دورهمی منتقدان سینمایی و تقدیر از پیشکسوتان

ایسنا نوشت؛ در ابتدای مراسم اختتامیه هفتمین جشن نوشتار سینمایی ایران، ویدیویی از مراسم اختتامیه دوره‌های پیشین جشن انجمن و جشن نوشتار سینمایی پخش شد که تداعی‌کننده خاطرات این جشن برای اهالی سینمای حاضر در سالن بود.

سپس  کامران ملکی  که اجرای این مراسم را برعهده داشت، در سخنانی گفت: شعار این دوره جشن نوشتار سینمایی «از حال هم با خبر بودن» است که در واقع دورهمی منتقدان و سینماگران را تداعی کند و به همین دلیل است که برگزارکنندگان حیف‌شان آمد دورهمی دوستان قدیمی در ابتدای این مراسم به هم بخورد و مراسم را کمی با تاخیر آغاز کردیم.

محمدرضا لطفی  دبیر هفتمین جشن نوشتار سینمایی ایران گفت: ما از روز اولی که تصمیم گرفتیم این جشن را برگزار کنیم، بسیار حسی و دلی جلو آمدیم و تصمیم گرفتیم که خشت‌های پایانی این جشن را همینطور دلی روی هم بگذاریم. تابستان گذشته بود که مسئولیت هفتمین را برعهده من گذاشتند و اولین دلیلی که من تصمیم گرفتم این جشن را برگزار کنم، برای از حال هم باخبر شدن بود؛ چراکه آخرین بار ۱۰ بهمن ۱۳۹۸ در جشن بزرگ منتقدان بود که دورهم جمع شدیم و پس از آن تاکنون از حال هم خبر نداشتیم و این جشن، انگیزه‌ای برای دورهم جمع شدن شد.

وی با اشاره به فراخوان و مراحل داوری توضیح داد: ۲۰ آبان ۱۴۰۲ داوری آثار برگزار شد اما اینکه چرا دیر مراسم پایانی برگزار شد، مثنوی هفتاد من است. تجربه برگزاری جشن و جشنواره زیاد داشتم و می‌دانم فرمول‌های زیادی دارد اما ما در این دوره متوجه شدیم قاعده و زمین بازی تغییر کرده و بسیاری از نهادها شانه خالی می‌کنند یا توقعات بی‌جا دارند و همچنین بخش خصوصی نیز ملاک‌های عجیب و غریب دارد. واقعا با جیب خالی این جشن را برگزار کردیم و خوشحالم به همت بسیاری از دوستان این مراسم برگزار شد.

لطفی با ارائه گزارشی از جشن هفتم بیان کرد: ۱۳۸ اثر به دبیرخانه ارسال شد که از میان آنها، ۱۹ اثر در بخش ترجمه، ۲۶ اثر در بخش گفت‌وگو، ۴۸ اثر در بخش نقد و ۴۵ اثر در بخش یادداشت سینمایی داشتیم. بخش جنبی نیز حذف شد چون می‌خواستیم اعتبار جشن بالاتر رود.

صحبت‌های جعفر گودرزی درباره ممیزی

در ادامه مراسم،  جعفر گودرزی رییس هیات مدیره انجمن منتقدان سینمایی  با بیان اینکه دوستان در انجمن همیشه با دست خالی و دلی پرشور سعی می‌کنند رویدادها را رقم بزنند، گفت: امیدوارم روزهای خوبی در انتظارشان باشد و امید به همه وجود و زندگی‌مان برگردد.

وی در ادامه متنی را قرائت کرد که به شرح زیر است: «ما منتقد و نویسنده سینما هستیم و به همان اندازه که تصویر و قاب و دوربین برای ما مهم است، قلم و کاغذ و نوشتن هم اهمیت دارد و هویت ماست. به همان اندازه که با فیلم دیدن و تماشا ربط داریم، به کتاب و خواندن هم متصلیم. هم اهل فیلم هستیم هم اهل قلم. نسبت این دو اما در این روزگار، بیش از آن‌که استراتژیک باشد، تراژیک شده است. در روزگاری که هم قلم‌ها را می‌شکنند و هم قلم می‌کنند. امروز در حالی دور هم جمع شدیم که دو روز دیگر «روز قلم» است. نمی‌دانم باید این روز را به شما تبریک بگوییم یا تسلیت که در این سرزمین هر آن‌که در سر سودای قلم داشت به سوگ و غم نشست.»

