امروز گردشگری به عنوان سومین صنعت و بخش بزرگ صادراتی جهان با قابلیت بالای اشتغال‌زایی و توسعه جوامع محلی و با گردش مالی 1400میلیارد دلاری است که به ازای هر 11 شغل در جهان یک شغل مربوط به حوزه گردشگری است و جمعا 108میلیون نفر در سراسر دنیا مشاغلی مرتبط با بخش گردشگری دارند و سه برابر این رقم نیز مشاغلی هستند که به نحوی غیر مستقیم وابسته به صنعت گردشگری است.
براساس پیش بینی سازمان تجارت جهانی تا سال 2020 تعداد گردشگران در کل دنیا به رقمی بالغ بر یک میلیارد و 600میلیون نفر خواهد رسید و بیش از 50 درصد معضل اشتغال در کشورهای در حال توسعه از این طریق قابل رفع خواهد بود. در ظرفیت اشتغال‌زایی گردشگری همین بس که می‌توانیم در کشورمان با رقمی اندک و در حدود 50 میلیون تومان در حوزه گردشگری ایجاد شغل کنیم، در حالی که برای ایجاد شغل در اکثر صنایع 8 تا 10 برابر این رقم مورد نیاز است.
با چنین ظرفیت هایی توجه به صنعت گردشگری مهم ترین راهکار برون رفت از اقتصاد متکی به نفت، ایجاد اشتغال ارزان و توزیع جغرافیایی عادلانه ثروت بر اساس داشته‌ها و ظرفیت‌های بومی و تحقق ایده اقتصاد مقاومتی مبتنی بر درون‌زایی با نگاه جهانی است.
نگاهی به داشته‌های تاریخی، فرهنگی و طبیعی کشورمان نشان از غنای ایران در جاذبه‌های گردشگری دارد. وجود یک میلیون سایت تاریخی، فرهنگی و طبیعی، بیش از 34 هزار اثر ثبت شده به‌عنوان آثار ملی و ثبت 22 اثر به عنوان آثار جهانی، ایران را در زمره یکی از کشورهای برتر دنیا از نظر جاذبه‌های گردشگری قرار داده و در حال حاضر جایگاه جهانی ایران در ثبت آثار تاریخی و طبیعی رتبه 11 و در ثبت جهانی آثار ناملموس رتبه 7 می باشد.
کشور ایران با چنین جذابیت‌های بی‌بدیلی در کنار برخورداری از امنیتی مثال زدنی و عوامل مثبت و تسهیل‌کننده‌ای همچون اشتیاق فزاینده گردشگران برای تجربه سفر به ایران، همکاری روزافزون بخش خصوصی، تمایل سرمایه‌گذاران به سرمایه‌گذاری در حوزه گردشگری و عزم راسخ دولت برای اولویت‌دهی به این صنعت، دارای زمینه‌هایی مناسب برای عینیت بخشی به چشم‌انداز 20میلیون گردشگر تا سال 2025 است.
**جاذبه های گردشگری ایران
تاریخ و تمدن جزء لاینفک هویت هر کشور می‌باشد و کشورهایی که از این موهبت برخوردارند به خوبی از ظرفیت های گردشگری آن بهره گرفته‌اند و پیشرفت قابل‌توجهی در صنعت گردشگری خود ایجاد نموده اند.
ایران نیز از جمله کشورهایی است که با تمدن و تاریخ چندین هزارساله خود، نظر هر گردشگری را به خود جلب می‌نماید. اگر بخواهیم در قالب چند هویت و منظر تاریخی به گذشته ایران نگاه کنیم می‌توان به پیشینه خط و تمدن ، ایران باستان و اسلام به‌عنوان مهم‌ترین خواستگاه‌های آثار تاریخی ایران اشاره کرد.
*جاذبه‌های مدرن و انسان‌ساخت
در دیدگاه رایج، ایران بیشتر به‌عنوان یک مقصد تاریخی برای گردشگران غربی مطلوبیت دارد. متأسفانه طی چند دهه گذشته، رسانه‌های غربی با اغراض سیاسی و تبلیغات منفی و مخرب خود، تا حدی موفق شده‌اند از ایران، تصویری عقب‌افتاده و ماقبل تکنولوژی در ذهن مخاطبان‌شان بسازند که این مسأله، به خوبی در شگفت‌زدگی اغلب گردشگران غربی به هنگام اولین مواجهه‌شان با ایران دیده می‌شود. این در حالی است که امروز نه فقط در پایتخت ایران، بلکه در کلا‌ن‌شهرهایی همچون اصفهان، شیراز، مشهد و تبریز یا شهرهای شمالی کشور و جزیره کیش، جاذبه‌های مدرن و پیشرفته‌ای برای گردشگران وجود دارد که با توجه به هزینه‌های پایین گردشگری در ایران در مقایسه با کشورهای همسایه، مزیت رقابتی مهمی برای جذب گردشگران خارجی به ایران می‌دهد.
*جاذبه‌های پزشکی
به دلیل پایین بودن هزینه‌های درمانی در ایران در مقیاس جهانی، کشور ایران ظرفیتی فوق العاده برای جذب گردشگران درمانی از کشورهای اسلامی و منطقه در اختیار دارد و زمینه برای تبدیل شدن به کشوری پیشرو در گردشگری پزشکی در سطح منطقه، برای ایران فراهم شده است. در بسیاری از نقاط کشور ما نیز از جمله سرعین در اردبیل، محلات، گنو در بندرعباس و فردوس در خراسان چشمه‌های آب معدنی وجود دارد که پذیرای بیماران بسیاری است. همچنین درمان‌های ناباروری ، درمان از طریق سلول‌های بنیادی ، دیالیز، اعمال جراحی قلب ، جراحی‌های زیبایی و جراحی چشم هم در ایران انجام می‌شود.
در حال حاضر یک چهارم بیمارستان‌های کشور در حوزه گردشگری سلامت فعالند و در رشته‌های تخصصی چشم، قلب، زیبایی، نازایی و اعصاب، رنکینگ یک تا پنج را داریم. ضمن اینکه انجام عمل‌های زیبایی (به‌خصوص جراحی بینی) گردشگران خاص خودش را دارد و یکی از زمینه‌های پردرآمد گردشگری پزشکی درایران محسوب می‌شود.
