محمد اسماعیل خان، فرخ لقا (کشور خانم)، حسین یاحقی، پرویز یاحقی، منصور یاحقی، محمد یاحقی هرکدام نقشی در موسیقی ایرانی داشتند اما در این میان حسین یاحقی و پرویز یاحقی بیش از سایر اعضای خانواده از شهرت برخوردار بوده و رد پایشان در موسیقی یک قرن اخیر کاملا قابل مشاهده است.
ششم آبان ماه پنجاه یکمین سالمرگ استاد حسین یاحقی است که در کنار آفرینش آثار بیاد ماندنی و پرورش شاگردانی که بعدها به کسوت استادی در آمده و اسطوره شده اند، از او می توان به عنوان یکی از پیشگامان 'شیرین نوازی' در نوازندگی ویولن یاد کرد.
چرا که نوازندگان ویولن ایرانی عموما بر 2 گروه تقسیم می شوند: یک گروه اجرای تکنیک های فنی را مقدم می دانند که طبعا به رغم توانمندی در نوازندگی، سازشان از ملاحت و شیرینی بی بهره است و اما گروه دوم به شیرین نوازی اهمیت خاصی داده و به طرفداران و این ساز و شمار مخاطبان موسیقی ایرانی افزوده اند که رضا محجوبی و حسین یاحقی از بدعت گذاران شیرین نوازی بوده و این ابتکار زیبا توسط پرویز یاحقی به کمال و اوج خود دست یافت.
** موسیقی در خانواده یاحقی **
محمد اسماعیل خان، بزرگ خانواده و در واقع اشاعه دهنده موسیقی در میان فرزندانش، مرد هنر دوستی بود که به موسیقی بیش از دیگرهنرها علاقه داشت وهمین علاقه موجب شد که دخترش فرخ لقا را به این رشته مشغول سازد. فرخ لقا که از نبوغ خاصی برخوردار بود، در جوانی در گذشت و اهل فن می گویند که اگر او نمی مرد یکی از بزرگان موسیقی ایران می شد.
وی که صدای خوشی داشت کمانچه را نزد حسین خان اسماعیل زاده و سنتور را نزد حبیب سماعی فراگرفته بود.
فرزند دیگر محمد اسماعیل، حسین بود که سال 1282 شمسی در تهران متولد شد و بنا به تشویق خواهر، راه وی را ادامه داد و پس از این که مدتی نزد فرخ لقا آموزش کمانچه را فرا گرفت و نزد حسین خان اسماعیل زاده که از نوازندگان به نام دوران قاجاربود به تکمیل این ساز پرداخت.
در قدیم رسم بود که وقتی کودکی به دنیا می آمد نذری برایش معین می کردند. مادر حسین نذر کرد که فرزندش ذاکر سید الشهدا (ع) شود. به همین سبب نام 'حسین' برفرزندش نهاد و به دلیل صدای خوش، این کودک در دهه اول محرم هرسال در تعزیه شرکت می کرد و با توجه به سنش، نقش های مختلفی را در مجالس تعزیه برعهده می گرفت.
او تا زمانی که به سن بلوغ نرسیده بود آهنگ های تعزیه را زیر نظر میرزا حسین تعزیه گردان فرا می گرفت و در تکیه سید اسماعیل یا شاهزاده ابراهیم شبیه بلقیس ، علی اکبر و قاسم می شد و چون نواختن کمانچه را هم نزد خواهرش آغاز کرده بود ، به موسیقی آشنایی داشت و نقش خود را به خوبی ایفا می کرد.
پس از چندی خواهرش سفر کرد و حسین نزد استاد حسین خان اسماعیل زاده به ادامه تعلیم موسیقی پرداخت. بعد از 2 سال که در محضر استاد بود و با هنرمندان آن زمان از جمله ایرج میرزا، عبدالله دوامی، حاجی خان ضربی و دیگر هنرمندان آشنا شد.