او در ادامه با اشاره به ممیزی ها و اظهار تأسف از این شرایط به مناظرات انتخاباتی هم اشاره کرد و ادامه داد: حیرت کردم از وعده‌هایی که برای اعتلای هنر به میان می‌آمد. الباقی وعده‌هایی که درباره اشتغال و وضعیت زنان و جوانان و سیاست داخلی و خارجی بود، بماند؛ آقایان همین که پایشان را از گلوی باریک هنر و ادبیات و سینما بردارند و آموزش را به متولیان دلسوز این وادی بسپارند ما را بس است. این تلخ است که نویسنده از ترس سانسورهای فله‌ای دست به خودسانسوری می‌زند و خود قبل از بقیه نوشته‌اش را تکه تکه می‌کند، مبادا که بی سلیقگی اغیار روح نوشته‌اش را به یغما ببرد و آن را از معنا تهی کند. و تلخ‌تر از خودسانسوری این است که نویسنده خود قلمش را بشکند و دیگر ننویسد! چند داستاننویس، چند فیلمنامه‌نویس و چند ترانه‌سرا سراغ داریم که در سال‌های اخیر حتی نامی هم از آنها در محافل ادبی نیست؟! ماهیت قلم تا حد جشن امضاهای نمایشگاهی و اکران خصوصی‌های پرتعارفِ بی‌مایه پایین آمده، اما در بیشتر مواقع نه آن کتاب‌ها و نه این فیلم‌ها بار معنایی و محتوایی ندارند. نتیجه اعمال سلیقه‌هایی که دولت به دولت تغییر می‌کند، بدون اینکه حتی یک نظر درست کارشناسانه را در خود داشته باشد، جولان نویسنده‌نماهایی است که بیشتر از آن که به ذات قلم وفادار باشند، ثناگوی کسانی شده‌اند که هم زر دارند و هم زور! تربیت قلم به مزدها افتخار نیست و چنین قلمی نه تنها مبارک نیست که مایه افسوس و وا اسفا هم هست. با این همه اما هنوز هم با قلم و نوشتن است که دم می‌گیریم تا یادمان نرود که «می نویسیم پس هستیم.»

جشن نوشتار سینمایی جشن احترام به عدالت است

سپس،  علی دهکردی مدیرعامل خانه سینما  نیز به عنوان سخنران بعدی، عنوان کرد: عجیب است که مفهوم بزرگ عدالت از نقطه ظریف یک قلم می‌تواند آغاز شود، قلمی که می‌تواند در دست یک سیاست‌گذار و سیاست‌مدار باشد که در نقطه تحویلش عدالت شکل بگیرد. در نهایت عدالت به نقطه قلم شما می‌رسد و امروز من و دوستانم در خانه سینما به عنوان ادای احترام قلم عادلانه شما اینجا در کنار هم قرار گرفتیم. این جشن، جشن احترام به عدالت است و امیدوارم همواره قلم‌هایتان عادل باشد و سرنوشت کشورمان به عادلانه‌ترین قلم رقم بخورد.

وی بیان کرد: متاسفانه باعث شرم است که این جشن در بدترین شرایط مالی خانه سینما اتفاق افتاد که بتوانیم جشنی درخور ارزش والای قلم رقم بزنیم. ویدیویی که ابتدای مراسم پخش شد، بسیار زیبا و دلنشین بود؛ چقدر سخت بود که امروز برخی از عزیزان در میان ما نیستند و تاسف‌بارتر اینکه افرادی نیز خانه‌نشین شده‌اند اما این تصاویر افراد بزرگی بود که ما به حضورشان افتخار می‌کنیم.

