منطقه «گاوخانه» یکی از مناطق حاشیه‌ای اراک است که در فاصله یک کیلومتری از این کلانشهر مامنی برای افراد جویای سرپناه شده و اگرچه در گذشته نه چندان دور پیوست اجتماعی کاملا روستایی بر آن حاکم بود اما با شدت مهاجرت اکنون به منطقه‌ای با جمعیت بالا تبدیل شده است.
به گزارش جماران، ایرنا نوشت: افزایش قیمت زمین و مسکن برای طیف بزرگی از اقشار متوسط و کم درآمد در شهر اراک، سال‌های اخیر پدیده مهاجرت معکوس از شهر به مناطق حاشیه‌ای را رقم زده و حال و روز روستای گاوخانه در شرایط کنونی حاصل این هجمه ناخواسته است که ضمن افزایش نامتعادل قیمت زمین در این خطه، به نوعی ظرفیت زیرساختی لازم را برای خدمات رسانی استاندارد به جمعیت ساکن ندارد.
بیش از هشت هزار نفر در کانون جمعیتی گاوخانه در حاشیه اراک زندگی می‌کنند که الگوی زیست آنان نه منطبق بر معیار خدمات در مناطق روستایی و نه همخوان با حوزه شهری است و ساکنان این منطقه با معضلات مختلفی دست و پنجه نرم می‌کنند.
ساخت و ساز غیرمجاز و ناایمن، نبود امکانات کامل زیرساختی در خدمات روزمره مطلوب به ساکنان و وجود شبکه‌ای از مشاغل مختلف، از جمله مشکلات منطقه حاشیه‌ای گاوخانه اراک است که به واکاوی نیاز دارد.
گاوخانه در طرح تفصیلی اراک لحاظ نشده است
دهیار روستای گاوخانه اراک در تشریح وضعیت این منطقه به ایرنا گفت: گاوخانه که به کانون جمعیت سرریز اراک تبدیل شده، در طرح تفصیلی این کلانشهر لحاظ نشده و به عنوان لکه شهری رسمی مشمول خدمات نیست اما، واقعیت آن است که حدود هشت هزار نفر در این روستا ساکن هستند.
« کاظم مبارک آبادی» افزود: واقعیت امر این است که گاوخانه با پذیرش جمعیت انبوه مهاجر اکنون دیگر مختصات روستا را ندارد اما همه تلاش‌ها که پیش از این برای سامان و ارتقای این خطه انجام شده نتیجه‌ای نداشته و در ۲ مرحله یک بار برای تغییر نام به «مهرشهر» مورد تایید قرار نگرفت و بار دیگر پیگیری تغییر نام و بهبود موقعیت با عنوان «احتشامیه» هنور مهر تایید نهایی نخورده است.
وی بیان کرد: اراضی که در منطقه گاوخانه اراک خرید و فروش می‌شود، فاقد سند هستند که کم‌توجهی به این بخش در آینده معضلات جدی ایجاد خواهد کرد اما، برای بسیاری از زمین‌ها می‌توان سند گرفت و باید اقدامات لازم در این راستا از سوی مسئولان در جریان بیفتد.
دهیار روستای گاوخانه اراک با بیان اینکه بیشتر زمین‌های این روستا قطعه‌بندی شده، یادآور شد: قبل از بازنگری طرح هادی، حد نصاب صدور مجوز ساخت و ساز برای روستای گاوخانه در بافت قدیم ۷۵ متر و در بافت جدید ۳۰۰ متر بود اما، اکنون این حد نصاب در بافت قدیم به ۱۵۰ متر و در بافت جدید به ۲۰۰ متر رسیده و همین امر و قادر نبودن مردم به خرید زمین تا ۱۵۰ متر، باعث افزایش ساخت و سازهای غیر مجاز شده است.
مبارک آبادی اظهار داشت: رشد قارچ‌گونه سازه‌های ناایمن و غیرمجاز از مشکلات جدی در گاوخانه اراک است و اگرچه پرونده این ساخت و سازها به کمیسیون ۹۹ ارسال می‌شود اما اعمال جریمه ساخت غیرمجاز کافی نیست و هر روز بر شمار افرادی که اقدام به ساخت و ساز غیرمجاز می‌کنند افزوده می‌شود زیرا می‌دانند نتیجه کار آنان با پرداخت جریمه قابل جبران است و بالاخره سرپناهی از این طریق دست و پا می‌کنند.
