فرهنگ عاشورایی سرمایه مهم فرهنگی است که همواره در قلم و هنر و بیان عاشقان اهل بیت (ع) روایت می شود و تعزیه به عنوان هنری مردمی و اصیل از دیرباز کوشیده تا در بازنمایی حوادث کربلا و عاشورا و انتقال مفاهیم بلند تفکر حسینی نقش آفرینی کند.
تعزیه در سال 2010 در میراث فرهنگی و معنوی یونسکو ثبت شده و با اینکه در نقاط دیگر جهان اجرا می‌شود اما،صحنه گردانی عاشقانه و خالصانه این هنر اصیل از ایران برآمده است و سابقه آن به سال‌ها قبل از عاشورا و ورود اسلام به ایران برمی‌گردد که به آن سووشون‌خوانی می‌گفتند.
تعزیه به نمایش مذهبی اطلاق می شود که متن آن به صورت موزون بوده و بازیگران و دست اندرکاران آن در هنرنمایی آن از موسیقی، رنگ و حرکت بهره می گیرند.
از دیرباز به هر اجرای تعزیه«مجلس» گفته می شد و بازیگران آن شبیه خوان ،کارگردان معین البکا و نویسنده مقتل‌نویس نام داشت و به نمایشنامه تعزیه نیز جُنگ و تهیه‌کننده بانی گفته می شد.
این نمایش مذهبی آمیختگی مسایل اعتقادی ، هنر و برخی مسباحث اجتماعی و فرهنگی است که وقتی اجرا می شود رگ مایه هایی از تجلی جهان بینی عامه مردم، توقعات اجتماعی و باورهای سنتی را متبلورمی کند.
آمیختگی سنت‌های بومی و باورهای مذهبی در تعزیه چنان قوی است که از آن به عنوان تنها نمایش بومی جهان اسلام یاد کرده‌اند.
بر اساس اسناد منتشر شده در دانشنامه جهان اسلام برخی پژوهشگران، پیشینه تعزیه را به آیین‌هایی چون مصائب میترا، سوگ سیاوش، و برخی پدید آمدن آن را متأثر از عناصر اساطیری میان رودان، آناطولی و مصر، برخی نیز مصائب مسیح و دیگر افسانه‌های تاریخی در فرهنگ‌های هند و اروپایی و سامی را در پیدایی آن موثر دانسته‌اند آما، به گمان قوی تعزیه جدا از شباهت‌هایش با عزاداری‌های آیینی گذشته شکل تکامل یافته تر و پیچیده تر سوگواری‌های ساده شیعیان سده‌های نخستین برای شهدای کربلا است.
در استان مرکزی تعزیه خوانی قدمت 250ساله دارد و شهرهایی چون تفرش، فراهان، خمین و اراک در تعزیه‌خوانی شهره عام و خاص دارند، در هر کدام از این شهرها با توجه به شرایط فرهنگی و موقعیت جغرافیایی تعزیه به طور متفاوت اجرا می‌شود.
کارشناس برجسته تعزیه استان مرکزی گفت: شبیه خوانی از دیرباز در استان مرکزی مطرح است و این شیوه از هنر مقدس آیینی سنتی در مناطق مختلف استان مورد توجه علاقه مندان و دوستداران است و اجرای تعزیه خوانی در مناسبت های مختلف سال بیانگر این مطلب است.
« مهدی دریایی» افزود: قدیمی ترین تعزیه مربوط به منطقه فراهان است که تاریخ آن به 235 سال گذشته بر می گردد.
وی ادامه داد: تعزیه شامل موسیقی، متن و کلام منظوم است هر کدام از این بخش‌ها به شاخه‌های فرعی تقسیم می‌شوند، چهار رنگ سبز، سفید، قرمز و مشکی نیز در تعزیه استفاده می‌شوند.
کارشناس برجسته تعزیه استان مرکزی اظهارکرد: در اجرای تعزیه هنرمندان با ادبیات فارسی تعزیه نا آشنا هستند و برگزاری کلاس‌های آسیب‌شناسی ادبیات فارسی نسخ برای جوان‌ها با حضور پیشکسوتان نیاز جدی تعزیه است زیرا بعضی جوان‌ها از روی سی دی تقلید می‌کنند در حالی که نسخ پیشکسوتان کم غلط تر است.
