کمتر کسی است که با شنیدن موسیقی فیلم «از کرخه تا راین» تحت تأثیرش قرار نگرفته یا با نوای موسیقی «بوی پیراهن یوسف» اشک از چشمانش سرازیر نشده باشد.
جی پلاس، این‌ها حاصل هنر دستانِ توانایی است که دهه‌هاست با حافظۀ شنیداری مردم این سرزمین همراهی کرده و با آثارش در زمینه موسیقی، در ذهن و جانشان جا باز کرده‌است. استاد مجید انتظامی، امروز ۱۸ اسفند، ۷۴ ساله شد؛ آهنگ‌ساز منحصربه‌فردی که از دهه ۵۰ تا به حال، برای بیش از ۸۰ فیلم سینمایی، موسیقی متن ساخته‌است. انتظامی از جمله آهنگ‌سازان ایرانی است که در عرصه موسیقی جزو بزرگان صاحب سبک به شمار می‌آید. به مناسبت زادروز این آهنگ‌ساز و موسیقی‌دان برجسته ایرانی از زندگی، آثار و افتخاراتش نوشته‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
یک حادثه و تغییر مسیر زندگی
خراسان نوشت؛ از سال ۱۳۴۱ وارد هنرستان موسیقی شد و یک مدرس اتریشی او را برای نواختنِ سازِ اُبوا (ساز بادی چوبیِ دو قَمیشی با طولِ ۶۵ سانتی‌متر و مخروطی‌شکل که گفته می‌شود ریشه در سُرنای ایرانی دارد) انتخاب کرد؛ سازی که انتظامیِ ۱۵ساله چیزی از آن نمی‌دانست . وقتی این ساز را به دست گرفت نتوانست صدایی از آن درآورد. زنده‌یاد عزت‌ا... انتظامی در مستند «ابوایست» که سال ۹۶ از شبکه مستند سیما پخش شد، می‌گوید: «مجید برای این‌که سر و صدای ابوا همسایه‌ها را آزار ندهد، مجبور بود در کمد تمرین ساز کند.» اولین استادان موسیقی مجید انتظامی، ثمین باغچه‌بان و زنده‌یاد مصطفی کمال پورتراب بودند. انتظامی اولین نت موسیقی‌اش را زیرنظر پورتراب نوشت. او در دوران سربازی به علت سقوط از ساختمانی چهارطبقه دچار شکستگی سر شد؛ در زمان درمان و معالجه سرش بود که متوجه شد سنگ کلیه هم دارد. برای معالجه،راهی آلمان شد و بعد از درمان، در آن کشور به دانشگاه رفت. او در آلمان زیرنظر استادانی مانند «کارل اشتاین» به تحصیل موسیقی پرداخت و با ارکسترهایی مانند ارکستر «فیلارمونیک آلمان» و ارکستر سمفونیک برلین همکاری کرد. انتظامی در سال ۱۳۵۳ به ایران بازگشت و با استخدام در ارکستر سمفونیک تهران، تدریس در دانشگاه تهران و هنرستان عالی موسیقی را هم آغاز کرد.
آهنگ‌سازی برای بیش از ۸۰ فیلم
شاید برایتان جالب باشد بدانید موسیقی پویانمایی «بچه‌های آلپ» را نیز مجید انتظامی ساخته‌است که جایگزینِ آهنگِ اصلیِ این پویانماییِ ژاپنی شد. این آهنگ‌ساز تا به حال برای بیش از ۸۰ اثر سینمایی، موسیقی متن ساخته‌است؛ فیلم‌هایی که در میانشان، آثار شاخص سینمای دفاع مقدس از جمله «دوئل»، «بوی پیراهن یوسف» و «از کرخه تا راین» به چشم می‌خورد. فیلم سینمایی «سفر سنگ» که در سال ۱۳۵۶ ساخته شد، اولین فیلمی بود که انتظامی برایش موسیقی متن ساخت. «کربلا، جغرافیای یک تاریخ»، محصول سال ۱۳۹۴ آخرین فیلمی است که تاامروز با موسیقی متن انتظامی همراه شده‌است. این آهنگ‌ساز،برای مجموعه‌های تلویزیونی «تنهاترین سردار»، «مردان آنجلس»، «محاکمه»، «شیخ بهایی» و «کلاه‌پهلوی» هم موسیقی ساخته‌است. علاوه بر این‌آثار،سمفونی‌های «ایثار»، «مقاومت»، «انقلاب اسلامی»، «خرمشهر»، «این فصل را با من بخوان»، «صلح» و «کارون» نیز از ساخته‌های این آهنگ‌ساز شاخص است. مجید انتظامی درکنار حسین علیزاده و محمدرضا علیقلی با دریافت ۴سیمرغ بلورین بهترین موسیقی فیلم از جشنواره فیلم فجر، برنده بیشترین سیمرغ بلورین است. او همچنین برای دو فیلم «از کرخه تا راین» و «راز خنجر» موفق به دریافت دیپلم افتخار جشنواره فیلم فجر شده‌است. انتظامی در جشن خانه سینما هم برای ساخت موسیقی دو فیلم سینمایی «نورا»، محصول سال ۱۳۸۱ و «دیوانه‌ای از قفس پرید»، محصول سال ۱۳۸۲ تندیس زرین بهترین موسیقی متن فیلم را از آن خود کرده‌است. مجید انتظامی در هشتمین همایش چهره‌های ماندگار در سال ۱۳۸۹ به عنوان چهره ماندگار انتخاب شد و در سال ۱۳۹۳ عنوان جهادگر عرصه فرهنگ و هنر را دریافت کرد.