وی هنوز 16سال نداشت که سازش شنیدنی بود و به نواختن ویولن و تعلیم شاگرد مشغول شد.در این زمان با ابوالحسن صبا آشنا شد و به تشویق او به فراگیری نت پرداخت.او در جوانی سنتور میزد و بارها مورد تشویق سماع حضور قرار گرفت ولی بعدها به دلیل نیاز مادی از نواختن آن سرباز زد.
تکه کلام حسین خان 'یاحق' بود و بویزه در سلام و احوال پرسی و خداحافظی بلا استثنا از این واژه استفاده می کرد. سازمان ثبت احوال آن زمان که برای صدور شناسنامه و انتخاب نام فامیل ترجیحا به دنبال مناسبت بود، نام فامیل 'یاحقی' را برای او برگزید.
او که از آن پس با عنوان استاد حسین یاحقی در مجامع موسیقایی مطرح شده بود، در چند صفحه همراه با تاج اصفهانی، ادیب خوانساری ، قمر الملوک ضرابی و منوچهرهمایون پور ویولن نواخت.
استاد حسین یاحقی بسیار فروتن و خوش اخلاق بود و با شاگردانش با محبت و حوصله کار می کرد و اعتقاد داشت موسیقی هنر مقدس و متعالی است و باید در آموزش آن اهتمام ورزید زیرا هنرجویان فعلی آینده سازان موسیقی فردا کشور هستند.
حسین یاحقی علاوه بر سالیان متمادی تدریس ویولن در کلاس های خصوصی و هنرستان ها، کوشش بسیاری در اعتلای موسیقی داشت و بیش از 500 اثر از خود به یادگار گذاشته است که جزو بهترین آثار موسیقی ایرانی محسوب می شود.
وی در سال 1318 کنسرتی برپا کرد که اشعار آن را رهی معیری سروده است. این آثار بعد ها به وسیله ارکستر گلها ضبط شد که از آن میان می توان به برق غم، جوانی، بی خبر و غیره اشاره کرد.
شادروان حسین یاحقی در سال 1347 در 65 سالگی بدرود حیات گفت. زندگی او با موسیقی درآمیخته بود، او بر غالب سازهای ایرانی دست داشت و کمانچه، سنتور، سه تار و ویولن را به خوبی می نواخت. استاد حسین یاحقی یکی از دوستداران وپیش قراولان هنر موسیقی کلاسیک ایران و نخستین کسی بود که آموزش هنر را از نواختن کمانچه آغاز کرد و آنگاه در ویولن سبکی تازه برای موسیقی ایرانی به وجود آورد.
حسین یاحقی شاگردان هنرمندی به عالم موسیقی ایران معرفی کرده است که خواهر زاده اش پرویز یاحقی در صدر آنان است که با شیرینی پنجه اش سبکی منحصر به فرد را در موسیقی ایران اشاعه داد.
**پرویز یاحقی
توران خانم، دیگر خواهر استاد حسین یاحقی در شانزدهم شهریور ماه 1315 خورشیدی فرزندی به دنیا آورد که بعدها با پنجه های شیرین در ویولن نوازی و آفرینش آثار بدیع به حق در زمره اسطوره ها موسیقی ایرانی جای گرفت.
پرویز نوجوان از کودکی به موسیقی ایرانی و نواختن ویولن عشق می ورزید و در غیاب دائیش حسین خان وارد کلاسش شده و ویولن را برمی داشت و مدتها عاشقانه به آن می نگریست.
استاد حسین یاحقی که خواهر زاده خود را اینچنین شیفته موسیقی دید، به رغم مخالفت پدر پرویز، آموزش اورا بر عهده گرفت و دیری نپایید که پرویز کوچک جزو شاگردان برتر کلاس حسین خان یاحقی شد و حتی در آموزش دیگر شاگردان، دائیش را یاری می کرد.
