به گزارش خبرنگار ایرنا ، جنگل های هیرکانی (خزری ) در طول ساحل جنوبی دریای خزر و نیمرخ شمالی رشته های کوههای البرز واقع شده و از سال های گذشته تاکنون جوامع بی نظیر و متنوعی از گونه های ارزشمند گیاهی بومی در این عرصه ها مورد تهدید عوامل مختلف قرار گرفته اند.
بررسی ها نشان می دهد که عواملی مانند چرای بی رویه ،برداشت های غیرقانونی از منابع جنگلی ، ساخت وساز ، تصرف غیرقانونی اراضی ، توسعه ناپایدار گردشگری و گسترش بی رویه کشاورزی خسارت های جبران ناپذیری در دهه های اخیر به این اکوسیستم ارزشمند در شمال کشور وارد کرده است.
کارشناسان با اشاره به مزیت های فراوان پروژه ملی مدیریت چند منظوره در جنگل های هیرکانی یکی از راههای اساسی برای پیشگیری از عوامل تهدید زا و درپی آن رونق اقتصادی در شمال کشور همکاری همه جانبه مسئولان نهادهای ذیربط برای عملیاتی کردن این پروژه در این مناطق می دانند.
به اعتقاد انان رشد اقتصادی ، بهبود محیط زیست ، سلامت و آسایش افراد جامعه و کنترل تغییرات اقلیمی از جمله مزایای اجرای ان به شمار می رود.
جنگل های شمال کشور با ویژگی های فراون و تنوع زیستی ، چشم اندازهای آبی ، تعدیل اقلیم ، ترسیب کربن مامنی مناسب برای زیست انواع پرندگان و پستانداران است و چنین ظرفیتی می تواند فرصتی مناسب برای توسعه فعالیت های اقتصادی از جمله صنعت گردشگری ، طبیعت گردی و بوم گردی در این عرصه ها به شمارآید.
** معرفی پروژه مدیریت چند منظوره جنگل های هیرکانی
پروژه مدیریت چند منظوره جنگل های هیرکانی الگوی نوین مدیریت جنگل است که مساحتی حدود 120 هزار هکتار از مجموع 1.94 میلیون هکتار از جنگل های شمال را در بر می گیرد که حدود 30 هزار هکتار آن برای اجرای طرح های جنگلداری اجتماع محور اختصاص یافت.
این پروژه هم اکنون در قالب چهارحوزه به عنوان پایلوت در استان های گیلان ، مازندران و گلستان در حال اجرا است و نکته مهم تر آنکه سند این پروژه در اردیبهشت ماه سال 92به امضای مشترک نمایندگان دولت جمهوری اسلامی ایران و سازمان ملل متحد رسیده است .
**اهداف و دستاوردهای پروژه ملی مدیریت چند منظوره جنگل های هیرکانی
حفظ تنوع زیستی ، یکپارچگی اکوسیستم و پایداری خدمات اکوسیستمی در سیمای جگل های هیرکانی ، تغییر مدیریت وابسته به چوب به مدیریت چند منظوره جنگل ، توانمند سازی چارچوب مقرراتی و سیاست گذاری برای مدیریت چند منظوره جنگل ، ارتقای ظرفیت سازمان و پرسنلی برای اجرای رویکرد جدید مدیریت چند منظوره جنگل ، مدیریت جامع و چند منظوره جنگل با رویکرد جنگلداری اجتماعی محور از مهم ترین اهداف و دستاوردهای این پروژه در شمال کشور است .
معاون امور جنگل سازمان جنگل ها ومراتع و آبخیزداری دراین باره گفت : بحران های زیست محیطی در سال های اخیر در کشور سبب شده تا مردم به دلیل بحران شدید آب از مناطق فلات مرکزی به شمال ، جنوب زاگرس و شمال البرز مهاجرت کنند .
عباسعلی نوبخت افزود : بحث تنفس و حفظ جنگل های هیرکانی از دیگر موضوعاتی است که درسال های اخیر درکشور مطرح شده که چنین مسائلی متاثر از بحران هایی است که در کشور شاهد آن هستیم .
وی اظهار داشت : امروز امنیت زیستی کشور ، شاخه ای از امنیت ملی بوده که متاسفانه مورد تهدید قرار گرفته است و برای رفع این بحران ها ایده های مناسب و راهکارهای اساسی در نظر گرفته شده که مهم ترین آن ها اعمال پروژه ملی مدیریت چند منظوره در جنگل های هیرکانی است.
