بامداد روز جمعه سردار سرافراز اسلام حاج قاسم سلیمانی به همراه ابومهدی مهندس از فرماندهان مقاومت پس از عمری مجاهدت در حمله هواپیماهای بدون سرنشین آمریکایی در فرودگاه بغداد به شهادت رسید.
بر اساس اعلام پنتاگون، وزارت دفاع آمریکا، دستور این حمله هوایی را دونالد ترامپ، رئیس جمهوری و فرمانده کل قوای این کشور صادر کرده بود.
رهبر معظم انقلاب ، مسئولان ارشد نظام و فرماندهان نظامی و همچنین فرماندهان مقاومت در کشورهای منطقه نیز در واکنش به شهادت سردار قاسم سلیمانی فرمانده قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی این اقدام را تروریستی خواندند و نسبت به عواقب و پاسخ به جنایت آمریکا هشدار دادند.
شهادت سردار سلیمانی به عنوان یکی از چهره‌های مهم نظامی و امنیتی خاورمیانه و جهان در مجامع بین المللی واکنش های متعددی را به همراه داشت اما آنچه بیش از همه مهم است بررسی تحولات حال و آینده منطقه خحاورمیانه و حتی جهان پس از شهادت سردار سلیمانی است.
در روزهای اخیر کارشناسان بین بین المللی و نظامی نظرات مختلف در مورد آینده خاورمیانه از تروریست ، داعش ، مشکلات سیاسی منطقه و امنیت ارائه کرده اند که تقریبا تمامی این نظرات مبتنی بر واکنش و پاسخ ایران به تجاوز و جنایت آشکار آمریکا بود.
بسیاری از کارشناسان فقدان حضور نظریه پرداز و فرمانده نظامی چون سردار سلیمانی را خطری بزرگ در تجدید حیات گروهه ای تروریستی عنوان کردند و معتقد بودند بدون حضور ایشان مشکلات منطقه به مرزهای بین المللی کشیده می شود.
خبرنگار ایرنا در این زمینه با دکتر رضا اختیاری استاد دانشگاه مازندران و تحلیل‌گر مسائل بین المللی گفت و گویی انجام داد و از او در باره ابعاد منطقه ای و بین المللی و آینده اقدام تروریستی آمریکا پرسش کرد.
سئوال: ترور سردار سپهبد قاسم سلیمانی چه پیامد بین المللی در پی خواهد داشت؟
اختیاری: ابتدا باید به صراحت بگویم که اقدام آمریکا در به شهادت رساندن سردار سپهبد سلیمانی و فرماندهای الحشدالشعبی نقض قوانین بین الملل و مصونیت سیاست و نظامی بود. اقدام تروریستی آمریکا و سکوت کشورهای دنیا در مقابل این اتفاق نشان داد که مناسبات بین المللی بر پایه حقوق بشر خیالی بوده زیرا رفتار حاکم بر روابط بین الملل مبتنی بر قدرت است.
اما بر اساس قوانین بین الملل کشورها در صورتی می تواند نیروهای نظامی دیگر کشورها را در خاک خود و یا بیرون از آن مورد هجوم و کشتار قرار دهد که در شرایط جنگ مستقیم قرار داشته باشند. نیروهای سیاسی و نظامی همه کشورها طبق قوانین بین المللی از تعرض مصون هستند و در صورت دستگیری نیز نباید با آنها برخورد شود ، در حالی که آمریکا با ترور سردار سلیمانی و فرماندهان نظامی کشور عراق این قانون را به راحتی نقض کرده است.
البته این اقدام آمریکا و متحدانش نخستین بار نیست و اگر نگاهی به تاریخ بیندازیم بارها و بارها تکرار شده است ، اما از آنجا که سردار سلیمانی و جنبش مقاومت در سال های اخیر با اقدامات خود در شکست و کنترل داعش امنیت همه کشورهای دنیا را تامین کردند، فقدان حضور آنان نا امنی حضور ترورست را تا درون مرز کشورهای متعدد دنیا از جمله قدرت های بزرگ خواهد برد.
آنچه بیش از همه در اتفاق اخیر جالب و نگران کننده بود رفتار منفعلانه کشورهای قدرتمند دنیا در مقابل رفتار تجاوزگرانه آمریکا است که نشان داد گفتمان حقوق بشر در روابط بین الملل تصوری اشتباه و سودجویانه بوده زیرا روابط بین الملل بر پایه منافع و قدرت تعریف می شود.
برکسی پوشیده نیست اقدام آمریکا در ضربه زدن به مقاومت در جهت تقویت داعش و و ایجاد فضایی جهت تقویت این نیروی تروریستی در حال مرگ است و انفعال قدرت های بزرگ در برابر این اتفاق نتیجه ای جز اینکه کشورهای قدرتمند از این پس باید کنترل تروریست را خود بر عهده بگیرند و هزینه آن را بپردازند، نخواهد داشت.
کشورهایی مثل چین و روسیه در اتفاق اخیر ثابت کردند که شریک استراتژیک ایران نبوده و در بزنگاه های تاریخ هیچ کمک استراتژیکی به ایران نمی کنند.
سئوال: جمهوری اسلامی ایران چه واکنش هایی می تواند داشته باشد؟
اختیاری : اگر اقدام تروریستی اخیر آمریکا در شهادت فرماندهان مقاومت را نقض قواعد بین المللی بدانیم که همینطور هم است، باید به صراحت گفت که پاسخ به این اقدام حق مسلم ایران است.
آمریکا با ترور سردار سلیمانی تجاوز آشکار به مقام عالی نظامی ایران و انجام اقدام تروریستی در خاک کشور ثالث انجام داده است که باید انتظار داشته باشد که این اقدام بی پاسخ نخواهد ماند.
