دکتر سید معصومه بنی‌هاشمی روز پنج‌شنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: میزان کاهش تراز آب دریای خزر در تابستان نسبت به بهار امسال نیز حدود ۶ درصد بیشتر بود و این روند نشان می دهد که روند کاهش تراز در تابستان سرعت بیشتری گرفت.
وی دلیل اصلی کاهش تراز آب دریای خزر را مدیریت آب رودخانه ولگا به عنوان تامین کننده ۸۰ درصد از آب ورودی دریای خزر، کاهش بارندگی در کشورهای قزاقستان، روسیه و آذربایجان اعلام کرده است.
بنی هاشمی کاهش بارندگی در حوزه های آبریز دریای خزر که مساحتش ۹ برابر بیشتر از سطح این دریاست و کاهش میزان بارش ها در سطح دریا را از دلایل دیگری برای پایین آمدن تراز آب این دریا در تابستان سال جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل بیان کرده است.
سرپرست مرکز ملی مطالعات و تحقیقات دریای خزر در مورد تاثیر افزایش بارش باران استان های حاشیه سواحل خزر در سال زراعی جاری بر تراز آب دریا گفت: حدود ۵ درصد آب ورودی به دریای خزر ناشی از آبریز رودخانه های استان های شمالی کشور است و این میزان دبی آب تاثیر چندانی در افزایش و یا کاهش تراز ندارد.
بنی هاشمی خاطرنشان کرد : کاهش تراز آب دریای خزر می تواند در برخی از مناطق سواحل دریای خزر به خصوص در استان گلستان باعث تغییر خط سواحل شود که تاکنون میزان این تغییر از سوی مرکز مطالعات دریای خزر به صورت میدانی محاسبه نشده است.
بر اساس داده های رسمی، سالانه حدود ۲۴۰ میلیارد متر مکعب آب از رودخانه ولگا به دریای خزر می ریزد. این مقدار ۸۰ تا ۸۵ درصد آب ورودی خزر را تشکیل می دهد.
دریای خزر بزرگترین دریاچه جهان است و به همین دلیل هم با نام دریا شهرت یافته است. طول پیرامون این دریا به هفت هزار کیلومتر می‌رسد. این دریاچه از نظر تنوع زیستی حدود ۴۰۰ گونه آبزی بومی دارد که ماهیان خاویاری از مهم ترین آن‌ها هستند. علاوه بر منابع زنده، از نظر ذخایر نفت و گاز موجود در ساحل و زیر بستر نیز پس از خلیج فارس و سیبری، مقام سوم را به خود اختصاص داده است.
دریای خزر در عین حال که یکی از ظرفیت های حیاتی ایجاد هزاران فرصت شغلی برای ساکنان کشورهای حاشیه محسوب می شود، دارای ویژگی‌های بارز اکولوژیکی مانند غنای چشمگیر ژنتیکی، تنوع بی‌همتای زیستی و موقعیت خاص استراتژیک است و امروزه نیز به عنوان یک منبع استراتژیک تامین آب به آن نگاه می شود.
مرکز ملی تحقیقات دریای خزر در اوایل دهه ۷۰ شمسی و پس از آن در دستور کار قرار گرفت که این دریا افزایش سریع تراز آبی را به میزان بیش از چند متر تجربه کرد که سبب فرسایش و تخریب اراضی ساحلی و تاسیسات مستقر در سواحل کشورهای حاشیه شده بود.
با روند افزایش تراز آب در آن دوره و لزوم مدیریت اثرات آن، یکی از معضلاتی که کشور با آن روبه‌رو شد، فقدان و کمبود اطلاعات مدون و منظم پیرامون دریای خزر و رفتار نوسانی آن بود. دولت وقت با صرف هزینه‌های سنگین تلاش کرد تا از خسارات بیشتر و پیشروی آب جلوگیری کند، اما دورنمای رفتار دریا و شناخت همه جانبه آن همچنان در هالهای از ابهام قرار داشت. به همین دلیل ایجاد مرکزی که بر روی مسائل دریای خزر متمرکز باشد و نیازمندی‌های مطالعاتی ـ تحقیقاتی کشور را در این زمینه برآورده سازد، مورد توجه دولت و وزارت نیرو قرار گرفت. با توجه به اهمیت موضوع در سطح ملی و منطقه، دولت وقت لایحه اجازه تشکیل مرکز مطالعات و تحقیقات دریای خزر با مشارکت دولت‌های فدراسیون روسیه و جمهوری اسلامی ایران را در سال ۷۳ به مجلس شورای اسلامی برد و مجلس هم سال ۷۴ برای تشکیل این مرکز مجوز صادر کرد.
یکی از محورهای کاری مرکز ملی مطالعات و تحقیقات دریای خزر ایجاد هماهنگی و تلاش برای انجام فعالیت‌های تحقیقاتی مشترک با فدراسیون روسیه از ابتدا تاکنون بوده است. علاوه بر این، مرکز ملی مطالعات و تحقیقات دریای خزر به عنوان نماینده کشور در بخش آب‌شناسی خزر، بر اساس قانون موافقتنامه همکاری درخصوص آب و هواشناسی دریای خزر (CASPCOM) که در سال ۱۳۹۴ به تصویب مقامات عالی کشورهای عضو رسید، موظف به تولید داده‌های پایه منابع آب دریای خزر و به اشتراک گذاشتن آن در اجلاس کمیته آب و هواشناسی منطقهای میان ۵ کشور حاشیه دریای خزر است.