این مسئول سازمان جنگل ها گفت : این پروژه، این موضوع را به اثبات رسانده که به هر اندازه بخشی نگر باشیم فاصله دستگاه ها بیشتر که درپی آن ابعاد مختلف اکوسیستم های جنگلی از جمله در حوزه اجتماعی ،اقتصادی و فرهنگی موجود در جامعه دچار درهم تنیدگی می شوند و چنین اتفاقاتی امنیت محیط زیست را به مخاطره می اندازد.
نوبخت افزود : هم اکنون درپی آن هستیم تا ضمن حفظ قوانین، بتوانیم عوامل تهدید زا در کشور را برطرف نمائیم و به نظرم یکی از راههای برون رفت از این بحران ضرورت همکاری نهادها و گروهها برای بهبود اکوسیستم های جنگلی و آن اینکه اجرای کامل پروژه ملی مدیریت چند منظوره جنگل های هیرکانی است.
مدیر پروژه ملی مدیریت چند منظوره جنگل های هیرکانی نیز هفته پیش در نشست شورای مشورتی جنگل با موضوع حفظ تنوع زیستی که با حضور جمعی از مسئولان ، کارشناسان مناطق چهارگانه ادارت کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان های شمالی و مشاوربین المللی پروژه ملی مدیریت چند منظوره جنگل های هیرکانی در چالوس برگزار شد ، گفت : این پروژه به عنوان الگوی نوین مدیریت جنگل به گستره ای حدود 120 هزار هکتار درقالب الگو در چهارچوب حوزه استان های مازندران ، گلستان و گیلان در حال اجرا است.
داریوش بیات افزود : حدود 100 هزار هکتار دیگر نیز در خارج از سند مدون و تنظیم شده این پروژه ، به خاطر مزیت های این پروژه و همچنین بدنبال استقبال خوبی که جوامع محلی از آن کرده اند پس از موافقت سازمان به این عرصه افزوده می شود.
وی اظهار داشت : سند این پروژه در اردیبهشت ماه سال 1392به امضای مشترک میان نمایندگان دولت جمهوری اسلامی ایران و سازمان ملل متحد رسیده است و نقطه آغاز فعالیت این پروژه نیز در چنین روزی بوده است.
وی ، وزارتخانه های نیرو ، جهادکشاورزی و امور خارجه ، سازمان حفاظت محیط زیست و میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری ، شوراهای اسلامی ،دهیاری ها ، جوامع محلی و تشکلات مردم نهاد را جزو نهادهایی معرفی کرد که در اجرای این پروژه باید همکاری لازم را داشته باشند.
بیات گفت : این نشست در حقیقت به مجریان این پروژه کمک خواهد کرد تا در اجرای دستورالعمل ها و شرح خدمات کمتر دچار اشتباه شوند به شکلی که با بهره گیری از تجربه این کارشناسان با کمترین ایراد فرآیند اجرای آن ادامه یابد.
مشاور بین المللی این پروژه به خبرنگار ایرنا گفت : امروز رویکرد مدیریت در جنگل های شمال به سمت وسوی مدیریت چند منظوره است یعنی باید از این عرصه های ملی چند منظوره بهره برد.
به گفته او ، این پروژه مهم ترین اهدافی که بدنبال داره فعالیت در حوزه گردشگری ، طبیعت گردی ، بوم گردی ، صنایع دستی ، تغییرالگوی کشت اراضی شیبدار مانند کاشت برنج اورگانیک در گیلان است.
مدیرپروژه ملی مدیریت چند منظوره جنگل های هیرکانی گفت :هم اینک این طرح در چهار حوزه از جمله منطقه جنگلی فریرود و زیلکی رود استان گیلان ، دوهزار و سه هزار و بلیران استان مازندران و چهل چای استان گلستان در حال اجرا است.
به گفته بیات ، در فرآیند اجرای این طرح اقداماتی دیگرکه انجام گرفته این است بنوعی عوامل تهدیدزای عرصه های جنگلی مانند انسانی ، آفات ، خشکی ها ، آتش سوزی و بهره برداری های بی رویه را شناسایی کرده ایم .
