حاشیه نشین ها بیشتر افراد تهی دست و فقیر جامعه هستند که به دلیل فقر به اسکان در حاشیه شهرها تن می دهند.
حاشیه نشینی را می توان اسکان غیر رسمی گروهی از افراد در کنار شهرهای بزرگ تعریف کرد که بیشتر به صورت شهرک نشینی و آلونک نشینی است.
هر چند این موضوع سابقه طولانی در کشورهای مختلف دارد اما در عصر تکنولوژی و ماشین، متأسفانه به دلیل فاصله طبقاتی ایجاد شده در جامعه، شاهد گسترش حاشیه نشینی هستیم.
عمده دلیل حاشیه نشینی را می توان وضعیت نامناسب اقتصادی دانست به نحوی که حاشیه نشینان به دلیل ضعف مالی، قوانین جامعه را در حوزه های مختلف نادیده می گیرند.
در این رهگذر می توان ساخت و سازهای غیرقانونی در حاشیه شهرها که شکل و ساختار حاشیه شهرها را به نحو چشمگیری نامناسب کرده و در مواقعی مانع گسترش شهرها می شود را مثال زد.
عمده عوامل بروز حاشیه نشینی را می توان توزیع ناعادلانه ثروت و درآمد در جامعه، بیکاری و در نتیجه فاصله طبقاتی دانست.
عواملی نظیر ضعف مدیریت در حوزه مسکن و پیش بینی نکردن فضای مسکونی کافی برای اقشار کم درآمد، نبود امکانات رفاهی لازم در روستاها، خشکسالی و کم آبی، کشاورزی نامناسب و غیر مدرن و در نتیجه مهاجرت روستاییان به شهر نیز در گسترش حاشیه نشینی موثر هستند.
فقر فرهنگی و تأثیرپذیری افراد کم بضاعت از تبلیغات نامناسب در شهرهای بزرگ، ضعف در اقدامات فرهنگی توسط دستگاه های متولی فرهنگ از دیگر عوامل حاشیه نشینی است.
عوامل دیگری نیز در بروز این معضل اثرگذار هستند اما به جرأت می توان گفت عمده عامل اصلی حاشیه نشینی فقر اقتصادی و فرهنگی است.
اما در حاشیه نشینی علاوه بر تعارض فرهنگی که وجود دارد موضوعاتی مثل کسب درآمد به هر نحو ممکن، باعث بروز جرایم متعددی در حاشیه شهرها می شود.
گزارش های دریافتی موید این است که اعتیاد، سرقت، قتل، نزاع و درگیری، جرایم اخلاقی در مناطق حاشیه شهرها از فراوانی بیشتری برخوردار هستند.
اعتیاد و قاچاق مواد مخدر، اختلال در روابط خانوادگی و به طورکلی گرایش به هر یک از جرایم در مناطق حاشیه شهر ناشی از موضوعاتی است که ضرورت دارد مورد توجه ویژه مسئولان و جامعه شناسان قرار گیرد.
بروز آسیب های اجتماعی متأثر از خانواده، مدرسه و جامعه به دلیل اختلال در مناسبات اجتماعی در حاشیه شهرها از نمود و بروز بیشتری برخوردار است.
اختلال در روابط خانوادگی، خانواده بی نظم، کاهش تمایل به تحصیل و افت تحصیلی، فقدان بهداشت لازم، زمینه آسیب های اجتماعی را فراهم کرده و تخلف و جرم را افزایش می دهد.
در حاشیه نشینی شاهد تهدید امنیت هستیم؛ امنیتی که یکی از اولویت های اساسی جامعه و شهروندان به شمار می رود از این رو برای ایجاد امنیت مطلوب و پایدار در جامعه، برطرف کردن ریشه ها و عوامل بوجود آورنده حاشیه نشینی یک ضرورت انکارناپذیر است.