*جاذبه‌های مذهبی
ایران اسلامی به دلیل برخورداری از تمدنی کهن و حضور پیروان ادیان مختلف دارای اماکن مذهبی متنوعی است. در مجموع نزدیک به 9 هزار مکان مذهبی در نقاط مختلف کشور، به‌غیر از آرامگاه‌های امام‌زادگان و بقعه‌های ثبت شده درفهرست آثار ملی، بیش از سه‌هزار مکان مذهبی مقدس دیگر شامل مساجد، مدارس مذهبی، کلیساها، کنیسه‌ها، آتشگاه‌ها و نیایشگاه‌ها شناسایی شده است. مذهب نقش برجسته ای در شکل‌گیری شهرهایی همچون مشهد، قم، ری، شیراز، قزوین، نطنز، شاهرود، شوش، بسطام، لاهیجان، آمل، اردبیل، گنبدکاووس و ... داشته و این شهرها قابلیت فراوانی برای جذب گردشگران مذهبی دارند.
ایران در تمام حوزه‌های مذهبی، می‌تواند گردشگر بین‌المللی جذب کند و فضای فرهنگی موجود، توسعه گردشگر مذهبی-فرهنگی را در آن امکان‌پذیر می‌کند. به دلیل وجود زیارتگاه های متعدد از جمله حرم مطهر امام رضا(ع) در مشهد و حرم حضرت معصومه(س) در قم، کشور ما مقصد زیارتی مسافران فراوانی از کشورهای مسلمان است.
*جاذبه‌های فرهنگی
فرهنگ ایرانی در تولید لذت، هنر و شادی به شدت غنی و مملو از ظرافت‌هایی کم‌نظیر است. ظرافت هایی که به نیت افزایش شادی و هیجان و در نتیجه لذت بیشتر از زندگی در آن تعبیه شده اند. از شعر و ادبیات فارسی و شهرت و نفوذ جهانی‌اش(آثار مولوی، فردوسی، حافظ و سعدی) تا جایگاه طنز و موسیقی در فرهنگ ایرانیان،می‌توان نمونه‌هایی از این ظرافت‌ها را دید.
هنرهای تجسمی و لذت‌های بصری نیز جایگاه ویژه‌ای در فرهنگ ایرانی دارند. به‌غیر از فرش ایرانی که در دنیا به زیبایی معروف است، میناکاری، خاتم‌کاری، منبت‌کاری، معرق‌کاری و ده‌ها هنر دیگر، علاقه قابل ملاحظه ایرانیان به زیبایی و ظرافت را نشان می‌دهند. غذاهای متنوع ایرانی نیز از دیگر سمبل‌های ظرافت فرهنگ ایرانی است. با وجود شباهت خورش‌های ایرانی به بعضی غذاهای هندی یا شبیه بودن کباب‌های ایرانی به کباب‌های یونانی و عربی، غذای ایرانی همچنان عناصر منحصربه فرد بسیاری را در خود دارد.
عناصر فرهنگ ایرانی، فراتر از مرزهای جمهوری اسلامی است و ردپای گاه پررنگ آن را می‌توان در کشورهای مستقل همسایه نیز سراغ گرفت که همگی کم‌وبیش گوشه‌ای از فرهنگ ایران را به ارث برده‌اند. از زبان فارسی و اعیاد ملی همچون نوروز و تقویم شمسی بگیر تا مذهب تشیع و موسیقی و معماری ایرانی.
*جاذبه‌های طبیعی
کشورهایی که از تاریخ و تمدن برخوردارند و به خوبی از پتانسیل گردشگری آن بهره می‌گیرند، پیشرفت قابل توجهی در صنعت گردشگری‌شان ایجاد کرده‌اند. ایران نیز از جمله کشورهایی است که با تاریخ و تمدن چندهزار ساله‌اش، نظر هر گردشگری را به خود جلب می‌کند. تاکنون 21 اثر تاریخی و باستانی‌کشور ما در فهرست یونسکو به ثبت رسیده است.
از منظر پیشینه تمدنی، منطقه باستانی جیرفت (در استان کرمان) با تاریخ هفت‌هزار ساله‌اش، مرکز نخستین تمدن باشکوه جهان محسوب می‌شود.اما به‌غیر از این منطقه که بیشتر برای محققان و کارشناسان جالب‌توجه به نظر می‌رسد، ایران باستان را در سراسر دنیا با تخت جمشید (یا پرسپولیس) می‌شناسند.
معروف‌ترین اثر باستانی ایرانی ثبت شده در لیست یونسکو در دوران زمامداری داریوش بزرگ، خشایارشاه و اردشیر اول ساخته شد.از ایران پس از اسلام نیزآثار و ابنیه عهد صفوی، معروفیت بیشتری در جهان دارند که شاخص‌ترین‌شان، میدان نقش جهان در اصفهان است. میدانی که در قرن هفدهم میلادی به‌عنوان یکی از بزرگترین میدان‌های جهان شناخته می‌شد و چهار اثر تاریخی بی‌نظیر را به هم پیوند داده است: مسجد شیخ لطف‌الله، مسجد امام، سردر و بازار قیصریه و کاخ عالی قاپو.
**گردشگری ایران در سال 2018 از نگاه آمارهای جهانی
شورای جهانی سفر و گردشگری در گزارش تازه خود تأثیر گردشــگری بر اقتصاد 185کشــور و نیــز 25منطقه جغرافیایی و اقتصادی در جهان را بررســی کرده اســت. این شورا در این گزارش با توجه به آمار سال 2017 اعلام کرده اســت مجموع مشارکت مستقیم و غیرمستقیم گردشگری در تولید ناخالص داخلی جهانی بیش از 8300 میلیارد دلار بوده و به این ترتیب 10.4 درصد از تولید ناخالص داخلی جهان را به خود اختصاص داده است.
