تصور شرایط آب و هوایی در مورد استان های شمالی به خصوص مازندران همواره معطوف به بارش باران است اما آنچه از دیده همه پنهان می ماند و بیش از باران برای جغرافیا و جلوگیری از خشک سالی مازندران مهم است ، شرایط حاکم بر کوهستان های استان است.
با توجه به اینکه بارندگی‌های استان مازندران عمدتا به عنوان آب‌های سطحی به دریای خزر خواهند ریخت، آنچه مازندران را از خشک سالی نجات می‌دهد میزان بارش برف و تامین و حیات یخچال های طبیعی استان است که باید آنها را در میان بلندای کوهستان‌های مازندران جستجو کرد.
در سالهای اخیر حتی در فصل سرما آمارهای نگران کننده ای از شرایط بارش برف و یخچال های طبیعی استان به گوش می رسید اما آمارهای پاییز امسال شرایط استثنایی را برای ارتفاعات مازندران ایجاد کرده است.
بر اساس تازه‌ترین تجزیه و تحلیل آماری هواشناسی مازندران، کوهستان های این استان پاییز امسال از نظر سرما، بارش و یخبندان شرایط خوبی را پشت سر گذاشتند.
بنابر تحلیل هواشناسی مازندران پاییز امسال ۱۸۶میلیمتر بارندگی در مناطق کوهستانی استان مازندران ثبت شد که نسبت به سال گذشته ۳۷ درصد و نسبت به دوره آماری بلند مدت ۳۲ درصد افزایش داشته است.
همچنین میانگین دمای مناطق کوهستانی مازندران نیز پاییز امسال به ۹/۶ درجه رسید که نسبت به دوره آماری گذشته ۰/۲ درجه و نسبت به سال گذشته ۰/۶ درجه کاهش را تجربه کرد.
اما جالب ترین آمار روزهای یخبندان ارتفاعات مازندران بود که پاییز امسال به ۲۹ روز رسید که نسبت به سال گذشته ۱۹ روز و نسبت به دوره آماری ۸ روز بیشتر بود.
شواهد نشان می دهد کنار هم گذاشتن این اعداد و ارقام شرایط استثنایی را برای پاییز مازندران رقم زده است که برای مشخص شدن پیامدهای مثبت و یا منفی آن باید کارشناسان نظر دهند.
مدیرکل هواشناسی مازندران نیز درباره این این مسئله به خبرنگار ایرنا گفت: از نظر تحلیل شرایط آب و هوایی باید گفت که افزایش سرما و یخبندان برای مناطق کوهستانی مثبت است.
محمدرضا رضوی ادامه داد: افزایش سرما و یخبندان به همراه افزایش بارندگی که عمدتا در مناطق کوهستانی به شکل برف است می تواند با تشکیل یخچال‌های فصلی و تقویت یخچال‌های دائمی ذخایر خوب آبی را برای فصل گرما و کم بارش مازندران فراهم کند.
وی گفت: در سالهای اخیر حجم قابل توجهی از یخچال های مازندران تحلیل رفته و اسیب های جدی به آنها وارد شده است.
به گفته او با وجود اینکه جبران خسارت ذخایر آبی کوهستانی طولانی مدت است ، اما همین اتفاق نیز می تواند موثر باشد.
آیا مازندران به سمت یخبندان حرکت می کند؟
مدیرکل هواشناسی مازندران با بیان اینکه شرایط پیش آمده برای کوهستان های مازندران در فصل سرما استثنا اما محدود است ، افزود: همین استثنا نیز می‌تواند تاثیرات بلند مدتی برای مازندران داشته باشد.
رضوی تاکید کرد: براساس آنچه تحلیل های بلندمدت نشان می دهد اقلیم مازندران نیز همانند سایر نقاط جهان به سمت گرم تر شدن پیش می رود و سرعت فاصله گیری از یخبندان نیز در حال افزایش است.
او اظهار داشت: افزایش تعداد روزهای یخبندان فصل پاییز امسال با وجود اینکه در ذخیره سازی آب برای تابستان موثر است ، اما صرفا به معنی خروج بلندمدت از خشکسالی نیست.
مدیرکل هواشناسی مازندران همچنین به علت افزایش روزهای یخبندان در پاییز امسال اشاره کرد و گفت: در پاییز اخیر نسبت به سال گذشته ۱۷ درصد روزها آفتابی و شب های صاف ثبت شد که این صاف بودن آسمان بر افزایش یخبندان می افزاید.
رضوی توضیح داد: آسمان ابری مانند پوششی است که گرما را در فصل زمستان بر روی زمین نگه می دارد و از کاهش محسوس دما جلوگیری می کند.
وی ادامه داد: در عوض آسمان صاف منجر به خروج تشعشعات خورشیدی از سطح زمین شده و آن را با سرما جایگزین می کند که نباید آن را به معنای حرکت به عصر یخبندان برای مازندران دانست.
تاثیر افزایش سرما بر کشاورزی کوهستانی مازندران
مدیرکل هواشناسی مازندران در مورد تاثیر افزایش سرما و یخبندان برای مناطق کوهستانی گفت: اتفاقا این سرما برای گیاهان سرما دوست بسیار عالی و به موقع بود.
رضوی با اشاره به اینکه گیاهانی همچون درختان سیاه ریشه برای باروری و باراوری نیاز به سرما دارند، افزود: افزایش یخبندان در فصل سرما و برای مناطق کوهستانی می تواند بر روی سلامت و همچنین افزایش محصول سیاه ریشه موثر باشد.
وی با بیان اینکه این سرمای بجا برای دیگر گیاهان و سبزی های زمستانه نیز تاثیر مثبت دارد گفت: اما برای درختان و گیاهان گرمایی ماند پرتقال و نارنگی بسیار مضر است.
مدیرکل هواشناسی با اشاره به اینکه در سالهای اخیر شاهد افزایش باغ‌های مرکبات در مناطق بالا دست هستیم ، تصریح کرد: عدم توجه به نوسانات اقلیمی می تواند خسارات جبران ناپذیری را وارد کند که مازندران نیز کم تجربه نکرده است.
اما آنطور که معلوم است مازندران پاییز خود را در بهترین شرایط در مناطق کوهستانی گذرانده است و آمارهای مناطق جلگه ای و ساحلی نیز مطلوب است.
استان مازندران یکی از اقلیم های حساس کشور است که به دلیل قرارگیری در میان دریای خزر در شمال و کوهستان در جنوب همواره در تنش های اقلیمی قرار دارد و آب و هوایی متغیر و پیش‌بینی ناپذیری را برای آن به همراه دارد.
علاوه بر این، قرارگیری جغرافیای مازندران در تقاطع برخورد جبهه های مختلف آب و هوایی شامل جبهه های سرد سیبری در شمال و شمال شرق ، جبهه های بارانی مدیترانه ای در غرب و جبهه گرم و خشک کویری از جنوب و شرق این استان را به یکی از جذاب ترین و در عین حال آسیب پذیرترین مناطق کشور از لحاظ مطالعه آب و هوایی تبدیل می کند.
اما واقعیت این است مازندران نیز همراه با تغییرات اقلیمی جهان در یک دهه اخیر دچار تحولات و تنش های بسیاری شده است که در چند سال گذشته حتی صفت خشک سالی را نیز یدک می کشد.