بدون شک نیروهای امنیتی و انتظامی از نظر کمی به اندازه ای نیستند که بتوانند تمام شهرها را پوشش دهند و این توقع و انتظار بجا و درست نیست.
وقتی همه صاحب نظران و جامعه شناسان بر این اعتقاد و باور هستند که حاشیه نشینی از عوامل عمده و اصلی بروز ناامنی و آسیب های اجتماعی و نهایتاً افزایش جرم و تخلف است، ضرورت دارد تا مسئولان به صورت خاص و ویژه با این پدیده مقابله کنند.
با این تفاسیر می توان گفت مناطق حاشیه نشین، مناطق فقرنشین اطراف شهر هستند که افراد ساکن در آن به دلیل فقر فرهنگی و اقتصادی نتوانستند از اقتصاد جامعه به طور کامل بهره مند شوند و به دلیل ناتوانی مالی و پایین بودن سطح سواد، درگیر حاشیه نشینی شده و مستعد ارتکاب جرم و تخلف شده اند و گرایش به سمت ناهنجاری مشکلاتی را از نظر امنیتی و انتظامی ایجاد کرده است.
بر اساس ماده 154 بند «ج» لایحه برنامه چهارم توسعه اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی، دولت موظف به شناسایی نقاط آسیب پذیر و بحران زای اجتماعی در حاشیه شهرها و حمایت های اجتماعی، اشتغال، مشاوره اجتماعی- حقوقی، بهداشتی و درمانی در مناطق یاد شده است.
با وضع قوانین و مقررات جدید برای جلوگیری از حاشیه نشینی، ایجاد تحول اساسی در ساختار شهرها، توانمندسازی افراد ضعیف، ایجاد فرصت شغلی با تشویق افراد به سرمایه گذاری در مناطق حاشیه ای و در نهایت ارائه آموزش های لازم در حوزه فرهنگی، اجتماعی و حقوقی می توان از آسیب های اجتماعی ناشی از حاشیه نشینی جلوگیری کرد و یا آنها را کاهش داد.
فرمانده انتظامی استان همدان
انتهای پیام حاشیه نشینی را می توان اسکان غیر رسمی گروهی از افراد در کنار شهرهای بزرگ تعریف کرد که بیشتر به صورت شهرک نشینی و آلونک نشینی است.
هر چند این موضوع سابقه طولانی در کشورهای مختلف دارد اما در عصر تکنولوژی و ماشین، متأسفانه به دلیل فاصله طبقاتی ایجاد شده در جامعه، شاهد گسترش حاشیه نشینی هستیم.
عمده دلیل حاشیه نشینی را می توان وضعیت نامناسب اقتصادی دانست به نحوی که حاشیه نشینان به دلیل ضعف مالی، قوانین جامعه را در حوزه های مختلف نادیده می گیرند.
در این رهگذر می توان ساخت و سازهای غیرقانونی در حاشیه شهرها که شکل و ساختار حاشیه شهرها را به نحو چشمگیری نامناسب کرده و در مواقعی مانع گسترش شهرها می شود را مثال زد.
عمده عوامل بروز حاشیه نشینی را می توان توزیع ناعادلانه ثروت و درآمد در جامعه، بیکاری و در نتیجه فاصله طبقاتی دانست.
عواملی نظیر ضعف مدیریت در حوزه مسکن و پیش بینی نکردن فضای مسکونی کافی برای اقشار کم درآمد، نبود امکانات رفاهی لازم در روستاها، خشکسالی و کم آبی، کشاورزی نامناسب و غیر مدرن و در نتیجه مهاجرت روستاییان به شهر نیز در گسترش حاشیه نشینی موثر هستند.
فقر فرهنگی و تأثیرپذیری افراد کم بضاعت از تبلیغات نامناسب در شهرهای بزرگ، ضعف در اقدامات فرهنگی توسط دستگاه های متولی فرهنگ از دیگر عوامل حاشیه نشینی است.