پژوهشگر کتاب «سه مجلس نامه قرآنی» اظهار داشت: برگزاری سوگواره‌ها و کلاس‌های آسیب‌شناسی از نظر آموزشی برای جوانان مناسب است.
وی ادامه داد: آموزش صحیح در تعزیه امری مهم است و تاسیس هنرستان‌ها و رشته‌های دانشگاهی در این خصوص موجب می‌شود که آموزش علمی و کلاسیک در کنار تجربه، تعزیه را از آسیب‌های موجود حفظ و آموزش آن را ریشه‌ای کند.
دریایی افزود: بستر اجرای تعزیه به عنوان یک داشته ناب دینی و هنری باید در تمام سال جاری باشد و محدود به ماه‌های محرم و صفر نشود.
رئیس شورای تعزیه خمین گفت: 15 هیات تعزیه خوان در شهر و روستاهای خمین فعال است که درماه های صفر، محرم، رمضان و ایام فاطمیه مجالس تعزیه برگزار می کنند.
«عباس جهانشاهی» توضیح داد: 70 درصد تعزیه خوان های شهرستان خمین جوان هستند و برای اجرای تعزیه در ماه محرم به شهرهایی مانند قزوین، تهران،کرمان، مشهد و اصفهان دعوت می شوند.
رئیس شورای تعزیه خمین تاکید کرد: نوازندگان طبل و شیپور مجالس تعزیه خمین در سطح کشور صاحب نام هستند.
جهانشاهی نداشتن مکان مناسب را یکی از مشکلات تعزیه خوان های این شهرستان بیان کرد و ادامه داد: یک جایگاه تعزیه خوانی در شهر و 10 جایگاه در حسینیه روستاها وجود دارد.
وی گفت: با توجه به ظرفیت بالای خمین در هنر تعزیه ساخت جایگاه ویژه ضروری است که برای تحقق آن به حمایت بیشتر مسئولان وخیران نیاز است.
این تعزیه خوان پیشکسوت خاطرنشان کرد: تعزیه خوان ها بیمه نیستند و با وجود صدور کارت شناسایی برای آنان به دلیل تعطیلی شورای تعزیه استان مراحل بیمه مسکوت مانده است.
جهانشاهی با اشاره به حمایت اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی خمین از گروه های تعزیه شهرستان، افزود: برگزاری سوگواره های تعزیه با حضور کارشناسان برجسته سطح این هنر مذهبی را افزایش داده است.
وی با بیان اینکه گروه های تعزیه براساس ارادت خود به اهل بیت (ع) به ویژه امام حسین (ع) فعالیت می کنند، تاکید کرد: وضعیت اقتصادی کشور نتوانست بر این ارادت خالصانه تاثیر نامطلوب بگذارد.
یکی از تعزیه خوان های خمین گفت: نسخ مجالس تعزیه استان مرکزی از سروده‌های شاعری پرآوازه به نام «میرزا محمد روحانی» متخلص به «میرانجم» است.
«ابوالفضل خسروی» افزود: هر سال با آغاز ماه محرم گروه‌های تعزیه خمین در روستاها و محله‌های مختلف این شهرستان با برپایی چادرهای مخصوص برنامه اجرا می‌کنند.
وی تاکید کرد: مردم و به خصوص جوانان با شور و علاقه وصف ناپذیری شب‌ها برای دیدن تعزیه به مکان‌های برگزاری می‌روند و این مراسم تا پاسی از شب ادامه دارد.
این تعزیه خوان ادامه داد: در سال های اخیر جوانان و نوجوانان علاقه مند به هنر تعزیه در گروه های تعزیه خوانی شرکت می کنند.
خسروی اظهار داشت: برگزاری تعزیه در خمین مختص عزاداری سرور و سالار شهیدان نسیت و در سال به مناسبت های مختلف مذهبی مانند شهادت حضرت فاطمه (س) و ماه رمضان تعزیه در مناطق مختلف شهرستان برگزار می شود.
