براساس آمارها نسبت میزان مصرف انرژی در حمل و نقل جاده ای با شبکه ریلی در کشور ما ۹ به یک و میزان آلودگی زیست محیطی در این حوزه ۱۰۰ به ۱۲ است و این مزیت برای استان هرمزگان که بار اصلی حمل ونقل از بندرها به داخل برعهده دارد بسیار مهم است.
حمل و نقل در تمام بخش ها از جمله جاده‌ای، هوایی، دریایی از مهمترین ارکان توسعه اقتصادی محسوب میشود که در این میان حمل و نقل ریلی با توجه به تاثیر ویژه آن در کاهش آلودگی‌های زیست محیطی، بار ترافیکی جاده‌ها، مصرف سوخت و افزایش ایمنی از جایگاه ویژه‌ای برخوردار می‌باشد و زمینه ساز توسعه پایدار است.
با توجه به مزایای فراوان حمل و نقل ریلی، در سالهای اخیر یکی از مهمترین اولویتهای دولت توسعه این نوع حمل و نقل در هر دو بخش مسافر و بار به ویژه در بنادر مهم و بزرگی همچون بندر شهید رجایی به عنوان دروازه طلایی اقتصاد ایران بوده و گام های خوبی نیز در این مسیر برداشته شده اما هنوز تا رسیدن به نقطه مطلوب فاصله زیادی است.
توسعه خطوط ریلی باری از اولویت های مهم راه آهن هرمزگان
مدیرکل شرکت راه آهن هرمزگان گفت: یکی از اولویت های مهم راه آهن جمهوری اسلامی اهتمام به توسعه و ارتقای خطوط ریلی باری است که ما نیز در هرمزگان براساس همین سیاست در حرکت هستیم.
محمدرضا چنگانی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: یکی از مهمترین مسیرهای خطوط ریلی باری هرمزگان در بندر شهید رجایی است که برنامه های توسعه ای خوبی برای آن در دست انجام است.
وی ادامه داد: از جمله این اقدام ها می توان به اتصال سایت ۲۰۰ هکتاری بندر شهید رجایی به شبکه ریلی اشاره کرد که در حال تجهیز کارگاه می باشد.
چنگانی تصریح کرد: یکی دیگر از پروژه ها که موجب افزایش ظرفیت قبول و سیر قطارهای باری و مسافری خواهد شد ، پروژه بلاک میانی ایستگاه تزرج به ایستگاه بندرعباس است که هم اکنون حود ۴۰ درصد پیشرفت دارد.
وی چهار خطه کردن فاصله بین ایستگاه انشعاب بندرعباس تا ایستگاه مانوری، توسعه خطوط ایستگاه مانوری، اتصال محوطه‌های بندر شهید رجایی به شبکه ریلی و ایجاد خط در محوطه ۲۰۰ هکتاری بندر شهید رجایی را از مهمترین پروژه های طرح توسعه خطوط ریلی در هرمزگان عنوان کرد.
وی خاطرنشان کرد: اداره کل راه آهن هرمزگان از سال ۹۳ تاکنون روند روبه رشد خود را در جهت توسعه حمل و نقل ریلی آغاز کرده بطوریکه میانگین عملکرد تخلیه و بارگیری این اداره کل از ۵۶۹ واگن در سال ۹۳ به میانگین ۹۰۵ دستگاه در سال جاری افزایش یافته که این روند رو به رشد همچنان تداوم دارد.
مدیرکل راه آهن هرمزگان اظهار داشت: این اداره کل با تشکیل نشست منظم و مستمر هفتگی و ماهیانه و ارتباطهای نزدیک با مسوولان اداره کل بنادر و دریانوردی سعی در همکاری و رفع موانع موجود و افزایش سهم حمل و نقل ریلی نموده که از جمله تاثیر این نشست ها پیگیری استقرار درب خروج ریلی و استقرار گمرک بوده که ساختمان آن به اتمام رسیده و به طور قطع موجب تسریع در حمل ونقل ریلی در بندر شهید رجایی خواهد شد.