مشارکت گردشگری نیز در تولید ناخالــص داخلــی جهانی در این مــدت 4.6 درصد افزایش یافت. در سال 2017 قریب به 313 میلیون فرصت شغلی در جهان به طور مســتقیم یا غیرمستقیم در ارتباط با گردشگری بوده اند یعنی از هر 10 فرصت شغلی در سراسر جهان ، لااقل یکی از آنها به نوعی با گردشــگری در ارتباط اســت که در مجموع 9.9 درصد از کل فرصت های شغلی جهان را در بر می گیرد. در 10سال اخیر یک پنجم فرصت های شغلی که در تمام دنیا ایجاد شــده، در حوزه گردشگری و سفر بوده است.
در کنــار اینها مقایســه آمارها و پیش بینی های شــورای جهانی سفر و گردشــگری نشــان می دهد در ســال 2018 بالغ بر 5 میلیون و 843 هزار گردشگر خارجی به ایران وارد شوند. در سال 2017 نیز پیش بینی شده بود 5 میلیون و 531 هزار گردشـگر در ایران حضور یابند که تعداد توریست‌های ورودی به ایران به رقم ۴ میلیون و 942 هزار نفر بوده است.
صادرات گردشـگری ناشــی از ورود این گردشگران نیز در مجموع 227هــزار و 860 میلیارد ریال بود.
یک کارشناس گردشگری به ظرفیت های بالای این صنعت در کشور اشاره کرد و گفت : این صنعت توانسته تنها در سیزده روز ایام نوروز 97 بیش از شش هزار میلیارد تومان معادل یک میلیارد و 200 میلیون دلار به اقتصاد کشور و جوامع محلی و پشتیبانی کنندگان سفر تزریق کند.
علیرضا لشگری در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود : اگر قیمت هر بشکه نفت در بازارهــای جهانــی 60دلار باشــد، می توان گفت که گردشــگران نوروزی رقمی معادل 20میلیون بشکه نفت تنها در تعطیلات نوروزی به چرخه اقتصاد کشــور وارد کرده اند.
وی ورود گردشگران خارجی را برای افزایش درآمد کشور ضروری دانست و اظهار داشت : برای این منظور باید مردم منطقه و جهان هم به جایگاه فرهنگــی، تمدنی و تاریخی ایران و برخورداری این کشــور از جذابیت های اقلیمی و تنوع آب وهوایی چهارفصل و... مطلع شوند و اطلاع رسانی در این زمینه گسترش یابد.
این کارشناس با بیان اینکه مسئولیت معرفی ایــران به دنیا برعهده دولت اســت و نه بخش خصوصی خاطر نشان کرد : متاسفانه مسئولان بخش دولتی هنوز فکر می کنند بخش خصوصی باید ایران را به دنیا معرفی کند در حالی که بخش خصوصی فقط محصول و خدمات خود را معرفی می کند، نه کل جاذبه های گردشگری ایــران را.
وی یادآور شد : دولت باید آستین ها را در این زمینه بالا بزند و با معرفی ظرفیت های گردشگری ایران به دنیا ، خنثی نمودن برخی سیاه نمایی ها و تقویت زیرساخت ها در راستای جذب حداکثری گردشگران خارجی گام بردارد.
در سال 97 قرار است حدود هزار میلیارد تومان از صندوق توسعه ملی تسهیلات ارزان قیمت برای سرمایه گذاری در اختیار گردشگری و صنایع دستی قرار می گیرد.
**10کشور برتر در گردشگری ورودی سال 95
سال 95گردشگران عراقی توانستند با یک میلیون و 392هزار و 243گردشگر ورودی به ایران، رتبه نخست گردشگران ورودی به کشور را از آن خود کنند. 85 درصد از گردشگران عراقی ورودی به ایران با هدف زیارت و مابقی با هدف سلامت، تجارت و ورزش به ایران سفر کردند.
اتباع کشور آذربایجان رتبه دوم 10 کشور برتر گردشگری ورودی ایران را کسب کردند. 979هزار و 319 تبعه آذربایجان، سال گذشته به ایران سفر کردند.60 درصد این تعداد با هدف زیارت، 20 درصد با هدف دیدار از اقوام و خویشاوندان و مابقی با هدف سلامت، آموزش، تجارت و بازرگانی و ورزش به ایران سفر کردند.
اما افغانستان در رتبه سوم گردشگران ورودی به ایران قرار دارد. سال گذشته 683هزار و 172گردشگر افغان به ایران سفر کردند که هدف 65درصد آنها کار در ایران، 30درصد زیارت و مابقی با هدف سلامت به ایران آمدند.
از کشورهای آسیایی و منطقه نیز 540هزار و 972 گردشگر خارجی سال قبل به ایران سفر کردند که 35درصد آن با هدف بازدید از جاذبه‌های فرهنگی- تاریخی، 15درصد با هدف کار و مابقی با هدف طبیعت‌گردی، زیارت، تفریحی، آموزش، ورزش و بازدید از اقوام و شرکت در کنفرانس‌ها و نمایشگاه‌ها به ایران آمدند.
گردشگران ترکیه نیز ردیف پنجم گردشگران ورودی به ایران را تشکیل دادند 415هزار و 11گردشگر سال 95 از ترکیه به ایران سفر کردند که هدف 60درصد آنها از سفر به ایران، تجارت و بازرگانی و مابقی بازدید از جاذبه‌های فرهنگی، تاریخی، تفریحی، ورزش، کار و بازدید از اقوام بود.
گردشگران اروپایی و آمریکایی با 317هزار و 587گردشگر، سال گذشته با هدف بازدید از جاذبه‌های گردشگری، تجارت و بازرگانی، طبیعت‌گردی، آموزش، ورزش و بازدید از اقوام به ایران آمدند و رتبه ششم گردشگران ورودی به کشور را کسب کردند .
اتباع پاکستان در رتبه هفتم گردشگران ورودی به ایران قرار گرفتند 242هزار و 2گردشگر پاکستانی سال قبل به ایران آمدند که هدف 80درصد آنها از سفر به ایران زیارت و 20درصد دیگر نیز با هدف تجارت و بازرگانی، ورزش، کار و سلامت بود.