وی گفت: تعزیه به عنوان هنر اصیل در جامعه می توانند والاترین ارزش های اعتقادی را به مردم منتقل کنند و ابزار مناسبی برای بیان فلسفه عاشورا در قاب هنر نمایش است.
این تعزیه خوان خاطرنشان کرد: تعزیه مجموعه ای از هنرهای ایرانی نظیر موسیقی، نمایش خیابانی و رنگ است که جوانان تعزیه خوان با استفاده تخصصی از این هنرها تلاش می کنند تعزیه را با پیشرفت جامعه رشد دهند.
رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی خمین گفت: 30 گروه تعزیه‌خوان در این شهرستان فعال است که 20 گروه نیز در زمان برگزاری سوگواره‌های تعزیه فعال هستند.
«مریم السادات حسینی» افزود: 6 سوگواره تعزیه در ماه صفر در خمین برگزار شده که گروه‌های برگزیده انتخاب و برای اجرا در دیگر استان‌ها اعزام می‌شوند.
وی با بیان اینکه این شهرستان یکی از قطب‌های تعزیه‌خوانی در سطح استان است، ادامه داد: بعد از برگزاری سوگواره ها با حضور کارشناسان معایب و نواقص گروه‌های تعزیه بررسی می‌شود و در طول سال نیز کلاس‌های تعزیه برای سرپرستان هیات‌ها برگزار می‌شود که سبب بالا رفتن سطح کیفی تعزیه‌خوانی در خمین شده است.
رئیس اداره فرهنگی و ارشاد اسلامی خمین اظهار داشت: 300 شبیه خوان ثبت شده در اداره ارشاد در گروه‌های تعزیه فعالیت دارند و تعزیه‌خوان‌ها با شرکت در کلاس‌های آسیب‌شناسی تعزیه با ادبیات صحیح نسخ و اجرای تعزیه سنتی اصیل آشنا می شوند.
13 آیین مذهبی ویژه ایام محرم و عاشورا در استان مرکزی ثبت ملی شده است که تعزیه سیار بازار در اراک، تعزیه گرکان آشتیان و تعزیه وفس کمیجان، از جمله آیین های ثبت ملی شده این استان هستند.
7277/6013/
گزارش از افسانه آروند
انتهای پیام تعزیه در سال 2010 در میراث فرهنگی و معنوی یونسکو ثبت شده و با اینکه در نقاط دیگر جهان اجرا می‌شود اما،صحنه گردانی عاشقانه و خالصانه این هنر اصیل از ایران برآمده است و سابقه آن به سال‌ها قبل از عاشورا و ورود اسلام به ایران برمی‌گردد که به آن سووشون‌خوانی می‌گفتند.
تعزیه به نمایش مذهبی اطلاق می شود که متن آن به صورت موزون بوده و بازیگران و دست اندرکاران آن در هنرنمایی آن از موسیقی، رنگ و حرکت بهره می گیرند.
از دیرباز به هر اجرای تعزیه«مجلس» گفته می شد و بازیگران آن شبیه خوان ،کارگردان معین البکا و نویسنده مقتل‌نویس نام داشت و به نمایشنامه تعزیه نیز جُنگ و تهیه‌کننده بانی گفته می شد.
این نمایش مذهبی آمیختگی مسایل اعتقادی ، هنر و برخی مسباحث اجتماعی و فرهنگی است که وقتی اجرا می شود رگ مایه هایی از تجلی جهان بینی عامه مردم، توقعات اجتماعی و باورهای سنتی را متبلورمی کند.
آمیختگی سنت‌های بومی و باورهای مذهبی در تعزیه چنان قوی است که از آن به عنوان تنها نمایش بومی جهان اسلام یاد کرده‌اند.
بر اساس اسناد منتشر شده در دانشنامه جهان اسلام برخی پژوهشگران، پیشینه تعزیه را به آیین‌هایی چون مصائب میترا، سوگ سیاوش، و برخی پدید آمدن آن را متأثر از عناصر اساطیری میان رودان، آناطولی و مصر، برخی نیز مصائب مسیح و دیگر افسانه‌های تاریخی در فرهنگ‌های هند و اروپایی و سامی را در پیدایی آن موثر دانسته‌اند آما، به گمان قوی تعزیه جدا از شباهت‌هایش با عزاداری‌های آیینی گذشته شکل تکامل یافته تر و پیچیده تر سوگواری‌های ساده شیعیان سده‌های نخستین برای شهدای کربلا است.
