به گزارش خبرنگار ایرنا بیماری های قابل انتقال بین انسان و دام را بیماری های مشترک یا زئو نوز می نامند و از جنبه اقتصادی و بهداشت انسانی دارای اهمیت فراوانی هستند.
بنا بر آمار سازمان بهداشت جهانی 25 درصد مرگ و میر انسانی در جهان در رابطه با بیماری های مشترک انسان و دام است حال آنکه این میزان در کشورهای در حال توسعه یک سوم است.
به گفته کارشناسان این بیماری ها علاوه بر مشکلات بهداشتی برای انسان، تجارت و مبادله کالای بین المللی و تولیدات دامی را تحت تاثیر منفی قرار می دهند.
از مجموع یکهزار و 415 عامل بیماری زا 868 مورد یعنی 61 درصد، بیماری های مشترک انسان و دام محسوب می شوند.
باتوجه به روز ملی پیشگیری از بیماری های قابل انتقال دام و انسان که مصادف با سیزدهم تیرماه هر سال است میزگردی در ایرنا با همین موضوع با حضور اساتید و کارشناسانی از دانشگاه علوم پزشکی لرستان و اداره کل دامپزشکی این استان در محل خبرگزاری جمهوری اسلامی مرکز لرستان برگزار شد.
کارشناسان در این میزگرد تخصصی به تشریح و توضیح بیماری های مشترک انسان و دام، راه های انتقال، پیشگیری و درمان این بیماری ها و عوارض جانبی این گونه از بیماری ها پرداختند.
بنا بر گفته این متخصصان، هر کدام از بیماری های مشترک انسان و دام که از طیف وسیعی برخودار هستند، علائم و نشانه های متفاوتی دارند و به تناسب هم باید راه های پیشگیری، درمان و مراقبت مختلفی را برای آنها در پیش گرفت ولی آنچه که بیشتر مورد تاکید قرار دارد این است که تماس مستمر با دام و یا حتی همزیستی با دام که در برخی مناطق عشایری و روستایی رواج دارد مهمترین عامل در بروز و شیوع این بیماری ها محسوب می شود.
کارشناسان مرتبط با بیماری های انسان و دام معتقدند استان لرستان نسبت به سایر استان ها به دلیل داشتن جمعیت عشایری و تعداد دام، محل عبور کوچ های ییلاق و قشلاق عشایر، پراکندگی روستاها و تعداد بیشتر جمعیت روستایی از نظر انتقال بیماری های مشترک دام و انسان جایگاه ویژه ای دارد و بار این بیماری ها بیشتر است که همین موضوع لزوم اقدامات مراقبتی مختص این منطقه را نیز بیشتر می کند.
نکته قابل توجه در مورد برخی بیماری های مشترک بین انسان و دام، عوارض غیرمستقیم و کمتر قابل توجه شده آنهاست که از جمله این عوارض در مورد بیماری تب مالت، افسردگی شدید است که می تواند هزینه های بهداشتی و اجتماعی دراز مدت و گاه غیرقابل جبرانی داشته باشد؛ در همین خصوص کارشناسان مرتبط با این بیماری عنوان کردند 2 مورد از خودکشی های سال های 91 و 92 در مناطق روستایی لرستان مربوط به افراد مبتلا به تب مالت بوده اند که دچار عارضه افسردگی بر اثر این بیماری نیز شده بودند.
همچنین آنچه که اهمیت بیماری های مشترک بین انسان و دام به خصوص تب کریمه کنگو در لرستان را بیشتر می کند این است که بنا بر نتایج پژوهش های انجام شده در این استان پنج درصد کنه ها و بین 17 تا 25 درصد دام های این استان آلوده به ویروس تب خونریزی دهنده کریمه کنگو (CCHF) هستند.
** 75 درصد بیماری ها بین انسان و دام مشترک هستند
معاون سلامت اداره کل دامپزشکی لرستان در این میزگرد خبری گفت: بیماری های مشترک انسان و دام بیماری های قابل انتقالی هستند که به لحاظ تاثیرگذاری گسترده در جنبه های مختلف در سطح جامعه، اهمیت فراوانی دارند.
ناصر مرادی افزود: از مجموع 30 جنگ افزار بیولوژیک تولید شده در جهان غیر از تعداد محدودی اکثرا جزو بیماری های مشترک هستند.
وی اظهار کرد: بیماری های مانند سیاه زخم، طاعون، بیماری های خونریزی دهنده و بیماری های نوپدید و بازپدید مشاهده شده در سال های اخیر ویروسی هستند.
معاون سلامت دامپزشکی لرستان 132 مورد از 175 بیماری نوپدید و بازپدید را جزو بیماری های مشترک انسان و دام دانست و افزود: سازمان های بهداشت جهانی قرن 21 را قرن مبارزه با بیماری های مشترک نامگذاری کرده اند.
** تب کریمه کنگو بر دام ها تاثیر خاصی ندارد ولی برای انسان کشنده است
معاون سلامت اداره کل دامپزشکی لرستان گفت: در راستای مبارزه با بیماری های مشترک انسان و دام در چهار فاکتور تست و کشتار، واکسناسیون، قرنطینه، آموزش و فرهنگ سازی و بالا بردن سطح علمی و دانش مصرف کنندگان و دامداران اقدام می شود.
مرادی با بیان اینکه بیماری تب خونریزی دهنده کنگو یکی از بیماری های مشترک انسان و حیوان است که در ماه های گرم سال شیوع پیدا می کند، بیان کرد: بیماری مشترک، ویروسی است که از طرق مختلف از جمله کنه بین حیوان و انسان منتقل می شود.
وی اظهار کرد: عامل بیماری تب کریمه کنگو مرتبط با فاکتورهای محیطی ضعیف است و به راحتی از بین می رود.
وی تاکید کرد که این بیماری غیر از تب نامحسوس در دام ها علامت مشخصی ندارد و همچنین علائم خاصی در لاشه دام ها دیده نمی شود حال آنکه همین بیماری در انسان کشنده است.
** لزوم سم پاشی جایگاه و دام های یک منطقه به صورت همزمان
معاون سلامت اداره کل دامپزشکی لرستان در خصوص راه های مقابله با بیماری تب کریمه کنگو گفت: جایگاه و محل نگهداری دام ها باید قابل شستشو باشد و برای جلوگیری از تخم گذاری کنه ها نباید هیچ درز و شکافی در این مکان ها وجود داشته باشد.
وی بیان کرد: دام های موجود در یک منطقه و حاضر در یک چراگاه حتی اگر در مکان های مختلف نگهداری شوند به لحاظ انتقال بیماری یک گله محسوب می شوند.
مرادی یادآور شد: سم پاشی جایگاه دام ها تنها بر روی انگل های بالغ تاثیر دارد و تخم ها را از بین نمی برد به همین منظور سم پاشی باید 2 هفته بعد نیز تکرار شود.
** تب مالت موجب سقط جنین، کاهش تولید شیر و نازایی دام ها می شود
وی با بیان اینکه موفقیت چشمگیری برای مبارزه با تب مالت در سطح دنیا کسب نشده است، گفت: تب مالت یکی از مهمترین بیماری های قابل انتقال بین انسان و دام است.
مرادی افزود: این بیماری طیف وسیعی از پستانداران را تحت تاثیر قرار می دهد و موجب سقط جنین، کاهش تولید شیر و نازایی دام ها می شود از سوی دیگر در صورت انتقال به انسان عوارض بسیار سختی دارد.
