اجرای سند تحول بنیادین به عنوان نقشه راه اصلاح و تحول آموزش و پرورش کشور تا افق ۱۴۰۴، یکی از دغدغه های نظام آموزشی کشور است، سندی که با توجه به تغییر بسیاری از زیرساخت های اجتماعی پس از پیروزی انقلاب اسلامی تهیه شده تا نظام آموزشی کشور با انجام اصلاحاتی با ارزش های جدید و نیازهای روز همخوانی داشته باشد.
اگر نگارش این سند در دهه ۶۰ مورد توجه قرار گرفت ولی پس از پایان جنگ، بخشی از آن در قالب نظام جدید متوسطه در سطح کشور تا سال ۱۳۸۲ به اجرا درآمد و در سال ۸۲ با تصویب هیات وزیران، سازمان مدیریت و سازمان آموزش و پرورش موظف شدند نقشه اصلاح و تحول آموزش و پرورش را تهیه کنند که ابتدا به صورت سند ملی آموزش و پرورش مطرح بوده و به مرور زمان به سند تحول بنیادین آموزش و پرورش تبدیل شد.
سند تحول بنیادین سرانجام پس از چند دهه در سال ۱۳۹۰ در بازه زمانی ۶ ساله با مشارکت بیش از ۵۰۰ نفر از اندیشمندان حوزه و دانشگاه تدوین شد. این سند که مسیر تحول آموزش و پرورش از سال ۱۳۹۰ تا ۱۴۰۴ را ترسیم می کند باید در سه برنامه پنجم و ششم و هفتم توسعه اجرا می‌شد، اما هنوز پس از گذشت هشت سال از آغاز اجرایی شدنآن به گفته بسیاری از کارشناسان نظام آموزشی ، حتی مقدمات اجرایی این سند نیز آماده نشده است.
از اهداف مهم این سند می توان به پرورش وتربیت استعدادهای دینی و علمی ، تقویت بنیان خانواده ، تامین وبسط عدالت دربرخورداری از فرصت های تعلیم وتربیت با کیفیت، تنوع بخشی به محیط های یادگیری در فرایند تعلیم و تربیت رسمی عمومی ، افزایش نقش مدرسه ، ارتقاء منزلت اجتماعی و جایگاه حرفه‌ای معلمان، بازطراحی اصول حاکم بر برنامه درسی، ارتقای کیفیت فرایند تعلیم و تربیت با تکیه بر استفاده هوشمندانه از فناوری های نوین و توسعه ظرفیت پژوهش و نوآوری ،نظریه پردازی ومستندسازی تجربیات تربیتی بومی اشاره کرد.
اسفندیار نظری روز پنجشنبه در نشست تخصصی معاونان آموزش متوسطه ادارات شهرستان های استان با تشریح دلایل ناکامی در اجرای سند تحول بنیادین در آموزش و پرورش استان ، یکی از پیامدهای مثبت اجرای این سند را چابکسازی آموزش و پرورش دانست تاکید کرد: این کار کمک بزرگی به سیستم آموزشی است ولی چابک سازی به معنای کاهش نیرو در آموزش و پرورش نیست زیرا در حال حاضر به اندازه کافی نظام آموزشی کشور از کمبود نیروی انسانی رنج می برد.
وی چابکسازی را در به کارگیری نیروی های آموزشی در جای مناسب و صلاحیت محوری تعریف کرد و افزود : ساختار آموزش و پرورش امروز ، مبتنی بر زمان قبل از تدوین سند تحول بنیادین است و این ساختار باید به روز شود.
مدیران شایسته زیرساخت سند تحول
معاون آموزش و پرورش مازندران همچنین به کارگیری مدیران شایسته برای عملیاتی شدن اهداف آموزشی اشاره کرد و گفت : مدیرانی که دارای وسعت بینش و آینده نگری باشند، می‌توانند امکان بهره گیری بهینه از فرصت ها را ایجاد کنند.
نظری ضمن اشاره به خصوصیات مدیران شایسته ، توضیح داد : مدیران شایسته و کاردان، کسانی را منصوب کرده و به کار می گمارند که از خودشان تواناتر و خردمندتر باشند اما مدیران ناشایست و بی کفایت با نگرانی از دست دادن جایگاه خود، افرادی از خود پایین تر را به کار می گمارند که این امر باعث یاُس و ناامیدی و به انزوا رفتن نیروهای مستعد می شود.
وی همچنین راهکارهای برون رفت سازمانها از خطر انفجار نادانی را در تحول مدیریتی دانست و تاکید کرد: راهکارهایی نظیر معاشرت با افراد باهوش و آگاه، دوری از افراد متملق و چاپلوس، تفویض اختیار به افراد مطلع تر و کاردان تر از خود، بهره گیری از خرد جمعی و مشورت با منتقدان باهوش، واگذاری سمت های کلیدی به صاحبان اندیشه و دانش سازمانی باهوشتر و خردمندتر از خود برای برون رفت از خطر انفجار و نادانی در سازمان ها مفید است.
معاون آموزش متوسطه استان با بیان برخی عادات افراد موفق، افزود: عادت هایی چون اشتیاق بالا، تعهد و انگیزه، خواندن و شنیدن و ریسک کردن به این افراد در کسب موفقیت کمک می کند.
نظری همچنین با اشاره به انواع مهارت ها گفت: هفت مهارت گردآوری ، تحلیل و سازمان دادن اطلاعات، مهارت برقراری ارتباط، مهارت برنامه ریزی و سازماندهی، مهارت فنی، مهارت حل مساُله، مهارت فردی و همت گروهی و همچنین مهارت تفکر علمی و فهم علمی و کاربرد آن برای مدیران لازم است.
وی برون سپاری و استفاده از ظرفیت های خارج از آموزش و پرورش را برای اجرای فعالیت های کارگاهی متناسب با سرفصل درسی ضروری دانست و گفت: از ظرفیت دانشکده های فنی و حرفه ای استفاده بهینه صورت گیرد چون این مراکز مورد تایید ما در راستای دانش افزایی است.
معاون آموزش و پرورش همچنین اظهار داشت: با نیروی انسانی سنتی و با طرز تفکر دیمی نمی توان انتظار تحولی بنیادین در نظام آ»وزش و پرورش داشت و باید این مسئله در چشم انداز سند تحول بنیادین دیده شود.