ایرانیان مقیم خارج از کشور نیز با 162 هزارو710 سفر به ایران در جایگاه هشتم گردشگران ورودی به کشور در سال 95هستند که هدف همه آنها بازدید از اقوام و خانواده‌شان در ایران بود.
اتباع ترکمنستان با 104هزار و 769گردشگر سال قبل به ایران سفر کردند که 70درصد آنها با هدف تجارت و بازرگانی به ایران آمدند و 30درصد دیگر تنها برای بازدید از اقوام خود به ایران سفر کردند.
چین، رتبه دهم جدول گردشگران ورودی ایران را به‌خود اختصاص داد. سال 95 از مجموع 73هزار و 135تبعه کشور چین که به ایران سفر کردند 70درصدشان با هدف کار آمدند و هدف 17درصد آنها نیز بازدید از جاذبه‌های گردشگری بود و مابقی با هدف تجارت و بازرگانی، حضور در نمایشگاه‌ها و کنفرانس‌ها و آموزش و ورزش به ایران سفر کردند.
اما آمار گردشگران ورودی و خروجی به ایران در بازه 9 ماه ابتدای سال 1396 نشان از کاهش گردشگران دارد . تعداد گردشگران ورودی به کشور به 3 میلیون و 893 هزار و 277 نفر رسید که نسبت به مدت مشابه سال 1395 کاهش بیش از 34 هزار نفری معادل کاهش 87/ 0 درصدی را ثبت کرده است.
بررسی آمار گردشگران وارد شده به ایران نشان می‌دهد کشورمان در جذب گردشگران خارجی در سه فصل نخست سال 96 ناکام بوده که عمده دلیل آن نیز کاهش ورودی‌ها در فصل بهار و عدم تغییر در تابستان بوده است؛ نکته‌ای که با فرارسیدن بهار سال 1397 باید مورد توجه قرار گیرد و برای مدیریت آن برنامه‌ریزی شود.
نکته دیگر کاهش تعداد گردشگران زن است که باید برای آن نیز راهکارهایی اندیشیده شود تا بتوان از ظرفیت‌های گردشگری ناشی از سفر آنان نیز استفاده کرد.
معاون رئیس‌جمهوری و رئیس سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری سال گذشته در مراسم افتتاحیه یازدهمین نمایشگاه بین‌المللی گردشگری و صنایع وابسته اعلام کرده بود که دولت جمهوری اسلامی ایران با درک اهمیت گریزناپذیر صنعت گردشگری در اقتصاد جهانی و توسعه پایدار، عزم خود را برای شکوفایی بیش از پیش این صنعت در راستای ایفای سهم واقعی در اقتصاد کشور جزم کرده است.
علی‌اصغر مونسان افزود : بر این اساس، رویکردها و اقدامات متعددی برای افزایش رقابت پذیری صنعت گردشگری ایران در دستور کار و اجرا قرار گرفته که از آن جمله می‌توان به تدوین برنامه ملی برای توسعه گردشگری، تقویت همکاری هم‌افزا میان بخش دولتی و خصوصی در حوزه کسب و کارهای گردشگری، حمایت از کارآفرینان خلاق و نیروهای نخبه و کسب و کارهای نوپا در این صنعت درآمدزا و اشتغال‌آفرین، تنوع‌بخشی موضوعی و جغرافیایی به محصولات و خدمات گردشگری بر اساس مزیت‌های منحصربه‌فرد منطقه‌ای اشاره کرد.
وی زمینه‌سازی برای بهره‌گیری از فناوری اطلاعات و ارتباطات در راستای تولید و اشاعه محتوا، گسترش بازاریابی محصولات گردشگری، توسعه مقاصد گردشگری شهری و روستایی در چارچوب طرح‌های شهر گردشگر و بوم‌گردی، تقویت سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های گردشگری و توسعه تبلیغات و بازاریابی در سطح بین‌الملل با نگاه ویژه به ایرانیان خارج از کشور از دیگر اقدامات در این زمینه برشمرد.
مونسان اظهار داشت : در این میان بی‌شک برگزاری رویدادها و نمایشگاه‌های بین‌المللی به‌عنوان یکی از ابزارهای موثر و کارآمد در معرفی مقاصد گردشگری، با فراهم‌سازی امکان ارتباط چهره‌به‌چهره بین عرضه‌کنندگان و مصرف‌کنندگان خدمات و ایجاد بستر مناسب برای افزایش تعاملات و همکاری‌های درون‌بخشی و بین‌بخشی، می‌تواند نقشی موثر در معرفی ظرفیت‌های بالقوه و بالفعل این صنعت بزرگ و رو‌به‌رشد ایفا کند
به گفته معاون رییس جمهوری ، این یک واقعیت گریزناپذیر است که ظرفیت‌های بالقوه گردشگری یک سرزمین تنها در سایه معرفی درست آن به جهانیان، بالفعل خواهد شد و تا زمانی که گردشگران بین‌المللی از داشته‌های فرهنگی، تاریخی و طبیعی کشور ما بی‌خبر باشند نمی‌توان به حضور آنان در ایران امید بست.
وی ادامه داد : امروزه دولت‌ها به این باور رسیده‌اند که هرگونه سرمایه‌گذاری در این عرصه نه‌تنها برگشت‌پذیر است بلکه از عوامل تحقق توسعه پایدار کشورها محسوب می‌شود.
مونسان افزود: واقعیت این است که ما هم اکنون علاوه بر وجود داشته‌های فراوان تاریخی و طبیعی که از ملزومات اولیه توسعه گردشگری است، ظرفیت‌های بالقوه‌ای همچون امکانات ریلی و هوایی، اقامتگاه‌ها و سایت‌های ورزشی و تفریحی داریم که باید از طریق صنعت گردشگری بالفعل شوند.
رئیس سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری تصریح کرد : برای رقابت در بازار گردشگری جهانی چاره ای جز استفاده و مدیریت بهینه همه امکانات بالقوه کشور برای ارتقای کمی و کیفی محصولات گردشگری و در عین پایین آوردن قیمت این محصولات نداریم.