در استان مرکزی تعزیه خوانی قدمت 250ساله دارد و شهرهایی چون تفرش، فراهان، خمین و اراک در تعزیه‌خوانی شهره عام و خاص دارند، در هر کدام از این شهرها با توجه به شرایط فرهنگی و موقعیت جغرافیایی تعزیه به طور متفاوت اجرا می‌شود.
کارشناس برجسته تعزیه استان مرکزی گفت: شبیه خوانی از دیرباز در استان مرکزی مطرح است و این شیوه از هنر مقدس آیینی سنتی در مناطق مختلف استان مورد توجه علاقه مندان و دوستداران است و اجرای تعزیه خوانی در مناسبت های مختلف سال بیانگر این مطلب است.
« مهدی دریایی» افزود: قدیمی ترین تعزیه مربوط به منطقه فراهان است که تاریخ آن به 235 سال گذشته بر می گردد.
وی ادامه داد: تعزیه شامل موسیقی، متن و کلام منظوم است هر کدام از این بخش‌ها به شاخه‌های فرعی تقسیم می‌شوند، چهار رنگ سبز، سفید، قرمز و مشکی نیز در تعزیه استفاده می‌شوند.
کارشناس برجسته تعزیه استان مرکزی اظهارکرد: در اجرای تعزیه هنرمندان با ادبیات فارسی تعزیه نا آشنا هستند و برگزاری کلاس‌های آسیب‌شناسی ادبیات فارسی نسخ برای جوان‌ها با حضور پیشکسوتان نیاز جدی تعزیه است زیرا بعضی جوان‌ها از روی سی دی تقلید می‌کنند در حالی که نسخ پیشکسوتان کم غلط تر است.
پژوهشگر کتاب «سه مجلس نامه قرآنی» اظهار داشت: برگزاری سوگواره‌ها و کلاس‌های آسیب‌شناسی از نظر آموزشی برای جوانان مناسب است.
وی ادامه داد: آموزش صحیح در تعزیه امری مهم است و تاسیس هنرستان‌ها و رشته‌های دانشگاهی در این خصوص موجب می‌شود که آموزش علمی و کلاسیک در کنار تجربه، تعزیه را از آسیب‌های موجود حفظ و آموزش آن را ریشه‌ای کند.
دریایی افزود: بستر اجرای تعزیه به عنوان یک داشته ناب دینی و هنری باید در تمام سال جاری باشد و محدود به ماه‌های محرم و صفر نشود.
رئیس شورای تعزیه خمین گفت: 15 هیات تعزیه خوان در شهر و روستاهای خمین فعال است که درماه های صفر، محرم، رمضان و ایام فاطمیه مجالس تعزیه برگزار می کنند.
«عباس جهانشاهی» توضیح داد: 70 درصد تعزیه خوان های شهرستان خمین جوان هستند و برای اجرای تعزیه در ماه محرم به شهرهایی مانند قزوین، تهران،کرمان، مشهد و اصفهان دعوت می شوند.
رئیس شورای تعزیه خمین تاکید کرد: نوازندگان طبل و شیپور مجالس تعزیه خمین در سطح کشور صاحب نام هستند.
جهانشاهی نداشتن مکان مناسب را یکی از مشکلات تعزیه خوان های این شهرستان بیان کرد و ادامه داد: یک جایگاه تعزیه خوانی در شهر و 10 جایگاه در حسینیه روستاها وجود دارد.
وی گفت: با توجه به ظرفیت بالای خمین در هنر تعزیه ساخت جایگاه ویژه ضروری است که برای تحقق آن به حمایت بیشتر مسئولان وخیران نیاز است.
این تعزیه خوان پیشکسوت خاطرنشان کرد: تعزیه خوان ها بیمه نیستند و با وجود صدور کارت شناسایی برای آنان به دلیل تعطیلی شورای تعزیه استان مراحل بیمه مسکوت مانده است.