به گفته او ، با وجود آنکه بخشی از بهره برداری های جنگل مورد نیاز جوامع محلی است بنابراین در اجرای این طرح سعی شده جوامع محلی را شناسایی تا بتوانند از این طریق امرار معاش کنند.
مدیرپروژه ملی مدیریت چند منظوره جنگل های هیرکانی اظهارداشت : امروز یکی از قوی ترین زمینه های اشتغال در اجرای این پروژه در حوزه گردشگری بویژه طبیعت گردی است و خوشبختانه در چهار منطقه پایلوت استان های شمالی به خوبی این فعالیت ها انجام می گیرد.
بیات افزود : به عنوان نمونه در منطقه پایلوت گیلان مسافران و گردشگران زیادی حضور پیدا کرده اند به گونه ای که بسیاری از روستائیان پیرامون جنگل با مهیا کردن امکانات و تجهیزات در حوزه طبیعت گردی به مسافران خدمات ارائه می دهند.
وی ادامه داد : چنین اتفاقی در حقیقت گردش مالی قابل توجهی به همراه داشته است و امیدوارم در راستای اجرای کامل این طرح جمعیت قابل توجهی از جوامع محلی بتوانند در این بخش مشغول بکار شوند.
وی به برخی از معایت این پروژه نیز اشاره کرد و گفت که یکی از ریسک های این پروژه عدم تامین سهم مشارکت دولت و جوامع محلی برای اجرای ان است در حقیقت یکی از ایرادت اصلی این پروژه است چون نبود قوانین مدون حامی مشارکت جوامع محلی در اجرای پروژه های مرتبط با بخش جنگل سبب شده تا میزان مشارکت جوامع محلی در اجرای طرح های مرتبط با جنگل بسیار کم باشد .
** پنج میلیون دلار اعتبار برای اجرای پروژه ملی مدیریت چند منظوره جنگل های هیرکانی
مدیرپروژه ملی مدیریت چند منظوره جنگل های هیرکانی میزان اعتبار منظور شده برای تهیه این طرح و مطالعات آن حدود 5 میلیون دلار اعلام کرد و گفت : حدود 2 میلیون دلار از این اعتبار باید از منابع صندوق تسهیلات جهانی محیط زیست تامین گردد و بقیه نیز سازمان جنگل ها ، مراتع و آبخیزداری به صورت نقدی و غیر نقدی پرداخت کند.
بیات افزود : ضمن آنکه طبق فهرستی که براساس اولویت بندی طرح های بین المللی تهیه شده در قانون برنامه پنج ساله ششم توسعه نیز پیشنهاد و اعلام شده تا اعتباراتی برای این پروژه اختصاص دهند.
بیات افزود : اعتبار بین المللی طبق برنامه و زمان تخصیص داده شده است ، ولی اعتبارات داخلی هنوز تخصیص داده نشده، الان برای هرکدام از پایلوت ها برنامه داریم بدلیل عدم تخصیص اعتبارات دولتی قابل اجرا نیستند.
به گفت وی ، از ابتدای اجرای طرح تاکنون با وجود پیگیری های انجام شده از مبلغ حدود 9 میلیارد تومانی که قرار بود پرداخت شود تنها حدود 350 میلیون تومان پرداخت شده است.
مشاور بین المللی پروژه مدیریت چند منظور جنگل های هیرکانی گفت : درصورتی که سود حاصل از جنگل عاید جوامع محلی شود به یقین این اتفاق نقش تعیین کننده ای در پیشگیری از تهدیدات جنگل های شمال خواهد داشت.
مایک موزر از کشور انگلستان، از جنگل های هیرکانی به عنوان یکی از ارزشمند ترین عرصه ها در دنیا توصیف کرد و ادامه داد :با اینکه چنین عرصه هایی در دیگر کشورها از جمله اروپایی در سطح کمتری دیده می شود ولی آنگونه تنوع زیستی که در جنگل های هیرکانی وجود دارد در دیگر کشورها به این شکل نیست .
این مشاور بین المللی پروژه مدیریت چند منظوره جنگل های هیرکانی خاطر نشان کرد : در این پروژه غالب افراد ذینفع مردم و جوامع محلی هستند به گونه ای که از سه سال پیش تاکنون این پروژه توانسته بخوبی مورد استقبال و اشتیاق خیلی از جوامع محلی قراربگیرد.
