مهاجرت تجربه ای که ممکن است در زندگی هر فرد اتفاق بیافتد؛ دور شدن از زادگاه خویش به اختیار و یا اجبار می تواند دلایل اقتصادی یا سیاسی و اجتماعی داشته باشد و می تواند در داخل استان، سطح ملی و بین المللی باشد اما آنچه که در لرستان قابل بررسی است میزان بالای مهاجرت از این استان به کلان شهرها است.
بنا بر آمارهای رسمی میزان مهاجرفرستی استان لرستان بسیار بالاست بطوریکه بنا بر سرشماری سال 95 این استام مقام دوم مهاجرفرستی کشور به تهران را دارد؛ اینکه این مهاجرت ها بیشتر کدام قشر اجتماعی را در بر می گیرد و هر قشری به چه عللی اعم از اقتصادی، سیاسی و اجتماعی دست به مهاجرت می زند و چه پیامدهایی بدنبال دارد نیازمند بررسی جدی است.
طبق آمارهای رسمی در نیمه دوم دهه 80 حدود هفت هزار و 500 نفر سالانه از لرستان مهاجرت کرده اند و مقصد بیشتر آنها استان های البرز و تهران بوده است و بنا بر این آمارها لرستان در مقام سوم مهاجرفرستی کشور بعد از خوزستان و کرمانشاه قرار دارد.
مهاجرفرستی لرستان در نیمه نخست دهه 90 نه تنها کاهش نیافته بلکه بنا به گفته های مسئولان افزایش داشته و تقریباً به 12 هزار نفر رسیده است.
در مجموع این میزان از مهاجرت در جامعه ای چون لرستان به لحاظ میزان و نرخ رشد آن یک مساله اجتماعی جدی است که نیاز به بررسی عمیق از زوایای مختلف دارد به همین منظور در میزگردی که در دفتر خبرگزاری جمهوری اسلامی در مرکز لرستان برگزار شد این موضوع از زوایای مختلف مورد بررسی قرار گرفت.
دکتر مجتبی ترکارانی رئیس انجمن جامعه شناسی لرستان در این باره گفت: موضوع مهاجرت اکنون در استان لرستان مساله ساز شده است زیرا با اینکه مهاجرت یک تصمیم فردی بوده و هر شخصی برای انتخاب محل زندگی خود آزاد است اما وقتی میزان و سرعت خروج افراد از یک منطقه از حدی بیشتر و جوانان و نخبگان آن جامعه را بیشتر شامل شود به یک مساله اجتماعی بدل می شود که باید به فکر راه حلی برای کاهش و یا کند کردن روند آن بود.
وی افزود: مهاجرت در تمام جوامع به صورت طبیعی وجود دارد اما مهاجرت زمانی مساله ساز است که جامعه مبدا بخاطر خروج سریع نخبگان امکان جانشین پروری را نداشته باشد و یا نخبگان مهاجر امکان تبادل فرهنگی با جامعه مبدا را ازدست بدهند.
ترکارانی اضافه کرد: مهاجرت زمانی می تواند طبیعی باشد که انباشت تجربه و سرمایه در جامعه مبداء به اندازه کافی صورت گرفته و جامعه مبداء بتواند این منابع انسانی یا فرهنگی و یا متخصصان را به اندازه کافی تولید نماید و خروج نخبگان سطح فرهنگی و یا انرژی و جوانی جامعه را دچار نقصان نکند.
وی گفت: در جامعه مقصد نیز شرایط پذیرش مهاجران باید به خوبی مهیا باشد که به نظر می رسد مهاجرت ها در لرستان فاقد سطح حداقلی از این معیارها است به عبارتی در لرستان افراد متخصص و نخبگان علمی و فرهنگی بعد از اینکه به سطحی از تجربه، سرمایه و تخصص می رسند مهاجرت آغاز می شود.
وی افزود: زمانی که نیاز است این تجربه به نسل بعد انتقال یابد و انباشت دانش و تجربه آغاز شود مهاجرت آغاز و روند انتقال دانش و فرهنگ و حتی سرمایه گسسته و بعد از مهاجرت نیز تبادل فرهنگی و اقتصادی مهاجر با جامعه مبدا قطع می شود.
** مهاجرت های نیم قرن اخیر از دلایل عقب ماندگی لرستان بوده اند
این جامعه شناس یکی از دلایل عقب ماندگی لرستان را توالی موج های مهاجرتی در طول نیم قرن اخیر دانست و اظهار کرد: لرستان چند موج مهاجرت داشته است که موج نخست آن بعد از اصلاحات ارضی صورت گرفت و در آن میزان مهاجرت روستائیان به شهر بخصوص در دهه 40 زیاد شد.
وی افزود: موج دوم مهاجرت در لرستان مربوط به بعد از پیروزی انقلاب اسلامی بود که روستائیان وارد نهادهای سیاسی و حکومتی همچون کمیته و سپاه شدند.
رئیس انجمن جامعه شناسی استان لرستان ادامه داد: موج سوم مهاجرت در استان لرستان مربوط به دوران بعد از جنگ بود که بخاطر آرامش بعد از جنگ مهاجرت روستاییان به شهرها شدت گرفت.
وی افزود: موج چهارم که هم اکنون در حال وقوع است ناشی از مسایل و مشکلات اقتصادی، اشتغال و بیکاری و مسائل فرهنگی و سبک زندگی است.
** جوانان جویای کار و نخبگان بیشترین مهاجرت را از لرستان داشته اند
وی با بیان اینکه مهاجرت در استان لرستان بین 2 قشر جوانان جویای کار و نخبگان بیشتر شیوع داشته و قابل بحث است، گفت: در مساله مهاجرت از طرفی جوانان در سن اشتغال و جویای کار قرار دارند و از طرف دیگر نخبگان و فرهیختگانی هستند که فضای سازمانی، اداری و اجتماعی موجود برای آنها تنگ است و چاره را در مهاجرت می بینند.
رئیس انجمن جامعه شناسی لرستان با بیان اینکه علت مهاجرت طبقات پایین، جوانان و نخبگان طبقه متوسط متفاوت است، گفت: علت مهاجرت در طبقه های پایین و جوانان بیشتر مسائل اقتصادی است که برای دست یافتن به حداقل هایی از بقا و معیشت مهاجرت می کنند.
وی افزود: مهاجرت در طبقه متوسط اعم ازمتخصصین، مدیران و کارشناسان علل فرهنگی و اداری دارد زیرا در این ساختار به دلیل غلبه فرهنگ ایلیاتی، سنتی و انحصارطلبی سیاسی، هر کسی مدیر می شود سایر دوستان خود را فارغ از دانش و تخصص آنها بکار می گیرد و این روند ضد شایسته سالاری به فرار نخبگان دامن می زند.
این جامعه شناس اظهار کرد: افراد شایسته فکر می کنند در چنین سیستم اداری مبتنی بر باند و گروه جایگاهی ندارند و بعد از مدتی سرخوردگی به محض پیدا کردن شرایط مناسب مهاجرت می کنند.
ترکارانی با بیان اینکه نباید از فضای فرهنگی جمع گرایانه و کمبود امکانات رفاهی و فرهنگی دخیل در پدیده مهاجرت غافل شد، افزود: ساختار شهری و فرهنگی مدرن هنوز در استان شکل نگرفته است.
وی گفت: مسائل فرهنگی و اجتماعی، اداری و سازمانی، مسائل سیاسی و اقتصادی مجموعه عواملی هستند که در کنار همدیگر باعث تشویق مهاجرت می شود.