وی یکی از راه های انتقال بیماری تب مالت به انسان را از طریق شیر دام ها اعلام و اظهار کرد: هر قطره ترشحات رحمی هنگام سقط دام مبتلا به ویروس تب مالت حاوی 2 تا هفت میلیارد جرم بیماری زا است و با توجه به مقاومت بیماری قابل انتقال به دام های دیگر و انسان است.
معاون سلامت اداره کل دامپزشکی لرستان افزود: با توجه به قدمت 100 ساله این بیماری کشورهای زیادی از جمله کشورهای حوزه مدیترانه و خاورمیانه هنوز نتوانسته اند روش های مبارزه کامل و 100 درصدی با این بیماری داشته باشند.
وی گفت: کنترل و مبارزه با تب مالت به دلیل مقاومت زیاد بیماری، تنوع بیماری در پستانداران مختلف، ناکارآمدی عملیات واکسناسیون، شناسایی و معدوم سازی دام آلوده، هزینه و اعتبار زیاد بسیار دشوار است.
** 90 درصد جمعیت مصرف کنندگان فرآورده های دامی در معرض خطر بیماری های مشترک
مسئول اداره مدیریت و بهداشت دامی اداره کل دامپزشکی لرستان نیز با بیان اینکه 90 درصد جمعیت مصرف کنندگان فرآورده های دامی در معرض خطر بیماری های مشترک هستند، گفت: صنعت دامپروری به دلیل خطر بیماری های مشترک انسان و دام در برخی کشورها مانند برزیل مهمترین صنعت به شمار می رود.
احسان سلیمانی سفره غذای هر خانوار را در جامعه امروزی شاخص مهمی در تکامل و رشد جامعه دانست و افزود: فرآورده های دامی قسمت اعظم هر سفره غذایی را شامل می شوند لذا پرورش دام و تامین سبد غذایی ممکن است توام با مشکلاتی باشد.
وی اظهار کرد: 2 قشر مصرف کننده و تولید کننده فرآورده های دامی در معرض خطر بیماری های مشترک هستند لذا اهمیت مبارزه با این بیماری برای افراد در معرض خطر بسیار مهم است.
** لزوم راه اندازی سالن های پیش سرد در کشتارگاه های لرستان
مسئول اداره مدیریت و بهداشت دامی دامپزشکی لرستان گفت: به محض آلودگی دام به مدت حداکثر یک هفته ویروس در خون حضور دارد و تکثیر می شود.
وی با تاکید بر اینکه علایم ویروس تب کریمه کنگو در دام قابل شناسایی نیست، افزود: تنها مشخصه تب کریمه کنگو در دام یک تا 1/5 درجه حرارت است که از دید دامدار پوشیده می ماند.
وی با بیان اینکه دام های کشتار شده در کشتارگاه ها باید 24 تا 48 ساعت در سالن پیش سرد بمانند، تاکید کرد: گوشت نباید بلافاصله فریز شود بلکه باید تا 24 ساعت در دمای صفر تا چهار درجه سانتیگراد نگهداری شود.
به گفته وی بافت های عضلانی گوشت دارای قند گلیکوژن برای فعالیت های عضلانی هستند که به محض کشتار دام ظرف 24 تا 48 ساعت تبدیل به اسید لاکتیک می شوند.
وی افزود: اسید لاکتیک اسیدی قوی است که محیط را اسیدی می کند و باعث ترد شدن و از بین بردن عوامل بیماری زای احتمالی گوشت می شود.
مسئول اداره مدیریت و بهداشت دامی دامپزشکی لرستان گفت: به راحتی در سالن های پیش سرد کشتارگاه ها می توان لاشه آلوده و حتی مشکوک به تب خونریزی دهنده کنگو را تحت کنترل گرفت و مراحل جمود نعشی را مقدور نمود.
** شهروندان گوشت خریداری شده را تا 24 ساعت در یخچال نگهداری کنند
وی به شهروندان توصیه کرد که گوشت خریداری شده از قصابی ها را تا 24 ساعت در یخچال منازل نگهداری کنند.
وی بیان کرد: در راستای راه اندازی سالن های پیش سرد در استان پیگیری های خوبی انجام شده است و با این اقدام 50 درصد دغدغه ها از بیماری CCHF به دلیل جمود نعشی گوشت از بین خواهد رفت و خطر احتمال کشتار دام بیمار پایین می آید.
سلیمانی افزود: تمام افراد در ارتباط با دام زنده، لاشه کشتار شده و آلایشات دامی مانند دامداران، دامپزشکان، سلاخ ها و قصابان در معرض خطر ابتلا به این بیماری هستند.
وی توصیه کرد که دامداران در ابتدای فصل گرما و زمان زاد و ولد کنه ها حتما جایگاه دام، بدن و محل نگهداری دام ها را سم پاشی کنند.
وی با بیان اینکه غالب سیستم نگهداری دام در لرستان سنتی است، افزود: کنه ها قابلیت تخم ریزی در درز دیوارها را دارند و از طرفی تخم های آلوده سال آینده عامل شیوع این بیماری می شوند.
سلیمانی اظهار کرد: انتقال متقاطع یکی از عواملی است که کنترل این بیماری را دچار مشکل می کند چرا که بیماری از طریق تخم کنه تا سال آینده قابل انتقال است به همین دلیل سم پاشی جایگاه و بدن دام بسیار مهم است.
به گفته وی دامداری ها باید با همت دامپزشکی و جهاد کشاورزی به سمت صنعتی شدن بروند تا از این طریق قابلیت ضدعفونی و شستشو داشته باشند.
وی تاکید کرد کشتن و دست زدن کنه باعث ایجاد آلودگی و بیماری افراد می شود و بازرسان و افراد کشتارگاه ها باید از ماسک و دستکش استفاده کنند.
وی به تاثیر افشانه ها در انتقال بیماری ها از طریق هوا به افراد اشاره کرد و گفت: این عوامل در بسیاری از بیماری های مشترک نقش دارند و یکی از راه های مهم انتقال بیماری ها هستند.
** لزوم جلوگیری از کشتار غیرمجاز دام
سلیمانی بر لزوم جلوگیری از کشتار غیرمجاز دام در استان لرستان تاکید کرد و افزود: کشتار غیر مجاز دام در برخی نقاط به سنت تبدیل شده است و از طرفی در برخی مکان ها به صورت قاچاق کشتار می شود.
وی اظهار کرد: فرهنگ سازی جلوگیری از کشتار غیرمجاز و آگاهی مردم از ابتلا به بیماری تب کریمه کنگو در کشتارهای غیرمجاز امری بسیار مهم است.
سلیمانی افزود: گوشت باید از قصابی های تحت نظارت دامپزشکی و دارای مهر دامپزشکی بر روی گوشت ها تهیه شود.
** واکسیناسیون عمده ترین راه جلوگیری از بیماری بروسلوز(تب مالت)
مسئول اداره مدیریت و بهداشت دامی اداره کل دامپزشکی لرستان عمده راه انتقال بیماری تب مالت را از طریق تماس با دام آلوده دانست و گفت: در حال حاضر آگاهی افراد با تلاش دستگاه های مربوطه در سخت گذرترین مناطق استان برای میزان جوشیدن شیر افزایش یافته است.
وی افزود: مطالعات اخیر نشان می دهد عمده ترشحات باعث ایجاد آلودگی، ترشحات زایمانی دام ها و عمده ترین راه انتقال از طریق تنفس و منافذ پوست است.