خبرنگار: مهراب زکی پور کینجی**انتشار دهنده: سید محسن حسن نیا
/1602/7078/1899
انتهای پیام بررسی ها نشان می دهد که عواملی مانند چرای بی رویه ،برداشت های غیرقانونی از منابع جنگلی ، ساخت وساز ، تصرف غیرقانونی اراضی ، توسعه ناپایدار گردشگری و گسترش بی رویه کشاورزی خسارت های جبران ناپذیری در دهه های اخیر به این اکوسیستم ارزشمند در شمال کشور وارد کرده است.
کارشناسان با اشاره به مزیت های فراوان پروژه ملی مدیریت چند منظوره در جنگل های هیرکانی یکی از راههای اساسی برای پیشگیری از عوامل تهدید زا و درپی آن رونق اقتصادی در شمال کشور همکاری همه جانبه مسئولان نهادهای ذیربط برای عملیاتی کردن این پروژه در این مناطق می دانند.
به اعتقاد انان رشد اقتصادی ، بهبود محیط زیست ، سلامت و آسایش افراد جامعه و کنترل تغییرات اقلیمی از جمله مزایای اجرای ان به شمار می رود.
جنگل های شمال کشور با ویژگی های فراون و تنوع زیستی ، چشم اندازهای آبی ، تعدیل اقلیم ، ترسیب کربن مامنی مناسب برای زیست انواع پرندگان و پستانداران است و چنین ظرفیتی می تواند فرصتی مناسب برای توسعه فعالیت های اقتصادی از جمله صنعت گردشگری ، طبیعت گردی و بوم گردی در این عرصه ها به شمارآید.
** معرفی پروژه مدیریت چند منظوره جنگل های هیرکانی
پروژه مدیریت چند منظوره جنگل های هیرکانی الگوی نوین مدیریت جنگل است که مساحتی حدود 120 هزار هکتار از مجموع 1.94 میلیون هکتار از جنگل های شمال را در بر می گیرد که حدود 30 هزار هکتار آن برای اجرای طرح های جنگلداری اجتماع محور اختصاص یافت.
این پروژه هم اکنون در قالب چهارحوزه به عنوان پایلوت در استان های گیلان ، مازندران و گلستان در حال اجرا است و نکته مهم تر آنکه سند این پروژه در اردیبهشت ماه سال 92به امضای مشترک نمایندگان دولت جمهوری اسلامی ایران و سازمان ملل متحد رسیده است .
**اهداف و دستاوردهای پروژه ملی مدیریت چند منظوره جنگل های هیرکانی
حفظ تنوع زیستی ، یکپارچگی اکوسیستم و پایداری خدمات اکوسیستمی در سیمای جگل های هیرکانی ، تغییر مدیریت وابسته به چوب به مدیریت چند منظوره جنگل ، توانمند سازی چارچوب مقرراتی و سیاست گذاری برای مدیریت چند منظوره جنگل ، ارتقای ظرفیت سازمان و پرسنلی برای اجرای رویکرد جدید مدیریت چند منظوره جنگل ، مدیریت جامع و چند منظوره جنگل با رویکرد جنگلداری اجتماعی محور از مهم ترین اهداف و دستاوردهای این پروژه در شمال کشور است .
معاون امور جنگل سازمان جنگل ها ومراتع و آبخیزداری دراین باره گفت : بحران های زیست محیطی در سال های اخیر در کشور سبب شده تا مردم به دلیل بحران شدید آب از مناطق فلات مرکزی به شمال ، جنوب زاگرس و شمال البرز مهاجرت کنند .
عباسعلی نوبخت افزود : بحث تنفس و حفظ جنگل های هیرکانی از دیگر موضوعاتی است که درسال های اخیر درکشور مطرح شده که چنین مسائلی متاثر از بحران هایی است که در کشور شاهد آن هستیم .
وی اظهار داشت : امروز امنیت زیستی کشور ، شاخه ای از امنیت ملی بوده که متاسفانه مورد تهدید قرار گرفته است و برای رفع این بحران ها ایده های مناسب و راهکارهای اساسی در نظر گرفته شده که مهم ترین آن ها اعمال پروژه ملی مدیریت چند منظوره در جنگل های هیرکانی است.
