"جشن نشا "، آیینی سرشار از جشن و سرور که به بهانه شکرگزاری از خداوند و شادمانی پس از کاشت و خستگی ناشی از کار طاقت فرسای نشا در منطقه سرسبز و زیبای روستا برگزار می شود.
به گزارش ایلنا از ساری ،آیین‌ها و سنت‌های گذشته، آثاری از تمدن و فرهنگ هر جامعه و ملت محسوب می‌شوند، به همین دلیل پاسداشت این آیین‌ها سبب حفظ ارزشها و هویت یک ملت می شود، لذا مردم مازندران با برپایی این آیین ها گامی بلند در جهت حفظ ارزشها و باورهای گذشته بر می دارند .اما از دیرباز، آیین و سنت هایی در روستای "سقندیکلا "وجود دارد که ریشه در دورترها داشت و تاکنون به عنوان مراسمی کهن و قدیمی همچنان نسل به نسل گشته و تا به امروز در بین ساکنین این روستا در حال اجراست.
در میان جنگل سر به فلک کشیده با درختانی گوناگون روستای "سقندیکلا" با خانه های گلی و سقف های حلبی که استادان با سلیقه دلنواز خود آن را زینت داده و شاهکار خود را در این روستای طرب انگیزکه اقتدار و بزرگی مردم این روستا را آشکار وبه نمایش گذاشته اند قرار دارد.
"سقندیکلا "روستای روشنی که بر کران جنگل و رود آرمیده است و جنگلهای وسیع و درختان رنگانگ و پر شاخ و برگ را در دستهای خود احاطه کرده است و در کوچه های کهنه وقدیمی آنجا یاد مردانی که سالها با دستانی پینه بسته و پاهای ترک برداشته کول بار زندگی را به دوش می کشیدند و زنانی که با پاهای برهنه قدم در قدم مردهایشان دشت و مزارع را می پیمودند ودر میان گل و لای زمین ها پا فرو می بردند و با کمری خم شده دسته های شالی را در گل فرو می کردند.
روستایی که هنوز کوچه و پس کوچه هایش دستان پینه بسته و پاهای ترک برداشته زنان و مردانی را که سالها ی زیادی رنج زندگی را به دوش کشیده و قدبلندشان در میان گل و لای مزارع خمیده شد را به یاد دارد.
رد پای آیین ها و سنت ها در کنار شالیزار
روستایی که هنوز رد پای آیین ها و سنت ها در آن پیداست و مردمانش با تاسی از گذشتگان و زنده نگه داشتن آداب و رسوم گذشته همچنان در انجام آن رسومات کوشا هستند.
"جشن نشا "، آیینی سرشار از جشن و سرور که به بهانه شکرگزاری از خداوند و شادمانی پس از کاشت و خستگی ناشی از کار طاقت فرسای نشا در منطقه سرسبز و زیبای این روستا برگزار می شود.
این مراسم هرساله با حضور گسترده ای از زنان و مردان این دیار با شور وشعفی وصف نشدنی از ابتدای صبح روز جشن در این روستا برگزار می شود بدین ترتیب که اهالی روستا و روستاهای همجوارهمراه با موسیقی محلی مازندرانی پیاده به سمت محل برگزاری جشن که درمکانی مشرف به شالیزار تعبیه شده است ،حرکت می کنند .
در این میان حضور سالمندان با پاهای پیاده به محل برگزاری مراسم قابل توجه است، همانانی که سالها رنج برنجکاری را با قامت استوار خود به دوش کشیدند و در طول زمان همان قامت برای بدست آوردن روزی حلال و امرار معاش خانواده در لابلای بوته های برنج خمید ، از نگاه های آنان به شالیزار می توان فهمید که یاد گذشته و خستگی و رنج دوران جوانی باری دیگر در مسیر راه برایشان تداعی شد.تداعی خاطراتی از جنس تلاش و کوشش برای فرزندانی که امروز با دیدن موفقیتشان چین و چروک صورتشان در میان این شادی گم می شود.
قامتهایی که درلابلای بوته های برنج خمیده شد
دربخش دیگر از این مراسم نقش زنانی است که با قدی خمیده پا در گل و لای مزارع نهاده و دسته های شالی را در آن فرو می کنند و مردانی که دوشادوش زنان در نشای برنج و کشت این محصول با برکت به آنان کمک می کنند همزمان با شروع نشاء ، گروه موزیک به اتفاق همراهان به سمت آنان رفته تا آغاز برنجکاری را به شالیکاران تبریک بگویند وروزگاری سرشار از خیرو برکت برایشان آرزو کنند.
زنان نیز طبق رسوم گذشته و آنچه که از پیشینیان به یادگار مانده همراه با برنجکاری نوای مازندرانی سر می دهند تا خستگی و گرما را بر قامت خمیده شان آنطور که شاید احساس نکنند، در گوشه ای دیگر نیز مردان مازندرانی به همراه زنان با آواز خوانی کتولی ، امیری بر این بزم می افزایند.