به گفته سلیمانی دام های مبتلا به بروسلوز دچار سقط جنین و سخت زایی می شوند که در این حین احتمال ابتلا به بیماری برای دامدار افزایش می یابد.
وی بیان کرد: با تامین واکسن در سطح کشور و برنامه های دامپزشکی امسال 80 درصد جمعیت دامی حساس تحت پوشش واکسیناسیون بروسلوز قرار خواهد گرفت.
سلیمانی افزود: با توجه به اینکه درمان دام آلوده اقتصادی نیست حذف این دام ها یکی از راه های مبارزه با این بیماری است.
وی گفت: یکی از عوارض بیماری تب مالت در انسان ها ابتلا به افسردگی است که 2 مورد افسردگی و منجر به خودکشی در سال های 91 و 92 بر اثر این بیماری رخ داده است.
** آلودگی هفت درصد کنه های لرستان به ویروس تب کریمه کنگو
علی شرفی چگنی کارشناس بیماری های مشترک دام و انسان در دانشگاه علوم پزشکی لرستان نیز در این میزگرد گفت: استان لرستان نسبت به سایر استان ها شیوع بیشتری در خصوص بیماری های مشترک بین دام و انسان دارد که این امر به دلیل تماس بیشتر با دام، جمعیت پراکنده روستایی و محل عبور فصلی عشایر است لذا باید برای ارائه آموزش های مراقبتی اختصاصی با همکاری همه دستگاه های مرتبط برنامه ریزی شود.
وی افزود: درخصوص تب کریمه کنگو چندین کار پژوهشی در استان لرستان انجام شده است که بنا بر نتایج این تحقیقات حدود هفت درصد کنه های استان آلوده به ویروس CCHF هستند که همین نکته از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است تا اقدامات مراقبتی در اولویت قرار گیرند.
این کارشناس گفت: تحقیقی در مورد دام های استان لرستان انجام شده است که بنا بر نتایج آن 17 درصد دام های استان آلوده به این ویروس هستند و حتی در مناطق سردسیر استان همچون دورود و بروجرد که به علت سرمای هوا دام ها تا مدت های طولانی تری در آغل نگهداری می شوند این میزان آلودگی تا 25 درصد نیز می رسد.
** اقدامات مراقبتی برای پیشگیری از تب کریمه کنگو
وی اظهار کرد: تب کریمه کنگو در دام های آلوده مرگ و میر ندارد و در کمتر از 2 هفته دام با تبی مختصر بهبود می یابد اما تماس انسان با دام آلوده و ابتلا به ویروس در انسان کشنده و مرگبار است بطوریکه تا 60 درصد موارد انسانی مبتلا به تب کریمه کنگو جان خود را از دست می دهند و همین عامل ضرورت ایزوله سازی، توجه به اصول مراقبتی کشتارگاه ها و بیمارستان ها را بیشتر می کند.
کارشناس بیماری های مشترک انسان و دام با تاکید بر اهمیت همکاری بین بخشی برای کنترل بیماری های مشترک انسان و دام گفت: هماهنگی مطلوبی بین دانشگاه علوم پزشکی و اداره کل دامپزشکی لرستان در خصوص مراقبت و کنترل بیماری های مشترک انسان و دام وجود دارد.
وی در خصوص اصول مراقبتی برای مقابله با بیماری تب کریمه کنگو اظهار کرد: به محض شناسایی کانون بیماری باید به دامپزشکی اطلاع داده شود و اصول مراقبتی با جدیت دنبال شود و افرادی که با دام سر و کار دارند باید لباسی سفید به تن داشته باشند تا در صورت چسبیدن کنه به لباس مشخص باشد.
شریفی چگنی افزود: شستن دست ها بعد از تماس با دام و گوشت آلوده بسیار حائز اهمیت است به اینصورت که باید 30 ثانیه زمان بگذرد تا دست ها آغشته به کف صابون یا مایع دستشویی باشند و بخصوص روی دست ها، بین انگشتان و نوک انگشتان به خوبی شسته شود.
** اقدامات مراقبتی برای پیشگیری از تب مالت
این کارشناس دانشگاه علوم پزشکی لرستان گفت: تب مالت دیگر بیماری با شیوع بالای مشترک بین دام و انسان است که در استان لرستان شیوع بالایی دارد و برای افرادی که در تولیدات دامی فعالیت می کنند از نظر اقتصادی نیز حائز اهمیت است.
وی با بیان اینکه اقدامات مراقبتی درخصوص کنترل بیماری تب مالت در کشور باید به صورت هماهنگ و بین بخشی باشد، افزود: طبق برنامه هایی واحد که از سال 1393 توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در تمام کشور اجرا شده تمامی برنامه های مراقبتی و پیشگیرانه از تب مالت هماهنگ اجرا می شوند و استان لرستان نیز دراین زمینه تجربه موفقی داشته است.
شرفی چگنی گفت: درخصوص درجه جوشیدن شیر گفته های مختلفی عنوان می شد که بین یک دقیقه تا بالاتر از 15 دقیقه در حال جوش متغیر بود که به منظور اطلاع رسانی درست و دقیق در تمام برنامه های آموزشی بر این امر تاکید شد که جوشیدن بین سه تا پنج دقیقه در دمای جوش کفایت می کند که این جوشیدن به معنی باقی ماندن شیر در حالت کف کردن نیست.
وی افزود: با توجه به اینکه عمده افراد نیازمند به آموزش در مناطق روستایی هستند سعی شد تا آموزش ها متناسب با سطح درک و آموزش پذیری افراد بومی باشد مثلا به روستاییان توصیه شد هنگام جوشیدن شیر 60 صلوات بفرستند که معادل همان سه تا پنج دقیقه دمای جوش است.
این کارشناس بیماری های مشترک انسان و دام اظهار کرد: با توجه به اینکه نخستین راه انتقال تب مالت شیر و فراوده های لبنی غیر پاستوریزه و یا استفاده از شیر پاستوریزه است باید جوشیدن درست شیر در مناطق روستایی آموزش داده شود.
وی افزود: از زمان اجرای برنامه آموزش هماهنگ وزارت بهداشت درخصوص بیماری های مشترک انسان و دام (از سال 1393 تا 1395) تعداد 600 هزار نفر از جمعیت روستایی لرستان در مرحله نخست این طرح آموزش های اولیه را دریافت کرده اند.
وی گفت: استفاده از شیر جوشیده و هر فرآورده ای که از شیر جوشیده حاصل شود هیچ تهدیدی به دنبال ندارد و پنیر محلی نیز باید سه ماه در آب نمک باقی بماند تا میکروب بیماری زای آن از بین بروند.
کارشناس دانشگاه علوم پزشکی لرستان یادآور شد: ترشحات و خون های ناشی از زایمان دام ها نیز می توانند از عوامل انتقال بیماری تب مالت باشند که باید سالم سازی فضاهای آغشته به این آلودگی ها با دقت انجام شود به این صورت که مخلوط آهک و آب، مایه شیرآبه آهک در محل زایمان دام ها ریخته شود و برای از بین رفتن عوامل بیماری زا تا حداکثر نیم ساعت باقی بماند و یا اینکه با استفاده از مخلوط وایتکس خانگی(یک لیوان وایتکس با 9 لیوان آب) محل ترشحات دامی را ضد عفونی کرد.