** پایین آمدن سطح نخبگی جامعه از پیامدهای مهاجرت است
رئیس انجمن جامعه شناسی استان لرستان افزود: یکی از مهمترین پیامدهای مهاجرت این است که جامعه از افراد نخبه و فرهیخته خالی می شود و سطح نخبگی جامعه پایین می آید و درمقابل بدون اینکه جایگزینی مناسب صورت گیرد افرادی با توانایی پایین تر جای آنها را می گیرند و به مرور با خالی شدن فضا از آدم های توانمند، روند مهاجرت تسریع می شود.
وی گفت: اکنون شکلی از مهاجرت رواج یافته است که در آن مردان خانواده برای پیدا کردن شغل و یا تحصیلات به صورت موقت دور از خانواده زندگی می کنند؛ در چنین شکلی از مهاجرت با وجود شبکه های اجتماعی امکان ابتلای فرد به آسیب های اجتماعی افزایش می یابد.
این فعال اجتماعی و پژوهشگر مسائل اجتماعی افزود: فرد مهاجر در کلانشهرها به شدت در معرض آسیب های اجتماعی مانند اعتیاد و بزهکاری بوده و همسر و کودکان نیز در نبود سرپرست خانواده در معرض مشکلات اجتماعی و اخلاقی قرار می گیرند.
ترکارانی اظهار کرد: در فرایند مهاجرت اگر سلسله مراتب سکونتگاهی آن به صورت طبیعی طی شود یعنی مهاجرت به ترتیب از روستا به دهستان، بخش، شهر و کلان شهر صورت گیرد مشکلات فرهنگی کمتری در پی دارد اما بیشتر مهاجرت ها در لرستان از مناطق دورافتاده به کلان شهرهایی نظیر تهران اتفاق می افتد که دلیل بیشتر آنها مسائل و مشکلات اقتصادی است.
** توسعه ساختار اداری، اجتماعی و فرهنگی برای کاهش مهاجرت ها ضروری است
این جامعه شناس با بیان اینکه مهاجرت مستقیم از روستا به کلان شهرها مشکلات فرهنگی و اجتماعی زیادی در پی خواهد داشت، افزود: از آسیب های این نوع مهاجرت می توان به تضعیف خانواده ها، رشد بزهکاری های اجتماعی، ایجاد تصویری منفی از لرستان در جامعه مقصد و عدم سازگاری مهاجران با فرهنگ میزبان و طرد اجتماعی اشاره کرد.
وی با بیان اینکه بعضی از علل مهاجرت، عوامل اجتماعی، فرهنگی و اداری است، گفت: نیاز است که به توسعه ساختار اداری و توسعه اجتماعی و فرهنگی توجه خاصی شود تا در طی فرایند آن مهاجرت کاهش یابد.
وی افزود: در استان لرستان میانگین سطح توانایی و دانش بعضی از مدیران که ویترین استان هستند گاهی از سطح تخصص و دانش کارمندان آن سازمان کمتر است و این موضوع باعث سرخوردگی در قشر متخصص و تحصیل کرده و گرایش به مهاجرت در بین آنها می شود.
** نبود شایسته سالاری از دلایل اصلی مهاجرت قشر فرهیخته است
دکتر مسعود سعادت مهر استاد اقتصاد دانشگاه لرستان نیز در این میزگرد گفت: در زمینه مهاجرت باید بررسی کرد نگاه ما به مسائل سیاسی و اقتصادی به چه شکل است و باید پذیرفت آیا بحران وجود دارد یا خیر و به فراخور وضع موجود بررسی کرد و تصمیم گرفت.
وی با اشاره به ارتباط توسعه روستایی و کاهش مهاجرت افزود: در دهه های اول و دوم انقلاب مهاجرت از روستا به شهرها زیاد بود بطوریکه روستاها خالی از سکنه شد اما در دهه اخیر مهاجرت معکوس رخ داده است.
این استاد دانشگاه درخصوص چرایی و علت مهاجرت از لرستان گفت: افرادی نظیر فرهیختگان و نخبگان احساس می کنند لرستان ظرفیت جذب آنها را ندارد لذا اقدام به مهاجرت می کنند.
وی افزود: قشر فرهیخته به علت پارامترهای فرهنگی و فرهنگ توسعه نیافته و عدم شایسته سالاری که برای سواد، دانش و مهارت آنها ارزشی قائل نمی شود، دست به مهاجرت می زنند و محل زندگی خود را رها می کنند.
وی افزود: در طیف دیگری افراد بیکار و فاقد شغل بدلیل فقر و مشکلات اقتصادی و معیشتی بدنبال راهی برای برون رفت از وضع موجود هستند.
** استان های محروم در جریان خصوصی سازی متضرر شدند
این استاد دانشگاه گفت: بنا بر نظریه رشد متوازن، توسعه باید در بخش های مختلف به یک نسبت ایجاد شود حال آنکه در رشد نامتوازن به دلیل کمبود امکانات، قطب های رشد ایجاد می شود تا از روند مهاجرت به کلانشهرها ممانعت شود.
وی افزود: استان های محرومی که هنوز در زیرساخت ها با مشکل مواجه هستند نظیر لرستان، ایلام و کردستان در خصوصی سازی متضرر می شوند زیرا ظرفیت جذب سرمایه گذاری خارجی را ندارند و نمی توانند به چشم انداز توسعه مدنظر برسند؛ برعکس استان هایی که به حدی از زیرساخت ها رسیده اند امکان جذب سرمایه گذاری بیشتر را دارند.
سعادت مهر با بیان اینکه زمینه مهاجرت در مناطق غیرتوسعه یافته به دلیل ضعف در ساختارها، فقر و بیکاری بیشتر است، اظهار کرد: در بحث مهاجرت در 2 حوزه فرهنگی و اجتماعی و اقتصادی مشکل داریم به اینصورت که باید بر روی مسائل فرهنگی و اجتماعی با ترویج فرهنگ توسعه یافتگی کار کنیم.
وی افزود: در بخش اقتصادی با گسترش حوزه های خرده مالکی؛ زمین ها ریز شده اند و برای کشاورزان صرفه اقتصادی ندارند لذا اقتصاد کشاورزان بیشتر اقتصادی معیشتی است.
** رسانه ها شیوه های زندگی سنتی را تبلیغ نکنند
وی با تاکید بر نقش عوامل فرهنگی و اجتماعی در مهاجرت گفت: متاسفانه در رسانه های لرستان به ویژه صدا و سیما با ترویج شیوه های زندگی سنتی، فرهنگ توسعه نیافتگی تبلیغ و ترویج می شود حال آنکه ضمن احترام به این شیوه های سنتی باید کارآفرینی تبلیغ شود.
این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه برای مهار مهاجرت توجه صرف به مسائل اقتصادی کافی نیست، افزود: در کنار مسائل اقتصادی باید اقدامات فرهنگی و اجتماعی در اولویت باشند و فرهنگ نظم پذیری و احترام متقابل جایگزین فرهنگ های طایفه گری و ایلیاتی شود.
وی اظهار کرد: با طراحی فضای فرهنگی و اجتماعی مفید و حتی طراحی مبلمان شهری می توان جاذبه ها را بیشتر کرد و درعین حال با توجه به اینکه اقتصاد درختی مثمر است که یکی از ثمرات آن توسعه می باشد باید با تاکید بر بعد آموزشی و فرهنگی به ابعاد مختلف این توسعه دست یافت.
** نگاهی آماری به جمعیت لرستان
سلیمان میرزاپور محقق و فعال اجتماعی نیز در این میزگرد خبری با ارائه آماری در خصوص جمعیت استان لرستان گفت: نرخ رشد جمعیت استان لرستان در دوره سرشماری 85 تا 90 معادل 75 صدم درصد بوده است بطوری که از جمعیت یک میلیون و 689 هزار و 650 هزار نفر به یک میلیون و 754 هزار 243 نفر در سال 90 افزایش داشته است.