وی خاطرنشان کرد: در راستای جلب رضایت مشتری و صاحبان کالا و کاهش زمان تخلیه و بارگیری، یک دستگاه دیزل به صورت ۲۴ ساعت در اسکله بندر شهید رجایی مستقر شده است.
چنگانی با اشاره به تلاش های این شرکت به منظور جذب کالاها برای جابه جایی از طریق خطوط ریلی، گفت: در سال جاری سه محموله جدید زغال سنگ به مقصد اصفهان ،روغن به مقصد نیک پسندی و سیمان بصورت ترکیبی از نیریز در بندر شهید رجایی تخله و بارگیری شده است.
این مقام مسوول خاطرنشان کرد: در حال حاضر نیز در حال جذب کالاهایی همچون خوراک دام و طیور به منظور انتقال از طریق خطوط ریلی هستیم که جلساتی در این زمینه با صاحبان کالا انجام شده و توافق هایی نیز صورت گرفته است.
وی ابراز داشت: شرکت راه آهن جمهوری اسلامی به دنبال آن است تا با کاهش تعرفه ها و کوتاه کردن مسیر ریلی، ترانزیت بار را در مسیر هرمزگان افزایش دهد و افزایش انتقال بار از جاده به ریل محقق گردد.
سهم ۱۰ درصدی ریل در بندر شهید رجایی
راه آهن سراسری در بندرعباس از سال ۷۶ فعالیت خود را آغاز کرده و از همان زمان نیز سوت لوکوموتیوها در بندر شهید رجایی به صدا درآمده،البته ناگفته نماند که پیش از سال ۷۶ نیز حدود ۴۵ کیلومتر خطوط ریلی در بندر شهید رجایی وجود داشته اما عملیاتی از طریق آن انجام نمی شده ولی در حال حاضر حدود یک هزار و ۳۰۰ کیلومتر خط ریلی اصلی و ۲۰۰ کیلومتر خط ریلی فرعی در سراسر استان هرمزگان وجود دارد.
هم اکنون شش میلیون تن کالا از طریق راه آهن هرمزگان حمل می شود و ظرفیت ۱۴ میلیون تن حمل کالا از طریق شبکه راه‌آهن این استان و همچنین ۳۰ میلیون تن حمل کالا در شبکه ریلی داخل بندر شهید رجایی وجود دارد.
مسوول امور لجستیک و حمل و نقل چند وجهی اداره کل بنادر و دریانوردی هرمزگان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: ظرفیت اسمی تخلیه و بارگیری ناحیه هرمزگان در حوزه ریل حدود ۱۴ میلیون تن است که براساس آمارها هنوز به رقم ۱۰ میلیون تن نرسیده است.
کریم میخوش بیان داشت: سال گذشته بیش از ۷۲ میلیون تن انواع کالای نفتی و غیرنفتی در بزرگترین بندر بازرگانی ایران تخلیه و بارگیری شد که کمتر از ۱۰ درصد از این میزان از طریق خطوط ریلی بندر شهید رجایی جابه جا شده است.
وی با بیان اینکه در حال حاضر حدود ۶۰ کیلومتر خط ریلی در بندر شهید رجایی وجود دارد، افزود: ما به دنبال افزایش سهم جابه جایی ریلی به بیش از ۲۰ درصد در این بندر هستیم که لازمه تحقق آن توسعه هر چه بیشتر همکاری‌های بین بخشی و فراهم سازی زیرساخت های لازم است.
میخوش مقوله سرعت و برنامه حرکتی قطارها را از جمله دلایل نبود استقبال صاحبان کالا از جابه جایی ریلی عنوان کرد و گفت: در حال حاضر انتقال کالا از بندر شهید رجایی به مقصد تهران با کامیون حدود سه تا چهار روز زمان می برد، اما با قطار این زمان حدود ۱۴ تا ۱۵ روز است که از نظر اقتصادی این فاصله زمانی برای صاحبان کالا به صرفه نیست.