وی افزود: جنین سقط شده دام مبتلا به تب مالت را نباید در فضای آزاد و در معرض حیواناتی همچون سگ قرار دارد بلکه باید با حفر یک و نیم تا 2 متر آن را در عمق زمین دفن کرد و روی آن آهک ریخت تا حیوانات دیگر از گوشت آن نخورند و بیمار نشوند.
** انواع پستانداران و گاهی پرندگان مخازن بیماری هستند
مدیر حوزه مبارزه با بیماری های قابل انتقال دانشگاه علوم پزشکی لرستان نیز با بیان اینکه بیماری تب خونریزی دهنده کریمه کنگو، سالک و سیاه زخم در لرستان اندمیک هستند، گفت: انواع گوناگونی از پستانداران کوچک، بزرگ و گاهی پرندگان مخازن بیماری هستند که هر کدام از آنها ممکن است چندین زیرگروه داشته باشد.
محمد ساکی افزود: برخی از این بیماری ها مانند هاری 100 درصد کشنده هستند و تب خونریزی دهنده کریمه کنگو نیز مرگ و میر بسیار بالایی دارد.
به گفته وی زیان های اقتصادی و هزینه های کنترل و مبارزه با این بیماری ها بسیار قابل توجه است و در برخی کشورهای در حال توسعه امکان اختصاص اعتبار به حد مطلوب وجود ندارد.
وی شایع ترین بیماری قابل انتقال بین انسان و دام در دنیا و ایران را تب مالت عنوان کرد و گفت: این بیماری به عنوان بیماری ناتوان کننده شناخته می شود که حداقل دوره درمان این بیماری 2 ماه و حداکثر 6 ماه است و عوارض متعدد و هزینه سنگینی دارد.
وی افزود: برخی از این بیماری ها به دلیل شیوع در یک دوره زمانی و یک منطقه جغرافیایی دارای همه گیری و به اصطلاح طغیان هستند.
ساکی اضافه کرد: طغیان ها علاوه بر عوارض بهداشتی باعث ایجاد رعب و وحشت در جامعه می شوند و تاثیرات سوء اقتصادی و اجتماعی دارند.
وی درخصوص سلاح های بیولوژیک گفت: این سلاح ها عوامل بیماری زایی هستند که قابلیت انتقال از انسان به حیوان را دارند.
** تب کریمه کنگو، علائم و راه های مقابله با این بیماری
ساکی اظهار کرد: بیماری تب کریمه کنگو یکی از شایع ترین، شدیدترین و مرگبارترین بیماری های مشترک انسان و دام بعد از تب مالت است که مخزن و عامل اصلی انتقال آن 'کنه' می باشد.
وی افزود: این بیماری از طریق گزش کنه آلوده به ویروس تب کریمه کنگو (CCHF) و له کردن کنه مبتلا به این ویروس به انسان منتقل می شود.
وی گفت: راه دیگر انتقال این بیماری تماس با دام، لاشه، خون، ترشحات دفعی دام و تماس با فرد بیمار است که در کشور ما عمده ترین راه انتقال تماس مستقیم با دام، لاشه دام مبتلا، دست زدن به گوشت تازه، خون و ترشحات دام آلوده می باشد که این خطر هنگام ذبح و بعد از ذبح دام به بیشترین حد خود می رسد.
مدیر حوزه مقابله با بیماری های مشترک دام و انسان دانشگاه علوم پزشکی لرستان افزود: افرادیکه حین آماده سازی گوشت با گوشت تازه دام تماس مستقیم دارند جزو مهمترین عوامل انتقال بیماری به شمار می روند که باید اصول مراقبتی و پیشگیری در این گروه با تاکید بر آموزش مورد توجه قرار گیرد.
وی گفت: به دنبال گزش کنه، دوره نهفتگی بیماری که حداکثر 2 هفته است آغاز می شود که این دوره بین یک روز تا نهایت 2 هفته طول می کشد و در بیماری در سه مرحله شامل دوره پیش از خونریزی، دوره خونریزی بیماری و دوره نقاهت بروز داده می شود.
وی افزود: علائم این بیماری در دوره پیش از خون ریزی که بین چهار یا پنج روز ابتدای بیماری را شامل می شود، شبیه به بیماری آنفلوانزا استاما است و با توجه به فصل فعالیت کنه(نیمه نخست سال) چنین علائمی در شمار علائم مشکوک به بیماری تب کریمه کنگو مورد توجه قرار می گیرند.
ساکی اظهار کرد: در مرحله پیش از خونریزی بیماری علائمی همچون تب ناگهانی، درد عضلانی، سردرد، احساس گلو درد، تهوع، اسهال، درد شکم، برافروختگی نیمه تنه بالا بخصوص سر و گردن و احساس گیجی و بدحالی بروز می کند و بعد از این مرحله بیماری وارد مرحله خونریزی می شود.
وی افزود: در مرحله دوم بیماری یعنی مرحله خونریزی که به طور متوسط چهار روز بطور می انجامد و ممکن است بین یک تا 10 روز هم طول بکشد خونریزی در چند نقطه از بدن به صورت زیرپوستی و یا بیشتر در ناحیه چشم و سینه بروز می کند و دیگر نقاط بدن همچون لثه، بینی، مدفوع و ادرار، خلط خونی و لکه های خون مردگی زیر پوست نیز ممکن است نشان داده شود و همین خون ریزی های شدید که نارسایی اندام داخلی را در پی دارد یکی از مهمترین علل مرگ بیماران مبتلا به ویروس تب کریمه کنگو است.
وی گفت: دوره نقاهت بیماری به طور میانگین 10 روز بعد از بیماری است و ممکن است یک تا 2 ماه بعد، بهبودی حاصل شود و معمولا هم این بیماری عوارض طولانی مدت و مزمنی ندارد.
مدیر حوزه مقابله با بیماری های مشترک دام و انسان دانشگاه علوم پزشکی لرستان در پاسخ به این سوال که چگونه در بین تمام افرادیکه تماس مستقیم با دام آلوده دارند اما تنها بخشی از آنها مبتلا می شوند، اظهار کرد: در علم طب هیچ پدیده زیستی صد در صد نیست و ممکن است تا 80 درصد افرادیکه تماس با ویروس پیدا کنند هیچ علائمی از خود نشان ندهند و تنها 20 درصد افراد مبتلا به علائم و نشانه های آن، بیمار شوند و ممکن است خیلی از افراد آنتی بادی ضد ویروس را در بدن خود داشته باشند.
وی افزود: آنچه که در بیماری تب کریمه کنگو اهمیت دارد میزان کشندگی بالای این بیماری در انسان است بطوریکه حدود 60 درصد مبتلایان به این ویروس ظرف همان چند روز ابتلا به آن جان خود را از دست می دهند و اهمیت دیگر این بیماری در این است که برای کارکنان درمانی هم خطرناک و بسیار کشنده است و به راحتی می تواند منجر به همه گیری بیمارستانی شود و دراین مورد می توان به مرگ یکی از کارکنان درمانی مشهد بر اثر این بیماری در سال 1393 اشاره کرد.
ساکی گفت: موضوع همه گیری بیمارستانی این بیماری از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است که درعین حال حساسیت و توجه ویژه به اصول مراقبتی و ایزوله سازی سختگیرانه در مورد بیماری تب کریمه کنگو را بیشتر می کند.
