در این مطلب که به قلم «سمانه جهانگیری عرش» منتشر شده، آمده است: بر کسی پوشیده نیست که برای هر معلولی علتی وجود دارد اما آسیبهای اجتماعی به مجموعه مسائل و مشکلات جامعه باز می‌گردد که معمولا افراد را در خود گرفتار می‌نماید.
آسیبهای اجتماعی و رشد آنها از یک مدل خاص تبعیت نمی‌کند. یعنی نمی‌توان یک عامل را باعث بوجود آمدن یک آسیب اجتماعی شمرد و معمولاً چندین عامل باعث بوجود آمدن چندین آسیب می‌شوند و از رابطه علت و معلول پیچیده‌ای تبعیت می‌کنند. برای مثال بیکاری، اعتیاد و فقر می‌توانند از علل اصلی طلاق باشند و خود طلاق از مهمترین عوامل بوجود آورنده اعتیاد است و از طرفی باعث افزایش کودک آزاری می‌شود.
به طور کلی عوامل رشد آسیبها در این اواخر را به دو دسته اقتصادی و اجتماعی تقسیم می‌کنم چون این دو عامل مانند دو لبه قیچی هستند که گلوی افراد جامعه را از دو طرف فشار می دهند.
با وجود تلاش سازمان‌های متولی پیشگیری اجتماعی، متأسفانه هنوز نتوانسته‌ایم تعریف دقیقی از آسیبها و مسائل اجتماعی در کشور داشته باشیم.
در گذشته می‌توانستیم فشارهای اقتصادی و معیشتی تأمین یک زندگی را عامل افزایش آسیبها بدانیم اما در دوره جدید شرایط فرهنگی جامعه و قواعد و سنت‌هایی که کارکرد جامع خود را از دست داده‌است را هم باید به آن افزود که با رشد فرهنگ مصرف گرایی موجب رشد آسیبها در خانواده‌ها شده‌اند.
هر چند اکثر مشکلات اجتماعی انواعی تکراری در طول نسلهای مختلف هستند، اما چنانکه مشاهده می‌شود برخی از این انواع در برخی نسلها اهمیت بیشتری پیدا کرده است و حتی برخی انواع این آسیبها در نسلهای بعدی زاده شده‌اند.
از سوی دیگر از آنجایی که یکسری علل غالب در هر جامعه وجود دارند که نسبت به سایر علل اهمیت بیشتری در بروز آسیبها دارند، هرچند از انواع متمایز آسیبها سخن می‌رود، اما عمدتا همپوشی‌هایی بین آنها دیده می‌شود. در حال حاضر اعتیاد، طلاق، خشونت‌های خانگی، فرار از منزل، اقدام به خودکشی، زنان خیابانی و افراد دارای اختلالات جنسی بیشترین آسیبهای اجتماعی کشور را تشکیل می‌دهند.
طلاق مهمترین آسیب اجتماعی کشور است به طوری که رشد آن نسبت به ازدواج 12 درصد بیشتر شده است.
نبود آموزش‌های قبل از ازدواج یکی از عوامل مهم طلاق و آسیبهای اجتماعی پس از آن است در حالی که برای هر کاری حتی رانندگی باید از هفت خوان رستم برای گرفتن یک گواهی گذشت اما برای امر مهمی مانند ازدواج هیچ نوع آموزشی وجود ندارد.
ماهیت آسیبهای اجتماعی فرابخشی است بنابراین در زمینه کاهش و مقابله با آسیبهای اجتماعی هیچ سازمانی به تنهایی نمی‌تواند اقدامات موفقیت‌آمیزی انجام دهد.
همچنین رشد آسیبهای اجتماعی از یک مدل خاص تبعیت نمی‌کند بلکه زنجیره‌وار به هم متصل هستند و نگاه تک بعدی نتیجه‌ای نخواهد داشت. اقدامات پیشگیرانه نیز باید زنجیره وار و مرتبط با هم باشند.
به طور کلی هر جامعه‌ای متناسب با شرایط خود فرهنگ، رشد و انحطاط خود با انواعی از انحرافات و مشکلات روبروست که تاثیرات مخربی روی فرآیند ترقی آن جامعه دارد. شناخت چنین عواملی می‌تواند مسیر حرکت جامعه را بسوی ترقی و تعامل هموار سازد، بطوری که علاوه بر درک عمل آنها و جلوگیری از تداوم آن عمل با ارائه راه حلهایی به سلامت جامعه کمک کند. مثلا در جامعه ما با ایجاد کار و امنیت می‌توان خانواده‌ها را از آسیبها دور کرد.
