معرفی نامزدهای بوکر عربی سال ۲۰۲۳

جی پلاس؛ جایزه‌ی بین المللی ادبیات داستانی عرب با عنوان "بوکر عربی" از جمله جوایزی است که نه تنها در جهان عرب، بلکه در میان سایر کشورها از اهمیت به سزایی برخوردار است. این لیست شامل نویسندگانی از ۱۶ کشور عربی است که بین ۴۰ تا ۷۷ سال سن دارند. در این رمان‌ها به طور کلی به مسائلی از جمله مهاجرت، تبعید و پناهندگی تا روابط انسانی اعم از گذرا و عمیق می‌پردازد. این رمان‌ها دنیای دوران کودکی و تجربیات گذر از دوران کودکی به بلوغ را در میان آشوب‌های سیاسی و جنگ و خشونت نشان می‌دهد. برخی از این رمان‌ها درگیری‌های مختلف فردی و جمعی را در موقعیت‌های مختلف بیان می‌کند. در این رمان‌ها کنایه، رئالیسم جادویی، نمادگرایی به چشم می‌خورد. همچنین نویسندگان تلاش کرده‌اند از حکایت‌های فولکلور و شفاهی به منظور درک مسائل سیاسی و اجتماعی کنونی بهره ببرند و استفاده کنند.

رمان‌های امسال با حضور گسترده‌ی زنان رمان نویس عرب بوده که تنوع زیادی در مضامین و سبک‌های روایی ایجاد کرده‌اند. در این رمان‌ها به مسائل جهان عرب، در عراق، سوریه، لیبی، لبنان، مصر و دیگر کشورها به صورت غیرمستقیم اشاره می‌کند. نویسندگان سعی کرده‌اند به ریشه‌های وقایع مختلف از منظر تاریخی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی بپردازند.

بسیاری از شخصیت‌های این آثار به دنبال ثبت رویدادهای تاریخی، حفظ میراث فرهنگی و تاریخ خانواده‌ها از گذشته‌های دور هستند و نویسندگان با وسواس بسیار، خلاقیت و ابتکار زیادی به خرج داده‌اند. تأکید بر رنج انسان ناشی از خشکسالی و سایر مسائل روز هم در این رمان‌ها اشاره شده است.

استعاره‌های مکرر در این رمان‌ها به سانسور و کنترل زندگی شهروندان در کشورهای عربی اشاره می‌کند و تنش‌های مردم را بدون در نظر گرفتن مرزهای تاریخی نشان می‌دهد.

گفته می‌شود که این لیست از سوی کمیته‌ای متشکل از پنج داور : ریم بسیونی رمان نویس مصری، تیتز راک استاد و مترجم دانشگاه سوئدی، عزیزه الطائی نویسنده و پژوهشگر عمانی، فاضله الفاروق رمان نویس و پژوهشگر و روزنامه نگار الجزایری به ریاست محمد اشعری نویسنده و رمان نویس مراکشی انتخاب شده است.

این لیست ۱۶ نفره برای اولین بار منتشر شده است: صدیق حاج احمد (الجزایر)، می تلمسانی (مصر)، قاسم توفیق (اردن)، سوسن جمیل حسن (سوریه)، ربیعه ریحان (مراکش)، فاطمه عبدالحمید (عربستان)، احمد الفخرانی (مصر)، زهران القاسمی (عمان) و محمد الهرادی (مراکش)، احمد عبداللطیف (مصر)، نجوا بن شتوان(عراق)، لینا هویان حسن، ازهر جرجیس، ناصر عراق (مصر)، میرال طحاوی.

جایزه بوکر عربی از مهم‌ترین جوایز داستانی جهان عرب به شمار می‌رود که در سال ۲۰۰۷ به همت هیئت گردشگری و فرهنگ ابوظبی و با حمایت و پشتیبانی جایزه بوکر انگلیس پایه‌گذاری شد. این جایزه صرفا در حوزه‌ی رمان برگزار می‌شود. به جز تضمین ترجمه‌ی رمان برتر به زبان انگلیسی، به هر یک از رمان‌های راه یافته به لیست نهایی، مبلغ ده هزار دلار و به رمان برگزیده، علاوه بر آن، مبلغ پنجاه هزار دلار پرداخت می‌شود.

هر سال یک کمیته پنج نفره از میان ناقدان، رمان نویسان و آکادمیست‌های جهان عرب جهت داوری رمان‌های شرکت کننده در جایزه برگزیده می‌شود. این کمیته، تمامی رمان‌های رسیده را که گاه تعدادشان از صد رمان نیز فراتر می‌رود، می‌خوانند و دو لیست بلند و کوتاه را از کارهای برگزیده ارائه می‌کنند. لیست فوق، لیست بلند انتخابی از سوی داوران است.

مترجم: سمیه تاج الدین

منبع: سایت جایزه‌ی بین المللی بوکر