مدیر حوزه مقابله با بیماری های مشترک دام و انسان دانشگاه علوم پزشکی لرستان با تاکید بر رعایت اصل مراقبتی در کنترل این بیماری اظهار کرد: گردآوری و جمع بندی اطلاعات، ارائه گزارش دقیق درخصوص موارد مشکوک ابتلا به این بیماری و تحلیل و تفسیر این اطلاعات مهمترین امر در بخش مراقبت و کنترل تب کریمه کنگو است بطوریکه گزارش فوری در خصوص موارد مشکوک به این بیماری باید به نزدیکترین مرکز درمانی و بهداشتی گزارش داده شود.
وی افزود: در موارد مشکوک به ابتلا باید سابقه گزش کنه، سابقه تماس با کنه یا دام و یا فرد مشکوک به ابتلا به این بیماری از فرد بیمار و مراجعه کننده مورد بررسی قرار گیرد و در صورت مثبت بودن این بررسی ها باید نمونه ها به مراتب بالاتر و نهایت به آزمایشگاه تخصصی انستیتو پاستور تهران ارسال شود.
ساکی گفت: موارد مشکوک ابتلا به تب کریمه کنگو بعد از بستری در بیمارستان نه تنها نباید جابجا شوند بلکه باید جداسازی و ایزوله سازی سختگیرانه شامل امکانات و تجهیزات پزشکی خاص و یا شرایط تهویه مناسب، جلوگیری از تماس با افراد دیگر و استفاده از پوشش حفاظتی کامل در برخورد با بیمار توسط عوامل درمانی و بهداشتی و خودداری از تماس با خون و ترشحات مرتبط با بیمار انجام شود.
وی افزود: چنانچه فرد مشکوک به ابتلا به بیماری تب کریمه کنگو با علائم ذکر شده دچار افت پلاکت خون شود آن مورد محتمل به ابتلا به ویروس است که نمونه ها را باید به انستیتو پاستور ارسال کرد و در صورت تایید یک دوره درمان اختصاصی در پیش گرفته شود تا بتوان میزان مرگ و میر را تا حدودی کاهش داد.
مدیر حوزه مقابله با بیماری های مشترک دام و انسان دانشگاه علوم پزشکی لرستان اظهار کرد: چنانچه فرد مبتلا به تب کریمه کنگو حین بستری در بیمارستان و یا خارج از بیماستان بر اثر این بیماری جان خود را از دست داد قویا مشمول دفن بهداشتی می شود و مراسم عرفی کفن و دفن و غسل نباید در مورد آنها صورت گیرد بلکه در کیسه های ضخیم پلاستیکی و لایه های ضخیم کفن در عمق 2 متری زمین دفن شوند و این دفن بهداشتی همراه با حساسیت هایی است که باید به شدت مورد توجه قرار گیرد.
** احتمال بالای همه گیری و طغیان تب مالت و لزوم اتخاذ تدابیر پیشگیرانه
مدیر حوزه مقابله با بیماری های مشترک دام و انسان دانشگاه علوم پزشکی لرستان تب مالت را شایع ترین بیماری مشترک انسان و دام در دنیا دانست و گفت: این بیماری همراه با احتمال همه گیری و طغیان بسیار بالایی است.
وی افزود: طغیان این بیماری علاوه بر عوارض اجتماعی از نظر اقتصادی نیز در حوزه های مختلف واردات و صادرات فراوده های دامی اثرات منفی دارد.
ساکی اظهار کرد: تب مالت یک بیماری به شدت ناتوان کننده است که دوره درمان آن بین 2 ماه و تا حداکثر 6 ماه به طول می انجامد و حتی یک دوره طغیان این بیماری می تواند ضرر و زیان فراوان اقتصادی و بهداشتی به دنبال داشته باشد.
وی با بیان اینکه بیشترین بار بیماری تب مالت در کشورهای در حال توسعه است، افزود: ایران، کشورهای عربی همچون عربستان، عراق، سوریه و اردن بیشترین میزان شیوع این بیماری را دارند که در این بین سوریه بیشترین بار بیماری را دارد.
مدیر حوزه مقابله با بیماری های مشترک دام و انسان دانشگاه علوم پزشکی لرستان گفت: سالانه 500 هزار نفر در دنیا مبتلا به این بیماری می شوند که اگر بخواهیم موارد تخمینی را هم عنوان کنیم باید گفت که تعداد مبتلایان به این بیماری بسیار بیشتر از این موارد ثبت شده است.
وی افزود: تب مالت مخصوص گاو، گوسفند، بز، خوک، شتر و سگ است اما در ایران از نظر بار و شدت بیماری گونه های گوسفندی بیشترین بار بیماری را دارند که این امر ناشی از دامداری سنتی است.
وی اظهار کرد: گاه در چادرهای عشایری دام هایی همچون بز و گوسفند در مجاورت انسان ها و گاه به صورت همزیستی با این حیوانات دیده می شود که همین عامل میزان بیماری را بیشتر می کند.
ساکی گفت: به علت اقتصاد وابسته به دامپروری در استام های غربی و شمال غربی کشور بیماری تب مالت از بار بیشتری برخوردار است.
وی افزود: تب مالت بیماری ناتوان کننده با دوره درمان طولانی مدتی دارد و گروه های درگیر این بیمای ازتمام سنین از شیرخواران تا سالمندان و بزرگسالان را شامل می شود و ماندگاری ویروس این بیماری نیز بسیار بالاست و همین موضوع مقاومت بیماری را بالا می برد.
ساکی درخصوص راه های انتقال این بیماری اظهار کرد: مصرف شیر و فرآوده های مرتبط، تماس با دام آلوده از طریق تنفس در فضای نگهداری دام ها اعم از آغل و طویله دام ها خطر ابتلا به بیماری را افزایش می دهد زیرا ادرار، مدفوع و ترشحات خشک شده دام ها به صورت ذرات معلق در هوا استنشاق می شوند.
وی تماس پوستی و مخاطی با دام آلوده را از دیگر راه های انتقال تب مالت دانست و گفت: مخاط و پوستی که دچار زخم و یا آسیب شده باشد اعم از دهان، چشم، دهان و بینی بر اثر تماس با دام آلوده و یا فرآوده های دامی آلوده همچون شیر باعث انتقال ویروس می شود.
مدیر حوزه مقابله با بیماری های مشترک دام و انسان دانشگاه علوم پزشکی لرستان افزود: عامل انتقال بیماری تب مالت با توجه به شرایط شهری و یا روستایی متفاوت است اما در مجموع عمده ترین راه انتقال این بیماری در استان لرستان و در کشور تماس مستقیم و یا غیرمستقیم با دام و فراورده های دامی آلوده است.
وی گفت: تمام کسانی که در ارتباط و در تماس با کار دامپروری قرار دارند به گونه ای در معرض تهدید ابتلا به تب مالت هستند.
وی افزود: علائم بالینی این بیماری به دنبال تماس با عامل آلوده بین یک تا 2 ماه بعد از تماس علائم خود را نشان می دهد و در خیلی از موارد علائم خفیف هستند و در 50 درصد موارد علائم شروع حادی نشان می دهند.
** تب مالت بیماری موسوم به بیماری هزار چهره
وی با بیان اینکه تب مالت در سه شکل حاد، تحت حاد و مزمن بروز می کند، اظهار کرد: مرحله حاد بیماری تا سه ماه طول می کشد و همراه با علائمی همچون تب، دردهای عضلانی و مفصلی، سردرد، علائم گوارشی، بی اشتهایی، بدحالی، خستگی و ضعف است که به دلیل شباهت علائم به بسیاری از بیماری های دیگر تب مالت را به عنوان بیماری هزار چهره نیز می شناسند.