البته کنترل و کاهش آسیبها بدون شناخت و شفاف سازی وضعیت موجود امکان پذیر نیست از این رو تشکیل بانک اطلاعات و آسیبهای اجتماعی در استان‌های کشور کاملاً ضروری است.
در سال های 65-60 با بالاترین نرخ رشد جمعیت مواجه بودیم. الان آن جمعیت به 25-18 سالگی رسیده که دانشگاه، کار و مسکن می‌خواهند. تا 10 سال دیگر با انبوه فوق لیسانس و دکترای بیکار مواجه هستیم که در دانشگاه نه مهارت زندگی را یاد گرفته و نه معلومات علمی و درستی فراگرفته است و این خود بسترساز انواع آسیبهای اجتماعی است.
در مواجهه با بزهکاری با جوان بدبخت برخورد می‌شود در صورتی که باید بدانیم او علت نیست بلکه خود معلول است. متاسفانه جوان ما بین خانواده، مدرسه و جامعه سرگردان است، خود ما بسترساز این بحران هویت هستیم، از نوجوان 16 ساله چه انتظاری داریم وقتی در این فضاهای متناقض قرار می‌گیرد.
متاسفانه در رویارویی با آسیبهای اجتماعی حتی در سطح توصیف و اطلاعات آماری، به خاطر فقدان یک مرکز رسمی و تخصصی اطلاعات و آمار، با مشکل اساسی روبه رو هستیم.
هر چند جامعه ما مدرن شده است اما در کنار توانایی‌ها، دچار آسیب‌هایی هم شده است، که این موضوع وظیفه نهادهای مدنی در مواجهه با آسیبهای اجتماعی را سنگین تر می‌کند. در کل آسیبهای اجتماعی مثل یک زخم است که اگر آن را از جریان هوا دور نگهداریم، آلوده و عمیق‌تر می‌شود.
با این توصیف در استان همدان نیز که بیکاری و اعتیاد دلیل بسیاری از مشکلات اجتماعی و سایر آسیبها شده است، وجود اورژانس اجتماعی نقش قابل توجهی در کنترل این آسیبها داشته است چنانچه با اعلام خط ویژه 123 در همین ارتباط، تعداد تماس‌ها برای کنترل و مداخله افزایش داشته و توانسته لااقل آمار درستی از آسیبها را به دست متولیان امر بدهد.
اورژانس اجتماعی در تمام شهرستانهای این استان (به جز فامنین) شکل گرفته که شامل مراکز مداخله در بحران‌های فردی و اجتماعی، خط 123، خدمات اجتماعی سیار است.
طبق آمار معاونت اجتماعی بهزیستی همدان در 9 ماهه امسال 3 هزار 365 مراجعه به مراکز خدمات مداخله که بیشتر روی خانواده و طلاق تمرکز دارد، انجام شده است.
همچنین مردم همدان با خط 123 تعداد 25 هزار و 509 تماس داشتند و خدمات سیار اجتماعی نیز 26 هزار خدمت، ارائه داده‌است که در نهایت باید گفت بیشترین مراجعان در بحث مداخله در بحران کودک و همسر آزاری بوده است.
شیران با اشاره به اینکه آسیبهای اجتماعی از منطقه‌ای به منطقه دیگر فرق می‌کند خاطر نشان کرد به عنوان مثال در فامنین، رزن و کبودراهنگ به دلیل نگاه سنتی به ازدواج و ازدواج در سنین پایین آنهم 11و 12 سال و بعضا حتی 9 سال، چون این کودک همسران نمی‌توانند تصمیم گیر خوبی برای خانواده جدید خود باشند و در نهایت در برقراری تعامل مشکل دارند دخالت خانواده‌ها بالاست و همین موضوع باعث ایجاد مشکل در خانواده شده و میزان آسیبها چون طلاق، همسرآزاری و طلاق را افزایش می‌دهد.
وی بیان کرد: در همدان و نهاوند نیز مهمترین آسیب اجتماعی اعتیاد است که همین یک موضوع هم تبعات بعدی و آسیبهای خودش را برای خانواده به همراه دارد.
