حوزه آبخیز لاویج رود عمدتا به دلیل وضعیت توپوگرافی و فیزیو گرافی، موقعیت اقلیمی، عدم رعایت مشخصات فنی در احداث راه و ابنیه فنی و تجاوز به رودخانه، زمین شناسی و دیگر عوامل موثر در ایجاد رواتاب، دارای پتانسیل تولید سیل در برخی مواقع سال است.
به گزارش ایسنا مازندران، در این پژوهش کارایی مدل اتومات سلولی به منزله روشی نوین و امکان تلفیق آن با اپیکیشن های (جی ای سی) برای شبیه سلزی خطر سیلاب و هیدروگراف جریان لاویج رود مطالعه شد.
عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد نور و استاد راهنمای این رساله گفت: تحقیقات شبیه سازی خطرسیلاب بر اساس جدیدترین مدل اتومات سلولی پایه ای در منطقه مورد نظر(لاویج ) و حوضه آبخیز لاویج رود مورد مطالعه قرار گرفت.
صدالدین متولی در گفت وگو با خبرگزاری ایسنا مازندران، هدف اصلی از این تحقیق را بررسی منطقه از بُعد سیلاب که آیا در خطر قرار دارد یا خیر دانست و اظهارکرد: لاویج رود از سه رودخانه اصلی تشکیل شده با نام های نومه هزار، تیلن رود و کرچی که در لاویج رود بهم می پیوندند.
وی تصریح کرد: با بررسی های انجام شده مهم ترین رود نومه هزار است که دراتومات سلولی شاخص های مختلف در ابعاد سلول 30 *30 سانت منطقه به ریزمورد مطالعه قرار گرفت.
عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد نور خاطرنشان کرد: پس از بررسی و نتایج به دست آمده مشخص شد که بخشی از منطقه لاویج رود یعنی نومه هراز در معرض خطر سیلاب قرار دارد.
متولی تخریب جنگل را مهم ترین عامل در وقوع سیلاب دانست و گفت: براساس مطالعات انجام شده طی 35 سال حدود 6 کیلومتر مربع تغییر کاربری انجام شد که عامل سیلاب در منطقه است.
وی ضمن ابراز نگرانی از روستاهایی که در مسیر رودخانه ها هستند، بیان کرد: تقاضای ما از مسئولین این است که به هر روشی که می توانند جلوی تغییر کاربری به ویژه در قسمت های مضر و تخریب جنگل را بگیرند و فرهنگ نهال کاری و جنگل کاری را در منطقه، که خود می تواند پشتیبان بزرگی برای جلوگیری از سیلاب باشد، گسترش دهند.
عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد نور با بیان اینکه هشدار سیل در منطقه که خانمان سوز خواهد بود و راهکار آن برای استفاده به مسئولین شهرستان نور داده شد، افزود: در نقشه پهنه بندی سیلاب مناطق پر خطر روستایی مشخص شده است ضمن اینکه باید از دادن کاربری مسکونی در مناطق پر خطر پرهیز شود، حتی المقدور مردم از این مناطق پر خطر سیلاب دور شوند.
متولی یادآورشد: مهمترین روش اجرایی در جلوگیری از خطر سیلاب جنگل کاری و تقویت جنگل و جلوگیری از تخریب جنگل در منطقه مورد نظر و رعایت آن حریم سیلاب در مناطق روستایی و ساکن است.
تشدید وقوع سیلاب به فعالیت های انسان در طبیعت بستگی دارد
حسن شعبانی نیا درجلسه دفاع از رساله دکتری با اشاره به اینکه سیلاب از جمله پدیده های طبیعی است که وقوع آن در طبیعت از قانونمندی های خاص خود پیروی می کند اما تشدید وقوع و تکرار آن به فعالیت های انسان در طبیعت بستگی دارد، اظهار کرد: موقعیت مکانی و از بین رفتن پوشش گیاهی و پدیده های آب و هوایی همچون النینو ازجمله عوامل موثر در تکرار رخداد سیل محسوب می شود.