وی راهکار حل این مشکل را قرار دادن قطار برنامه ای برای بندر شهید رجایی از سوی شرکت راه آهن و دادن سیر مناسب به قطارهای باری عنوان کرد و افزود: براساس قوانین ما خواهان آن هستیم که شرکت راه آهن روزانه حدود ۴۰۰ کیلومتر سیر به واگن های باری بدهد تا سرعت انتقال بار افزایش یابد که برای این منظور باید زیرساخت های لازم از جمله دو خطه بودن خطوط ریلی فراهم باشد که هم اکنون تنها در مسیر بافق به بندرعباس خطوط ریلی دو خطه است.
میخوش با اشاره به اهمیت توسعه خطوط ریلی باری ، گفت: توسعه و ارتقای خطوط ریلی باری موجب صرفه جویی در سوخت و کاهش هزینه ها، تصادف ها، استهلاک جاده ای و تبعات اجتماعی می شود.
وی با اشاره به حجم بالای ترانزیت کالا از بندر شهید رجایی، گفت: این بندر به‌دلیل وسعت مناسب خطوط ریلی، اتصال به شبکه سراسری ریلی و قرار داشتن در کریدور شمال-جنوب ، مسیری مطمئن برای ترانزیت دریایی- ریلی کالا به کشورهای همسایه به شمار می‌رود و از همین رو توسعه خطوط ریلی باری در مسیر انتقال بار از بندر شهید رجایی از اهمیت بالایی برای توسعه اقتصادی برخوردار است و ما باید از این فرصت نهایت بهره مندی را داشته باشیم.
اما با وجود مزایای بسیار حمل و نقل ریلی و تلاش های صورت گرفته برای توسعه این نوع حمل و نقل در بنادر بزرگی همچون بندر شهید رجایی، این موضوع چندان مورد اقبال بازرگانان و صاحبان کالا نبوده و همچنان حمل و نقل جاده ای انتخاب اول در جابه جایی کالا از این بندر است.
بندر شهید رجایی در ۲۳ کیلومتری غرب بندرعباس مرکز استان هرمزگان با بهره مندی از پیشرفته ترین پایانه های کانتینری و برخورداری از تجهیزات روز دنیا، به عنوان بزرگترین و پیشرفته ترین بندر کانتینری ایران محسوب میشود که تخلیه و بارگیری بیش از ۸۰ درصد کالاهای کانتینری درسطح بنادر کشور را پشتیبانی می کند.
بنا برآمارهای تحلیلی، درحال حاضر روزانه بیش از ۴ هزار دستگاه کامیون حمل بار وارد بندرشهید رجایی شده و یا از آن خارج میشود که بخش بیشتری از این آمارها مربوط به جابه‌جایی کالاهای وارداتی، ترانزیتی و کالاهای اساسی است.
این آمارها حکایت از آن دارد که در شرایط فعلی بخش اعظم جابجایی کالاها از این بندر مهم و کانونی به صورت جاده ای انجام می شود و حمل و نقل ریلی هنوز به جایگاه واقعی خود در جابه جایی کالاها دست نیافته است.
این نبود اقبال در شرایطی است که کارشناسان اقتصادی معتقد بر آن هستند که حمل و نقل ریلی از بنادر به تقویت ترانزیت کالا منجر می شود و در پی آن بهبود و پویایی شرایط اقتصادی فراهم می گردد.
لزوم توسعه حمل کالا از طریق شبکه ریلی بندر شهید رجایی
استاندار هرمزگان در نشست بررسی توسعه و افزایش حمل و نقل کالا از طریق شبکه ریلی راه آهن در بندر شهید رجایی گفت: با توجه به چشم انداز آینده این بندر و افزایش عملیات صادرات و واردات کالا از طریق آن ، باید برای توسعه و افزایش حمل کالا از طریق شبکه ریلی بندر شهید رجایی و راه آهن بندرعباس تا مرکز و دیگر نقاط کشور، برنامه‌ریزی و اقدام شود.
فریدون همتی تاکید کرد: برای این کار نیاز است مطالعه‌های جامع و برنامه ریزی های مناسب انجام شود و هرکدام از دستگاه‌های مسئول به تکالیف مشخص شده، عمل کنند.
وی خاطرنشان کرد: از جمله مواردی که در این راستا باید با جدیت مورد پیگیری قرار گیرد تکمیل دو خطه شدن مسیر ریلی راه آهن بندرعباس تا تهران است که افزایش سرعت حمل بار و جابجایی مسافر را در پی خواهد داشت.
