در حالی که نهادهای بهداشت و درمان کشور از هشدارهای جدی جهت مقابله با ویروس کرونا و ابتلا به آن خبر می دهند و رسانه ها تلاش در مهار این ویروس از طریق اطلاع رسانی به مردم را دارند مردم گویا قضیه را جدی نگرفته و در مکالمات روزمره حضوری و تلفنی و حتی شبکه های اجتماعی این موضوع را هم دست آویزی برای شوخی مزاح خود قرار داده اند.
شوخی های پیرامون ویروس کرونا از نحوه ورود به ایران و ابتلای شهروندان تا نحوه مقابله با آن در کشور امروز در شبکه های اجتماعی ، در پیامک های تلفن همراه و تماس های تلفنی و غیره چنان دست به دست می چرخد که گویا وخامت شرایط برایشان در صورت شیوع این ویروس محرز نشده و موضوع را یک شوخی دم دستی تصور می کنند
این در حالی است که کل جامعه در صورت عدم رعایت نکات بهداشت فردی با یک مساله کاملا جدی و حاد مواجه است و امروز این نگرانی نیز به دلواپسی های درگیرشدن بخش بیشتری از جامعه به ویروس اضافه شده که نکند جدی بودن ماجرا و لزوم رعایت مسائل پیشگیری تحت الشعاع شوخی و طنز قرار گرفته ، زیر سایه این فضا مساله مهم مقابله با شیوع ویروس مورد غفلت قرار گیرد.
اکنون اگر به فضای مجازی مراجعه کنید با انبوهی از مسخره کردن ، شوخی ، لطیفه ، تصاویر طنز آمیز مواجه می شوید که در گروه های مختلف ، استوری و پست‌های شخصی و توییت های کاربران قابل مشاهده است.
بیشترین جوک سازی‌ها مربوط به استوری های اینستاگرامی و پیام های توییتری بود که بازدید های بسیاری نیز داشته است. در فضای توییتر با هشتک کرونا جوک های مربوط به این ویروس نا خوانده در حال دست به دست شدن است.
برای مثال یکی از کاربران توییتر نوشت که " چرا آمریکا ما را تحریم کرونا نکرد که به مردم ایران سرایت نکند." ، دیگر نوشت " خدارو شکر که حتی ویروس کرونا نیز ما را تنها نگذاشته است" .
طنز ویروس کرونا انتخابات مجلس را نیز مستثنی نکردو برخی از کاربران توییت کردند که؛ " الان باید به کدام کاندیدا رای بدیم، کاندیدای با کرونا یا بی کرونا" ، " کاش نامزدهای انتخابات وقت بیشتری داشتند تا در مورد کرونا هم وعده بدهند: اشتغال زایی برای عرصه کرونا".
برخورد عادی و حفظ آرامش در برابر هشدارهای پزشکی و شرایط خاص جامعه مسلما نکته بدی نیست و حتی شاید برای پیشگیری از اضطراب و تنش روانی مناسب به نظر آید اما برخورد طنزگونه مردم با چنین مساله جدی مسلما حاوی پیام خوشایندی نیست.
مردم نسبت به کرونا جدی باشند
یک کارشناس مسائل اجتماعی معتقد است: ابتلا به ویروس کرونا مساله ای تهدیدآمیز برای همه مردم است و اکنون که مسئولان وزارت بهداشت به صورت علنی حضور این ویروس در کشور و ابتلا به آن را خبر داده اند، بهتر است به جای شوخی های زننده در مورد آن به مساله‌ای اولویت دار برای آگآهی و تکرار نکات بهداشتی و اهمیت رعایت آنها منجر شود.
منوچهر ولی‌پور افزود: شوخی های زننده در مورد ویروس کرونا در حالی است که بسیاری از همشهریان و هموطنان ما به خاطر وضعیت جوی سرد زمستان دچار سرماخوردگی و انفلوآنزا هستند که اضطراب آنها را با توجه به تشابه علائم این بیماری با کرونا دوچندان می کند و بسیاری از جامعه درگیر این بیماری های معمول فصل سرما را نگران و دچار تنش روانی می کند.
این مددکار اجتماعی ادامه داد: در شرایط حاد کنونی ابتلا به کرونا باید به یک مساله عمومی و به چشم بستری خطرناک نگاه شود و ضمن حفظ آرامش جامعه در عین متانت و پرهیز از دست آویزکردن آن به عنوان شوخی ، مورد هشدار عمومی از سوی خود مردم قرار گیرد.
ولی پور گفت: حفظ آرامش جدا از شوخی‌های ناخوشایند با توجه به این نکته که الزاما مبتلایان دچار مرگ نمی شوند، قرنطینه های مردمی و رعایت از سوی خود آنان در صورت احتمال حتی ضعیف ابتلا و رعایت نکات بهداشتی و صداقت بیشتر مسئولان بهداشتی با مردم می تواند ما را از این برهه روانی رد کند.
به گفته او برخورد طنزگونه نسبت به ویروس کرونا و یا هر بیماری دیگر می‌تواند از جدیت مسائل بهداشتی بکاهد و منجر به سهل‌انگاری عمومی در این زمینه شود.
جوک‌سازی برای تسکین
یک جامعه شناس و روان شناس بالینی با اشاره به اینکه جوک سازی از پدیده ها فقط مختص به ایران نبوده و در همه جوامع رایج است ، گفت: اما جوک‌سازی از حوادث ، مشکلات مانند بیماری کرونا حدود یک دهه است که وارد ادبیات محاوره ای ایرانیان شده است.
فتح الله طالبی افزود: اگر بخواهید به لحاظ تاریخی در ایران بررسی کنید، جوک به معنای اینکه دیگران را درنظر بگیریم و آنها را موضوع خنداندن دیگران قرار دهیم، در تاریخ ایران جنبه سیاسی داشته و پررنگ هم بوده است.
وی با بیان اینکه جوک سازی عموما در طبقه متوسط و طبقه پایین جامعه شکل می گیرد، ادامه داد: به لحاظ جامعه‌شناختی، مردمی که از لحاظ قدرت و ثروت و یا ارتباط با دارندگان این دو محرکه در اقلیت بودند، از جوک و لطیفه به عنوان ابزاری برای رویارویی استفاده می کردند .
به گفته این جامعه شناس ، اما با گذشت زمان، جوک ها از مسائل سیاسی و اجتماعی پا را فراتر گذاشته تا اینکه امروز شاهد ورود آن به مشکلات اجتماعی هستیم و مسائلی همچون ویروس خطرناک کرونا را نیز در برگرفته است. پس می توان دید تا چه حد جوک‌ها می توانند در مسائل مختلف نفوذ کرده و توسعه یابند و حتی هویت سازی کنند.
طالبی با بیان اینکه جامعه ایران در چند دهه اخیر با مشکلات و مسائل داخلی و خارجی متعددی رو به رو بود، افزود : همواره جوک سازی نخستین و سهل ترین روش برای تسکیل مشکلات بود.
وی با اشاره به ویروس کرونا که اکنون به یک مشکل جهانی تبدیل شده است ، گفت : جوک ساختن از ویروس کرونا به نوعی تخلیه عصبانی و نگرانی عمومی است که با مسخره گرفتن وقایع تلخ به نوعی باعث التیام روحی فرد و جامعه و به خصوص جمعیت قربانی می‌شود.
در هر حال اکنون که شیوع ویروس کرونا در کشور به مرحله حساسی رسیده است ، آیا در روزهای آینده در فضای واقعی و مجازی کشور و در میان روابط عمومی مردم شاهد جوک های بیشتری از ویروس کرونا خواهیم بود؟
