به گزارش ایرنا، آداب و رسوم نوروز ساکنان هرمزگان در گذشته ها کمی متفاوت تر از مراسم های نوروز امروزی است. صیادان جزیره قشم آخرین روز تیرماه هرسال را «نوروز» یا «نوروز صیاد» می دانند که اولین روز از فصل گرمای واقعی است.
در این آیین و رسوم که از سنت های اجتماعی و فرهنگی مردم این منطقه بوده و ازگذشتگان قدیم تا به نسل امروز رسیده، هیچ یک از صیادان هیچ ماهی و موجود آبزی را صید نمی کنند.
به آب سپردن لباس های کهنه، پوشیدن لباس نو و رفتن به دریا، رنگ آمیزی حیوانات خانگی با خاک سرخ سواحل جزیره هرمز، بخشی از آداب و رسوم نوروز صیاد است.
ساکنانی که در کنار صید به پرورش دام نیز مشغول هستند در این روز نزد چند دعا خوان نوروزی می روند تا برای آنها دعای «لوبن» بخوانند.
در واقع «لوبن» نام دعایی است که علاوه بر افزایش برکت دام ها، آنها را از گزند بلاها دور نگه می دارد.
«نوروز صیاد» آیین کهنی است که قرن ها در حاشیه جنوبی بخش شهاب جزیره قشم به صورت خود جوش با طلوع خورشید آغاز می شود و تا پاسی از شب ادامه می یابد.
بی شک با بررسی بیشتر در گاه شماری نوروز صیاد به ویژگی های مشترک از این آیین کهن و عید باستانی نوروز می رسیم.
منصور نعیمی، محقق و پژوهشگر حوزه مردم شناسی استان هرمزگان در بررسی اهمیت ریشه شناسی آداب و رسوم از نگاه تاریخی در این باره می گوید: بندرعباس به عنوان مرکز هرمزگان از زمان ساسانیان در اوج ترقی بوده و تا زمان صفویان به مدت 200 سال مرکز ترانزیت جهانی قرار داشته است.
اوج ترقی بندرعباس را بعد از فتح هرمز می دانند که شاه عباس به فرماندهی امام قلی خان، پرتغالی ها را از منطقه خارج کرده و به برکت این فتح نام گامرون یا گامبرون که یکی از نام های قدیمی بندرعباس امروزی است به «بندرعباسی» یا «بندر مقدسه عباسی» تغییر یافت.
اما افزایش فرهنگ های مختلف در هرمزگان و به خصوص بندرعباس به لحاظ موقعیت تاریخی، فرهنگی و اجتماعی و در مجموع از نگاه مردم شناسی، یک امتیاز برای مردم این منطقه به شمار می رود، زیرا خونگرم بودن، میهمان نوازی و غریب نواز بودن عنوان تعبیرهایی است که بیشتر برای مردم هرمزگان به ویژه شهر بندرعباس بکار می رود و این صفات در ایام سفرهای نوروزی نیز نمود بیشتری دارد.
*اشتراک های آداب و رسوم نوروز بین مردم هرمزگان و کشورهای خلیج فارس
درباره ریشه آداب و رسوم عید نوروز در هرمزگان در این استان مردم به پایان سال توجه ویژه ای دارند که ریشه اش در ایران باستان و دین و آداب حاکم در ایران باستان نشات می گیرد.
آداب نوروز نیز براساس خوی و منش مردم این منطقه خود را نمایان می کند به عنوان مثال در کشورهای جنوب خلیج فارس از جمله مدل دوخت روسری ها و پوشش های محلی زنان و مردان و نقش و نگاره های حنای دست و پای زنان نمونه هایی از آداب و سنت هایی هستند که با مردم جنوب هرمزگان همخوانی دارد.
*کشت و زراعت ریشه در رسوم نوروزی دارد
کشت و زراعت به عنوان یکی از ریشه های آداب و رسوم نوروز است. در گذشته بطورمعمول در 12 کاسه در چهار فصل سال میزان سبزشدن این گیاهان سنجیده می شد.
در واقع یک دیدگاه علمی از کاشت و زراعت وجود داشته و به تدریج این کاشت و زرع با تغییرات فراوانی، امروز با کاشت سبزه نشان داده می شود.
نوروز در هرمزگان نیز همانند سایر استان ها دارای آداب و رسومی است. از زمان پهلوی بخشی از آداب و رسوم ها به دلیل ورود رادیو و تلویزیون تغییر کرد و باعث شده که مساله نوروز در بندرعباس نیز به شکل سفره های هفت سین، دید و بازدید و عیدی گرفتن ها خود را نشان دهد.
