به گزارش ایرنا، مردم متدین ، شهید پرور زادگاه امام راحل و شهر تاریخی نراق از توابع شهرستان دلیجان همزمان با عاشورای حسینی با نمایش و حمل تابوت تمثیلی شهیدای کربلا در آیین عزاداری ماه محرم، خاطرات رنج و مصائب سالار شهیدان را بازسازی می‌کنند.
عزاداران خمین و نراق با اجرای مناسک آیینی نخل‌گردانی و تشییع پیکر مقدس سیدالشهدا در روز عاشورا ارادت قلبی خود را به سالار شهیدان و یاران با وفایش نشان می‌دهند و یاد شهدای کربلا را گرامی می‌دارند.
ارادتمندان سالار شهیدان در حالیکه آیین سینه‌زنی و نوحه سرایی را در روز عاشورا برگزار می‌کنند، نخل را از محل خود در امامزاده ابوطالب و از آنجا به سمت میدان ۱۵ خرداد و پس از آن به میدان عاشورا حرکت می‌دهند و در رثای امام خود می‌گریند.
مستندات شفاهی بیانگر آن است که آیین نخل‌گردانی در خمین و نراق ۴۰۰ سال قدمت دارد و سند حک شده بر روی نخل نیز متعلق به بیش از ۳۵۰ سال پیش است و این آیین کهن با مناسک خاص هرسال باشکوه‌تر از قبل با حضور شیفتگان ولایت و امامت در زادگاه معمار کبیر انقلاب اسلامی اجرا می‌شود.
نخل‌گردانی تداعی نمایشی از جسم تابوت‌واره است که به یاد مصائب عاشورا و صحنه های پرشور حماسه کربلا در خمین انجام می‌شود و استقبال از این آیین کهن در حدی است که شمار قابل ملاحظه‌ای اهالی خمین از جای جای این دیار خود را به نخل می‌رسانند.
بنا بر روایت‌های مختلف نخل در این آیین به معنا و مفهوم خیمه‌گاه حسینی و یا درخت خرما است و در اصطلاح عامیانه به هر درخت و درختچه تزیینی هم نخل می‌گویند اما، در آیین عزاداری حسینی این مصنوع چوبی به عنوان تابوت‌واره بر دوش عاشقان حسینی حمل می‌شود.
نخل اتاقکی چوبی و حجیم و به شکل مکعب مستطیل است که از چوب‌بست با یک کف‌بندی تشکیل شده و الواری که در کف آن به‌کار رفته یک متر بالاتر از پایه ستون‌ها قرار دارد و دو سر هر یک از تیرها حدود یک متر از چهار طرف کف دیواره نخل بیرون آمده و در واقع دستگیره نخل را تشکیل می‌دهد.
آیین نخل‌گردانی در خمین شورای ویژه پنج نفره‌ای دارد که در دهه اول محرم مناسک تزیین و آماده‌سازی نخل را انجام می‌دهند.
مراسم نخل‌بندی خمین در نخستین روز ماه محرم توسط بانیان انجام می‌شود که اسامی برخی از آنان نیز بر چوب زیرین نخل حک شده است.
حاجتمندان از مناطق مختلف استان مرکزی و شهرهای همجوار از همان روز اول محرم در امامزاده ابوطالب(ع) نخل را زیارت می‌کنند.
عصر سومین روز از دهه محرم به نخل پارچه نو پوشانده می‌شود و روز چهارم از این دهه نیز پیکره نخل طناب‌پیچ می شود تا استحکام بیشتری یابد.
پارچه سبز نخل به نام «طره» در شب هفتم ماه محرم به قسمت پایین نخل بسته می‌شود و در شب هشتم نیز کتیبه‌های سوزن‌دوزی که اسامی اهل بیت(ع) و یاران با وفای سیدالشهدا(ع) داخل آن درج شده روی نخل قرار می‌گیرد.
آیین نخل‌گردانی خمین از صبح روز عاشورا و با انجام طناب‌کشی داخلی و بستن چوب‌های عمودی و پنجه‌های بالای نخل شروع می‌شود.
حاملان نخل که شماری از دوستداران اهل بیت(ع) و امام سوم شیعیان هستند، نخل را ازجایگاه بیرون آورده و آن را به طرف میدان ۱۵ خردادحرکت می‌دهند و در کنار امامزاده محمد(ع) در میدان پانزده خرداد بر روی یک چهار پایه آهنی به ارتفاع یک متر و۶۰سانتیمتر قرار می‌دهند تا مردم بتوانند از زیر آن به راحتی عبور کنند.
عزاداران حسینی بر این باورند که با عبور از زیر این نخل و دعا کردن شفاعت می‌یابند.