تکوداشت درگذشتگان

در بخش بعدی مراسم، نوبت  به بخش نکوداشت درگذشتگان رسید که از علیرضا غفاری، محسن جعفری راد و مازیار شیخ‌محبوبی از اعضای انجمن منتقدان سینمای ایران تجلیل به عمل آمد. در همین راستا، علیرضا حسینی و جعفر گودرزی روی صحنه آمدند و از متین مهدوی همسر محسن جعفری راد و همسر مازیار شیخ‌محبوبی تقدیر کردند. خانواده علیرضا غفاری در ایران حضور نداشتند و امکان حضور در مراسم را نیافتند.

در ادامه اعضای هیات داوران هفتمین جشن نوشتار سینمایی ایران شامل رامتین شهبازی، امیررضا نوری پرتو، رضا صائمی و محمد هاشمی روی صحنه آمدند.  رضا صائمی  بیانیه هیات داوران این جشن را قرائت کرد و گفت: نشریه‌های سینمایی در کشورمان هم‌پا با پیدایش و گسترش تولیدی و کیفی سینمای ایران در دهه‌های گوناگون، یک روند دگرگون‌پذیرِ چشم‌گیر را از سر گذراندند. از یک‌سو سطح نگارش نقد و تحلیل‌های سینمایی را بالا بردند و از سویی دیگر میان نسل‌های فیلم‌بین و سینمایی‌نویس، نویسندگانی را پرورش داده‌اند که به‌مرور زمان، نظرها و دیدگاه‌های‌شان نه در حوزه‌ نقدِ سینمایی، بلکه میان خود سینماگران نیز جایگاه و اهمیتی ویژه پیدا کرده است.

وی بیان کرد: خوشبختانه، در سال‌های اخیر، نوع نگاه به سینما و آثار سینمایی در جریان نگارش نقدها و تحلیل‌های سینمایی به اندازه‌ای رشد داشته که چندسالی‌ است حتی پای مباحث میان‌رشته‌ای نیز به نقدهای سینمایی‌مان باز شده است. با وجود این، بسترهایی بی‌کران که شبکه‌ها و فضاهای مجازی پدید آورده‌اند، شور و اشتیاقی افسارگسیخته را میان برخی نویسندگان جدید به وجود آورده است که البته همین بسترها باعث بی‌حوصلگی در بین سطرهای نوشته‌های نویسندگان شده است، که این مهم در تعداد نه چندان کمی از آثار ارسالی به هفتمین جشن نوشتار سینمای ایران هم کاملا مشهود بود و یک زنگ خطر جدی محسوب می شود.

صائمی توضیح داد: هیأت داوران هفتمین جشن نوشتار سینمای ایران با مطالعه و ارزیابی آثار ارسالی در بخش‌های ترجمه، گفت‌وگو، یادداشت و نقد کوشید با دقتی ویژه و بدون کوتاهی و اغماض، آثاری را- به‌عنوان نامزد و برنده- برگزیند که در هر یک از شاخه‌ها و حوزه‌های اشاره‌شده، به استانداردهایی که همگی‌مان می‌شناسیم و به آن‌ها پای‌بندیم، وفادار بوده و رعایت‌شان کرده‌اند. در این میان و با وجود ضعف‌های اشاره‌شده، بودند چند اثر خاص و ویژه که بیش از دیگران، نظر اعضای هیأت داوران را به خود جلب کردند. بی‌تردید و بدون اغراق، سطح کیفیِ این چند یادداشت و مقاله و مطلب ترجمه‌شده و گفت‌وگوی منتشر ‌شده حتی در مقام مقایسه با آثار نوشته‌شده در سال‌های اخیر نیز حرف‌هایی فراوان برای گفتن داشتند.

جایزه ویژه هیات داوران

در ادامه در بخش اهدای جوایز، جایزه ویژه هیات داوران هفتمین دوره جشن نوشتار سینمایی به آریا قریشی رسید. وی در همه بخش های رقابتی اثر حائز توجه داشته است.