دهیار روستای گاوخانه یادآور شد: دهیاری قدرت تملک این زمین‌ها را ندارد و مالکان هم حاضر به واگذاری نیستند و بنیاد مسکن نیز کاربری آنها را راکد گذاشته که مجموع این مسایل مشکلاتی را برای مالکان رقم زده و این درحالی است که امکان اجرای طرح در اراضی مذکور وجود ندارد.
وی اضافه کرد: شبکه آب در گاوخانه چندین سال است که معضلات اساسی دارد و پیگیری زیادی انجام شده اما، نتیجه نداده است و تنها امسال تعویض بخشی از شبکه آب آغاز شده و باید کل شبکه آبرسانی تعویض شود تا قطعی آب و کیفیت خدمات به ساکنان بهبود یابد.
وی عنوان کرد: جاده دسترسی گاوخانه با وجود فاصله یک‌هزار و ۴۰۰ متری از شهر شرایط مناسب ندارد و برای مثال روشنایی مناسبی در آن نیست و دهیاری اجازه هزینه‌کرد برای بهبود روشنایی جاده پرخطر این روستا را ندارد. و با وجود پیگیری متعدد چند ماه تیر برق روشنایی و خانگی ۱۶ متری سردار سلیمانی این منطقه وصل نشده است.
دهیار روستای گاوخانه گفت: بافت این روستا ظرفیت‌های توسعه کارگاهی ندارد اما، کارگاه‌های تولیدی بسیاری در گاوخانه شکل گرفته و فعالیت آنها با وجود اینکه در ایجاد اشتغال نقش دارد اما به عنوان کانون مشکل‌آفرین روز به روز بر شمار چالش‌ها می‌افزایند.
مبارک آبادی افزود: اصناف در خصوص فعالیت این کارگاه‌ها ورود پیدا نمی‌کند و در کنار این کارگاه‌ها مشاورین املاک نیز زیادی شکل گرفته که بخش زیادی از آنها بدون مجوز فعالیت دارند و علت تراکم کاری فاقد مجوز در این بخش افزایش قیمت‌های زمین و مسکن است.
دهیار روستای گاوخانه بیان کرد: زیرساخت‌های آموزشی، ورزشی و تفریحی در این روستا که دیگر باید از آن به عنوان کانون حاشیه‌ای نام برد محدود و ناکافی است و برای مثال تنها یک مدرسه ابتدایی در گاوخانه وجود دارد و نبود امکانات سبب شده که شمار زیادی از دانش‌آموزان برای تحصیل به مدارس اراک بروند.
مبارک آبادی اظهار داشت: ۲ سال پیش یکی از اهالی این روستا، زمینی را برای ایجاد یک مدرسه واگذار کرد و خیری نیز هزینه ساخت آن را تقبل کرده اما هنوز تکمیل نشده و می‌طلبد که حمایت اصولی در این راستا صورت بگیرد تا بخشی از مشکلات آموزشی در گاوخانه کمتر شود.
وی ادامه داد: این منطقه پرجمعیت فقط یک خانه بهداشت دارد و نبود مرکز درمانی مناسب و پایگاه اورژانس، موجب شده که اهالی برای کوچکترین خدمات در حوزه سلامت به اراک تردد کنند.
دهیار روستای گاوخانه تصریح کرد: سه دستگاه اتوبوس برای تردد ساکنین روستای گاوخانه به اراک نیز وجود دارد که امید است این تعداد به نسبت جمعیت ساکن در آن افزایش یابد.
مبارک آبادی عنوان کرد: نبود سالن ورزشی و ایستگاه آتش نشانی از دیگر مشکلات و نیازهای ضروری گاوخانه اراک است.
ساخت و ساز غیر مجاز در گاوخانه اراک
مدیر کل بنیاد مسکن استان مرکزی گفت: در راستای الحاق روستای گاوخانه به شهر اراک مکاتبات زیادی صورت گرفته اما این مهم تاکنون محقق نشده است و طرح جامع تفضیلی این کلانشهر نیز که به تازگی از سوی شورای عالی معماری و شهرسازی ابلاغ شده این روستا را در محدوده شهری اراک نگنجانده است.
«علی عسکری» افزود: ساخت و سازهای غیرمجاز در این منطقه محصول رشد قیمت مسکن است که سرریز جمعیت ناتوان در تامین سرپناه آن را رقم می‌زنند و با وجود اینکه مسئولیت پیشگیری و سامان ساخت و ساز غیرمجاز با دهیاری و بخشداری است چون تنها عامل بازدارنده جریمه کمیسیون ماده ۹۹ است، این مسئله کافی نیست و متخلفان با واریز جریمه به حساب دهیاری به ساخت و ساز غیر مجاز ادامه داده و معضل روز به روز در حال بزرگتر شدن است.