معاون اجتماعی بهزیستی استان همدان با اشاره به اینکه جدای از همه این مباحث بیکاری مهمترین چالش خانواده‌های استان همدان است که باعث مشکلات فراوان از جمله اعتیاد، خودکشی، طلاق و ... می‌شود بیان کرد: در همدان مشکل کودک و همسر آزاری رو به افزایش است که قطعا بسیاری از اینها از یک یا دو موضوع که قابل حل هم هستند نشات می‌گیرد.
وی در ادامه با بیان اینکه اطلاع‌رسانی و آگاه‌سازی مردم درخصوص انواع آزارها باعث افزایش تماسهای مردم برای مداخله بهزیستی شده است خاطر نشان کرد: بیشتر این آزار و اذیتها از نوع غفلت و عدم توجه به کودک و گاها همسر است.
شیران در پاسخ به سوال خبرنگار ما مبنی بر اینکه آیا هویت و یا خانواده نوزاد پیدا شده در مسجد بهار مشخص شد و سرانجام این کودکان چه می‌شود اظهار کرد: خیر، معمولا این کودکان پس از غربالگری به خانواده سپرده می‌شوند.
معاون اجتماعی بهزیستی استان همدان گفت: در استان همدان 12 مرکز برای نگهداری این کودکان داریم که کودکانی با سن 3 تا 18 سال در آنجا نگهداری می‌شوند.
وی در ادامه با بیان اینکه هدف اورژانس اجتماعی بهزیستی کاهش آسیبها است بیان کرد: جامعه هدف ما زوجین متقاضی طلاق، دختران و پسران فراری، افراد دارای اختلال خانوادگی، افراد در معرض خودکشی، همسران و کودکان آزار دیده، مبتلایان به اختلال هویت جنسی و معتادان هستند که بهزیستی با مداخله به هنگام آنان را از آسیبهای بعدی نجات می‌دهد.
وی مهمترین ویژگی اورژانس اجتماعی را به موقع و در دسترس بودن خدمات دانست و گفت: در جامعه با وجود پیشرفت تکنولوژی مقابله سنتها با زندگی مدرن باعث بسیاری از مشکلات شده است که امید می‌رود خانواده ها با آگاهی کامل از این مشکلات به فکر نجات نوجوانان و جوانان خود با تربیت درست و مهارتهای بالای زندگی باشند.
7527/2090
انتهای پیام آسیبهای اجتماعی و رشد آنها از یک مدل خاص تبعیت نمی‌کند. یعنی نمی‌توان یک عامل را باعث بوجود آمدن یک آسیب اجتماعی شمرد و معمولاً چندین عامل باعث بوجود آمدن چندین آسیب می‌شوند و از رابطه علت و معلول پیچیده‌ای تبعیت می‌کنند. برای مثال بیکاری، اعتیاد و فقر می‌توانند از علل اصلی طلاق باشند و خود طلاق از مهمترین عوامل بوجود آورنده اعتیاد است و از طرفی باعث افزایش کودک آزاری می‌شود.
به طور کلی عوامل رشد آسیبها در این اواخر را به دو دسته اقتصادی و اجتماعی تقسیم می‌کنم چون این دو عامل مانند دو لبه قیچی هستند که گلوی افراد جامعه را از دو طرف فشار می دهند.
با وجود تلاش سازمان‌های متولی پیشگیری اجتماعی، متأسفانه هنوز نتوانسته‌ایم تعریف دقیقی از آسیبها و مسائل اجتماعی در کشور داشته باشیم.
در گذشته می‌توانستیم فشارهای اقتصادی و معیشتی تأمین یک زندگی را عامل افزایش آسیبها بدانیم اما در دوره جدید شرایط فرهنگی جامعه و قواعد و سنت‌هایی که کارکرد جامع خود را از دست داده‌است را هم باید به آن افزود که با رشد فرهنگ مصرف گرایی موجب رشد آسیبها در خانواده‌ها شده‌اند.
هر چند اکثر مشکلات اجتماعی انواعی تکراری در طول نسلهای مختلف هستند، اما چنانکه مشاهده می‌شود برخی از این انواع در برخی نسلها اهمیت بیشتری پیدا کرده است و حتی برخی انواع این آسیبها در نسلهای بعدی زاده شده‌اند.