جایزه ویژه دبیر جشن

حبیب اسماعیلی، محمدمهدی عسگرپور و محمدرضا لطفی، جایزه ویژه دبیر هفتمین جشن نوشتار سینمایی را به جواد طوسی و خسرو دهقان اهدا کردند .

لطفی درباره این جایزه توضیح داد: حضور دو عضو پیشکسوت انجمن منتقدان در بخش مسابقه اتفاقی جالب توجه بود و همچنین ایشان ستون و قوت قلب ستون انجمن محسوب می‌شوند و برای ما و هیات داوران قوت قلب بودند. چون این عزیزان توانستند کسب رتبه بالایی را در داوری‌ها به دست بیاورند تصمیم گرفتیم جایزه ویژه دبیر را به آنها اهدا کنیم.

جواد طوسی نیز در سخنانی گفت: واژه ویژه یک تعریف متفاوتی در جوامع جهانی و جشنواره‌هایی مثل ونیز و کن دارد، ولی در جامعه در حال گذار ما مسائل و مبانی دیگری نیز موضوعیت پیدا می‌کند و اگر این مسائل در این جایزه ملاک بوده، فکر می‌کنم در این جمع عزیزان اصلح‌تر حضور داشتند که این جایزه را دریافت کنند.

خسرو دهقان نیز که در ایران حضور نداشت، پیام مستوفی جایزه او را گرفت و پیام صوتی تشکر دهقان نیز در سالن پخش شد.

بزرگداشت مصطفی جلالی فخر

محسن امیریوسفی رییس هیات مدیره انجمن کارگردانان خانه سینما و عباس یاری در ادامه مراسم، از مصطفی جلالی فخر پزشک و منتقد سینمایی تجلیل کردند.

عباس یاری درباره مصطفی جلالی فخر بیان کرد: قرار است از کسی تجلیل شود که متخصص حال خوب کردن مردم است چه داستان و نقد بنویسد چه نسخه بنویسد. ویژگی این دوست در همین حالِ خوب معنا می‌دهد.

جلالی فخر در سخنانی نقدنویسی در سینمای ایران را مرهون اعتباری دانست که مجله فیلم و زنده‌یاد مسعود مهرابی، عباس یاری و هوشنگ گلمکانی ایجاد کرده و چراغ آن را روشن نگاه داشتند.

جایزه بخش ترجمه

طهماسب صلح‌جو، جابر قاسمعلی و علی قائم‌مقامی جایزه این بخش را به امین مبینی برای ترجمه مطلب «سینه فیلیا در عصر پسا سینما» در مجله دنیای تصویر اهدا شد.

بزرگداشت مهرزاد دانش

بخش دیگر مراسم اختصاص به بزرگداشت مهرزاد دانش داشت که هوشنگ گلمکانی و غلامرضا موسوی، لوح تقدیر او را اهدا کردند.

گلمکانی در سخنانی گفت: مهرزاد دانش را سی سال است می‌شناسم؛ یکی از معدود همکارانی است که هیچ مسأله و حاشیه‌ای با هم نداشتیم و به شیوه‌ای خوب و سلامت می‌تواند متن‌های سخت را بنویسد. هم منتقد تیزبینی است و هم ژورنالیست آگاهی است و همکاری با او باعث دلگرمی ماست.

مهرزاد دانش نیز بیان کرد: روزهای اولی که در مجله فیلم حضور داشتم، سر پر بادی داشتم و فکر می‌کردم باید به همه آموزش بدهم و ایراد کارها را بگیرم اما بعدها به این نتیجه رسیدم بحث نقد فیلم نوعی گفتگو با خویشتن است و من به عنوان نویسنده، مکاشفه و شهودی که در دنیای سینماگر کشف کرده‌ام روی کاغذ می آورم و در مراحل بعد، این تجربه‌ها را با هم سهیم می ‌شویم.

جایزه بخش گفت‌وگو

مجید امانی‌زاده، علی علایی، امید معلم و اصغر نعیمی جایزه این بخش را اهدا کردند. لوح سپاس به کسری ولایی و علی ملاصالحی برای گفت‌وگو با مرتضی فرشباف منتشر شده در مجله دنیای تصویر اهدا شد.

