روز 20 جولای(29 تیر) بین تیم های نیوزلند و نروژ برگزار خواهد شد. همچنان در همان روز و از ساعت 13:30، دیگر میزبان این رقابت ها یعنی استرالیا به مصاف ایرلند خواهد رفت.
گروه بندی مسابقات جام جهانی زنان 2023 به ترتیب زیر است:
گروه A: نیوزیلند، نروژ، فیلیپین، سوییس
گروه B: استرالیا، ایرلند، نیجریه، کانادا
گروه C: اسپانیا، کاستاریکا، زامبیا، ژاپن
گروه D: انگلیس، هاییتی، دانمارک، چین
گروه E: آمریکا، ویتنام، هلند، پرتغال
گروه F: فرانسه، جامائیکا، برزیل، پاناما
گروه G: سوئد، آفریقا، ایتالیا، آرژانتین
گروه H: آلمان، مراکش، کلمبیا، کره جنوبی