این مسئول سازمان جنگل ها گفت : این پروژه، این موضوع را به اثبات رسانده که به هر اندازه بخشی نگر باشیم فاصله دستگاه ها بیشتر که درپی آن ابعاد مختلف اکوسیستم های جنگلی از جمله در حوزه اجتماعی ،اقتصادی و فرهنگی موجود در جامعه دچار درهم تنیدگی می شوند و چنین اتفاقاتی امنیت محیط زیست را به مخاطره می اندازد.
نوبخت افزود : هم اکنون درپی آن هستیم تا ضمن حفظ قوانین، بتوانیم عوامل تهدید زا در کشور را برطرف نمائیم و به نظرم یکی از راههای برون رفت از این بحران ضرورت همکاری نهادها و گروهها برای بهبود اکوسیستم های جنگلی و آن اینکه اجرای کامل پروژه ملی مدیریت چند منظوره جنگل های هیرکانی است.
مدیر پروژه ملی مدیریت چند منظوره جنگل های هیرکانی نیز هفته پیش در نشست شورای مشورتی جنگل با موضوع حفظ تنوع زیستی که با حضور جمعی از مسئولان ، کارشناسان مناطق چهارگانه ادارت کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان های شمالی و مشاوربین المللی پروژه ملی مدیریت چند منظوره جنگل های هیرکانی در چالوس برگزار شد ، گفت : این پروژه به عنوان الگوی نوین مدیریت جنگل به گستره ای حدود 120 هزار هکتار درقالب الگو در چهارچوب حوزه استان های مازندران ، گلستان و گیلان در حال اجرا است.
داریوش بیات افزود : حدود 100 هزار هکتار دیگر نیز در خارج از سند مدون و تنظیم شده این پروژه ، به خاطر مزیت های این پروژه و همچنین بدنبال استقبال خوبی که جوامع محلی از آن کرده اند پس از موافقت سازمان به این عرصه افزوده می شود.
وی اظهار داشت : سند این پروژه در اردیبهشت ماه سال 1392به امضای مشترک میان نمایندگان دولت جمهوری اسلامی ایران و سازمان ملل متحد رسیده است و نقطه آغاز فعالیت این پروژه نیز در چنین روزی بوده است.
وی ، وزارتخانه های نیرو ، جهادکشاورزی و امور خارجه ، سازمان حفاظت محیط زیست و میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری ، شوراهای اسلامی ،دهیاری ها ، جوامع محلی و تشکلات مردم نهاد را جزو نهادهایی معرفی کرد که در اجرای این پروژه باید همکاری لازم را داشته باشند.
بیات گفت : این نشست در حقیقت به مجریان این پروژه کمک خواهد کرد تا در اجرای دستورالعمل ها و شرح خدمات کمتر دچار اشتباه شوند به شکلی که با بهره گیری از تجربه این کارشناسان با کمترین ایراد فرآیند اجرای آن ادامه یابد.
مشاور بین المللی این پروژه به خبرنگار ایرنا گفت : امروز رویکرد مدیریت در جنگل های شمال به سمت وسوی مدیریت چند منظوره است یعنی باید از این عرصه های ملی چند منظوره بهره برد.
به گفته او ، این پروژه مهم ترین اهدافی که بدنبال داره فعالیت در حوزه گردشگری ، طبیعت گردی ، بوم گردی ، صنایع دستی ، تغییرالگوی کشت اراضی شیبدار مانند کاشت برنج اورگانیک در گیلان است.
مدیرپروژه ملی مدیریت چند منظوره جنگل های هیرکانی گفت :هم اینک این طرح در چهار حوزه از جمله منطقه جنگلی فریرود و زیلکی رود استان گیلان ، دوهزار و سه هزار و بلیران استان مازندران و چهل چای استان گلستان در حال اجرا است.
به گفته بیات ، در فرآیند اجرای این طرح اقداماتی دیگرکه انجام گرفته این است بنوعی عوامل تهدیدزای عرصه های جنگلی مانند انسانی ، آفات ، خشکی ها ، آتش سوزی و بهره برداری های بی رویه را شناسایی کرده ایم .
به گفته او ، با وجود آنکه بخشی از بهره برداری های جنگل مورد نیاز جوامع محلی است بنابراین در اجرای این طرح سعی شده جوامع محلی را شناسایی تا بتوانند از این طریق امرار معاش کنند.