گفت‌وگوی خراسان با علی جعفری پویان، نوازنده بنام و از همکاران استاد انتظامی فرهنگ شنیداری مردم را تغییر داد
خالق نغمه‌های شورانگیز «از کرخه تا راین» و «روز واقعه »امروز 74 ساله می شودروز گذشته قطعه «غصه‌های مجید» به مناسبت هفتاد و چهارمین زادروز مجید انتظامی منتشر شد. این قطعه برمبنای بخشی از آثار و تم‌های ماندگار مجید انتظامی برای ویولن و ارکستر تنظیم شده‌است. علی جعفری پویان، تک‌نواز ویولن و تهیه‌کننده این اثر، به خراسان می‌گوید: «استاد انتظامی یکی از برجسته‌ترین نوازندگان ابوا در ارکستر سمفونیک تهران بوده‌اند و ارزش‌های والایی در نوازندگی نیز دارند. به احترام زحماتی که برای موسیقی ایران کشیده‌اند، سعی کردیم پس از گذشت سه دهه از ضبط‌های اصلی آثار ایشان با تولید یک اثر مستقل برای ویولن و ارکستر، بخشی از تم‌های ماندگار و نوستالژیک ایشان را مرور و مجموعه‌ای به نام «غصه‌های مجید» تولید کنیم. قطعاً بار احساسی این آثار بر پایه غصه نیست و عمق و احساسی که در هر شنونده ایجاد می‌شود، تعاریف مختلفی پیدا می‌کند. این نام با الهام گرفتن از فیلم و داستان «قصه‌های مجید» در ذهن من شکل گرفت. امیدوارم باعث درک ظریفی از قصه‌ها و غصه‌های آثار مجید انتظامی شود. از دوست توانا و هنرمندم، احسان بیرقدار عزیز که با تنظیم زیبا و باسلیقه‌اش ارزش این تم‌های ماندگار و خاطره‌انگیز را حفظ کرد و به بهترین شکل، پاسخ اعتماد من را داد، بسیار متشکرم. از تیم حرفه‌ای این اثر و همکارانم نیز در نقش‌های نوازنده، صدابردار و تصویربردار که به دعوت من برای ضبط این اثر پاسخ مثبت دادند، نهایت تشکر را دارم».
علی جعفری پویان در ادامه از دوران همکاری‌اش با مجید انتظامی و ویژگی‌های خاص آثار این آهنگ‌ساز برجسته می‌گوید: «از سال ۸۲ یا ۸۳ در اجرای آثار ایشان به عنوان نوازنده حضور داشته‌ام و فکر می‌کنم اولین همکاری‌ام با ایشان برای ضبط موسیقی فیلم سینمایی «نورا» و سریال «حجربن عدی» بود. این همکاری با فیلم‌های «دوئل» و «دیوانه‌ای از قفس پرید»، «نغمه» و... ادامه پیدا کرد و در اکثر کارهایشان تا امروز به عنوان نوازنده همراهشان بوده‌ام. در کودکی و از اواسط دهه شصت به دلیل علاقه‌ام به سینما با موسیقی فیلم‌هایی مانند «دبیرستان»، «مأموریت»،« پلاک»، «عقاب‌ها»، «سناتور»، «گذرگاه» و «کانی مانگا» و نیز با سبک و هارمونی و ملودی‌های قابل فهم ایشان آشنا شدم. بررسی آثار آقای انتظامی نشان می‌دهد که محوریت آثار ایشان بر پایه ملودی‌های جذاب است و چند گونه سبک شخصی را با هارمونی و سازبندی مخصوص به خودشان در آثارشان ایجاد کرده‌اند. این تفاوت را می‌شود با مقایسه فیلم‌های «روز واقعه»، «آژانس شیشه‌ای»، «کانی مانگا»، «زرد قناری» و «شب بیست و نهم» بیشتر احساس کرد. معتقدم آثار ایشان در تغییر فرهنگ شنیداری جامعه مؤثر بوده است و از آن‌جا که مردم اغلب علاقه‌مند به آثاری با محوریت کلام و خواننده هستند، ایشان با انتشار آلبوم موسیقی فیلم‌هایش در دهه‌های شصت و هفتاد، مردم را به شنیدن آثاری که محوریتشان موسیقی سازمحور است، علاقه‌مند کرد. «از کرخه تا راین» نمونه بارز این ماجراست».
ملودی‌محورترین آهنگ‌ساز ایرانی
جعفری پویان، مجید انتظامی را یکی از ملودی‌محورترین آهنگ‌سازان ایرانی می‌داند و می‌گوید: «ما کمتر آهنگ‌سازهایی داریم که ملودی‌هایشان در ذهن شنونده بماند. یکی از حسن‌های آثار ایشان ساده‌نویسی و زیبانویسی است. چیزی که برای من همیشه جذاب بوده، این است که او همیشه باسبک مخصوص به خودش آهنگ‌سازی می‌کند و شما وقتی کارهایش را می‌شنوید، کاملاً متوجه می‌شوید که کار مجید انتظامی است و این یک ویژگی بسیار مهم برای یک آهنگ‌ساز است. ایشان نسبت به کار حساسیت و نگرانی فوق‌العاده زیاد دارند و بسیار زودرنج، اما مهربان هستند. امیدوارم با شنیدن «غصه‌های مجید» از ما نرنجند؛ چون هدفمان قطعاً خوشحال‌کردن ایشان و ادای احترام به موسیقی و شخصیت هنری ایشان بوده است. این یک هدیه از طرف تیم اجراکننده این اثر است».