مدیرکل بنیاد مسکن استان مرکزی ادامه داد: نیاز است در تصمیمات کمیسیون ماده ۹۹ بازنگری شده و تخریب سازه غیرمجاز جای جریمه را بگیرد تا متخلفان کمتر گرد این اقدام بچرخند.
علی عسکری اظهار داشت: یکی دیگر از علل افزایش ساخت و سازهای غیرمجاز افزایش اجاره بها در مناطق شهری است و بسیاری افراد در خارج از طرح هادی، زمینی را خریداری و به شکل سنتی اقدام به ساخت می‌کنند تا از معضل مستاجری رهایی یابند اما ایجاد این فضاها با مسایل اجتماعی زیادی همراه است.
وی گفت: طرح هادی روستایی منطقه گاوخانه اراک پارسال بازنگری شد و در راستای این امر دستگاه‌های مختلف خدمات‌رسانی نیز حضور داشته‌اند و دهیار مکلف است بر اساس این طرح مسایل منطقه را پیش ببرد و این طرح پس از ابلاغ لازم الاجرا است.
مدیرکل بنیاد مسکن استان مرکزی اضافه کرد: طرح هادی روستای گاوخانه اراک سال ۹۸ بازنگری شده و به‌طور معمول افق طرح های انجام شده ۱۰ ساله است.
ابر چالش استفاده از برق غیرمجاز در روستای گاوخانه اراک
مدیر عامل شرکت توزیع نیروی برق استان مرکزی گفت: ساخت و سازهای غیرمجاز در منطقه گاوخانه اراک مشکلات زیادی را در حوزه برق ایجاد کرده و شمار استفاده از برق‌های غیرمجاز در این منطقه بالا بوده به‌طوری که مسایل این بخش به ابرچالشی برای حوزه نیرو تبدیل شده است.
«محمد اله‌داد» افزود: سازه‌های غیر مجاز در روستای گاوخانه یک روزه ایجاد نشده و باید در گذر زمان از رشد قارچ گونه آنها جلوگیری می‌شد ضمن آنکه این روند هنوز هم تداوم دارد و با جریمه اندک مالی نمی‌توان این مساله را مدیریت کرد.
وی بیان کرد: عوامل این اداره همواره در حال جمع‌آوری برق‌های غیرمجاز در گاوخانه هستند اما، این اقدامات فایده‌ای ندارد و ساکنان این منطقه مجدد اقدام به مصرف غیرمجاز می‌کنند و لازم است به‌شکل ریشه‌ای برای این معضل در شرایط بحرانی تامین انرژی کشور تدابیر ویژه اندیشیده شود.
روستای گاوخانه اراک حداقل تا ۱۰ سال آتی به محدوده شهر اضافه نمی‌شود
معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری مرکزی گفت: گاوخانه یکی از روستاهای نزدیک به شهر اراک است که در گذشته در حریم شهر نبود اما با گسترش شهرنشینی به کانون مهاجرت و پوشش سکونت جمعیت سرریز کلانشهر اراک تبدیل شده اما، این خطه به محدوده شهری اراک الحاق نشده است.
«مهدی زندیه وکیلی» افزود: روستاهایی که در حریم شهر قرار دارند، بلافاصله بعد از حریم روستا یعنی جایی که محدوده روستا تمام می‌شود شهرداری متولی نظارت بر ساخت و ساز است و داخل حریم مسئولیت با بخشداری و بنیاد مسکن است.
معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری مرکزی ادامه داد: نظارت شهرداری اراک در ساخت و سازهای بیرون از محدوده گاوخانه خوب بوده و نتایج مطلوبی به همراه داشته است و ساخت و سازهای غیرمجاز در این راستا کنترل شده است.
زندیه وکیلی اظهار داشت: شهرداری در حریم شهر باید نظارت خود را ساخت و سازهای غیرمجاز و بخشداری و بنیاد مسکن در داخل حریم روستای گاوخانه داشته باشند.
زندیه وکیلی عنوان کرد: طرح جامع تفضیلی کلانشهر اراک مصوب شده و حداقل تا چند سال آینده امکان الحاق روستای گاوخانه به محدوده شهر نیست.