عوامل دیگری نیز در بروز این معضل اثرگذار هستند اما به جرأت می توان گفت عمده عامل اصلی حاشیه نشینی فقر اقتصادی و فرهنگی است.
اما در حاشیه نشینی علاوه بر تعارض فرهنگی که وجود دارد موضوعاتی مثل کسب درآمد به هر نحو ممکن، باعث بروز جرایم متعددی در حاشیه شهرها می شود.
گزارش های دریافتی موید این است که اعتیاد، سرقت، قتل، نزاع و درگیری، جرایم اخلاقی در مناطق حاشیه شهرها از فراوانی بیشتری برخوردار هستند.
اعتیاد و قاچاق مواد مخدر، اختلال در روابط خانوادگی و به طورکلی گرایش به هر یک از جرایم در مناطق حاشیه شهر ناشی از موضوعاتی است که ضرورت دارد مورد توجه ویژه مسئولان و جامعه شناسان قرار گیرد.
بروز آسیب های اجتماعی متأثر از خانواده، مدرسه و جامعه به دلیل اختلال در مناسبات اجتماعی در حاشیه شهرها از نمود و بروز بیشتری برخوردار است.
اختلال در روابط خانوادگی، خانواده بی نظم، کاهش تمایل به تحصیل و افت تحصیلی، فقدان بهداشت لازم، زمینه آسیب های اجتماعی را فراهم کرده و تخلف و جرم را افزایش می دهد.
در حاشیه نشینی شاهد تهدید امنیت هستیم؛ امنیتی که یکی از اولویت های اساسی جامعه و شهروندان به شمار می رود از این رو برای ایجاد امنیت مطلوب و پایدار در جامعه، برطرف کردن ریشه ها و عوامل بوجود آورنده حاشیه نشینی یک ضرورت انکارناپذیر است.
بدون شک نیروهای امنیتی و انتظامی از نظر کمی به اندازه ای نیستند که بتوانند تمام شهرها را پوشش دهند و این توقع و انتظار بجا و درست نیست.
وقتی همه صاحب نظران و جامعه شناسان بر این اعتقاد و باور هستند که حاشیه نشینی از عوامل عمده و اصلی بروز ناامنی و آسیب های اجتماعی و نهایتاً افزایش جرم و تخلف است، ضرورت دارد تا مسئولان به صورت خاص و ویژه با این پدیده مقابله کنند.
با این تفاسیر می توان گفت مناطق حاشیه نشین، مناطق فقرنشین اطراف شهر هستند که افراد ساکن در آن به دلیل فقر فرهنگی و اقتصادی نتوانستند از اقتصاد جامعه به طور کامل بهره مند شوند و به دلیل ناتوانی مالی و پایین بودن سطح سواد، درگیر حاشیه نشینی شده و مستعد ارتکاب جرم و تخلف شده اند و گرایش به سمت ناهنجاری مشکلاتی را از نظر امنیتی و انتظامی ایجاد کرده است.
بر اساس ماده 154 بند «ج» لایحه برنامه چهارم توسعه اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی، دولت موظف به شناسایی نقاط آسیب پذیر و بحران زای اجتماعی در حاشیه شهرها و حمایت های اجتماعی، اشتغال، مشاوره اجتماعی- حقوقی، بهداشتی و درمانی در مناطق یاد شده است.
با وضع قوانین و مقررات جدید برای جلوگیری از حاشیه نشینی، ایجاد تحول اساسی در ساختار شهرها، توانمندسازی افراد ضعیف، ایجاد فرصت شغلی با تشویق افراد به سرمایه گذاری در مناطق حاشیه ای و در نهایت ارائه آموزش های لازم در حوزه فرهنگی، اجتماعی و حقوقی می توان از آسیب های اجتماعی ناشی از حاشیه نشینی جلوگیری کرد و یا آنها را کاهش داد.
فرمانده انتظامی استان همدان
کپی شد