این دکتری اقلیم شناسی افزود: افزایش جمعیت و اقدامات و فعالیت های انسان نظیر تخریب جنگل ها و مراتع، گسترش شهر ها، تخریب محیط زیست، توسعه مراکز صنعتی و بهره برداری های غیر اصولی و بی رویه از منابع خاک و گیاهان در تشدید این رخداد تاثیرگذار است.
شعبانی نیا با بیان اینکه بدون تردید سیل فاجعه بار ترین حادثه طبیعی است، گفت: الگوی سیل در سراسر همه قاره ها دچار تغییرو بخصوص در جوامع محلی فراوان تر، شدیدتر و غیر قابل پیش بینی تر شده است.
وی گفت: زمانی که موضوعاتی چون توسعه و فقر منجر به این شده که مردم در نواحی آسیب پذیر در مقابل سیل زندگی کنند مساله حادتر می شود.
این دکتری اقلیم شناسی ادامه داد: حوزه آبخیز لاویج رود عمدتاً به دلیل وضعیت توپوگرافی و فیزیوگرافی موقعیت اقلیمی، عدم رعایت مشخصات فنی در احداث راه و ابنیه فنی و تجاوز به حریم رودخانه، زمین شناسی و دیگر عوامل موثر در ایجاد رواناب دارای پتانسیل تولید سیل در برخی از مواقع سال است.
شعبانی نیا با اشاره به اینکه این پژوهش کارآیی مدل اتومات سلولی به منزله روشی نوین در امکان تلفیق آن با اپلیکیشن های جی آی اس برای شبیه‌سازی خطر سیلاب هیدروگراف جریان برای لاویج رود مطالعه شد، تصریح کرد: در این پژوهش از داده های دی ای ام، کاربری اراضی گروه های هیدرولوژیک خاک، داده های بارش و ضریب زبری استفاده شد.
وی خاطر نشان کرد: بخش زیادی از حوزه دارای گروه هیدرولوژیکی دی و سی که دارای نفوذ پذیری کم و خیلی کم هستند بدین معنی که حجم زیادی از بارش در این قسمت ها می تواند تبدیل به رواناب شود اگر چه پوشش جنگلی سطح حوزه این ضریب تبدیل را به میزان قابل توجهی کاهش داده است.
این دکتری اقلیم شناسی افزود: با توجه به نقشه های ارتفاع رواناب این دوره 35 ساله، نیمه شمالی به ویژه شمال غربی حوزه به دلیل قابلیت نفوذ کم و نیز نزدیکی به خروجی حوزه دارای ارتفاع و عمق رواناب بسیار زیادی است.
شعبانی نیا با اشاره به اینکه خطر سیلاب در مسیر رودخانه لاویج رود و در اراضی اطراف آن به ویژه در پایین دست جریان بالا است، اظهار کرد: شبیه سازی سیلاب در حوضه لاویج رود نشان داد که علاوه بر کاربری اراضی، خاک ،نفوذ پذیری و شیب پراکنش مکانی مقدار بارش عامل مهمی در تجمع رواناب به یک سمت از جریان پایین دست حوضه و تولید سیلاب است.
وی خاطرنشان کرد: مقادیر مشاهده ای و برآورد دبی میانگین در یک ساعت و دبی حداکثر بارندگی ۲۴ ساعته به ترتیب ۹۵ درصد و ۹۸ درصد همبستگی در ایستگاه آغوزکتی مشاهده شد که نشان می دهد رویکرد (CA) علیرغم سادگی می تواند نتایج واقع گرایانه ای برای یک رویداد طبیعی پیچیده مانند رواناب فراهم شود.
به گزارش ایسنا مازندران، در دفاع پایان نامه دکتری در رشته اقلیم شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد نور با عنوان شبیه سازی خطر سیلاب بر اساس مدل اتومات سلولی بر پایه (جی آی اس) و (آر اس) حوزه آبخیز لاویج رود توسط دانشجو حسن شعبانی نیا، با راهنمایی دکتر صدرالدین متولی و دکتر غلامرضا جانباز قبادی و مشاوره دکتر خالدی در سالن دفاع دانشگاه آزاد اسلامی واحد نور برگزار شد.
گزارش از زینب تذکاری خبرنگار ایسنا مازندران
انتهای پیام