وی یادآور شد : بدون شک تحقق چنین موضوعی صرفا برعهده سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری نیست و از آنجایی که گردشگری یک حوزه فرابخشی است و نتایج و منافع عاید از آن نیز نصیب همه می‌شود، لذا همه ارگان‌ها باید سهم مربوط به خود را در این زمینه ایفا کنند.
گزارش : علیرضا پورعلم
/1602/7513/1899
انتهای پیام براساس پیش بینی سازمان تجارت جهانی تا سال 2020 تعداد گردشگران در کل دنیا به رقمی بالغ بر یک میلیارد و 600میلیون نفر خواهد رسید و بیش از 50 درصد معضل اشتغال در کشورهای در حال توسعه از این طریق قابل رفع خواهد بود. در ظرفیت اشتغال‌زایی گردشگری همین بس که می‌توانیم در کشورمان با رقمی اندک و در حدود 50 میلیون تومان در حوزه گردشگری ایجاد شغل کنیم، در حالی که برای ایجاد شغل در اکثر صنایع 8 تا 10 برابر این رقم مورد نیاز است.
با چنین ظرفیت هایی توجه به صنعت گردشگری مهم ترین راهکار برون رفت از اقتصاد متکی به نفت، ایجاد اشتغال ارزان و توزیع جغرافیایی عادلانه ثروت بر اساس داشته‌ها و ظرفیت‌های بومی و تحقق ایده اقتصاد مقاومتی مبتنی بر درون‌زایی با نگاه جهانی است.
نگاهی به داشته‌های تاریخی، فرهنگی و طبیعی کشورمان نشان از غنای ایران در جاذبه‌های گردشگری دارد. وجود یک میلیون سایت تاریخی، فرهنگی و طبیعی، بیش از 34 هزار اثر ثبت شده به‌عنوان آثار ملی و ثبت 22 اثر به عنوان آثار جهانی، ایران را در زمره یکی از کشورهای برتر دنیا از نظر جاذبه‌های گردشگری قرار داده و در حال حاضر جایگاه جهانی ایران در ثبت آثار تاریخی و طبیعی رتبه 11 و در ثبت جهانی آثار ناملموس رتبه 7 می باشد.
کشور ایران با چنین جذابیت‌های بی‌بدیلی در کنار برخورداری از امنیتی مثال زدنی و عوامل مثبت و تسهیل‌کننده‌ای همچون اشتیاق فزاینده گردشگران برای تجربه سفر به ایران، همکاری روزافزون بخش خصوصی، تمایل سرمایه‌گذاران به سرمایه‌گذاری در حوزه گردشگری و عزم راسخ دولت برای اولویت‌دهی به این صنعت، دارای زمینه‌هایی مناسب برای عینیت بخشی به چشم‌انداز 20میلیون گردشگر تا سال 2025 است.
**جاذبه های گردشگری ایران
تاریخ و تمدن جزء لاینفک هویت هر کشور می‌باشد و کشورهایی که از این موهبت برخوردارند به خوبی از ظرفیت های گردشگری آن بهره گرفته‌اند و پیشرفت قابل‌توجهی در صنعت گردشگری خود ایجاد نموده اند.
ایران نیز از جمله کشورهایی است که با تمدن و تاریخ چندین هزارساله خود، نظر هر گردشگری را به خود جلب می‌نماید. اگر بخواهیم در قالب چند هویت و منظر تاریخی به گذشته ایران نگاه کنیم می‌توان به پیشینه خط و تمدن ، ایران باستان و اسلام به‌عنوان مهم‌ترین خواستگاه‌های آثار تاریخی ایران اشاره کرد.
*جاذبه‌های مدرن و انسان‌ساخت
در دیدگاه رایج، ایران بیشتر به‌عنوان یک مقصد تاریخی برای گردشگران غربی مطلوبیت دارد. متأسفانه طی چند دهه گذشته، رسانه‌های غربی با اغراض سیاسی و تبلیغات منفی و مخرب خود، تا حدی موفق شده‌اند از ایران، تصویری عقب‌افتاده و ماقبل تکنولوژی در ذهن مخاطبان‌شان بسازند که این مسأله، به خوبی در شگفت‌زدگی اغلب گردشگران غربی به هنگام اولین مواجهه‌شان با ایران دیده می‌شود. این در حالی است که امروز نه فقط در پایتخت ایران، بلکه در کلا‌ن‌شهرهایی همچون اصفهان، شیراز، مشهد و تبریز یا شهرهای شمالی کشور و جزیره کیش، جاذبه‌های مدرن و پیشرفته‌ای برای گردشگران وجود دارد که با توجه به هزینه‌های پایین گردشگری در ایران در مقایسه با کشورهای همسایه، مزیت رقابتی مهمی برای جذب گردشگران خارجی به ایران می‌دهد.
*جاذبه‌های پزشکی
به دلیل پایین بودن هزینه‌های درمانی در ایران در مقیاس جهانی، کشور ایران ظرفیتی فوق العاده برای جذب گردشگران درمانی از کشورهای اسلامی و منطقه در اختیار دارد و زمینه برای تبدیل شدن به کشوری پیشرو در گردشگری پزشکی در سطح منطقه، برای ایران فراهم شده است. در بسیاری از نقاط کشور ما نیز از جمله سرعین در اردبیل، محلات، گنو در بندرعباس و فردوس در خراسان چشمه‌های آب معدنی وجود دارد که پذیرای بیماران بسیاری است. همچنین درمان‌های ناباروری ، درمان از طریق سلول‌های بنیادی ، دیالیز، اعمال جراحی قلب ، جراحی‌های زیبایی و جراحی چشم هم در ایران انجام می‌شود.
در حال حاضر یک چهارم بیمارستان‌های کشور در حوزه گردشگری سلامت فعالند و در رشته‌های تخصصی چشم، قلب، زیبایی، نازایی و اعصاب، رنکینگ یک تا پنج را داریم. ضمن اینکه انجام عمل‌های زیبایی (به‌خصوص جراحی بینی) گردشگران خاص خودش را دارد و یکی از زمینه‌های پردرآمد گردشگری پزشکی درایران محسوب می‌شود.