از سوی دیگر از آنجایی که یکسری علل غالب در هر جامعه وجود دارند که نسبت به سایر علل اهمیت بیشتری در بروز آسیبها دارند، هرچند از انواع متمایز آسیبها سخن می‌رود، اما عمدتا همپوشی‌هایی بین آنها دیده می‌شود. در حال حاضر اعتیاد، طلاق، خشونت‌های خانگی، فرار از منزل، اقدام به خودکشی، زنان خیابانی و افراد دارای اختلالات جنسی بیشترین آسیبهای اجتماعی کشور را تشکیل می‌دهند.
طلاق مهمترین آسیب اجتماعی کشور است به طوری که رشد آن نسبت به ازدواج 12 درصد بیشتر شده است.
نبود آموزش‌های قبل از ازدواج یکی از عوامل مهم طلاق و آسیبهای اجتماعی پس از آن است در حالی که برای هر کاری حتی رانندگی باید از هفت خوان رستم برای گرفتن یک گواهی گذشت اما برای امر مهمی مانند ازدواج هیچ نوع آموزشی وجود ندارد.
ماهیت آسیبهای اجتماعی فرابخشی است بنابراین در زمینه کاهش و مقابله با آسیبهای اجتماعی هیچ سازمانی به تنهایی نمی‌تواند اقدامات موفقیت‌آمیزی انجام دهد.
همچنین رشد آسیبهای اجتماعی از یک مدل خاص تبعیت نمی‌کند بلکه زنجیره‌وار به هم متصل هستند و نگاه تک بعدی نتیجه‌ای نخواهد داشت. اقدامات پیشگیرانه نیز باید زنجیره وار و مرتبط با هم باشند.
به طور کلی هر جامعه‌ای متناسب با شرایط خود فرهنگ، رشد و انحطاط خود با انواعی از انحرافات و مشکلات روبروست که تاثیرات مخربی روی فرآیند ترقی آن جامعه دارد. شناخت چنین عواملی می‌تواند مسیر حرکت جامعه را بسوی ترقی و تعامل هموار سازد، بطوری که علاوه بر درک عمل آنها و جلوگیری از تداوم آن عمل با ارائه راه حلهایی به سلامت جامعه کمک کند. مثلا در جامعه ما با ایجاد کار و امنیت می‌توان خانواده‌ها را از آسیبها دور کرد.
البته کنترل و کاهش آسیبها بدون شناخت و شفاف سازی وضعیت موجود امکان پذیر نیست از این رو تشکیل بانک اطلاعات و آسیبهای اجتماعی در استان‌های کشور کاملاً ضروری است.
در سال های 65-60 با بالاترین نرخ رشد جمعیت مواجه بودیم. الان آن جمعیت به 25-18 سالگی رسیده که دانشگاه، کار و مسکن می‌خواهند. تا 10 سال دیگر با انبوه فوق لیسانس و دکترای بیکار مواجه هستیم که در دانشگاه نه مهارت زندگی را یاد گرفته و نه معلومات علمی و درستی فراگرفته است و این خود بسترساز انواع آسیبهای اجتماعی است.
در مواجهه با بزهکاری با جوان بدبخت برخورد می‌شود در صورتی که باید بدانیم او علت نیست بلکه خود معلول است. متاسفانه جوان ما بین خانواده، مدرسه و جامعه سرگردان است، خود ما بسترساز این بحران هویت هستیم، از نوجوان 16 ساله چه انتظاری داریم وقتی در این فضاهای متناقض قرار می‌گیرد.
متاسفانه در رویارویی با آسیبهای اجتماعی حتی در سطح توصیف و اطلاعات آماری، به خاطر فقدان یک مرکز رسمی و تخصصی اطلاعات و آمار، با مشکل اساسی روبه رو هستیم.
هر چند جامعه ما مدرن شده است اما در کنار توانایی‌ها، دچار آسیب‌هایی هم شده است، که این موضوع وظیفه نهادهای مدنی در مواجهه با آسیبهای اجتماعی را سنگین تر می‌کند. در کل آسیبهای اجتماعی مثل یک زخم است که اگر آن را از جریان هوا دور نگهداریم، آلوده و عمیق‌تر می‌شود.
با این توصیف در استان همدان نیز که بیکاری و اعتیاد دلیل بسیاری از مشکلات اجتماعی و سایر آسیبها شده است، وجود اورژانس اجتماعی نقش قابل توجهی در کنترل این آسیبها داشته است چنانچه با اعلام خط ویژه 123 در همین ارتباط، تعداد تماس‌ها برای کنترل و مداخله افزایش داشته و توانسته لااقل آمار درستی از آسیبها را به دست متولیان امر بدهد.