پس از آن نخل با حضور دسته‌های سینه‌زن از میدان ۱۵ خرداد به سمت میدان عاشورا در خمین حرکت داده می‌شود و در ظهر روز عاشورا و بعد از اقامه نماز جماعت، عزاداران نخل را از این میدان به سمت آشیانه خود در امامزاده ابوطالب(ع) برمی‌گرداندند.
شهروندان عزادار نراق نیز با اجرای مناسک آیینی نخل گردانی، ارادت قلبی و شفیتگی به امام حسین(ع) را به تصویر کشیدند.
از زمان‌های دور پایه‌کشان نخل در نراق از قداست خاص برخوردار بودند و اغلب دارای وجاهت مذهبی بوده و به‌همین منظور افرادی که این نخل را بر دوش می‌برند با وضو و نیت خیر ابتدا آن را بوسیده و سپس یا علی‌گویان پایه‌های سنگین را حمل می‌کنند.
خانواده‌های اصیل و مذهبی در نراق، هرکدام پایه‌هایی از این نخل ها را از پدران خود به ارث می‌برند و نسل به نسل به اولاد ذکور و ارشد خانواده رسیده به طوریکه پایه ها به افراد یا طایفه خاصی تعلق دارد و مرسوم است به رسم ادب پایه نخل به افراد صلاحیت دار و محب اهل بیت(ع) واگذار می‌شود.
در صبح روز عاشورا پایه‌کش ها، چاچپ یا همان چادرشب و یا پارچه‌های مخصوص را از شانه تا کمر خود می‌بندند و کار تزئین نخل را انجام می‌دهند.
در پایه‌های طرفین نخل ها دو مرد توانمند که یکی پشت به نخل و دیگری مقابل می‌ایستند و با شیوه ای خاص به صورت تعادلی این نخل را که دارای وزن سنگینی است، حمل می‌کنند.
در پایه‌های جلو و عقب نخل نیز سه مرد توانمند می‌ایستند و چینش نیروها به گونه ای است که یکنواختی و تعادل وزن نخل در هنگام حرکت برای نخل کشان حفظ می‌شود.
نخل‌گردان های چاچپ (چادرشب ) بر دوش و کمر می‌بندند و از بالش‌های مخصوص روی شانه استفاده می‌کنند و خواندن اشعار مرثیه و با فرستادن صلوات، مسیر را که مملو از مردم عزادار است، طی می‌کنند.
نخل‌گردان ها با شعارهایی نظیر «اگر خسته جانی بگو یا علی»، «اگر ناتوانی بگو یا علی» عمق ارادت و شیفتگی را به ائمه‌اطهار به نمایش می‌گذارند.
عزاداران حسینی همچنین نان محلی به نام «عباس‌علی» را برای تقویت قوای بدنی پایه‌کش ها و نخل‌گردانان توزیع می‌کنند و این نان از آرد، شیر، شکر و زعفران تهیه می‌شود و تبرک است.
یکی دیگر از سنت های دیرینه نخل‌گردانی فاتحه‌خوانی برای اموات، بزرگان و مشاهیر در مسیر حرکت نخل برای اموات همان محل است.
زنان نیز در مسیر حرکت نخل بر پشت بام‌ها رفته و بر سر نخل‌گردان ها و عزاداران حسینی گلاب می‌پاشند.
نخل نراق روز عاشورا از آشیانه خود به جوار مسجد امام‌حسن(ع) - قدیمی ترین مسجد نراق- به حرکت در می‌آید و با گذر از مسیرهایی از محله پایین ،بازار، به محله بالا این شهر منتقل شده و دوباره با سلام و صلوات به آشیانه خود بازگشت داده می‌شود.
آیین نخل‌گردانی به همراه پنج رسم عاشورایی از استان مرکزی در ششمین اجلاس سراسری شورای‌عالی سیاست‌گذاری ثبت کشور (آذرماه سال ۹۱ ) در فهرست میراث معنوی ثبت ملی شد.
استان مرکزی دارای ۲ هزار جاذبه گردشگری که ۸۷۳ اثر تاریخی و طبیعی و ۴۱ اثر ناملموس آن ثبت ملی شده است.
علم‌گردانی روستای عزالدین، نخل‌بندان محله ترخوران، علم‌بران، نخل‌گردانی و تعزیه در شهرستان تفرش، علم‌گردانی روستای هزاوه، جغجغه‌زنی روستای انجدان و تعزیه سیار بازار در اراک، آیین نخل‌گردانی در نراق، نخل‌گردانی نیم ور، نخل‌گردانی خمین، تعزیه گرکان آشتیان و تعزیه وفس کمیجان از جمله آیین های ثبت ملی مذهبی استان مرکزی است.
شهرستان خمین از توابع استان مرکزی دارای ۱۰۵ هزار نفر جمعیت و در فاصله ۶۱کیلومتری اراک قرار دارد.
۷۲۷۷/۶۰۱۳/
گزارش از افسانه آروند