* رسم عیدی گرفتن با نوروز خوانی
یکی از رسوم هرمزگانی های قدیم تر در نوروز را 'نوروز خوانی' می گویند. در آیین نوروز خوانی، شعر های سروده می شد و کودکان از بزرگترهای خود عیدی می گرفتند.
*گلگ کردن شاخ حیوانات و جیکوی نوروزی
طبق اعتقاد مردم ایران باستان و از جمله در منطقه هرمزگان، مردم براین باور بودند که هرکسی دارای یک فرح ور یا موکل است و با شروع سال جدید برای شادی ارواح مردگان، خانه ها باید تمیز و نو باشد. این رسم با تغییراتی همچنان رواج دارد.
بعد از عید دیدنی، مردم با در دست داشتن گلاب، عود و شیرینی و میوه، بر سر مزار رفتگان می روند تا فرارسیدن عید نوروز را به اموات خود تبریک گفته و به این ترتیب خاطره عزیزان از دست رفته خود را گرامی می دارند.
این رسم هنوز در شهرها و روستاها نمود دارد. یکی دیگر از آداب و رسوم، چیدن پشم و موی حیوانات و رنگین کردن شاخ و گوش گاو، گوسفند و شتر با «گلگ»؛ نوعی خاک سرخ در دو سه روز قبل از عید است.
برخی از پژوهشگران استان هرمزگان مانند استاد سایبانی در کتاب «فین» خود به یک بازی محلی در نوروز اشاره کرده اند. این بازی در ششم فروردین؛ زاد روز زرتشت انجام می گرفته یا این که در این روز بزرگترها در باغ و حیاط خانه ها از درخت نخل خرما تاب درست می کردند که به «جیکوی نوروزی» معروف بوده است.
آنچه مشخص است، این آداب و رسوم به منظور گرامی داشتن نوروز و سال نو در هرمزگان انجام می شده است. رفت و آمد و بازدیدها نیز جز جدایی ناپذیر آداب و رسوم همه مناطق کشور است که در هرمزگان نیز از گذشته های دور تا امروز جاری و پابرجا است.
9887 /6048
گزارش از : فرنگیس حمزه ای ماشاری
* آگاهی از آخرین اخبار استان در کانال تلگرام ایرنا هرمزگان
* لینک جستجو کانال: irnabandarabas@
*ایمیل: irna.hormozgan@yahoo
انتهای پیام در این آیین و رسوم که از سنت های اجتماعی و فرهنگی مردم این منطقه بوده و ازگذشتگان قدیم تا به نسل امروز رسیده، هیچ یک از صیادان هیچ ماهی و موجود آبزی را صید نمی کنند.
به آب سپردن لباس های کهنه، پوشیدن لباس نو و رفتن به دریا، رنگ آمیزی حیوانات خانگی با خاک سرخ سواحل جزیره هرمز، بخشی از آداب و رسوم نوروز صیاد است.
ساکنانی که در کنار صید به پرورش دام نیز مشغول هستند در این روز نزد چند دعا خوان نوروزی می روند تا برای آنها دعای «لوبن» بخوانند.
در واقع «لوبن» نام دعایی است که علاوه بر افزایش برکت دام ها، آنها را از گزند بلاها دور نگه می دارد.
«نوروز صیاد» آیین کهنی است که قرن ها در حاشیه جنوبی بخش شهاب جزیره قشم به صورت خود جوش با طلوع خورشید آغاز می شود و تا پاسی از شب ادامه می یابد.
بی شک با بررسی بیشتر در گاه شماری نوروز صیاد به ویژگی های مشترک از این آیین کهن و عید باستانی نوروز می رسیم.
منصور نعیمی، محقق و پژوهشگر حوزه مردم شناسی استان هرمزگان در بررسی اهمیت ریشه شناسی آداب و رسوم از نگاه تاریخی در این باره می گوید: بندرعباس به عنوان مرکز هرمزگان از زمان ساسانیان در اوج ترقی بوده و تا زمان صفویان به مدت 200 سال مرکز ترانزیت جهانی قرار داشته است.
اوج ترقی بندرعباس را بعد از فتح هرمز می دانند که شاه عباس به فرماندهی امام قلی خان، پرتغالی ها را از منطقه خارج کرده و به برکت این فتح نام گامرون یا گامبرون که یکی از نام های قدیمی بندرعباس امروزی است به «بندرعباسی» یا «بندر مقدسه عباسی» تغییر یافت.