ساکی افزود: شکل تحت حاد تب مالت بین سه ماه تا یک سال خواهد بود که در این حالت ابتدا بیماری فرد فروکش می کند ولی فرد دوباره دچار تب می شود و می تواند به پوست تا مغز، ریه، طحال، کبد، استخوان و مفصل بیمار نفوذ کند.
وی گفت: تب مالت در شکل مزمن خود وارد فاز طولانی مدت، مزمن و بالای یکسال می شود که همراه با علام خستگی و افسردگی نیز می شود.
وی افزود: این بیماری حداکثر در 2 درصد احتمال مرگ و میر دارد و به علت اینکه بیماری ناتوان کننده به شمار می رود بخصوص برای مردان و یا گروه سنی فعال از نظر اقتصادی زیان های فراوانی بدنبال دارد.
ساکی یادآور شد: این بیماری ناتوان کننده دوره درمان طولانی مدتی دارد بطوریکه حتی در کشورهای پیشرفته نیز تنها 50 درصد بیماران پایبندی به درمان دارند و در جوامع کمتر توسعه یافته و یا سنتی همچون جوامع روستایی در بسیاری موارد درمان را به محض بهبود اولیه، رها می کنند و همین منجر به عود بیماری می شود.
** چگونه از ابتلا به بیماری های مشترک انسان و دام جلوگیری کنیم؟
ساکی گفت: جگر و کبد حیوان به دلیل شرایط خاصی که همراه با بافت های پرخون هستند شرایط نگهداری متفاوتی دارند به اینصورت که باید 48 ساعت در دمای یخچال نگهداری شوند اما مواردی مشاهده شده است که بعد از یک هفته نگهداری جگر در یخچال ویروس مشاهده شده است لذا باید در مصرف جگر توجه بیشتری کرد.
وی افزود: گوشت چنانچه در دمای 70 درجه پخته شود هیچ خطری ندارد و افراد بدون نگرانی می توانند آن را مصرف کنند.
ساکی اظهار کرد: زنان خانه دار و آنهایی که در آماده سازی گوشت برای پخت سر و کار دارند نیز باید اصول بهداشتی و مراقبتی را به درستی رعایت و هنگام شستشو از دستکش استفاده کنند و ابزار و وسایلی که در آماده سازی گوشت مورد استفاده قرار می دهند را به دقت بشویند.
وی افزود: افرادی که با دام سر و کار دارند حتما باید از لباس پوشاننده مناسب، ماسک، دستکش، گان و چکمه استفاده کنند و از تماس با سطوح آلوده به بافت و خون و ترشحات دام خودداری کنند که در این زمینه استفاده از ماسک و دستکش بیشتر مورد تاکید است.
** لزوم مدیریت یکپارچه برای آموزش و پیشگیری بیماری های قابل انتقال در کشور
مسئول آموزش و ترویج اداره کل دامپزشکی لرستان گفت: کشورهای همسایه ایران ثبات و استحکام سیاسی لازم را در برقراری نظام سلامت، کنترل و پیشگیری و حتی درمان بیماری های مشترک انسان و دام ندارند لذا قاچاق دام باعث درگیری با بیماری های قابل انتقال در سطح کشور می شود.
زینب محمدخانی افزود: در سطح استان لرستان باید نشست های تخصصی در راستای آموزش های پیشگیرانه بیماری های قابل انتقال برگزار و کارشناسان علوم پزشکی و دامپزشکی به شکل یک نظام هماهنگ در سطح روستاها حاضر شوند و با اتحاد رویه به کنترل بیماری ها بپردازند.
به گفته وی در سطح استان لرستان 11 شهرستان، 29 بخش و 85 دهستان و 2 هزار و 864 روستا وجود دارد که آموزش و ترویج گسترده ای در قالب برنامه های هماهنگ نیاز دارند.
وی اعلام شناسایی بیماری ها را به سطح جامعه برای افزایش دانش فنی مردم ضروری خواند و اظهار کرد: در صورت اعلام نکردن مخاطره، کنترل با شکست مواجه می شود.
استان لرستان با دارا بودن 5/6 میلیون واحد دامی در رده ششم کشور قرار گرفته و افزون بر آن در زمینه شاخص تراکم نیز رتبه نخست کشور را دارد.
در شرایطی که متوسط تراکم دام در واحد سطح در کشور معادل 84 واحد دامی در کیلومتر مربع است، شاخص استان لرستان 220 واحد دامی در کیلومتر مربع است که به منزله اهمیت دامپروری در استان می باشد.
با توجه به این موضوع لازم است اصول بهداشتی برای جلوگیری از انتقال بیماری های مشترک انسان و دام مورد توجه مردم، تولیدکنندگان و مسئولان قرار گیرند.
7274/1920/3022
خبرنگاران: مریم نریمانی و مهری میر دریکوند ** انتشاردهنده: احسان کردی
انتهای پیام بنا بر آمار سازمان بهداشت جهانی 25 درصد مرگ و میر انسانی در جهان در رابطه با بیماری های مشترک انسان و دام است حال آنکه این میزان در کشورهای در حال توسعه یک سوم است.
به گفته کارشناسان این بیماری ها علاوه بر مشکلات بهداشتی برای انسان، تجارت و مبادله کالای بین المللی و تولیدات دامی را تحت تاثیر منفی قرار می دهند.
از مجموع یکهزار و 415 عامل بیماری زا 868 مورد یعنی 61 درصد، بیماری های مشترک انسان و دام محسوب می شوند.
باتوجه به روز ملی پیشگیری از بیماری های قابل انتقال دام و انسان که مصادف با سیزدهم تیرماه هر سال است میزگردی در ایرنا با همین موضوع با حضور اساتید و کارشناسانی از دانشگاه علوم پزشکی لرستان و اداره کل دامپزشکی این استان در محل خبرگزاری جمهوری اسلامی مرکز لرستان برگزار شد.
کارشناسان در این میزگرد تخصصی به تشریح و توضیح بیماری های مشترک انسان و دام، راه های انتقال، پیشگیری و درمان این بیماری ها و عوارض جانبی این گونه از بیماری ها پرداختند.
بنا بر گفته این متخصصان، هر کدام از بیماری های مشترک انسان و دام که از طیف وسیعی برخودار هستند، علائم و نشانه های متفاوتی دارند و به تناسب هم باید راه های پیشگیری، درمان و مراقبت مختلفی را برای آنها در پیش گرفت ولی آنچه که بیشتر مورد تاکید قرار دارد این است که تماس مستمر با دام و یا حتی همزیستی با دام که در برخی مناطق عشایری و روستایی رواج دارد مهمترین عامل در بروز و شیوع این بیماری ها محسوب می شود.
کارشناسان مرتبط با بیماری های انسان و دام معتقدند استان لرستان نسبت به سایر استان ها به دلیل داشتن جمعیت عشایری و تعداد دام، محل عبور کوچ های ییلاق و قشلاق عشایر، پراکندگی روستاها و تعداد بیشتر جمعیت روستایی از نظر انتقال بیماری های مشترک دام و انسان جایگاه ویژه ای دارد و بار این بیماری ها بیشتر است که همین موضوع لزوم اقدامات مراقبتی مختص این منطقه را نیز بیشتر می کند.