*جاذبه‌های مذهبی
ایران اسلامی به دلیل برخورداری از تمدنی کهن و حضور پیروان ادیان مختلف دارای اماکن مذهبی متنوعی است. در مجموع نزدیک به 9 هزار مکان مذهبی در نقاط مختلف کشور، به‌غیر از آرامگاه‌های امام‌زادگان و بقعه‌های ثبت شده درفهرست آثار ملی، بیش از سه‌هزار مکان مذهبی مقدس دیگر شامل مساجد، مدارس مذهبی، کلیساها، کنیسه‌ها، آتشگاه‌ها و نیایشگاه‌ها شناسایی شده است. مذهب نقش برجسته ای در شکل‌گیری شهرهایی همچون مشهد، قم، ری، شیراز، قزوین، نطنز، شاهرود، شوش، بسطام، لاهیجان، آمل، اردبیل، گنبدکاووس و ... داشته و این شهرها قابلیت فراوانی برای جذب گردشگران مذهبی دارند.
ایران در تمام حوزه‌های مذهبی، می‌تواند گردشگر بین‌المللی جذب کند و فضای فرهنگی موجود، توسعه گردشگر مذهبی-فرهنگی را در آن امکان‌پذیر می‌کند. به دلیل وجود زیارتگاه های متعدد از جمله حرم مطهر امام رضا(ع) در مشهد و حرم حضرت معصومه(س) در قم، کشور ما مقصد زیارتی مسافران فراوانی از کشورهای مسلمان است.
*جاذبه‌های فرهنگی
فرهنگ ایرانی در تولید لذت، هنر و شادی به شدت غنی و مملو از ظرافت‌هایی کم‌نظیر است. ظرافت هایی که به نیت افزایش شادی و هیجان و در نتیجه لذت بیشتر از زندگی در آن تعبیه شده اند. از شعر و ادبیات فارسی و شهرت و نفوذ جهانی‌اش(آثار مولوی، فردوسی، حافظ و سعدی) تا جایگاه طنز و موسیقی در فرهنگ ایرانیان،می‌توان نمونه‌هایی از این ظرافت‌ها را دید.
هنرهای تجسمی و لذت‌های بصری نیز جایگاه ویژه‌ای در فرهنگ ایرانی دارند. به‌غیر از فرش ایرانی که در دنیا به زیبایی معروف است، میناکاری، خاتم‌کاری، منبت‌کاری، معرق‌کاری و ده‌ها هنر دیگر، علاقه قابل ملاحظه ایرانیان به زیبایی و ظرافت را نشان می‌دهند. غذاهای متنوع ایرانی نیز از دیگر سمبل‌های ظرافت فرهنگ ایرانی است. با وجود شباهت خورش‌های ایرانی به بعضی غذاهای هندی یا شبیه بودن کباب‌های ایرانی به کباب‌های یونانی و عربی، غذای ایرانی همچنان عناصر منحصربه فرد بسیاری را در خود دارد.
عناصر فرهنگ ایرانی، فراتر از مرزهای جمهوری اسلامی است و ردپای گاه پررنگ آن را می‌توان در کشورهای مستقل همسایه نیز سراغ گرفت که همگی کم‌وبیش گوشه‌ای از فرهنگ ایران را به ارث برده‌اند. از زبان فارسی و اعیاد ملی همچون نوروز و تقویم شمسی بگیر تا مذهب تشیع و موسیقی و معماری ایرانی.
*جاذبه‌های طبیعی
کشورهایی که از تاریخ و تمدن برخوردارند و به خوبی از پتانسیل گردشگری آن بهره می‌گیرند، پیشرفت قابل توجهی در صنعت گردشگری‌شان ایجاد کرده‌اند. ایران نیز از جمله کشورهایی است که با تاریخ و تمدن چندهزار ساله‌اش، نظر هر گردشگری را به خود جلب می‌کند. تاکنون 21 اثر تاریخی و باستانی‌کشور ما در فهرست یونسکو به ثبت رسیده است.
از منظر پیشینه تمدنی، منطقه باستانی جیرفت (در استان کرمان) با تاریخ هفت‌هزار ساله‌اش، مرکز نخستین تمدن باشکوه جهان محسوب می‌شود.اما به‌غیر از این منطقه که بیشتر برای محققان و کارشناسان جالب‌توجه به نظر می‌رسد، ایران باستان را در سراسر دنیا با تخت جمشید (یا پرسپولیس) می‌شناسند.
معروف‌ترین اثر باستانی ایرانی ثبت شده در لیست یونسکو در دوران زمامداری داریوش بزرگ، خشایارشاه و اردشیر اول ساخته شد.از ایران پس از اسلام نیزآثار و ابنیه عهد صفوی، معروفیت بیشتری در جهان دارند که شاخص‌ترین‌شان، میدان نقش جهان در اصفهان است. میدانی که در قرن هفدهم میلادی به‌عنوان یکی از بزرگترین میدان‌های جهان شناخته می‌شد و چهار اثر تاریخی بی‌نظیر را به هم پیوند داده است: مسجد شیخ لطف‌الله، مسجد امام، سردر و بازار قیصریه و کاخ عالی قاپو.
**گردشگری ایران در سال 2018 از نگاه آمارهای جهانی
شورای جهانی سفر و گردشگری در گزارش تازه خود تأثیر گردشــگری بر اقتصاد 185کشــور و نیــز 25منطقه جغرافیایی و اقتصادی در جهان را بررســی کرده اســت. این شورا در این گزارش با توجه به آمار سال 2017 اعلام کرده اســت مجموع مشارکت مستقیم و غیرمستقیم گردشگری در تولید ناخالص داخلی جهانی بیش از 8300 میلیارد دلار بوده و به این ترتیب 10.4 درصد از تولید ناخالص داخلی جهان را به خود اختصاص داده است.
مشارکت گردشگری نیز در تولید ناخالــص داخلــی جهانی در این مــدت 4.6 درصد افزایش یافت. در سال 2017 قریب به 313 میلیون فرصت شغلی در جهان به طور مســتقیم یا غیرمستقیم در ارتباط با گردشگری بوده اند یعنی از هر 10 فرصت شغلی در سراسر جهان ، لااقل یکی از آنها به نوعی با گردشــگری در ارتباط اســت که در مجموع 9.9 درصد از کل فرصت های شغلی جهان را در بر می گیرد. در 10سال اخیر یک پنجم فرصت های شغلی که در تمام دنیا ایجاد شــده، در حوزه گردشگری و سفر بوده است.