پرویز نوجوان به توصیه دائی از مکتب استاد ابو الحسن صبا نیز بهره مند شد و با نواختن ویولن استادان بزرگ موسیقی را به حیرت وا می داشت.
در 15 سالگی برای نواختن سلو (تکنوازی) ویولن به رادیو دعوت شد اما پدرش که از کارمندان عالی رتبه وزارت امور خارجه بود گفت حق نداری از نام فامیل من برای فعالیت هنری استفاده کنی. او نیز بناجار از نام فامیل دائی استفاده کرد و از همان زمان بنام 'پرویز یاحقی' شهرت یافت.
هجده سال بیش نداشت که یکی از ساخته هایش به نام 'امید دل من کجایی' را با صدای استاد غلامحسین بنان در برنامه گلها اجرا کرد و به پیشنهاد صبا خود رهبری ارکستر را به عهده گرفت و هنرمندان و نوازندگان طراز اول کشور در این برنامه هنرمند جوان را یاری کردند.
پرویز صدیقی پارسی که دیگر بنام پرویز یاحقی مشهور شده بود در قالب برنامه های گلها و تکنوازان با همه موسیقیدانان زمان خویش همکاری داشت و آثار فراوانی را از خود برجای گذاشت.
استاد پرویز یاحقی پس از سال ها تنهایی و انزوا در سیزدهم بهمن ماه 1385در هفتاد سالگی بر اثر ایست قلبی دارفانی را وداع گفت و با حضور هنرمندان و هنردوستان در قطعه هنرمندان بهشت زهرا آرام گرفت.
اگر چه عموم پژوهشگران و موسیقیدانان کشورمان بحق بر این اعتقادند که پرویز یاحقی نه تنها از هیچ یک از متاخران تقلید نکرده، بلکه به عنوان هنرمند خلاق و مبتکر و صاحب سبک و مکتب، مرجع مناسبی برای اغلب نوازندگان ویولن پس از خود بوده است، اما با نگاهی ژرفتر تاثیر استاد و دائیش استاد حسین یاحقی که همواره از او با عنوان 'دائی جان' یاد می کرد، در نوازندگیش شنیده می شود.
خبرنگار: زهره کرمی**انتشار دهنده: محسن حسن نیا
7330/1899
انتهای پیام ششم آبان ماه پنجاه یکمین سالمرگ استاد حسین یاحقی است که در کنار آفرینش آثار بیاد ماندنی و پرورش شاگردانی که بعدها به کسوت استادی در آمده و اسطوره شده اند، از او می توان به عنوان یکی از پیشگامان 'شیرین نوازی' در نوازندگی ویولن یاد کرد.
چرا که نوازندگان ویولن ایرانی عموما بر 2 گروه تقسیم می شوند: یک گروه اجرای تکنیک های فنی را مقدم می دانند که طبعا به رغم توانمندی در نوازندگی، سازشان از ملاحت و شیرینی بی بهره است و اما گروه دوم به شیرین نوازی اهمیت خاصی داده و به طرفداران و این ساز و شمار مخاطبان موسیقی ایرانی افزوده اند که رضا محجوبی و حسین یاحقی از بدعت گذاران شیرین نوازی بوده و این ابتکار زیبا توسط پرویز یاحقی به کمال و اوج خود دست یافت.
** موسیقی در خانواده یاحقی **
محمد اسماعیل خان، بزرگ خانواده و در واقع اشاعه دهنده موسیقی در میان فرزندانش، مرد هنر دوستی بود که به موسیقی بیش از دیگرهنرها علاقه داشت وهمین علاقه موجب شد که دخترش فرخ لقا را به این رشته مشغول سازد. فرخ لقا که از نبوغ خاصی برخوردار بود، در جوانی در گذشت و اهل فن می گویند که اگر او نمی مرد یکی از بزرگان موسیقی ایران می شد.
وی که صدای خوشی داشت کمانچه را نزد حسین خان اسماعیل زاده و سنتور را نزد حبیب سماعی فراگرفته بود.