در ادامه این مراسم دیگر زنان روستا ملبس به لباس محلی (دامن و شلیته) با پخت آش و برنج برروی هیزمی که مردان آن را حمل کرده اند به واسطه شکرگزاری از نعمات خداوند و افزایش برکت و روزی بر شادی این مراسم می افزایند و در فاصله ای که غذا آماده طبخ شود دسته جمعی چندین بار متوالی صلوات می فرستند .
میهمانان مراسم با گردهم آمدن در مکانی که از قبل تعیین شده بود به استقبال جشن می روند ، جشن با تلاوت قرآن کریم توسط قاری آغاز می شود و سپس مجری برنامه با واقع شدن بر روی سن همراه با موسیقی مازندرانی جشن را ادامه می دهد ، گرچه اغلب کسانی که در این گونه مراسم حضور می‌یابند، خاطرات دوری از آیین‌های سنتی مازندران را در حافظه تاریخی خود دارند و این عامل آنان را به سوی این مراسم سوق می‌دهد.
جوانان در مراسم اذعان می کنند که تاکنون برنجکاری و رنج کشاورزان را اینطور از نردیک لمس نکرده بودند و اکنون با دیدن خستگی و عرقی که از پیشانی شالیکاران جاری می شود قدر داشته هایشان را بیشتر می دانند ،و پیرمردان و پیرزنانی نیز بر این باورند ،هنوز بوی گندم ، بوی خرمن ، بوی علف ، بوی شکوفه ها ی بهار نارنج ، بوی گلهای زیبا و معطر و رنگارنگ بهاری ، هنوز بوی نان از بوی دود تنور های پر برکت که تمام روستا را پر می کرد بر مشامشان می رسد.
هنگامی که گروه موسیقی مازندرانی ، ملبس به لباس بومی مازندرانی شروع به نواختن کرد، دیدم که با صدای سرنا و تنبک ، پیرزنی که با دستانی لرزان و چهره ای چروکیده که سالها کار و کشاورزی از پشت خط های چینش معلوم بود ، اشک از چشمانش جاری شد ، شاید اشک دلتنگی مردی بودکه دیگر در کنارش نیست و یا اشک شوق که او را به دوران جوانیش سوق می داد، و دقایقی هم خنده های که گاه و بیگاه با اجرای نمایش طنز بر لبان آنان می نشست .
می دیدم زنان و مردانی که در کنار درخت بلند نشسته و سر در گوش هم کرده و برای افزایش برکت برنجکاران دعا کرده و خدا را به خاطر این نعمات شکر می کردند، و گاهی هم خیره به افق های دور دست می شدند ، بی شک خاطرات گذشته شان را مرور می کردند.
بخش دیگر مراسم مسابقات طناب کشی میان مردان در رده های سنی مختلف است که در این میان حضور افرادی با سنین بالا(پیش کسوتان) بر گرمای این محفل می افزاید چرا که توان کشیدن طناب را به خوبی نداشته و با حرکتی کوتاه همه نقش بر زمین می شوند ، گرچه افتادن آنان بر روی یکدیگر خنده را بر لبان همه ی تماشا چیان نمایان می کند ،اما بزرگی و بزرگ منشی آنان درسی بزرگ برای آیند ه گان خواهد بود که زمین خوردن چیزی از قداست و بزرگی افراد شایسته را کم نمی کند ،هرچند این مسابقه برنده یا بازنده ای ندارد اما آنان مردانه ترین بزم شادی را برای جوانان به ارمغان می آوردند.
دیگر سوی مراسم مسابقات (لگن زنی) نواختن موسیقی بر روی سینی های بزرگ بین مردان و زنان است تا هر کدام از شرکت کنندگان هنر اصیل مازندرانی را در بر روی سینی های از جنس "روی" است به نمایش بگذارند و همزمان با نواختن آنان همراهی دستان تماشاچیان اشتیاق به نواختن را می افزاید،نوای شاد مازندرانی با موزونی خاص در میان شالیزار طنین انداز می شود ، دستان شیر زنان و شیر مردان این روستا تا پایان مسابقات آنان را همراهی می کند در انتهای این مراسم پیروز مسابقات دستان ترک خورده و تکیده ی همه ی آنانی است که شادی و شعف را در میان کشاورزان و شالیکاران به ارمغان آورده اند.
طنین نوای مازندرانی در میان کشتزار
کتولی، امیری از حنجره مردان روستا با آهنگی موزون به صدا در می آید ، اینجا در این قسمت از جشن مسابقه "خوانندگی مازندرانی" در میان مردان برگزار می شود، هر چند همه ی آنانی که در این مسابقه شرکت کردند طنین صدایشان دل انگیز است اما دستان گرم تماشچان برای پیرمردانی نواخته می شود که با کهولت سن آواز محلی سر داده و نفس گرمشان بر گرمی این بزم زیبا می افزاید.