وی افزود: در دوره سال های 90 تا 95 نرخ رشد جمعیت لرستان به هفت صدم درصد کاهش داشت و جمعیت به مرز یک میلیون و 760 هزار و 649 نفر رسید.
میرزاپور گفت: در همین دوره میانگین نرخ رشد جمعیت کشور 1.24 بوده و این موضوع نشان دهنده رشد پایین تر جمعیت لرستان نسبت به میانگین کشوری است؛ در این دوره استان های خراسان شمالی، همدان و لرستان کمترین نرخ رشد را بین سایر استانها داشته اند.
وی با بیان اینکه اختلاف بین نرخ رشد طبیعی و واقعی لرستان بیانگر مهاجر فرستی این استان است، افزود: نرخ رشد طبیعی(زاد و ولد منهای مرگ و میر) در سال های 1384 تا 1388، 1.44 درصد بوده که بالاتر از نرخ رشد طبیعی کشور یعنی 1.23 بوده است.
این پژوهشگر اظهار کرد: نرخ رشد جمعیت شهری استان لرستان در فاصله سال های 90 تا 95 برابر با 1.07 درصد بوده که پایین تر از میانگین کشوری یعنی 1.97 درصد است.
وی افزود: نرخ رشد جمعیت روستایی لرستان در همین دوره منفی 1.63 بوده که منفی است و میانگین کشوری نیز منفی 68 صدم درصد بوده است.
این استاد دانشگاه گفت: سهم جمعیت استان لرستان از کل جمعیت کشور در سال 1390 برابر با 2.33 درصد بوده که در سال 95 به 2.2 درصد رسیده به این معنی که در دوره 90 تا 95 سهم لرستان از جمعیت کشور کمتر شده است.
وی افزود: در سرشماری 1395، لرستان مقصد 1.5 درصد کل مهاجرت های کشور بوده است در حالی که در استانی مانند تهران این مقدار 20 درصد بوده است؛ آنچه از این آمار استنباط می شود این است که نرخ رشد جمعیت در دوره 90 تا 95 کمتر از پنج سال قبلی بوده است.
** سیاست های قطب رشد از دلایل اصلی مهاجرت از لرستان است
میرزاپور عمده دلیل مهاجرفرستی استان هایی مانند لرستان در طول سالهای گذشته را اتخاذ سیاست های قطب رشد در کشور و سرمایه گذاری در برخی شهرها و استانها عنوان کرد و گفت: این موضوع موجب جمعیت پذیری برخی شهرها و کلانشهر شدن آنها شده است.
وی افزود: طرح های فرادستی و برنامه ریزی های منطقه ای در بعد از انقلاب نیز بیشتر ادامه سیاست قطب رشد و در جهت تقویت این کلانشهرها عمل کرده است.
این پژوهشگر مسائل اجتماعی اظهار کرد: عمده دلیل مهاجرفرستی لرستان در دهه اخیر، نبود فرصت های کافی شغلی در این استان و همچنین سایر امکانات و خدمات دولتی است.
به گفته وی قرارگیری این استان در میان چند کلانشهراهواز، اصفهان، کرمانشاه و ... نیز بر مهاجرفرستی لرستان در طول دهه های اخیر بی تاثیر نبوده است.
میرزاپور افزود: در دوره 85 تا 90 بیش ار هفت هزار نفر از لرستان به استان خوزستان و کمتر از 9 هزار نفر به استان البرز مهاجرت داشته اند.
وی یادآور شد: مقصد بیشتر مهاجرت های لرستانی ها به استان تهران بوده است به طوری که بیش از 41 هزار و 136 نفر بین سال های 90 تا 95 از لرستان به تهران مهاجرت کرده اند.
** آمارمهاجرت داخلی در لرستان بیش از مهاجرت خارجی است
فرهاد طهماسبی معاون مدیرکل امور اجتماعی استانداری لرستان نیز در این میزگرد با بیان اینکه مهاجرت دارای انواع طبیعی و غیر طبیعی است، گفت: مهاجرت طبیعی ناشی از تنگنا نیست و افراد به صورت طبیعی مهاجرت می کنند.
وی افزود: در صورتیکه افراد در اثر کمبودها و بحران ناچار به مهاجرت شوند امری غیر طبیعی است ولی اگر بر اثر پیشرفت، تحصیلات و توانمندی به مکان های دیگر مهاجرت کنند، طبیعی است.
به گفته وی مهاجرت داخلی و خارجی نیز در استان لرستان وجود دارد که آمار مهاجرت داخلی بسیار بیشتر از مهاجرت خارجی است.
این جامعه شناس و پژوهشگر امور اجتماعی ادامه داد: پنج هزار تا 20 هزار نفر در سرشماری های مختلف از استان خارج شده اند ولی در مهاجرت داخلی بیش از 40 درصد از جمعیت روستاها و شهرهای حاشیه ای استان به شهرهای بزرگتر مهاجرت کرده اند.
** وجود تنگناها از دلایل مهاجرت های غیرطبیعی است
طهماسبی اظهار کرد: نیروی کار و افراد تحصیل کرده بیشترین مهاجرت به خارج از استان را داشته اند حال آنکه استان لرستان به این افراد نیاز دارد و در صورت توجه به آنها می توانند در سطح جامعه تاثیرگذار باشند.
وی افزود: ظرفیت استان در حال حاضر برای افراد توانمند و تاثیرگذار تنگ شده و تنگ نظری ها مانع از حضور سرمایه گذاران و نخبگان و افراد تحصیل کرده شده است.
این پژوهشگر امور اجتماعی با بیان اینکه نخبگان و افراد صاحب ایده و تخصص مجبور به مهاجرت به خارج از استان شده اند، گفت: افراد تحصیل کرده و توانمند به دلیل نداشتن پشتیبان و وجود تنگ نظری و باندبازی ها در سطح استان در تنگنا قرار گرفته اند.
وی با بیان اینکه مهاجرت افراد از استان لرستان 2 پیامد دارد، افزود: این مهاجرت ها از یک سو باعث آسیب به خارج از استان می شود و از سوی دیگر به درون استان آسیب وارد می کند چراکه جای خالی نخبگان و افراد متخصص در درازمدت احساس و مانع از ایجاد شرایط رفتاری و نگرشی جامعه می شود.
** تنگ نظری ها باعث فرار نخبگان از لرستان شده است
طهماسبی ادامه داد: تنگ نظری ها و کمبود منابع ناشی از آن تاثیرهای منفی دارد و بخش اعظمی از این مهاجرت ها ناشی از سیاست های نادرست و نامطلوب نظام اداری است.
وی سیاست های نادرست و نامطلوب مسئولان در همه ادوار را موجب عدم دست یافتن به توسعه مدنظر دانست و گفت: سیستم اداری به قدری مشکلات و مسائل برای سرمایه گذاران و نخبگان ایجاد می کند که فضای کافی برای فعالیت این افراد در استان وجود ندارد.
وی افزود: اتفاقات استان حاصل ذهنیت و عینیت جامعه است و در راستای مهاجرت باید سیاست های کلان استان به درستی تدوین و اجرا شوند.
** مهاجرت سرمایه گذاران از لرستان مانع رشد استان می شود
این جامعه شناس و پژوهشگر امور اجتماعی گفت: مهاجرت نخبگان و سرمایه گذاران لرستان باعث آسیب در استان می شود.
وی با بیان اینکه پیامدهای مهاجرت بی رویه از لرستان برای این استان بسیار خطرناکتر از مقاصد مهاجران است، افزود: مقاصد مهاجران به دلیل رشد و توسعه بیشتر قادر به مهار مشکلات و پیامدهای مهاجرت هستند ولی خروج افراد دارای توان مالی، افراد تحصیلکرده و نخبه و همچنین نیروی کار از لرستان آسیب های زیادی به استان وارد می کند.