استاندار هرمزگان گفت: افزایش حمل کالا از طریق ریل از بندر شهید رجایی موجب سهولت کار برای صادرکنندگان و واردکنندگان کالا می شود و از همین رو این مقوله از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
طرح توسعه ریل – بندر اقدامی راهبردی برای توسعه همه جانبه صنعت حمل و نقل هرمزگان
مدیرکل بنادر و دریانوردی هرمزگان گفت: طرح توسعه «ریل- بندر» یک اقدام راهبردی و اثرگذار برای توسعه همه جانبه صنعت حمل و نقل هرمزگان و نقش آفرینی بیشتر اقتصاد درون زا است.
الله مراد عفیفی پور در نشست مشترک با مدیرکل راه آهن هرمزگان با اشاره به امکانات و ظرفیت های ریلی بندر شهید رجایی به عنوان بزرگترین بندر بازرگانی ایران، گفت: با سرمایه گذاری گسترده سازمان بنادر و دریانوردی در این بندر، حدود ۶۰ کیلومتر شبکه ریلی با ظرفیت سالیانه ۱۰ میلیون تن امکان تخلیه و بارگیری، ایجاد شده است.
وی تصریح کرد: بر اساس آمار راه آهن، در دوازده ماهه سال گذشته بیش از ۹ میلیون تن کالا از طریق واگن در بندر شهید رجایی جابجا شد که با توجه به ظرفیت ایجاد شده، ضریب عملکرد چشمگیر و استفاده ۹۰درصدی از ظرفیت های موجود را نشان می دهد.
عفیفی پور خاطرنشان کرد: از پنج سال پیش افزایش سهم ریل در بنادر به عنوان یکی از سیاست‌های اصلی وزارت راه و شهرسازی با جدیت مورد پیگیری قرار گرفت و برای تقویت آن، میان شرکت راه‌آهن و سازمان بنادر و دریانوردی در عرض یک سال و نیم گذشته اقدامات موثر صورت گرفته که از جمله آنها می‌توان به ایجاد «دفتر لجستیک و حمل‌ونقل چند وجهی» در هر دو دستگاه اشاره کرد که این مهم در بندر شهید رجایی نیز محقق شده است.
وی با اشاره به پتانسیل بسیار بالای این بندر در ارائه خدمات حمل‌و نقل ریلی برای انواع کالاهای کانتینری، محموله های فله خشک و مایع و کالاهای متفرقه، بیان کرد: خطوط ریلی در بین انبارها و محوطه‌های نگهداری کالا، تجهیزات و امکانات مناسب برای تخلیه و بارگیری واگنی کالا شرایط مناسبی را برای صاحبان کالا فراهم کرده است.
مدیرکل بنادر و دریانوردی هرمزگان ، افزود: سهم حمل و نقل ریلی کالا در این بندر تا پایان سال جاری از ۷ درصد به بیش از ۱۲ درصد افزایش خواهد یافت.
نقش مهم حمل و نقل ریلی در توسعه اقتصادی
معاون هماهنگی امورعمرانی استانداری هرمزگان نیز در خصوص اهمیت توسعه خطوط ریلی گفت: راه آهن نقش بسیار مهمی در اقتصاد ایفا میکند و حمل و نقل ریلی از ارکان مهم توسعه است.
رضا مدرس ادامه داد: امروزه از تاثیرهای راه آهن برای امور توسعه ای دنیا در مقایسه با حمل و نقل های دیگر به عنوان آغازگر یک انقلاب یاد می شود و ایران نیز از این اعتقاد دور نبوده است.
وی اضافه کرد: ایمن ترین، سالم ترین و سازگارترین حمل و نقل با محیط زیست راه آهن است و بیشترین سفرها از طریق ریلی صورت می گیرد.
مدرس به تحریم های اقتصادی از سوی دشمنان اشاره کرد و افزود: بیگانگان تحریم هایی را به کشور تحمیل کردند اما این کار باعث شد با برنامه ریزی بیشتر، فعالیت های اقتصادی از حمل و نقل هوایی به سمت ریلی افزایش پیدا کند.