نکته قابل توجه در مورد برخی بیماری های مشترک بین انسان و دام، عوارض غیرمستقیم و کمتر قابل توجه شده آنهاست که از جمله این عوارض در مورد بیماری تب مالت، افسردگی شدید است که می تواند هزینه های بهداشتی و اجتماعی دراز مدت و گاه غیرقابل جبرانی داشته باشد؛ در همین خصوص کارشناسان مرتبط با این بیماری عنوان کردند 2 مورد از خودکشی های سال های 91 و 92 در مناطق روستایی لرستان مربوط به افراد مبتلا به تب مالت بوده اند که دچار عارضه افسردگی بر اثر این بیماری نیز شده بودند.
همچنین آنچه که اهمیت بیماری های مشترک بین انسان و دام به خصوص تب کریمه کنگو در لرستان را بیشتر می کند این است که بنا بر نتایج پژوهش های انجام شده در این استان پنج درصد کنه ها و بین 17 تا 25 درصد دام های این استان آلوده به ویروس تب خونریزی دهنده کریمه کنگو (CCHF) هستند.
** 75 درصد بیماری ها بین انسان و دام مشترک هستند
معاون سلامت اداره کل دامپزشکی لرستان در این میزگرد خبری گفت: بیماری های مشترک انسان و دام بیماری های قابل انتقالی هستند که به لحاظ تاثیرگذاری گسترده در جنبه های مختلف در سطح جامعه، اهمیت فراوانی دارند.
ناصر مرادی افزود: از مجموع 30 جنگ افزار بیولوژیک تولید شده در جهان غیر از تعداد محدودی اکثرا جزو بیماری های مشترک هستند.
وی اظهار کرد: بیماری های مانند سیاه زخم، طاعون، بیماری های خونریزی دهنده و بیماری های نوپدید و بازپدید مشاهده شده در سال های اخیر ویروسی هستند.
معاون سلامت دامپزشکی لرستان 132 مورد از 175 بیماری نوپدید و بازپدید را جزو بیماری های مشترک انسان و دام دانست و افزود: سازمان های بهداشت جهانی قرن 21 را قرن مبارزه با بیماری های مشترک نامگذاری کرده اند.
** تب کریمه کنگو بر دام ها تاثیر خاصی ندارد ولی برای انسان کشنده است
معاون سلامت اداره کل دامپزشکی لرستان گفت: در راستای مبارزه با بیماری های مشترک انسان و دام در چهار فاکتور تست و کشتار، واکسناسیون، قرنطینه، آموزش و فرهنگ سازی و بالا بردن سطح علمی و دانش مصرف کنندگان و دامداران اقدام می شود.
مرادی با بیان اینکه بیماری تب خونریزی دهنده کنگو یکی از بیماری های مشترک انسان و حیوان است که در ماه های گرم سال شیوع پیدا می کند، بیان کرد: بیماری مشترک، ویروسی است که از طرق مختلف از جمله کنه بین حیوان و انسان منتقل می شود.
وی اظهار کرد: عامل بیماری تب کریمه کنگو مرتبط با فاکتورهای محیطی ضعیف است و به راحتی از بین می رود.
وی تاکید کرد که این بیماری غیر از تب نامحسوس در دام ها علامت مشخصی ندارد و همچنین علائم خاصی در لاشه دام ها دیده نمی شود حال آنکه همین بیماری در انسان کشنده است.
** لزوم سم پاشی جایگاه و دام های یک منطقه به صورت همزمان
معاون سلامت اداره کل دامپزشکی لرستان در خصوص راه های مقابله با بیماری تب کریمه کنگو گفت: جایگاه و محل نگهداری دام ها باید قابل شستشو باشد و برای جلوگیری از تخم گذاری کنه ها نباید هیچ درز و شکافی در این مکان ها وجود داشته باشد.
وی بیان کرد: دام های موجود در یک منطقه و حاضر در یک چراگاه حتی اگر در مکان های مختلف نگهداری شوند به لحاظ انتقال بیماری یک گله محسوب می شوند.
مرادی یادآور شد: سم پاشی جایگاه دام ها تنها بر روی انگل های بالغ تاثیر دارد و تخم ها را از بین نمی برد به همین منظور سم پاشی باید 2 هفته بعد نیز تکرار شود.
** تب مالت موجب سقط جنین، کاهش تولید شیر و نازایی دام ها می شود
وی با بیان اینکه موفقیت چشمگیری برای مبارزه با تب مالت در سطح دنیا کسب نشده است، گفت: تب مالت یکی از مهمترین بیماری های قابل انتقال بین انسان و دام است.
مرادی افزود: این بیماری طیف وسیعی از پستانداران را تحت تاثیر قرار می دهد و موجب سقط جنین، کاهش تولید شیر و نازایی دام ها می شود از سوی دیگر در صورت انتقال به انسان عوارض بسیار سختی دارد.
وی یکی از راه های انتقال بیماری تب مالت به انسان را از طریق شیر دام ها اعلام و اظهار کرد: هر قطره ترشحات رحمی هنگام سقط دام مبتلا به ویروس تب مالت حاوی 2 تا هفت میلیارد جرم بیماری زا است و با توجه به مقاومت بیماری قابل انتقال به دام های دیگر و انسان است.
معاون سلامت اداره کل دامپزشکی لرستان افزود: با توجه به قدمت 100 ساله این بیماری کشورهای زیادی از جمله کشورهای حوزه مدیترانه و خاورمیانه هنوز نتوانسته اند روش های مبارزه کامل و 100 درصدی با این بیماری داشته باشند.
وی گفت: کنترل و مبارزه با تب مالت به دلیل مقاومت زیاد بیماری، تنوع بیماری در پستانداران مختلف، ناکارآمدی عملیات واکسناسیون، شناسایی و معدوم سازی دام آلوده، هزینه و اعتبار زیاد بسیار دشوار است.
** 90 درصد جمعیت مصرف کنندگان فرآورده های دامی در معرض خطر بیماری های مشترک
مسئول اداره مدیریت و بهداشت دامی اداره کل دامپزشکی لرستان نیز با بیان اینکه 90 درصد جمعیت مصرف کنندگان فرآورده های دامی در معرض خطر بیماری های مشترک هستند، گفت: صنعت دامپروری به دلیل خطر بیماری های مشترک انسان و دام در برخی کشورها مانند برزیل مهمترین صنعت به شمار می رود.
احسان سلیمانی سفره غذای هر خانوار را در جامعه امروزی شاخص مهمی در تکامل و رشد جامعه دانست و افزود: فرآورده های دامی قسمت اعظم هر سفره غذایی را شامل می شوند لذا پرورش دام و تامین سبد غذایی ممکن است توام با مشکلاتی باشد.
وی اظهار کرد: 2 قشر مصرف کننده و تولید کننده فرآورده های دامی در معرض خطر بیماری های مشترک هستند لذا اهمیت مبارزه با این بیماری برای افراد در معرض خطر بسیار مهم است.
** لزوم راه اندازی سالن های پیش سرد در کشتارگاه های لرستان
مسئول اداره مدیریت و بهداشت دامی دامپزشکی لرستان گفت: به محض آلودگی دام به مدت حداکثر یک هفته ویروس در خون حضور دارد و تکثیر می شود.
وی با تاکید بر اینکه علایم ویروس تب کریمه کنگو در دام قابل شناسایی نیست، افزود: تنها مشخصه تب کریمه کنگو در دام یک تا 1/5 درجه حرارت است که از دید دامدار پوشیده می ماند.
وی با بیان اینکه دام های کشتار شده در کشتارگاه ها باید 24 تا 48 ساعت در سالن پیش سرد بمانند، تاکید کرد: گوشت نباید بلافاصله فریز شود بلکه باید تا 24 ساعت در دمای صفر تا چهار درجه سانتیگراد نگهداری شود.