بزرگداشت کامران ملکی

در ادامه، محمدمهدی عسگرپور و علی دهکردی از کامران ملکی از پیشکسوتان خانه سینما و اعضای انجمن منتقدان و نویسندگان سینمایی ایران تجلیل کردند.

محمدمهدی عسگرپور در مورد فعالیت‌های صنفی کامران ملکی بیان کرد: کامران ملکی در همه حال پیگیر مسائل همکاران بوده و هست. وضعیت به گونه‌ای شده که وصف حال ما توسط خود و نزدیکان سخت شده است.

وی با انتقاد از وضعیت موجود گفت: در سال 88 که عده‌ای می‌خواستند خانه سینما را ببندند، برخی خبرنگاران رسانه‌های خارجی به اینجا آمدند چون می‌خواستند ببینند مختصات خانه سینما چیست و چرا اینگونه با آن برخورد می‌کنند.

او افزود: آن دولت نتوانست در خانه سینما را ببندد و این جزء ویژگی‌های ماست که از خانه خود محافظت می کنیم و این ویژگی برای تک تک ما مسئولیت ایجاد می‌کند.

رئیس هیات مدیره خانه سینما تاکید کرد: در مجامع بین‌المللی از من سوال می‌کنند که چرا ایران به کارگردانانش اجازه حضور در جشنواره‌های خارجی را نمی‌دهد و مسائلی از این دست برایشان جای سوال و تعجب دارد. این شرایط و وضعیت کنونی، وضعیت خوبی نیست و باید به فکر اصلاح آن باشند.

جایزه بهترین یادداشت

لوح سپاس بهترین یادداشت سینمایی به حمیدرضا مدقق برای یادداشت منتشر شده در مجله فیلم امروز اهدا شد.

مدقق پس از دریافت لوح سپاس، بیان کرد: خیلی خوشحالم دوستان در مجله فیلم امروز به نوشتارهای میان‌رشته‌ای توجه می‌کنند.

بزرگداشت هیوا مسیح

در بخش بزرگداشت پایانی، ح سن فتحی و غلامعباس فاضلی روی صحنه آمدند. حسن فتحی برای معرفی منتقدی که از او تجلیل شد، گفت: آن چیزی که ملال زندگی را قابل تحمل می‌کند، چیزی جز رویا نیست و نمایش جلوه‌های متفاوتی از آن در جهان قصه‌نوسان، سینماگران و هنرمندان است؛ رویایی که هنرمند خلق می‌کند و منتقد به تحلیل و موشکافی آن می‌پردازد. الان از کسی تجلیل می‌شود که سهم عظیمی از رویاهای خلق شده ما در عرصه سینما و ادبیات داشته است. بی‌شک آیندگان از وی بیشتر خواهند گفت و نوشت. امشب اینجا هستیم تا از هیوا مسیح تجلیل کنیم.

هیوا مسیح نیز به روی صحنه آمد و گفت: من لایق این همه محبت آقای فتحی نیستم و تنها ماهی کوچکی در یک دریا هستم. من زمانی هستم که همه باشیم و اینجا جایی است که همه هستیم. سال ۶۸ اولین مطلبم را نوشتم اما نوشته‌های جدی من از کار در نشریه علی معلم آغاز شد. خانه ما در کلمه و فرهنگ، ایران زمین و خانه سینماست.

بخش بهترین نقد

در پایان مراسم، ذبیح‌الله رحمانی، جلیل اکبری صحت، محسن بیک آقا و عزیزالله حاجی مشهدی لوح سپاس این بخش را به امیرحسین سیادت برای نقد فیلم «شطرنج باد» منتشر شده در سایت چهار اهدا کردند. در غیاب او پدرش این جایزه را دریافت کرد.

این مراسم با حضور تعداد زیادی از اعضای انجمن، مدیرعامل خانه سینما، رئیس هیات مدیره خانه سینما و تعدادی از اعضای هیات مدیره این نهاد صنفی برگزار شد.