فرزند دیگر محمد اسماعیل، حسین بود که سال 1282 شمسی در تهران متولد شد و بنا به تشویق خواهر، راه وی را ادامه داد و پس از این که مدتی نزد فرخ لقا آموزش کمانچه را فرا گرفت و نزد حسین خان اسماعیل زاده که از نوازندگان به نام دوران قاجاربود به تکمیل این ساز پرداخت.
در قدیم رسم بود که وقتی کودکی به دنیا می آمد نذری برایش معین می کردند. مادر حسین نذر کرد که فرزندش ذاکر سید الشهدا (ع) شود. به همین سبب نام 'حسین' برفرزندش نهاد و به دلیل صدای خوش، این کودک در دهه اول محرم هرسال در تعزیه شرکت می کرد و با توجه به سنش، نقش های مختلفی را در مجالس تعزیه برعهده می گرفت.
او تا زمانی که به سن بلوغ نرسیده بود آهنگ های تعزیه را زیر نظر میرزا حسین تعزیه گردان فرا می گرفت و در تکیه سید اسماعیل یا شاهزاده ابراهیم شبیه بلقیس ، علی اکبر و قاسم می شد و چون نواختن کمانچه را هم نزد خواهرش آغاز کرده بود ، به موسیقی آشنایی داشت و نقش خود را به خوبی ایفا می کرد.
پس از چندی خواهرش سفر کرد و حسین نزد استاد حسین خان اسماعیل زاده به ادامه تعلیم موسیقی پرداخت. بعد از 2 سال که در محضر استاد بود و با هنرمندان آن زمان از جمله ایرج میرزا، عبدالله دوامی، حاجی خان ضربی و دیگر هنرمندان آشنا شد.
وی هنوز 16سال نداشت که سازش شنیدنی بود و به نواختن ویولن و تعلیم شاگرد مشغول شد.در این زمان با ابوالحسن صبا آشنا شد و به تشویق او به فراگیری نت پرداخت.او در جوانی سنتور میزد و بارها مورد تشویق سماع حضور قرار گرفت ولی بعدها به دلیل نیاز مادی از نواختن آن سرباز زد.
تکه کلام حسین خان 'یاحق' بود و بویزه در سلام و احوال پرسی و خداحافظی بلا استثنا از این واژه استفاده می کرد. سازمان ثبت احوال آن زمان که برای صدور شناسنامه و انتخاب نام فامیل ترجیحا به دنبال مناسبت بود، نام فامیل 'یاحقی' را برای او برگزید.
او که از آن پس با عنوان استاد حسین یاحقی در مجامع موسیقایی مطرح شده بود، در چند صفحه همراه با تاج اصفهانی، ادیب خوانساری ، قمر الملوک ضرابی و منوچهرهمایون پور ویولن نواخت.
استاد حسین یاحقی بسیار فروتن و خوش اخلاق بود و با شاگردانش با محبت و حوصله کار می کرد و اعتقاد داشت موسیقی هنر مقدس و متعالی است و باید در آموزش آن اهتمام ورزید زیرا هنرجویان فعلی آینده سازان موسیقی فردا کشور هستند.
حسین یاحقی علاوه بر سالیان متمادی تدریس ویولن در کلاس های خصوصی و هنرستان ها، کوشش بسیاری در اعتلای موسیقی داشت و بیش از 500 اثر از خود به یادگار گذاشته است که جزو بهترین آثار موسیقی ایرانی محسوب می شود.
وی در سال 1318 کنسرتی برپا کرد که اشعار آن را رهی معیری سروده است. این آثار بعد ها به وسیله ارکستر گلها ضبط شد که از آن میان می توان به برق غم، جوانی، بی خبر و غیره اشاره کرد.