وی با اشاره به کمبود اعتبارات و سرمایه گذاری دولتی اظهار کرد: مهاجرت افراد سرمایه گذار از استان و نبود اعتبارات کافی در لرستان مانع از رشد و توسعه این استان می شود.
وی بیان کرد: لرستان از هر 2 طرف از پیامدهای منفی مهاجرت متضرر می شود و رشد اقتصادی و سرمایه انسانی نیز افول می کند.
** سرمایه انسانی لرستان به خارج از استان صادر شده است
طهماسبی گفت: به رغم وجود مدیران توانمند لرستانی در سطح کشور در حال حاضر مدیریت قوی در استان وجود ندارد زیرا سرمایه انسانی استان به خارج از استان صادر شده است.
وی افزود: درصورت حضور نخبگان و ظرفیت های فرهنگی، تحول فرهنگی در لرستان ایجاد می شود که متاسفانه به دلایل متعدد این افراد در خارج از استان زندگی می کنند.
معاون مدیرکل امور اجتماعی استانداری لرستان با بیان اینکه اقتصاد، فرهنگ، اجتماع و سیاست در امر مهاجر تاثیرگذار هستند، اظهار کرد: در امر اقتصاد دولت قادر به تامین زیرساخت ها و اعتبارت لازم نیست.
وی با اشاره به وجود موانع فراوان در امر سرمایه گذاری در لرستان افزود: راه اندازی شرکت های سرمایه گذاری و توسعه محلی در استان ضروری است.
** سرمایه های موجود محلی به کار گرفته شوند
این جامعه شناس و پژوهشگر امور اجتماعی گفت: سرمایه های اقتصادی و فکری استان باید به صورت سازمان یافته در راستای بهبود وضعیت استان استفاده شود.
وی افزود: نخبگان حکومتی و نخبگان جامعه باید از سرمایه های محلی استفاده و سیاست اقتصادی یکنواختی در سطح کشور اجرا کنند.
طهماسبی اظهار کرد: عدالت و توسعه باید در کنار هم به کار گرفته شوند که در این راستا سیاست گذاران محلی اثرگذار هستند.
به گفته وی کشاورزی و دامپروری باید صنعتی شوند و این در حالی است که 35 درصد روستانشین بیکار در لرستان وجود دارد.
وی با انتقاد از نبود صنایع تبدیلی به رغم وجود ظرفیت های فراوان کشاورزی گفت: در بحث گردشگری با وجود ظرفیت های میراث تاریخی و طبیعی اقدامی نشده و اشتغال پایدار ایجاد نشده است.
** توسعه فرهنگی و اجتماعی از مهاجرت ها جلوگیری می کند
این جامعه شناس و پژوهشگر امور اجتماعی گفت: روابط اجتماعی در لرستان روابط ناقصی است و همه عناصر و اجزا به دلایل مختلف به نقطه تعاملی نرسیده اند که سیاستگذاران و رسانه ها در این موضوع مسئول هستند.
وی افزود: توسعه فرهنگی نیازمند باور، نگرش و کنش است و در این راستا باید مطالعه و تلاش شود و کار باید به مردم و سمن ها سپرده شود.
طهماسبی ادامه داد: روندی که توسط مدیریت و فعالیت های سیاسی در لرستان در حال طی شدن است در نهایت موجب مهاجرت می شود و این اقدامات آمار مهاجرت را افزایش داده اند.
** شغل های با کیفیت در سطح روستاها وجود ندارد
معاون اشتغال اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی لرستان نیز در این میزگرد خبری گفت: انفجار جمعیتی دهه 60 در لرستان منجر به کشاورزی خرده مالکی شده و در حال حاضر کشاورزی تنها معیشتی است.
عظیم رحمان سالاری افزود: هم اکنون نه تنها قطب دامپروری بودن لرستان با توجه به استانداردهای زیست محیطی و قانون های سخت منابع طبیعی به صرفه نیست بلکه بحث تعاون در روستاها وجود ندارد.
وی اضافه کرد: این اقدامات باید در محیط های کارآفرین پرور و صنعت پرور انجام شود و در لرستان به لحاظ جغرافیایی امکان توسعه قطب دامپروری و کشاورزی ایجاد نشده است.
به گفته وی امکان سرمایه گذاری به دلیل کم آبی در سطح استان لرستان وجود ندارد و شغل های مناسب و متناسب با تحصیلات افراد وجود ندارد.
رحمان سالاری افزود: در روستاها زمینه اشتغال جوانان تحصیل کرده وجود ندارد از طرفی دولت نیز هیچگونه زیر ساختی در این مناطق ایجاد نکرده است.
** استقبالی از تسهیلات ارزان قیمت روستایی در لرستان نشده است
معاون اشتغال اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی لرستان گفت: در حال حاضر در بحث اشتغال روستای 190 میلیارد ریال تسهیلات ارزان قیمت برای خدمات فناوری اطلاعات و تولید محتوا در استان وجود دارد.
وی با بیان اینکه پس از سه ماه پیگیری و اعلام این اعتبار تاکنون حتی یک نفر متقاضی مراجعه نکرده است، افزود: نبود زیرساخت ها و امکانات و توان تهیه ضامن مورد نظر بانک ها برای افراد ساکن در روستاها مانع از استفاده از این تسهیلات شده است.
رحمان سالاری ادامه داد: افراد تحصیلکرده به لحاظ معیشتی امکان زندگی در روستاها را ندارند و مجبور به مهاجرت به شهرها می شوند.
وی اظهار کرد: این افراد بیشتر به دنبال اشتغال و زندگی با کیفیت تر هستند و از طرفی سرمایه گذاری انجام شده در استان متناسب با ظرفیت استان نبوده است.
رحمان سالاری افزود: اعتبارات نیز با اقدامات غیرکارشناسی و رانت های سیاسی به صورت غیرمتوازن در استان هزینه شده است.
** سیستم آموزشی بیشتر افراد پشت میزنشین پرورش داده است
معاون اشتغال اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی لرستان بیان کرد: افراد تحصیلکرده به دلیل پایین بودن کیفیت آموزشی در مباحث فنی توانمند نیستند و به دلیل عدم حمایت لازم نظام مالی از این افراد حتی در روستاها مجبور به مهاجرت شده اند.
وی افزود: متاسفانه تسهیلات اختصاصی صندوق توسعه بیشتر توسط افراد دارای نفوذ سیاسی و ساکن در شهرها از طریق رانت سیاسی اخذ می شود.
به گفته وی منابع در مصارف مورد نیاز هزینه نمی شود و از طرفی بروکراسی اداری برای صدور مجوزها سردرگم کننده است و بیشتر افراد از پیگیری مجوزها منصرف می شوند.
رحمان سالاری افزود: اقتصاد روستاها به لحاظ جاذبه های لازم برای ماندگاری روستاییان ایجاد نشده است و گاهی روستاها خالی از سکنه هستند.
وی اظهار کرد: نیروی انسانی ارزان قیمت و بیکاری در لرستان باعث رشد اقتصادی استان های همجوار و افزایش اشتغال خدماتی در استان شده است.
** 50 درصد مشاغل لرستان خدماتی هستند
معاون اشتغال اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی لرستان گفت: با توجه به کمبود زیرساخت ها در روستاها و شهرهای حاشیه ای استان و آمار بالای بیکاری در سطح استان اغلب مشاغل ایجاد شده در سال های اخیر در این استان خدماتی هستند.
وی افزود: لرستان استانی مهاجرفرست و دارای نرخ بالای بیکاری است که این مسائل منجر به آسیب های اجتماعی می شود و در این راستا باید اقدامات تاثیرگذاری در اولویت کاری قرار گیرد.
رحمان سالاری ادامه داد: حضور کارشناسان و جامعه شناسان استان در برنامه ریزی و کارشناسی در راستای توسعه استان ضروری است.