اما افزایش فرهنگ های مختلف در هرمزگان و به خصوص بندرعباس به لحاظ موقعیت تاریخی، فرهنگی و اجتماعی و در مجموع از نگاه مردم شناسی، یک امتیاز برای مردم این منطقه به شمار می رود، زیرا خونگرم بودن، میهمان نوازی و غریب نواز بودن عنوان تعبیرهایی است که بیشتر برای مردم هرمزگان به ویژه شهر بندرعباس بکار می رود و این صفات در ایام سفرهای نوروزی نیز نمود بیشتری دارد.
*اشتراک های آداب و رسوم نوروز بین مردم هرمزگان و کشورهای خلیج فارس
درباره ریشه آداب و رسوم عید نوروز در هرمزگان در این استان مردم به پایان سال توجه ویژه ای دارند که ریشه اش در ایران باستان و دین و آداب حاکم در ایران باستان نشات می گیرد.
آداب نوروز نیز براساس خوی و منش مردم این منطقه خود را نمایان می کند به عنوان مثال در کشورهای جنوب خلیج فارس از جمله مدل دوخت روسری ها و پوشش های محلی زنان و مردان و نقش و نگاره های حنای دست و پای زنان نمونه هایی از آداب و سنت هایی هستند که با مردم جنوب هرمزگان همخوانی دارد.
*کشت و زراعت ریشه در رسوم نوروزی دارد
کشت و زراعت به عنوان یکی از ریشه های آداب و رسوم نوروز است. در گذشته بطورمعمول در 12 کاسه در چهار فصل سال میزان سبزشدن این گیاهان سنجیده می شد.
در واقع یک دیدگاه علمی از کاشت و زراعت وجود داشته و به تدریج این کاشت و زرع با تغییرات فراوانی، امروز با کاشت سبزه نشان داده می شود.
نوروز در هرمزگان نیز همانند سایر استان ها دارای آداب و رسومی است. از زمان پهلوی بخشی از آداب و رسوم ها به دلیل ورود رادیو و تلویزیون تغییر کرد و باعث شده که مساله نوروز در بندرعباس نیز به شکل سفره های هفت سین، دید و بازدید و عیدی گرفتن ها خود را نشان دهد.
* رسم عیدی گرفتن با نوروز خوانی
یکی از رسوم هرمزگانی های قدیم تر در نوروز را 'نوروز خوانی' می گویند. در آیین نوروز خوانی، شعر های سروده می شد و کودکان از بزرگترهای خود عیدی می گرفتند.
*گلگ کردن شاخ حیوانات و جیکوی نوروزی
طبق اعتقاد مردم ایران باستان و از جمله در منطقه هرمزگان، مردم براین باور بودند که هرکسی دارای یک فرح ور یا موکل است و با شروع سال جدید برای شادی ارواح مردگان، خانه ها باید تمیز و نو باشد. این رسم با تغییراتی همچنان رواج دارد.
بعد از عید دیدنی، مردم با در دست داشتن گلاب، عود و شیرینی و میوه، بر سر مزار رفتگان می روند تا فرارسیدن عید نوروز را به اموات خود تبریک گفته و به این ترتیب خاطره عزیزان از دست رفته خود را گرامی می دارند.
این رسم هنوز در شهرها و روستاها نمود دارد. یکی دیگر از آداب و رسوم، چیدن پشم و موی حیوانات و رنگین کردن شاخ و گوش گاو، گوسفند و شتر با «گلگ»؛ نوعی خاک سرخ در دو سه روز قبل از عید است.
برخی از پژوهشگران استان هرمزگان مانند استاد سایبانی در کتاب «فین» خود به یک بازی محلی در نوروز اشاره کرده اند. این بازی در ششم فروردین؛ زاد روز زرتشت انجام می گرفته یا این که در این روز بزرگترها در باغ و حیاط خانه ها از درخت نخل خرما تاب درست می کردند که به «جیکوی نوروزی» معروف بوده است.
آنچه مشخص است، این آداب و رسوم به منظور گرامی داشتن نوروز و سال نو در هرمزگان انجام می شده است. رفت و آمد و بازدیدها نیز جز جدایی ناپذیر آداب و رسوم همه مناطق کشور است که در هرمزگان نیز از گذشته های دور تا امروز جاری و پابرجا است.
9887 /6048
گزارش از : فرنگیس حمزه ای ماشاری
* آگاهی از آخرین اخبار استان در کانال تلگرام ایرنا هرمزگان
* لینک جستجو کانال: irnabandarabas@
*ایمیل: irna.hormozgan@yahoo
کپی شد