جهانشاهی با اشاره به حمایت اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی خمین از گروه های تعزیه شهرستان، افزود: برگزاری سوگواره های تعزیه با حضور کارشناسان برجسته سطح این هنر مذهبی را افزایش داده است.
وی با بیان اینکه گروه های تعزیه براساس ارادت خود به اهل بیت (ع) به ویژه امام حسین (ع) فعالیت می کنند، تاکید کرد: وضعیت اقتصادی کشور نتوانست بر این ارادت خالصانه تاثیر نامطلوب بگذارد.
یکی از تعزیه خوان های خمین گفت: نسخ مجالس تعزیه استان مرکزی از سروده‌های شاعری پرآوازه به نام «میرزا محمد روحانی» متخلص به «میرانجم» است.
«ابوالفضل خسروی» افزود: هر سال با آغاز ماه محرم گروه‌های تعزیه خمین در روستاها و محله‌های مختلف این شهرستان با برپایی چادرهای مخصوص برنامه اجرا می‌کنند.
وی تاکید کرد: مردم و به خصوص جوانان با شور و علاقه وصف ناپذیری شب‌ها برای دیدن تعزیه به مکان‌های برگزاری می‌روند و این مراسم تا پاسی از شب ادامه دارد.
این تعزیه خوان ادامه داد: در سال های اخیر جوانان و نوجوانان علاقه مند به هنر تعزیه در گروه های تعزیه خوانی شرکت می کنند.
خسروی اظهار داشت: برگزاری تعزیه در خمین مختص عزاداری سرور و سالار شهیدان نسیت و در سال به مناسبت های مختلف مذهبی مانند شهادت حضرت فاطمه (س) و ماه رمضان تعزیه در مناطق مختلف شهرستان برگزار می شود.
وی گفت: تعزیه به عنوان هنر اصیل در جامعه می توانند والاترین ارزش های اعتقادی را به مردم منتقل کنند و ابزار مناسبی برای بیان فلسفه عاشورا در قاب هنر نمایش است.
این تعزیه خوان خاطرنشان کرد: تعزیه مجموعه ای از هنرهای ایرانی نظیر موسیقی، نمایش خیابانی و رنگ است که جوانان تعزیه خوان با استفاده تخصصی از این هنرها تلاش می کنند تعزیه را با پیشرفت جامعه رشد دهند.
رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی خمین گفت: 30 گروه تعزیه‌خوان در این شهرستان فعال است که 20 گروه نیز در زمان برگزاری سوگواره‌های تعزیه فعال هستند.
«مریم السادات حسینی» افزود: 6 سوگواره تعزیه در ماه صفر در خمین برگزار شده که گروه‌های برگزیده انتخاب و برای اجرا در دیگر استان‌ها اعزام می‌شوند.
وی با بیان اینکه این شهرستان یکی از قطب‌های تعزیه‌خوانی در سطح استان است، ادامه داد: بعد از برگزاری سوگواره ها با حضور کارشناسان معایب و نواقص گروه‌های تعزیه بررسی می‌شود و در طول سال نیز کلاس‌های تعزیه برای سرپرستان هیات‌ها برگزار می‌شود که سبب بالا رفتن سطح کیفی تعزیه‌خوانی در خمین شده است.
رئیس اداره فرهنگی و ارشاد اسلامی خمین اظهار داشت: 300 شبیه خوان ثبت شده در اداره ارشاد در گروه‌های تعزیه فعالیت دارند و تعزیه‌خوان‌ها با شرکت در کلاس‌های آسیب‌شناسی تعزیه با ادبیات صحیح نسخ و اجرای تعزیه سنتی اصیل آشنا می شوند.
13 آیین مذهبی ویژه ایام محرم و عاشورا در استان مرکزی ثبت ملی شده است که تعزیه سیار بازار در اراک، تعزیه گرکان آشتیان و تعزیه وفس کمیجان، از جمله آیین های ثبت ملی شده این استان هستند.
7277/6013/
گزارش از افسانه آروند
کپی شد