به گفته وی نظام اداری استان مدیر پرور نبوده و از بخش خصوصی افرادی برای مدیریت در استان انتخاب شده اند.
7274/1920/3022
انتهای پیام بنا بر آمارهای رسمی میزان مهاجرفرستی استان لرستان بسیار بالاست بطوریکه بنا بر سرشماری سال 95 این استام مقام دوم مهاجرفرستی کشور به تهران را دارد؛ اینکه این مهاجرت ها بیشتر کدام قشر اجتماعی را در بر می گیرد و هر قشری به چه عللی اعم از اقتصادی، سیاسی و اجتماعی دست به مهاجرت می زند و چه پیامدهایی بدنبال دارد نیازمند بررسی جدی است.
طبق آمارهای رسمی در نیمه دوم دهه 80 حدود هفت هزار و 500 نفر سالانه از لرستان مهاجرت کرده اند و مقصد بیشتر آنها استان های البرز و تهران بوده است و بنا بر این آمارها لرستان در مقام سوم مهاجرفرستی کشور بعد از خوزستان و کرمانشاه قرار دارد.
مهاجرفرستی لرستان در نیمه نخست دهه 90 نه تنها کاهش نیافته بلکه بنا به گفته های مسئولان افزایش داشته و تقریباً به 12 هزار نفر رسیده است.
در مجموع این میزان از مهاجرت در جامعه ای چون لرستان به لحاظ میزان و نرخ رشد آن یک مساله اجتماعی جدی است که نیاز به بررسی عمیق از زوایای مختلف دارد به همین منظور در میزگردی که در دفتر خبرگزاری جمهوری اسلامی در مرکز لرستان برگزار شد این موضوع از زوایای مختلف مورد بررسی قرار گرفت.
دکتر مجتبی ترکارانی رئیس انجمن جامعه شناسی لرستان در این باره گفت: موضوع مهاجرت اکنون در استان لرستان مساله ساز شده است زیرا با اینکه مهاجرت یک تصمیم فردی بوده و هر شخصی برای انتخاب محل زندگی خود آزاد است اما وقتی میزان و سرعت خروج افراد از یک منطقه از حدی بیشتر و جوانان و نخبگان آن جامعه را بیشتر شامل شود به یک مساله اجتماعی بدل می شود که باید به فکر راه حلی برای کاهش و یا کند کردن روند آن بود.
وی افزود: مهاجرت در تمام جوامع به صورت طبیعی وجود دارد اما مهاجرت زمانی مساله ساز است که جامعه مبدا بخاطر خروج سریع نخبگان امکان جانشین پروری را نداشته باشد و یا نخبگان مهاجر امکان تبادل فرهنگی با جامعه مبدا را ازدست بدهند.
ترکارانی اضافه کرد: مهاجرت زمانی می تواند طبیعی باشد که انباشت تجربه و سرمایه در جامعه مبداء به اندازه کافی صورت گرفته و جامعه مبداء بتواند این منابع انسانی یا فرهنگی و یا متخصصان را به اندازه کافی تولید نماید و خروج نخبگان سطح فرهنگی و یا انرژی و جوانی جامعه را دچار نقصان نکند.
وی گفت: در جامعه مقصد نیز شرایط پذیرش مهاجران باید به خوبی مهیا باشد که به نظر می رسد مهاجرت ها در لرستان فاقد سطح حداقلی از این معیارها است به عبارتی در لرستان افراد متخصص و نخبگان علمی و فرهنگی بعد از اینکه به سطحی از تجربه، سرمایه و تخصص می رسند مهاجرت آغاز می شود.
وی افزود: زمانی که نیاز است این تجربه به نسل بعد انتقال یابد و انباشت دانش و تجربه آغاز شود مهاجرت آغاز و روند انتقال دانش و فرهنگ و حتی سرمایه گسسته و بعد از مهاجرت نیز تبادل فرهنگی و اقتصادی مهاجر با جامعه مبدا قطع می شود.
** مهاجرت های نیم قرن اخیر از دلایل عقب ماندگی لرستان بوده اند
این جامعه شناس یکی از دلایل عقب ماندگی لرستان را توالی موج های مهاجرتی در طول نیم قرن اخیر دانست و اظهار کرد: لرستان چند موج مهاجرت داشته است که موج نخست آن بعد از اصلاحات ارضی صورت گرفت و در آن میزان مهاجرت روستائیان به شهر بخصوص در دهه 40 زیاد شد.
وی افزود: موج دوم مهاجرت در لرستان مربوط به بعد از پیروزی انقلاب اسلامی بود که روستائیان وارد نهادهای سیاسی و حکومتی همچون کمیته و سپاه شدند.
رئیس انجمن جامعه شناسی استان لرستان ادامه داد: موج سوم مهاجرت در استان لرستان مربوط به دوران بعد از جنگ بود که بخاطر آرامش بعد از جنگ مهاجرت روستاییان به شهرها شدت گرفت.
وی افزود: موج چهارم که هم اکنون در حال وقوع است ناشی از مسایل و مشکلات اقتصادی، اشتغال و بیکاری و مسائل فرهنگی و سبک زندگی است.
** جوانان جویای کار و نخبگان بیشترین مهاجرت را از لرستان داشته اند
وی با بیان اینکه مهاجرت در استان لرستان بین 2 قشر جوانان جویای کار و نخبگان بیشتر شیوع داشته و قابل بحث است، گفت: در مساله مهاجرت از طرفی جوانان در سن اشتغال و جویای کار قرار دارند و از طرف دیگر نخبگان و فرهیختگانی هستند که فضای سازمانی، اداری و اجتماعی موجود برای آنها تنگ است و چاره را در مهاجرت می بینند.
رئیس انجمن جامعه شناسی لرستان با بیان اینکه علت مهاجرت طبقات پایین، جوانان و نخبگان طبقه متوسط متفاوت است، گفت: علت مهاجرت در طبقه های پایین و جوانان بیشتر مسائل اقتصادی است که برای دست یافتن به حداقل هایی از بقا و معیشت مهاجرت می کنند.
وی افزود: مهاجرت در طبقه متوسط اعم ازمتخصصین، مدیران و کارشناسان علل فرهنگی و اداری دارد زیرا در این ساختار به دلیل غلبه فرهنگ ایلیاتی، سنتی و انحصارطلبی سیاسی، هر کسی مدیر می شود سایر دوستان خود را فارغ از دانش و تخصص آنها بکار می گیرد و این روند ضد شایسته سالاری به فرار نخبگان دامن می زند.
این جامعه شناس اظهار کرد: افراد شایسته فکر می کنند در چنین سیستم اداری مبتنی بر باند و گروه جایگاهی ندارند و بعد از مدتی سرخوردگی به محض پیدا کردن شرایط مناسب مهاجرت می کنند.
ترکارانی با بیان اینکه نباید از فضای فرهنگی جمع گرایانه و کمبود امکانات رفاهی و فرهنگی دخیل در پدیده مهاجرت غافل شد، افزود: ساختار شهری و فرهنگی مدرن هنوز در استان شکل نگرفته است.
وی گفت: مسائل فرهنگی و اجتماعی، اداری و سازمانی، مسائل سیاسی و اقتصادی مجموعه عواملی هستند که در کنار همدیگر باعث تشویق مهاجرت می شود.
** پایین آمدن سطح نخبگی جامعه از پیامدهای مهاجرت است
رئیس انجمن جامعه شناسی استان لرستان افزود: یکی از مهمترین پیامدهای مهاجرت این است که جامعه از افراد نخبه و فرهیخته خالی می شود و سطح نخبگی جامعه پایین می آید و درمقابل بدون اینکه جایگزینی مناسب صورت گیرد افرادی با توانایی پایین تر جای آنها را می گیرند و به مرور با خالی شدن فضا از آدم های توانمند، روند مهاجرت تسریع می شود.