در کنــار اینها مقایســه آمارها و پیش بینی های شــورای جهانی سفر و گردشــگری نشــان می دهد در ســال 2018 بالغ بر 5 میلیون و 843 هزار گردشگر خارجی به ایران وارد شوند. در سال 2017 نیز پیش بینی شده بود 5 میلیون و 531 هزار گردشـگر در ایران حضور یابند که تعداد توریست‌های ورودی به ایران به رقم ۴ میلیون و 942 هزار نفر بوده است.
صادرات گردشـگری ناشــی از ورود این گردشگران نیز در مجموع 227هــزار و 860 میلیارد ریال بود.
یک کارشناس گردشگری به ظرفیت های بالای این صنعت در کشور اشاره کرد و گفت : این صنعت توانسته تنها در سیزده روز ایام نوروز 97 بیش از شش هزار میلیارد تومان معادل یک میلیارد و 200 میلیون دلار به اقتصاد کشور و جوامع محلی و پشتیبانی کنندگان سفر تزریق کند.
علیرضا لشگری در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود : اگر قیمت هر بشکه نفت در بازارهــای جهانــی 60دلار باشــد، می توان گفت که گردشــگران نوروزی رقمی معادل 20میلیون بشکه نفت تنها در تعطیلات نوروزی به چرخه اقتصاد کشــور وارد کرده اند.
وی ورود گردشگران خارجی را برای افزایش درآمد کشور ضروری دانست و اظهار داشت : برای این منظور باید مردم منطقه و جهان هم به جایگاه فرهنگــی، تمدنی و تاریخی ایران و برخورداری این کشــور از جذابیت های اقلیمی و تنوع آب وهوایی چهارفصل و... مطلع شوند و اطلاع رسانی در این زمینه گسترش یابد.
این کارشناس با بیان اینکه مسئولیت معرفی ایــران به دنیا برعهده دولت اســت و نه بخش خصوصی خاطر نشان کرد : متاسفانه مسئولان بخش دولتی هنوز فکر می کنند بخش خصوصی باید ایران را به دنیا معرفی کند در حالی که بخش خصوصی فقط محصول و خدمات خود را معرفی می کند، نه کل جاذبه های گردشگری ایــران را.
وی یادآور شد : دولت باید آستین ها را در این زمینه بالا بزند و با معرفی ظرفیت های گردشگری ایران به دنیا ، خنثی نمودن برخی سیاه نمایی ها و تقویت زیرساخت ها در راستای جذب حداکثری گردشگران خارجی گام بردارد.
در سال 97 قرار است حدود هزار میلیارد تومان از صندوق توسعه ملی تسهیلات ارزان قیمت برای سرمایه گذاری در اختیار گردشگری و صنایع دستی قرار می گیرد.
**10کشور برتر در گردشگری ورودی سال 95
سال 95گردشگران عراقی توانستند با یک میلیون و 392هزار و 243گردشگر ورودی به ایران، رتبه نخست گردشگران ورودی به کشور را از آن خود کنند. 85 درصد از گردشگران عراقی ورودی به ایران با هدف زیارت و مابقی با هدف سلامت، تجارت و ورزش به ایران سفر کردند.
اتباع کشور آذربایجان رتبه دوم 10 کشور برتر گردشگری ورودی ایران را کسب کردند. 979هزار و 319 تبعه آذربایجان، سال گذشته به ایران سفر کردند.60 درصد این تعداد با هدف زیارت، 20 درصد با هدف دیدار از اقوام و خویشاوندان و مابقی با هدف سلامت، آموزش، تجارت و بازرگانی و ورزش به ایران سفر کردند.
اما افغانستان در رتبه سوم گردشگران ورودی به ایران قرار دارد. سال گذشته 683هزار و 172گردشگر افغان به ایران سفر کردند که هدف 65درصد آنها کار در ایران، 30درصد زیارت و مابقی با هدف سلامت به ایران آمدند.
از کشورهای آسیایی و منطقه نیز 540هزار و 972 گردشگر خارجی سال قبل به ایران سفر کردند که 35درصد آن با هدف بازدید از جاذبه‌های فرهنگی- تاریخی، 15درصد با هدف کار و مابقی با هدف طبیعت‌گردی، زیارت، تفریحی، آموزش، ورزش و بازدید از اقوام و شرکت در کنفرانس‌ها و نمایشگاه‌ها به ایران آمدند.
گردشگران ترکیه نیز ردیف پنجم گردشگران ورودی به ایران را تشکیل دادند 415هزار و 11گردشگر سال 95 از ترکیه به ایران سفر کردند که هدف 60درصد آنها از سفر به ایران، تجارت و بازرگانی و مابقی بازدید از جاذبه‌های فرهنگی، تاریخی، تفریحی، ورزش، کار و بازدید از اقوام بود.
گردشگران اروپایی و آمریکایی با 317هزار و 587گردشگر، سال گذشته با هدف بازدید از جاذبه‌های گردشگری، تجارت و بازرگانی، طبیعت‌گردی، آموزش، ورزش و بازدید از اقوام به ایران آمدند و رتبه ششم گردشگران ورودی به کشور را کسب کردند .
اتباع پاکستان در رتبه هفتم گردشگران ورودی به ایران قرار گرفتند 242هزار و 2گردشگر پاکستانی سال قبل به ایران آمدند که هدف 80درصد آنها از سفر به ایران زیارت و 20درصد دیگر نیز با هدف تجارت و بازرگانی، ورزش، کار و سلامت بود.
ایرانیان مقیم خارج از کشور نیز با 162 هزارو710 سفر به ایران در جایگاه هشتم گردشگران ورودی به کشور در سال 95هستند که هدف همه آنها بازدید از اقوام و خانواده‌شان در ایران بود.