شادروان حسین یاحقی در سال 1347 در 65 سالگی بدرود حیات گفت. زندگی او با موسیقی درآمیخته بود، او بر غالب سازهای ایرانی دست داشت و کمانچه، سنتور، سه تار و ویولن را به خوبی می نواخت. استاد حسین یاحقی یکی از دوستداران وپیش قراولان هنر موسیقی کلاسیک ایران و نخستین کسی بود که آموزش هنر را از نواختن کمانچه آغاز کرد و آنگاه در ویولن سبکی تازه برای موسیقی ایرانی به وجود آورد.
حسین یاحقی شاگردان هنرمندی به عالم موسیقی ایران معرفی کرده است که خواهر زاده اش پرویز یاحقی در صدر آنان است که با شیرینی پنجه اش سبکی منحصر به فرد را در موسیقی ایران اشاعه داد.
**پرویز یاحقی
توران خانم، دیگر خواهر استاد حسین یاحقی در شانزدهم شهریور ماه 1315 خورشیدی فرزندی به دنیا آورد که بعدها با پنجه های شیرین در ویولن نوازی و آفرینش آثار بدیع به حق در زمره اسطوره ها موسیقی ایرانی جای گرفت.
پرویز نوجوان از کودکی به موسیقی ایرانی و نواختن ویولن عشق می ورزید و در غیاب دائیش حسین خان وارد کلاسش شده و ویولن را برمی داشت و مدتها عاشقانه به آن می نگریست.
استاد حسین یاحقی که خواهر زاده خود را اینچنین شیفته موسیقی دید، به رغم مخالفت پدر پرویز، آموزش اورا بر عهده گرفت و دیری نپایید که پرویز کوچک جزو شاگردان برتر کلاس حسین خان یاحقی شد و حتی در آموزش دیگر شاگردان، دائیش را یاری می کرد.
پرویز نوجوان به توصیه دائی از مکتب استاد ابو الحسن صبا نیز بهره مند شد و با نواختن ویولن استادان بزرگ موسیقی را به حیرت وا می داشت.
در 15 سالگی برای نواختن سلو (تکنوازی) ویولن به رادیو دعوت شد اما پدرش که از کارمندان عالی رتبه وزارت امور خارجه بود گفت حق نداری از نام فامیل من برای فعالیت هنری استفاده کنی. او نیز بناجار از نام فامیل دائی استفاده کرد و از همان زمان بنام 'پرویز یاحقی' شهرت یافت.
هجده سال بیش نداشت که یکی از ساخته هایش به نام 'امید دل من کجایی' را با صدای استاد غلامحسین بنان در برنامه گلها اجرا کرد و به پیشنهاد صبا خود رهبری ارکستر را به عهده گرفت و هنرمندان و نوازندگان طراز اول کشور در این برنامه هنرمند جوان را یاری کردند.
پرویز صدیقی پارسی که دیگر بنام پرویز یاحقی مشهور شده بود در قالب برنامه های گلها و تکنوازان با همه موسیقیدانان زمان خویش همکاری داشت و آثار فراوانی را از خود برجای گذاشت.
استاد پرویز یاحقی پس از سال ها تنهایی و انزوا در سیزدهم بهمن ماه 1385در هفتاد سالگی بر اثر ایست قلبی دارفانی را وداع گفت و با حضور هنرمندان و هنردوستان در قطعه هنرمندان بهشت زهرا آرام گرفت.
اگر چه عموم پژوهشگران و موسیقیدانان کشورمان بحق بر این اعتقادند که پرویز یاحقی نه تنها از هیچ یک از متاخران تقلید نکرده، بلکه به عنوان هنرمند خلاق و مبتکر و صاحب سبک و مکتب، مرجع مناسبی برای اغلب نوازندگان ویولن پس از خود بوده است، اما با نگاهی ژرفتر تاثیر استاد و دائیش استاد حسین یاحقی که همواره از او با عنوان 'دائی جان' یاد می کرد، در نوازندگیش شنیده می شود.
خبرنگار: زهره کرمی**انتشار دهنده: محسن حسن نیا
7330/1899
کپی شد