وی گفت: اکنون شکلی از مهاجرت رواج یافته است که در آن مردان خانواده برای پیدا کردن شغل و یا تحصیلات به صورت موقت دور از خانواده زندگی می کنند؛ در چنین شکلی از مهاجرت با وجود شبکه های اجتماعی امکان ابتلای فرد به آسیب های اجتماعی افزایش می یابد.
این فعال اجتماعی و پژوهشگر مسائل اجتماعی افزود: فرد مهاجر در کلانشهرها به شدت در معرض آسیب های اجتماعی مانند اعتیاد و بزهکاری بوده و همسر و کودکان نیز در نبود سرپرست خانواده در معرض مشکلات اجتماعی و اخلاقی قرار می گیرند.
ترکارانی اظهار کرد: در فرایند مهاجرت اگر سلسله مراتب سکونتگاهی آن به صورت طبیعی طی شود یعنی مهاجرت به ترتیب از روستا به دهستان، بخش، شهر و کلان شهر صورت گیرد مشکلات فرهنگی کمتری در پی دارد اما بیشتر مهاجرت ها در لرستان از مناطق دورافتاده به کلان شهرهایی نظیر تهران اتفاق می افتد که دلیل بیشتر آنها مسائل و مشکلات اقتصادی است.
** توسعه ساختار اداری، اجتماعی و فرهنگی برای کاهش مهاجرت ها ضروری است
این جامعه شناس با بیان اینکه مهاجرت مستقیم از روستا به کلان شهرها مشکلات فرهنگی و اجتماعی زیادی در پی خواهد داشت، افزود: از آسیب های این نوع مهاجرت می توان به تضعیف خانواده ها، رشد بزهکاری های اجتماعی، ایجاد تصویری منفی از لرستان در جامعه مقصد و عدم سازگاری مهاجران با فرهنگ میزبان و طرد اجتماعی اشاره کرد.
وی با بیان اینکه بعضی از علل مهاجرت، عوامل اجتماعی، فرهنگی و اداری است، گفت: نیاز است که به توسعه ساختار اداری و توسعه اجتماعی و فرهنگی توجه خاصی شود تا در طی فرایند آن مهاجرت کاهش یابد.
وی افزود: در استان لرستان میانگین سطح توانایی و دانش بعضی از مدیران که ویترین استان هستند گاهی از سطح تخصص و دانش کارمندان آن سازمان کمتر است و این موضوع باعث سرخوردگی در قشر متخصص و تحصیل کرده و گرایش به مهاجرت در بین آنها می شود.
** نبود شایسته سالاری از دلایل اصلی مهاجرت قشر فرهیخته است
دکتر مسعود سعادت مهر استاد اقتصاد دانشگاه لرستان نیز در این میزگرد گفت: در زمینه مهاجرت باید بررسی کرد نگاه ما به مسائل سیاسی و اقتصادی به چه شکل است و باید پذیرفت آیا بحران وجود دارد یا خیر و به فراخور وضع موجود بررسی کرد و تصمیم گرفت.
وی با اشاره به ارتباط توسعه روستایی و کاهش مهاجرت افزود: در دهه های اول و دوم انقلاب مهاجرت از روستا به شهرها زیاد بود بطوریکه روستاها خالی از سکنه شد اما در دهه اخیر مهاجرت معکوس رخ داده است.
این استاد دانشگاه درخصوص چرایی و علت مهاجرت از لرستان گفت: افرادی نظیر فرهیختگان و نخبگان احساس می کنند لرستان ظرفیت جذب آنها را ندارد لذا اقدام به مهاجرت می کنند.
وی افزود: قشر فرهیخته به علت پارامترهای فرهنگی و فرهنگ توسعه نیافته و عدم شایسته سالاری که برای سواد، دانش و مهارت آنها ارزشی قائل نمی شود، دست به مهاجرت می زنند و محل زندگی خود را رها می کنند.
وی افزود: در طیف دیگری افراد بیکار و فاقد شغل بدلیل فقر و مشکلات اقتصادی و معیشتی بدنبال راهی برای برون رفت از وضع موجود هستند.
** استان های محروم در جریان خصوصی سازی متضرر شدند
این استاد دانشگاه گفت: بنا بر نظریه رشد متوازن، توسعه باید در بخش های مختلف به یک نسبت ایجاد شود حال آنکه در رشد نامتوازن به دلیل کمبود امکانات، قطب های رشد ایجاد می شود تا از روند مهاجرت به کلانشهرها ممانعت شود.
وی افزود: استان های محرومی که هنوز در زیرساخت ها با مشکل مواجه هستند نظیر لرستان، ایلام و کردستان در خصوصی سازی متضرر می شوند زیرا ظرفیت جذب سرمایه گذاری خارجی را ندارند و نمی توانند به چشم انداز توسعه مدنظر برسند؛ برعکس استان هایی که به حدی از زیرساخت ها رسیده اند امکان جذب سرمایه گذاری بیشتر را دارند.
سعادت مهر با بیان اینکه زمینه مهاجرت در مناطق غیرتوسعه یافته به دلیل ضعف در ساختارها، فقر و بیکاری بیشتر است، اظهار کرد: در بحث مهاجرت در 2 حوزه فرهنگی و اجتماعی و اقتصادی مشکل داریم به اینصورت که باید بر روی مسائل فرهنگی و اجتماعی با ترویج فرهنگ توسعه یافتگی کار کنیم.
وی افزود: در بخش اقتصادی با گسترش حوزه های خرده مالکی؛ زمین ها ریز شده اند و برای کشاورزان صرفه اقتصادی ندارند لذا اقتصاد کشاورزان بیشتر اقتصادی معیشتی است.
** رسانه ها شیوه های زندگی سنتی را تبلیغ نکنند
وی با تاکید بر نقش عوامل فرهنگی و اجتماعی در مهاجرت گفت: متاسفانه در رسانه های لرستان به ویژه صدا و سیما با ترویج شیوه های زندگی سنتی، فرهنگ توسعه نیافتگی تبلیغ و ترویج می شود حال آنکه ضمن احترام به این شیوه های سنتی باید کارآفرینی تبلیغ شود.
این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه برای مهار مهاجرت توجه صرف به مسائل اقتصادی کافی نیست، افزود: در کنار مسائل اقتصادی باید اقدامات فرهنگی و اجتماعی در اولویت باشند و فرهنگ نظم پذیری و احترام متقابل جایگزین فرهنگ های طایفه گری و ایلیاتی شود.
وی اظهار کرد: با طراحی فضای فرهنگی و اجتماعی مفید و حتی طراحی مبلمان شهری می توان جاذبه ها را بیشتر کرد و درعین حال با توجه به اینکه اقتصاد درختی مثمر است که یکی از ثمرات آن توسعه می باشد باید با تاکید بر بعد آموزشی و فرهنگی به ابعاد مختلف این توسعه دست یافت.
** نگاهی آماری به جمعیت لرستان
سلیمان میرزاپور محقق و فعال اجتماعی نیز در این میزگرد خبری با ارائه آماری در خصوص جمعیت استان لرستان گفت: نرخ رشد جمعیت استان لرستان در دوره سرشماری 85 تا 90 معادل 75 صدم درصد بوده است بطوری که از جمعیت یک میلیون و 689 هزار و 650 هزار نفر به یک میلیون و 754 هزار 243 نفر در سال 90 افزایش داشته است.
وی افزود: در دوره سال های 90 تا 95 نرخ رشد جمعیت لرستان به هفت صدم درصد کاهش داشت و جمعیت به مرز یک میلیون و 760 هزار و 649 نفر رسید.