اتباع ترکمنستان با 104هزار و 769گردشگر سال قبل به ایران سفر کردند که 70درصد آنها با هدف تجارت و بازرگانی به ایران آمدند و 30درصد دیگر تنها برای بازدید از اقوام خود به ایران سفر کردند.
چین، رتبه دهم جدول گردشگران ورودی ایران را به‌خود اختصاص داد. سال 95 از مجموع 73هزار و 135تبعه کشور چین که به ایران سفر کردند 70درصدشان با هدف کار آمدند و هدف 17درصد آنها نیز بازدید از جاذبه‌های گردشگری بود و مابقی با هدف تجارت و بازرگانی، حضور در نمایشگاه‌ها و کنفرانس‌ها و آموزش و ورزش به ایران سفر کردند.
اما آمار گردشگران ورودی و خروجی به ایران در بازه 9 ماه ابتدای سال 1396 نشان از کاهش گردشگران دارد . تعداد گردشگران ورودی به کشور به 3 میلیون و 893 هزار و 277 نفر رسید که نسبت به مدت مشابه سال 1395 کاهش بیش از 34 هزار نفری معادل کاهش 87/ 0 درصدی را ثبت کرده است.
بررسی آمار گردشگران وارد شده به ایران نشان می‌دهد کشورمان در جذب گردشگران خارجی در سه فصل نخست سال 96 ناکام بوده که عمده دلیل آن نیز کاهش ورودی‌ها در فصل بهار و عدم تغییر در تابستان بوده است؛ نکته‌ای که با فرارسیدن بهار سال 1397 باید مورد توجه قرار گیرد و برای مدیریت آن برنامه‌ریزی شود.
نکته دیگر کاهش تعداد گردشگران زن است که باید برای آن نیز راهکارهایی اندیشیده شود تا بتوان از ظرفیت‌های گردشگری ناشی از سفر آنان نیز استفاده کرد.
معاون رئیس‌جمهوری و رئیس سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری سال گذشته در مراسم افتتاحیه یازدهمین نمایشگاه بین‌المللی گردشگری و صنایع وابسته اعلام کرده بود که دولت جمهوری اسلامی ایران با درک اهمیت گریزناپذیر صنعت گردشگری در اقتصاد جهانی و توسعه پایدار، عزم خود را برای شکوفایی بیش از پیش این صنعت در راستای ایفای سهم واقعی در اقتصاد کشور جزم کرده است.
علی‌اصغر مونسان افزود : بر این اساس، رویکردها و اقدامات متعددی برای افزایش رقابت پذیری صنعت گردشگری ایران در دستور کار و اجرا قرار گرفته که از آن جمله می‌توان به تدوین برنامه ملی برای توسعه گردشگری، تقویت همکاری هم‌افزا میان بخش دولتی و خصوصی در حوزه کسب و کارهای گردشگری، حمایت از کارآفرینان خلاق و نیروهای نخبه و کسب و کارهای نوپا در این صنعت درآمدزا و اشتغال‌آفرین، تنوع‌بخشی موضوعی و جغرافیایی به محصولات و خدمات گردشگری بر اساس مزیت‌های منحصربه‌فرد منطقه‌ای اشاره کرد.
وی زمینه‌سازی برای بهره‌گیری از فناوری اطلاعات و ارتباطات در راستای تولید و اشاعه محتوا، گسترش بازاریابی محصولات گردشگری، توسعه مقاصد گردشگری شهری و روستایی در چارچوب طرح‌های شهر گردشگر و بوم‌گردی، تقویت سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های گردشگری و توسعه تبلیغات و بازاریابی در سطح بین‌الملل با نگاه ویژه به ایرانیان خارج از کشور از دیگر اقدامات در این زمینه برشمرد.
مونسان اظهار داشت : در این میان بی‌شک برگزاری رویدادها و نمایشگاه‌های بین‌المللی به‌عنوان یکی از ابزارهای موثر و کارآمد در معرفی مقاصد گردشگری، با فراهم‌سازی امکان ارتباط چهره‌به‌چهره بین عرضه‌کنندگان و مصرف‌کنندگان خدمات و ایجاد بستر مناسب برای افزایش تعاملات و همکاری‌های درون‌بخشی و بین‌بخشی، می‌تواند نقشی موثر در معرفی ظرفیت‌های بالقوه و بالفعل این صنعت بزرگ و رو‌به‌رشد ایفا کند
به گفته معاون رییس جمهوری ، این یک واقعیت گریزناپذیر است که ظرفیت‌های بالقوه گردشگری یک سرزمین تنها در سایه معرفی درست آن به جهانیان، بالفعل خواهد شد و تا زمانی که گردشگران بین‌المللی از داشته‌های فرهنگی، تاریخی و طبیعی کشور ما بی‌خبر باشند نمی‌توان به حضور آنان در ایران امید بست.
وی ادامه داد : امروزه دولت‌ها به این باور رسیده‌اند که هرگونه سرمایه‌گذاری در این عرصه نه‌تنها برگشت‌پذیر است بلکه از عوامل تحقق توسعه پایدار کشورها محسوب می‌شود.
مونسان افزود: واقعیت این است که ما هم اکنون علاوه بر وجود داشته‌های فراوان تاریخی و طبیعی که از ملزومات اولیه توسعه گردشگری است، ظرفیت‌های بالقوه‌ای همچون امکانات ریلی و هوایی، اقامتگاه‌ها و سایت‌های ورزشی و تفریحی داریم که باید از طریق صنعت گردشگری بالفعل شوند.
رئیس سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری تصریح کرد : برای رقابت در بازار گردشگری جهانی چاره ای جز استفاده و مدیریت بهینه همه امکانات بالقوه کشور برای ارتقای کمی و کیفی محصولات گردشگری و در عین پایین آوردن قیمت این محصولات نداریم.
وی یادآور شد : بدون شک تحقق چنین موضوعی صرفا برعهده سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری نیست و از آنجایی که گردشگری یک حوزه فرابخشی است و نتایج و منافع عاید از آن نیز نصیب همه می‌شود، لذا همه ارگان‌ها باید سهم مربوط به خود را در این زمینه ایفا کنند.
گزارش : علیرضا پورعلم
/1602/7513/1899
کپی شد