ترور سردار سلیمانی نه تنها اقدامی نظامی بود، بلکه به شانیت و پرستیژ سیاسی یک ملت و کشور صدمه زد که ایران حق خود می داند در مقابل اینگونه تجاوزات پاسخ درخور بدهد.
سئوال: آیا این درست است که برخی تلاش دارند تا مثلا ارتباطی میان این جنایت با سقوط پهپاد آمریکایی مسایلی از این دست برقرار کنند؟
اختیاری: خیر. زیرا زدن پهپاد آمریکایی رفتاری پدافندی و دفاعی بود و نه تهاجمی. چراکه این پهپاد به درون مرزهای جغرافیایی کشور تجاوز کرده بود که خود نقض قوانین بین الملل برای یک هواپیمای نظامی است.
ایران نیز برای جلوگیری از هرگونه جاسوسی حق داشت تا به هر شکلی که خود صلاح می دانست پهپاد جاسوسی آمریکا را سرنگون سازد و این کار را نیز در درون مرزهای جغرافیایی خود کرد.
اما در مسئله ترور سردار سلیمانی و فرماندهای الحشد الشعبی هیچ تجاوزی به خاک و یا حتی سفارت آمریکا از سوی شهید سردار سلیمانی نشده و هیچ سابقه ای نیز در این زمینه وجود ندارد و ادعاهایی که مطرح می شود مثلا این که قرار بود برای یک جمله بزرگ برنامه ریزی شود اگر قبول کنیم و بر اساس چنین ادعاهایی عمل شود در صحنه بین المللی دیگر سنگ روی سنگ بند نمی شود و با همین منطق می توان تمامی فرماندهان نظامی و سران کشورها را ترور کرد و این منطق بیش از همه خود کسانی را که مطرح می کنند مانند ترامپ شامل می شود.
سئوال: ایران باید چه پاسخی بدهد؟
اختیاری : اینکه ایران باید چه کند و چه واکنشی نسبت به این جنایت و تجاوز نشان دهد باید منتظر ماند تا سران نظام و فرماندهان نظامی تصمیم بگیرند ، اما یک نکته قابل تامل است. چنانچه در روزهای اخیر تحرکات جمهوریخواهان جنگ طلب را مرور کنیم می بینیم که برخی در درون آمریکا به دنیال جنگ مستقیم هستند.
این مسئله مارا باید هشیار تر کند که در تله آمریکایی ها گیر نکنیم. البته منظورم طبعا عدم پاسخگویی نیست. البته دولت آمریکا نیز از ظرفیت های نظامی ایران آگاه است و خواهان جنگ مستقیم نیست.
ایران نباید با اقدام احساسی وارد تله آمریکایی‌ها بشود و همان طور که فرماندهای نظامی و مسئولان نظام در روزهای اخیر می گویند باید در زمان مناسب و مکان مناسب و به صورت مشخص پاسخ جنایت امریکایی ها را خواهند داد و این مطئله اجتناب ناپذیر است.
سئوال : چه آینده ای برای مناسبات امنیتی منطقه خاورمیانه پیش بینی می کنید؟
اختیاری: اقدام تروریستی آمریکا در به شهادت رساندن سردار سپهبد قاسم سلیمانی و فرماندهان مقاومت عراق مصداق رفتار ناامن کننده بود. این اقدام منجر شد تا امنیت خاورمیانه به واکنش ایران متکی شده و از کنترل آمریکا خارج شود.
با توجه به اینکه آمریکا خواهان حضور نظامی گشترده در منطقه نیست می توان نتیجه گرفت که آینده امنیت خاورمیانه از کنترل آمریکا خارج شده است.
با این وجود امنیت منطقه خاورمیانه بستگی به پاسخ جمهوری اسلامی به جنایت آمریکا در ترور فرماندهان مقاومت دارد و به زبان ساده تر باید گفت که امینت منطقه را از این پس ایران تعیین خواهد کرد.
در صورتی که واکنش ایران گسترده و مستقیم باشد که احتمالش خیلی کم است می توان منتظر جنگی تمام عیار در منطقه بود ، زیرا هم آمریکا از ظرفیت های گسترده ایران در خسارت جدی به منافع آمریکا در منطقه و خارج از آن آگاه ا ست و هم ایران خواهان جنگ مستقیم با آمریکا و هیچ کشوری نیست.
همچنین ایران به خوبی می داند که خاورمیانه انبار باروت بوده و برخلاف سیاست مداران کاخ سفید در چندین دهه اخیر تاکنون بسیار عاقلانه تر رفتار کرده است و نشان داده به دنبال آرامش است.
البته فقدان پاسخ ایران به آمریکا نیز ضربه شدیدی به جایگاه ایران خواهد زد که هرگونه واکنشی از سوی ایران را توجیه پذیر می کند ولی باید آگاهانه و هوشمندانه باشد.
سئوال: خاورمیانه بدون شهید سردار سلیمانی چگونه خواهد بود؟
اختیاری: مطمئن باشید که مقاومت و نیروی سپاه قدس در منطقه نه تنها ضعیف نشده است بلکه کار خود را با جدیت بیشتر در منطقه ادامه خواهد داد ، اما فقدان فرماندهی همچون سردار سلیمانی به عنوان نقطه عطف مبارزه با تروریستی ها و توانایی نظامی ایران ، خسارت بزرگی به کشور است.
باید اعتراف کرد که جای سردار سلیمانی با سابقه درخشان و محبوبیت منطقه ای و جهانی را به راحتی نمی توان پرکرد زیرا ایشان نفوذ قوی در منطقه داشتند.
تعاملات منطقه خاورمیانه در غیبت سردار سلیمانی وارد مرحله جدیدی می شود که منفی و یا خطرناک بودن آن را باید منتظر بود و دید.