میرزاپور گفت: در همین دوره میانگین نرخ رشد جمعیت کشور 1.24 بوده و این موضوع نشان دهنده رشد پایین تر جمعیت لرستان نسبت به میانگین کشوری است؛ در این دوره استان های خراسان شمالی، همدان و لرستان کمترین نرخ رشد را بین سایر استانها داشته اند.
وی با بیان اینکه اختلاف بین نرخ رشد طبیعی و واقعی لرستان بیانگر مهاجر فرستی این استان است، افزود: نرخ رشد طبیعی(زاد و ولد منهای مرگ و میر) در سال های 1384 تا 1388، 1.44 درصد بوده که بالاتر از نرخ رشد طبیعی کشور یعنی 1.23 بوده است.
این پژوهشگر اظهار کرد: نرخ رشد جمعیت شهری استان لرستان در فاصله سال های 90 تا 95 برابر با 1.07 درصد بوده که پایین تر از میانگین کشوری یعنی 1.97 درصد است.
وی افزود: نرخ رشد جمعیت روستایی لرستان در همین دوره منفی 1.63 بوده که منفی است و میانگین کشوری نیز منفی 68 صدم درصد بوده است.
این استاد دانشگاه گفت: سهم جمعیت استان لرستان از کل جمعیت کشور در سال 1390 برابر با 2.33 درصد بوده که در سال 95 به 2.2 درصد رسیده به این معنی که در دوره 90 تا 95 سهم لرستان از جمعیت کشور کمتر شده است.
وی افزود: در سرشماری 1395، لرستان مقصد 1.5 درصد کل مهاجرت های کشور بوده است در حالی که در استانی مانند تهران این مقدار 20 درصد بوده است؛ آنچه از این آمار استنباط می شود این است که نرخ رشد جمعیت در دوره 90 تا 95 کمتر از پنج سال قبلی بوده است.
** سیاست های قطب رشد از دلایل اصلی مهاجرت از لرستان است
میرزاپور عمده دلیل مهاجرفرستی استان هایی مانند لرستان در طول سالهای گذشته را اتخاذ سیاست های قطب رشد در کشور و سرمایه گذاری در برخی شهرها و استانها عنوان کرد و گفت: این موضوع موجب جمعیت پذیری برخی شهرها و کلانشهر شدن آنها شده است.
وی افزود: طرح های فرادستی و برنامه ریزی های منطقه ای در بعد از انقلاب نیز بیشتر ادامه سیاست قطب رشد و در جهت تقویت این کلانشهرها عمل کرده است.
این پژوهشگر مسائل اجتماعی اظهار کرد: عمده دلیل مهاجرفرستی لرستان در دهه اخیر، نبود فرصت های کافی شغلی در این استان و همچنین سایر امکانات و خدمات دولتی است.
به گفته وی قرارگیری این استان در میان چند کلانشهراهواز، اصفهان، کرمانشاه و ... نیز بر مهاجرفرستی لرستان در طول دهه های اخیر بی تاثیر نبوده است.
میرزاپور افزود: در دوره 85 تا 90 بیش ار هفت هزار نفر از لرستان به استان خوزستان و کمتر از 9 هزار نفر به استان البرز مهاجرت داشته اند.
وی یادآور شد: مقصد بیشتر مهاجرت های لرستانی ها به استان تهران بوده است به طوری که بیش از 41 هزار و 136 نفر بین سال های 90 تا 95 از لرستان به تهران مهاجرت کرده اند.
** آمارمهاجرت داخلی در لرستان بیش از مهاجرت خارجی است
فرهاد طهماسبی معاون مدیرکل امور اجتماعی استانداری لرستان نیز در این میزگرد با بیان اینکه مهاجرت دارای انواع طبیعی و غیر طبیعی است، گفت: مهاجرت طبیعی ناشی از تنگنا نیست و افراد به صورت طبیعی مهاجرت می کنند.
وی افزود: در صورتیکه افراد در اثر کمبودها و بحران ناچار به مهاجرت شوند امری غیر طبیعی است ولی اگر بر اثر پیشرفت، تحصیلات و توانمندی به مکان های دیگر مهاجرت کنند، طبیعی است.
به گفته وی مهاجرت داخلی و خارجی نیز در استان لرستان وجود دارد که آمار مهاجرت داخلی بسیار بیشتر از مهاجرت خارجی است.
این جامعه شناس و پژوهشگر امور اجتماعی ادامه داد: پنج هزار تا 20 هزار نفر در سرشماری های مختلف از استان خارج شده اند ولی در مهاجرت داخلی بیش از 40 درصد از جمعیت روستاها و شهرهای حاشیه ای استان به شهرهای بزرگتر مهاجرت کرده اند.
** وجود تنگناها از دلایل مهاجرت های غیرطبیعی است
طهماسبی اظهار کرد: نیروی کار و افراد تحصیل کرده بیشترین مهاجرت به خارج از استان را داشته اند حال آنکه استان لرستان به این افراد نیاز دارد و در صورت توجه به آنها می توانند در سطح جامعه تاثیرگذار باشند.
وی افزود: ظرفیت استان در حال حاضر برای افراد توانمند و تاثیرگذار تنگ شده و تنگ نظری ها مانع از حضور سرمایه گذاران و نخبگان و افراد تحصیل کرده شده است.
این پژوهشگر امور اجتماعی با بیان اینکه نخبگان و افراد صاحب ایده و تخصص مجبور به مهاجرت به خارج از استان شده اند، گفت: افراد تحصیل کرده و توانمند به دلیل نداشتن پشتیبان و وجود تنگ نظری و باندبازی ها در سطح استان در تنگنا قرار گرفته اند.
وی با بیان اینکه مهاجرت افراد از استان لرستان 2 پیامد دارد، افزود: این مهاجرت ها از یک سو باعث آسیب به خارج از استان می شود و از سوی دیگر به درون استان آسیب وارد می کند چراکه جای خالی نخبگان و افراد متخصص در درازمدت احساس و مانع از ایجاد شرایط رفتاری و نگرشی جامعه می شود.
** تنگ نظری ها باعث فرار نخبگان از لرستان شده است
طهماسبی ادامه داد: تنگ نظری ها و کمبود منابع ناشی از آن تاثیرهای منفی دارد و بخش اعظمی از این مهاجرت ها ناشی از سیاست های نادرست و نامطلوب نظام اداری است.
وی سیاست های نادرست و نامطلوب مسئولان در همه ادوار را موجب عدم دست یافتن به توسعه مدنظر دانست و گفت: سیستم اداری به قدری مشکلات و مسائل برای سرمایه گذاران و نخبگان ایجاد می کند که فضای کافی برای فعالیت این افراد در استان وجود ندارد.
وی افزود: اتفاقات استان حاصل ذهنیت و عینیت جامعه است و در راستای مهاجرت باید سیاست های کلان استان به درستی تدوین و اجرا شوند.
** مهاجرت سرمایه گذاران از لرستان مانع رشد استان می شود
این جامعه شناس و پژوهشگر امور اجتماعی گفت: مهاجرت نخبگان و سرمایه گذاران لرستان باعث آسیب در استان می شود.
وی با بیان اینکه پیامدهای مهاجرت بی رویه از لرستان برای این استان بسیار خطرناکتر از مقاصد مهاجران است، افزود: مقاصد مهاجران به دلیل رشد و توسعه بیشتر قادر به مهار مشکلات و پیامدهای مهاجرت هستند ولی خروج افراد دارای توان مالی، افراد تحصیلکرده و نخبه و همچنین نیروی کار از لرستان آسیب های زیادی به استان وارد می کند.
وی با اشاره به کمبود اعتبارات و سرمایه گذاری دولتی اظهار کرد: مهاجرت افراد سرمایه گذار از استان و نبود اعتبارات کافی در لرستان مانع از رشد و توسعه این استان می شود.