اورژانس اجتماعی در تمام شهرستانهای این استان (به جز فامنین) شکل گرفته که شامل مراکز مداخله در بحران‌های فردی و اجتماعی، خط 123، خدمات اجتماعی سیار است.
طبق آمار معاونت اجتماعی بهزیستی همدان در 9 ماهه امسال 3 هزار 365 مراجعه به مراکز خدمات مداخله که بیشتر روی خانواده و طلاق تمرکز دارد، انجام شده است.
همچنین مردم همدان با خط 123 تعداد 25 هزار و 509 تماس داشتند و خدمات سیار اجتماعی نیز 26 هزار خدمت، ارائه داده‌است که در نهایت باید گفت بیشترین مراجعان در بحث مداخله در بحران کودک و همسر آزاری بوده است.
شیران با اشاره به اینکه آسیبهای اجتماعی از منطقه‌ای به منطقه دیگر فرق می‌کند خاطر نشان کرد به عنوان مثال در فامنین، رزن و کبودراهنگ به دلیل نگاه سنتی به ازدواج و ازدواج در سنین پایین آنهم 11و 12 سال و بعضا حتی 9 سال، چون این کودک همسران نمی‌توانند تصمیم گیر خوبی برای خانواده جدید خود باشند و در نهایت در برقراری تعامل مشکل دارند دخالت خانواده‌ها بالاست و همین موضوع باعث ایجاد مشکل در خانواده شده و میزان آسیبها چون طلاق، همسرآزاری و طلاق را افزایش می‌دهد.
وی بیان کرد: در همدان و نهاوند نیز مهمترین آسیب اجتماعی اعتیاد است که همین یک موضوع هم تبعات بعدی و آسیبهای خودش را برای خانواده به همراه دارد.
معاون اجتماعی بهزیستی استان همدان با اشاره به اینکه جدای از همه این مباحث بیکاری مهمترین چالش خانواده‌های استان همدان است که باعث مشکلات فراوان از جمله اعتیاد، خودکشی، طلاق و ... می‌شود بیان کرد: در همدان مشکل کودک و همسر آزاری رو به افزایش است که قطعا بسیاری از اینها از یک یا دو موضوع که قابل حل هم هستند نشات می‌گیرد.
وی در ادامه با بیان اینکه اطلاع‌رسانی و آگاه‌سازی مردم درخصوص انواع آزارها باعث افزایش تماسهای مردم برای مداخله بهزیستی شده است خاطر نشان کرد: بیشتر این آزار و اذیتها از نوع غفلت و عدم توجه به کودک و گاها همسر است.
شیران در پاسخ به سوال خبرنگار ما مبنی بر اینکه آیا هویت و یا خانواده نوزاد پیدا شده در مسجد بهار مشخص شد و سرانجام این کودکان چه می‌شود اظهار کرد: خیر، معمولا این کودکان پس از غربالگری به خانواده سپرده می‌شوند.
معاون اجتماعی بهزیستی استان همدان گفت: در استان همدان 12 مرکز برای نگهداری این کودکان داریم که کودکانی با سن 3 تا 18 سال در آنجا نگهداری می‌شوند.
وی در ادامه با بیان اینکه هدف اورژانس اجتماعی بهزیستی کاهش آسیبها است بیان کرد: جامعه هدف ما زوجین متقاضی طلاق، دختران و پسران فراری، افراد دارای اختلال خانوادگی، افراد در معرض خودکشی، همسران و کودکان آزار دیده، مبتلایان به اختلال هویت جنسی و معتادان هستند که بهزیستی با مداخله به هنگام آنان را از آسیبهای بعدی نجات می‌دهد.
وی مهمترین ویژگی اورژانس اجتماعی را به موقع و در دسترس بودن خدمات دانست و گفت: در جامعه با وجود پیشرفت تکنولوژی مقابله سنتها با زندگی مدرن باعث بسیاری از مشکلات شده است که امید می‌رود خانواده ها با آگاهی کامل از این مشکلات به فکر نجات نوجوانان و جوانان خود با تربیت درست و مهارتهای بالای زندگی باشند.
7527/2090
کپی شد