" نشاء پلا" ره آوردی از آیین شالیکاران
به گفته عباس ولیزاده دهیار روستای سقندیکلا ، جشن نشاء (شکر گزاری از نعمات خداوند) بدین شکل گسترده و با جمعیتی بیش از یکهزار نفر حدود سه سال است که برگزار می شود، اما دورترها این مراسم با همین عنوان در محفلی کوچکتر تنها با حضور اهالی روستا برگزار می شد ، بدین ترتیب که اهالی در مکانی (درویش پلی) که اکنون این جشن برگزار می شود گرد هم می آمدند و هر یک ازافراد (شالیکاران) مقداری برنج آورده وپس از جمع آوری برنج ها آن را در همان مکان مورد نظر پخت کرده و تناول می کردند(نشا پلا) و برای اینکه این مراسم رنگ شادی به خود بگیرد ، چند تن از بزرگان و ریش سفیدان در آن مکان کشتی می گرفتند .
اما با گذشت زمان ، افزایش جمعیت و همچنین بروز شدن امکانات این مراسم در سطح گسترده تر و با حضور میهمانان از شهر و اطراف روستا وسیع ترهمراه با موسیقی محلی و پذیرایی با غذاهای سنتی و محلی برگزار می شود و امسال نیز این مراسم در آغاز فصل برنجکاری با حضور گسترده مردم با سرنا نوازی ، بازی های بومی و محلی به همراه ناهار برگزار شد.
پاسداشت آیین جشن نشاء،یادگاری از گذشتگان
حاجی رحمت جعفری از پیشکسوتان و پیرمردان این محل درباره برگزاری این جشن می گوید: خدا را شاکرم که خوان نعماتش را بر ما گستراند و برکاتش را بر ما و این خطه سبز از سرزمین مازندران ارزانی داشت ، گرچه سال های دور این مراسم در محفلی کوچکتر برگزار می شد اما صفا ، سادگی و صمیمت مردان و زنان این خطه همچنان در ذهنم تداعی می شود ، این جشن نیز در ادامه همان بزم و شکرگزاری گذشته است که نشان از آن دارد که جوانان این روستا چه میزان در پاسداشت آیین ها و سنت های گذشتگان خود پایبند هستند و برای زنده نگه داشتن آن تلاش می کنند و من این تلاش و زنده نگه داشتن یاد و خاطر گذشتگان را تقدیر کرده و سپاسگزاری می کنم.
سخنرانی چند تن از افراد بنام روستا چاشنی جشن می شود و آنان با نکوداشت آداب و رسوم این روستا که از گذشتگان به آنها به ارث رسیده است جوانان را به ادامه بزرگداشت این آیین سنتی دعوت می کنند.
آنچه در ادامه این جشن در اذهان باقی می ماند شادی و شعفی است که در طول چند ساعت از برگزاری این مراسم در دل مدعوین و حاضرین به یادگار مانده است ،همانا پاسداشت آیین و سنت گذشتگان ، باورها و ارزش های آنان را حفظ می کند و اینکه برگزاری اینگونه مراسم سبب می شود تا یکدلی و اتحاد در میان اهالی جاری شود و افراد کوچکتر قدر و منزلت بزرگان و ریش سفیدان روستا را دانسته و تجربه هایی که آنان در زندگی سخت و پر مشقت کسب کردند در جهت پیروزی و بهروزی خودشان بهره گیری کنند.
گرچه برگزاری این جشن نوعی شکرگزاری از درگاه باریتعالی به واسطه برکات بی منت او بوده است ، اما در عین حال فرزندان این خطه آموختند برای بدست آوردن روزی حلال رنج ها کشیده شد تا برنج حاصل شود و از این پس قدر داشته هایشان را بیشتر بدانند و در پایان نیزاز خردسالانی که در مسابقات بومی و محلی شرکت کرده اند تقدیر و به رسم یادبود جوایزی اهدا می شود.
روستای سقندیکلا با بیش 180 خانوار در بخش کلیجانرستاق ،در 19کیلومتری جنوب شرقی در بخش مرکزی ساری در مناطق کوهپایهای و جنگلی در کنار روخانه زارم‌رود واقع شده است.
امامزاده سلیمه خاتون(س)، امامزاده درویشپلی(ع) و چشمه آب معدنی «بادو» ، جنگل و رودخانه از مناطق دیدنی و گردشگری این روستا محسوب می‌شود که در یک منطقه کاملاً جنگلی و باصفا واقع شده‌اند.
مراسم "عید مردگان " از دیگر آیین های سنتی این روستا به شمار می آید که با قدمت بیش از یک قرن هر ساله پس از تعطیلات عید نوروز با حضور گسترده ی مردم در امام زاده محمد این روستا برگزار می شود.
گزارش از : زهرا شریفی