مدیرپروژه ملی مدیریت چند منظوره جنگل های هیرکانی اظهارداشت : امروز یکی از قوی ترین زمینه های اشتغال در اجرای این پروژه در حوزه گردشگری بویژه طبیعت گردی است و خوشبختانه در چهار منطقه پایلوت استان های شمالی به خوبی این فعالیت ها انجام می گیرد.
بیات افزود : به عنوان نمونه در منطقه پایلوت گیلان مسافران و گردشگران زیادی حضور پیدا کرده اند به گونه ای که بسیاری از روستائیان پیرامون جنگل با مهیا کردن امکانات و تجهیزات در حوزه طبیعت گردی به مسافران خدمات ارائه می دهند.
وی ادامه داد : چنین اتفاقی در حقیقت گردش مالی قابل توجهی به همراه داشته است و امیدوارم در راستای اجرای کامل این طرح جمعیت قابل توجهی از جوامع محلی بتوانند در این بخش مشغول بکار شوند.
وی به برخی از معایت این پروژه نیز اشاره کرد و گفت که یکی از ریسک های این پروژه عدم تامین سهم مشارکت دولت و جوامع محلی برای اجرای ان است در حقیقت یکی از ایرادت اصلی این پروژه است چون نبود قوانین مدون حامی مشارکت جوامع محلی در اجرای پروژه های مرتبط با بخش جنگل سبب شده تا میزان مشارکت جوامع محلی در اجرای طرح های مرتبط با جنگل بسیار کم باشد .
** پنج میلیون دلار اعتبار برای اجرای پروژه ملی مدیریت چند منظوره جنگل های هیرکانی
مدیرپروژه ملی مدیریت چند منظوره جنگل های هیرکانی میزان اعتبار منظور شده برای تهیه این طرح و مطالعات آن حدود 5 میلیون دلار اعلام کرد و گفت : حدود 2 میلیون دلار از این اعتبار باید از منابع صندوق تسهیلات جهانی محیط زیست تامین گردد و بقیه نیز سازمان جنگل ها ، مراتع و آبخیزداری به صورت نقدی و غیر نقدی پرداخت کند.
بیات افزود : ضمن آنکه طبق فهرستی که براساس اولویت بندی طرح های بین المللی تهیه شده در قانون برنامه پنج ساله ششم توسعه نیز پیشنهاد و اعلام شده تا اعتباراتی برای این پروژه اختصاص دهند.
بیات افزود : اعتبار بین المللی طبق برنامه و زمان تخصیص داده شده است ، ولی اعتبارات داخلی هنوز تخصیص داده نشده، الان برای هرکدام از پایلوت ها برنامه داریم بدلیل عدم تخصیص اعتبارات دولتی قابل اجرا نیستند.
به گفت وی ، از ابتدای اجرای طرح تاکنون با وجود پیگیری های انجام شده از مبلغ حدود 9 میلیارد تومانی که قرار بود پرداخت شود تنها حدود 350 میلیون تومان پرداخت شده است.
مشاور بین المللی پروژه مدیریت چند منظور جنگل های هیرکانی گفت : درصورتی که سود حاصل از جنگل عاید جوامع محلی شود به یقین این اتفاق نقش تعیین کننده ای در پیشگیری از تهدیدات جنگل های شمال خواهد داشت.
مایک موزر از کشور انگلستان، از جنگل های هیرکانی به عنوان یکی از ارزشمند ترین عرصه ها در دنیا توصیف کرد و ادامه داد :با اینکه چنین عرصه هایی در دیگر کشورها از جمله اروپایی در سطح کمتری دیده می شود ولی آنگونه تنوع زیستی که در جنگل های هیرکانی وجود دارد در دیگر کشورها به این شکل نیست .
این مشاور بین المللی پروژه مدیریت چند منظوره جنگل های هیرکانی خاطر نشان کرد : در این پروژه غالب افراد ذینفع مردم و جوامع محلی هستند به گونه ای که از سه سال پیش تاکنون این پروژه توانسته بخوبی مورد استقبال و اشتیاق خیلی از جوامع محلی قراربگیرد.
خبرنگار: مهراب زکی پور کینجی**انتشار دهنده: سید محسن حسن نیا
/1602/7078/1899
کپی شد