وی بیان کرد: لرستان از هر 2 طرف از پیامدهای منفی مهاجرت متضرر می شود و رشد اقتصادی و سرمایه انسانی نیز افول می کند.
** سرمایه انسانی لرستان به خارج از استان صادر شده است
طهماسبی گفت: به رغم وجود مدیران توانمند لرستانی در سطح کشور در حال حاضر مدیریت قوی در استان وجود ندارد زیرا سرمایه انسانی استان به خارج از استان صادر شده است.
وی افزود: درصورت حضور نخبگان و ظرفیت های فرهنگی، تحول فرهنگی در لرستان ایجاد می شود که متاسفانه به دلایل متعدد این افراد در خارج از استان زندگی می کنند.
معاون مدیرکل امور اجتماعی استانداری لرستان با بیان اینکه اقتصاد، فرهنگ، اجتماع و سیاست در امر مهاجر تاثیرگذار هستند، اظهار کرد: در امر اقتصاد دولت قادر به تامین زیرساخت ها و اعتبارت لازم نیست.
وی با اشاره به وجود موانع فراوان در امر سرمایه گذاری در لرستان افزود: راه اندازی شرکت های سرمایه گذاری و توسعه محلی در استان ضروری است.
** سرمایه های موجود محلی به کار گرفته شوند
این جامعه شناس و پژوهشگر امور اجتماعی گفت: سرمایه های اقتصادی و فکری استان باید به صورت سازمان یافته در راستای بهبود وضعیت استان استفاده شود.
وی افزود: نخبگان حکومتی و نخبگان جامعه باید از سرمایه های محلی استفاده و سیاست اقتصادی یکنواختی در سطح کشور اجرا کنند.
طهماسبی اظهار کرد: عدالت و توسعه باید در کنار هم به کار گرفته شوند که در این راستا سیاست گذاران محلی اثرگذار هستند.
به گفته وی کشاورزی و دامپروری باید صنعتی شوند و این در حالی است که 35 درصد روستانشین بیکار در لرستان وجود دارد.
وی با انتقاد از نبود صنایع تبدیلی به رغم وجود ظرفیت های فراوان کشاورزی گفت: در بحث گردشگری با وجود ظرفیت های میراث تاریخی و طبیعی اقدامی نشده و اشتغال پایدار ایجاد نشده است.
** توسعه فرهنگی و اجتماعی از مهاجرت ها جلوگیری می کند
این جامعه شناس و پژوهشگر امور اجتماعی گفت: روابط اجتماعی در لرستان روابط ناقصی است و همه عناصر و اجزا به دلایل مختلف به نقطه تعاملی نرسیده اند که سیاستگذاران و رسانه ها در این موضوع مسئول هستند.
وی افزود: توسعه فرهنگی نیازمند باور، نگرش و کنش است و در این راستا باید مطالعه و تلاش شود و کار باید به مردم و سمن ها سپرده شود.
طهماسبی ادامه داد: روندی که توسط مدیریت و فعالیت های سیاسی در لرستان در حال طی شدن است در نهایت موجب مهاجرت می شود و این اقدامات آمار مهاجرت را افزایش داده اند.
** شغل های با کیفیت در سطح روستاها وجود ندارد
معاون اشتغال اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی لرستان نیز در این میزگرد خبری گفت: انفجار جمعیتی دهه 60 در لرستان منجر به کشاورزی خرده مالکی شده و در حال حاضر کشاورزی تنها معیشتی است.
عظیم رحمان سالاری افزود: هم اکنون نه تنها قطب دامپروری بودن لرستان با توجه به استانداردهای زیست محیطی و قانون های سخت منابع طبیعی به صرفه نیست بلکه بحث تعاون در روستاها وجود ندارد.
وی اضافه کرد: این اقدامات باید در محیط های کارآفرین پرور و صنعت پرور انجام شود و در لرستان به لحاظ جغرافیایی امکان توسعه قطب دامپروری و کشاورزی ایجاد نشده است.
به گفته وی امکان سرمایه گذاری به دلیل کم آبی در سطح استان لرستان وجود ندارد و شغل های مناسب و متناسب با تحصیلات افراد وجود ندارد.
رحمان سالاری افزود: در روستاها زمینه اشتغال جوانان تحصیل کرده وجود ندارد از طرفی دولت نیز هیچگونه زیر ساختی در این مناطق ایجاد نکرده است.
** استقبالی از تسهیلات ارزان قیمت روستایی در لرستان نشده است
معاون اشتغال اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی لرستان گفت: در حال حاضر در بحث اشتغال روستای 190 میلیارد ریال تسهیلات ارزان قیمت برای خدمات فناوری اطلاعات و تولید محتوا در استان وجود دارد.
وی با بیان اینکه پس از سه ماه پیگیری و اعلام این اعتبار تاکنون حتی یک نفر متقاضی مراجعه نکرده است، افزود: نبود زیرساخت ها و امکانات و توان تهیه ضامن مورد نظر بانک ها برای افراد ساکن در روستاها مانع از استفاده از این تسهیلات شده است.
رحمان سالاری ادامه داد: افراد تحصیلکرده به لحاظ معیشتی امکان زندگی در روستاها را ندارند و مجبور به مهاجرت به شهرها می شوند.
وی اظهار کرد: این افراد بیشتر به دنبال اشتغال و زندگی با کیفیت تر هستند و از طرفی سرمایه گذاری انجام شده در استان متناسب با ظرفیت استان نبوده است.
رحمان سالاری افزود: اعتبارات نیز با اقدامات غیرکارشناسی و رانت های سیاسی به صورت غیرمتوازن در استان هزینه شده است.
** سیستم آموزشی بیشتر افراد پشت میزنشین پرورش داده است
معاون اشتغال اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی لرستان بیان کرد: افراد تحصیلکرده به دلیل پایین بودن کیفیت آموزشی در مباحث فنی توانمند نیستند و به دلیل عدم حمایت لازم نظام مالی از این افراد حتی در روستاها مجبور به مهاجرت شده اند.
وی افزود: متاسفانه تسهیلات اختصاصی صندوق توسعه بیشتر توسط افراد دارای نفوذ سیاسی و ساکن در شهرها از طریق رانت سیاسی اخذ می شود.
به گفته وی منابع در مصارف مورد نیاز هزینه نمی شود و از طرفی بروکراسی اداری برای صدور مجوزها سردرگم کننده است و بیشتر افراد از پیگیری مجوزها منصرف می شوند.
رحمان سالاری افزود: اقتصاد روستاها به لحاظ جاذبه های لازم برای ماندگاری روستاییان ایجاد نشده است و گاهی روستاها خالی از سکنه هستند.
وی اظهار کرد: نیروی انسانی ارزان قیمت و بیکاری در لرستان باعث رشد اقتصادی استان های همجوار و افزایش اشتغال خدماتی در استان شده است.
** 50 درصد مشاغل لرستان خدماتی هستند
معاون اشتغال اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی لرستان گفت: با توجه به کمبود زیرساخت ها در روستاها و شهرهای حاشیه ای استان و آمار بالای بیکاری در سطح استان اغلب مشاغل ایجاد شده در سال های اخیر در این استان خدماتی هستند.
وی افزود: لرستان استانی مهاجرفرست و دارای نرخ بالای بیکاری است که این مسائل منجر به آسیب های اجتماعی می شود و در این راستا باید اقدامات تاثیرگذاری در اولویت کاری قرار گیرد.
رحمان سالاری ادامه داد: حضور کارشناسان و جامعه شناسان استان در برنامه ریزی و کارشناسی در راستای توسعه استان ضروری است.
به گفته وی نظام اداری استان مدیر پرور نبوده و از بخش خصوصی افرادی برای مدیریت در استان انتخاب شده اند.
7274/1920/3022
کپی شد
