کارگردانی نابینا در جشنواره تئاتر فجر

جی پلاس، مهر نوشت؛ حسین غلامی کارگردان نمایش «نگاتیو» که روز سه‌شنبه ۳ بهمن، ساعت ۱۵ در تالار هنر و در بخش فراگیر چهل و دومین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر به صحنه می‌رود، درباره این اثر گفت: نمایش «نگاتیو» با حضور بازیگران کاملاً نابینا و کم‌بینا با محوریت موضوع خانواده و حفظ خانواده شکل گرفته است. در این نمایش به این نکته نیز اشاره کرده‌ایم که گاهی بزرگترها از روی خودخواهی تصمیم‌هایی می‌گیرند بدون این‌که بدانند در آینده چه تخریب‌هایی به همراه خواهد داشت.

وی درباره روند تولید این اثر نمایشی، یادآور شد: حدود یک سال و نیم نگارش نمایشنامه «نگاتیو» طول کشید و تقریباً ۹ ماه با حضور بچه‌ها، نمایش تمرین شد زیرا میزانسن برای بچه‌های ما بسیار سخت است. جدای از اعضای گروه، من به عنوان نویسنده و کارگردان کار نیز نابینای مطلق هستم و در ایران و دنیا ندیدم که کارگردان تئاتر نابینای مطلق داشته باشیم.

غلامی افزود: نمایش «نگاتیو» ۲ هفته در شهر خودمان اجرای عمومی داشت و مورد استقبال هم قرار گرفت و در جشنواره تئاتر منطقه‌ای کاسپین هم رتبه اول را کسب کرد و به چهل و دومین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر راه پیدا کردیم.

کارگردان «نگاتیو» درباره نحوه طراحی میزانسن‌های این اثر نمایشی با توجه به نابینابودن خود، توضیح داد: من در صحنه با بچه‌ها حضور دارم و قدم به قدم میزانسن‌هایی را که قبل از تمرین در ذهنم تصویرسازی کرده‌ام، با آن‌ها در میان می‌گذارم و با قدم‌زدن به همراه بازیگر خطوط حرکتی را به آن‌ها می‌گویم. این نحوه طراحی میزانسن را به واسطه تجربه کسب کردم. از طریق صدای بازیگران هم جهت حضورشان را روی صحنه تعیین می‌کنم و از طریق المان‌های صدایی، بازیگران جای یکدیگر را روی صحنه تشخیص می‌دهند.

وی ادامه داد: نمایش «نگاتیو» دارای ۲ بخش «روز واقعه» و «دادگاه» است که در صحنه دادگاه نور صحنه نداریم و فقط نور ملایمی روی تماشاگرها در نظر گرفته شده است.

غلامی با اشاره به این‌که «نگاتیو» چهارمین تجربه نمایشنامه‌نویسی و کارگردانی تئاتر او است، بیان کرد: سال ۹۴ نمایش «بزغاله‌های آوازه‌خوان» را در بجنورد اجرا کردیم، دومین تجربه «بچه‌های زمین سلام» بود که به موضوع عواقب جنگ و تأثیر آن روی کودکان می‌پرداخت. نمایش «سازهای ناکوک» با موضوع بچه‌های کار هم سومین تجربه نویسندگی و کارگردانی من در عرصه تئاتر بود.

این هنرمند عرصه تئاتر درباره عنوان نمایش نیز توضیح داد: ما نگاتیو را به عنوان تاریخ روایت می‌کنیم، نگاتیو یعنی ثبت تاریخ و در نمایش ما تبدیل به تاریخ می‌شود. داستان نمایش با کشف یک نگاتیو آغاز می‌شود.

کارگردان «نگاتیو» درباره نحوه شکل‌گیری گروه خود، یادآور شد: من در ابتدا ۵ سال دوره بازیگری گذراندم و پس از آن این گروه را با حضور بچه‌های ۸ یا ۹ ساله نابینا و کم‌بینا شکل دادیم. الان بچه‌ها ۱۹ و ۲۰ ساله هستند و در دانشگاه و حتی رشته تئاتر تحصیل می‌کنند.

غلامی تصریح کرد: مهم‌تر از روی صحنه تئاتر رفتن، بحث امید و خودباوری برای ما مهم است و به نوعی سایکودرام کار می‌کنیم. تئاتر برای این بچه‌ها عین زندگی شده و برای‌شان خیلی مهم است. روی صحنه می‌رویم و نگران نتیجه نیستیم. مهم این است که جامعه بر اساس توانمندی‌مان ما را ببیند زیرا بحث ترحم دیگر کلیشه‌ای شده است.

وی تاکید کرد: به بچه‌ها می‌گویم در دل جامعه با افراد عادی رقابت کنند. وقتی از طرف کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در جشنواره ملی قصه‌گویی شرکت کردم به جای نقالی، پرده‌خوانی انجام دادم. برای داوران جالب بود که یک نابینا روی یک پرده شش متری که ۴۰ تا ۵۰ تصویر دارد، در طول پرده حرکت می‌کند و تصاویر را به درستی بر اساس روایت‌ها نشان می‌دهد. بچه‌ها نباید بترسند و باید با افراد عادی رقابت کنند. خوشحال‌کننده است مردم ما را توانمند ببینند. با تمام سختی‌ها می‌شود این نقص عضو را نادیده گرفت و حضور داشت، اگر این درس را بگیریم در جامعه شکوفا می‌شویم.

این کارگردان عرصه تئاتر با اشاره به دیالوگ «بودن یا نبودن» نمایشنامه «هملت» ویلیام شکسپیر، اظهار کرد: به بچه‌ها می‌گویم بین بودن یا نبودن یکی را انتخاب کنند، هر ۲ انتخاب سخت است. به آن‌ها می‌گویم اگر نبودن را انتخاب کنند یعنی پذیرفتن ترحم، ولی گروه ما با همه سختی‌ها بودن را پذیرفتند.

غلامی با بیان این‌که حضور در جشنواره تئاتر فجر برای گروه اتفاق مبارکی است، تاکید کرد: ولی چیزی که می‌ماند خودباوری و ساختن ما است. به بچه‌ها می گویم به جای موفقیت به فکر رشد کردن باشیم زیرا موفقیت یعنی لوح تقدیر گرفتن، تشویق‌شدن یا در جشنواره حضور داشتن اما با تئاتر می‌توانیم رشد و تعالی داشته باشیم.