به گفته وی بافت های عضلانی گوشت دارای قند گلیکوژن برای فعالیت های عضلانی هستند که به محض کشتار دام ظرف 24 تا 48 ساعت تبدیل به اسید لاکتیک می شوند.
وی افزود: اسید لاکتیک اسیدی قوی است که محیط را اسیدی می کند و باعث ترد شدن و از بین بردن عوامل بیماری زای احتمالی گوشت می شود.
مسئول اداره مدیریت و بهداشت دامی دامپزشکی لرستان گفت: به راحتی در سالن های پیش سرد کشتارگاه ها می توان لاشه آلوده و حتی مشکوک به تب خونریزی دهنده کنگو را تحت کنترل گرفت و مراحل جمود نعشی را مقدور نمود.
** شهروندان گوشت خریداری شده را تا 24 ساعت در یخچال نگهداری کنند
وی به شهروندان توصیه کرد که گوشت خریداری شده از قصابی ها را تا 24 ساعت در یخچال منازل نگهداری کنند.
وی بیان کرد: در راستای راه اندازی سالن های پیش سرد در استان پیگیری های خوبی انجام شده است و با این اقدام 50 درصد دغدغه ها از بیماری CCHF به دلیل جمود نعشی گوشت از بین خواهد رفت و خطر احتمال کشتار دام بیمار پایین می آید.
سلیمانی افزود: تمام افراد در ارتباط با دام زنده، لاشه کشتار شده و آلایشات دامی مانند دامداران، دامپزشکان، سلاخ ها و قصابان در معرض خطر ابتلا به این بیماری هستند.
وی توصیه کرد که دامداران در ابتدای فصل گرما و زمان زاد و ولد کنه ها حتما جایگاه دام، بدن و محل نگهداری دام ها را سم پاشی کنند.
وی با بیان اینکه غالب سیستم نگهداری دام در لرستان سنتی است، افزود: کنه ها قابلیت تخم ریزی در درز دیوارها را دارند و از طرفی تخم های آلوده سال آینده عامل شیوع این بیماری می شوند.
سلیمانی اظهار کرد: انتقال متقاطع یکی از عواملی است که کنترل این بیماری را دچار مشکل می کند چرا که بیماری از طریق تخم کنه تا سال آینده قابل انتقال است به همین دلیل سم پاشی جایگاه و بدن دام بسیار مهم است.
به گفته وی دامداری ها باید با همت دامپزشکی و جهاد کشاورزی به سمت صنعتی شدن بروند تا از این طریق قابلیت ضدعفونی و شستشو داشته باشند.
وی تاکید کرد کشتن و دست زدن کنه باعث ایجاد آلودگی و بیماری افراد می شود و بازرسان و افراد کشتارگاه ها باید از ماسک و دستکش استفاده کنند.
وی به تاثیر افشانه ها در انتقال بیماری ها از طریق هوا به افراد اشاره کرد و گفت: این عوامل در بسیاری از بیماری های مشترک نقش دارند و یکی از راه های مهم انتقال بیماری ها هستند.
** لزوم جلوگیری از کشتار غیرمجاز دام
سلیمانی بر لزوم جلوگیری از کشتار غیرمجاز دام در استان لرستان تاکید کرد و افزود: کشتار غیر مجاز دام در برخی نقاط به سنت تبدیل شده است و از طرفی در برخی مکان ها به صورت قاچاق کشتار می شود.
وی اظهار کرد: فرهنگ سازی جلوگیری از کشتار غیرمجاز و آگاهی مردم از ابتلا به بیماری تب کریمه کنگو در کشتارهای غیرمجاز امری بسیار مهم است.
سلیمانی افزود: گوشت باید از قصابی های تحت نظارت دامپزشکی و دارای مهر دامپزشکی بر روی گوشت ها تهیه شود.
** واکسیناسیون عمده ترین راه جلوگیری از بیماری بروسلوز(تب مالت)
مسئول اداره مدیریت و بهداشت دامی اداره کل دامپزشکی لرستان عمده راه انتقال بیماری تب مالت را از طریق تماس با دام آلوده دانست و گفت: در حال حاضر آگاهی افراد با تلاش دستگاه های مربوطه در سخت گذرترین مناطق استان برای میزان جوشیدن شیر افزایش یافته است.
وی افزود: مطالعات اخیر نشان می دهد عمده ترشحات باعث ایجاد آلودگی، ترشحات زایمانی دام ها و عمده ترین راه انتقال از طریق تنفس و منافذ پوست است.
به گفته سلیمانی دام های مبتلا به بروسلوز دچار سقط جنین و سخت زایی می شوند که در این حین احتمال ابتلا به بیماری برای دامدار افزایش می یابد.
وی بیان کرد: با تامین واکسن در سطح کشور و برنامه های دامپزشکی امسال 80 درصد جمعیت دامی حساس تحت پوشش واکسیناسیون بروسلوز قرار خواهد گرفت.
سلیمانی افزود: با توجه به اینکه درمان دام آلوده اقتصادی نیست حذف این دام ها یکی از راه های مبارزه با این بیماری است.
وی گفت: یکی از عوارض بیماری تب مالت در انسان ها ابتلا به افسردگی است که 2 مورد افسردگی و منجر به خودکشی در سال های 91 و 92 بر اثر این بیماری رخ داده است.
** آلودگی هفت درصد کنه های لرستان به ویروس تب کریمه کنگو
علی شرفی چگنی کارشناس بیماری های مشترک دام و انسان در دانشگاه علوم پزشکی لرستان نیز در این میزگرد گفت: استان لرستان نسبت به سایر استان ها شیوع بیشتری در خصوص بیماری های مشترک بین دام و انسان دارد که این امر به دلیل تماس بیشتر با دام، جمعیت پراکنده روستایی و محل عبور فصلی عشایر است لذا باید برای ارائه آموزش های مراقبتی اختصاصی با همکاری همه دستگاه های مرتبط برنامه ریزی شود.
وی افزود: درخصوص تب کریمه کنگو چندین کار پژوهشی در استان لرستان انجام شده است که بنا بر نتایج این تحقیقات حدود هفت درصد کنه های استان آلوده به ویروس CCHF هستند که همین نکته از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است تا اقدامات مراقبتی در اولویت قرار گیرند.
این کارشناس گفت: تحقیقی در مورد دام های استان لرستان انجام شده است که بنا بر نتایج آن 17 درصد دام های استان آلوده به این ویروس هستند و حتی در مناطق سردسیر استان همچون دورود و بروجرد که به علت سرمای هوا دام ها تا مدت های طولانی تری در آغل نگهداری می شوند این میزان آلودگی تا 25 درصد نیز می رسد.
** اقدامات مراقبتی برای پیشگیری از تب کریمه کنگو
وی اظهار کرد: تب کریمه کنگو در دام های آلوده مرگ و میر ندارد و در کمتر از 2 هفته دام با تبی مختصر بهبود می یابد اما تماس انسان با دام آلوده و ابتلا به ویروس در انسان کشنده و مرگبار است بطوریکه تا 60 درصد موارد انسانی مبتلا به تب کریمه کنگو جان خود را از دست می دهند و همین عامل ضرورت ایزوله سازی، توجه به اصول مراقبتی کشتارگاه ها و بیمارستان ها را بیشتر می کند.
کارشناس بیماری های مشترک انسان و دام با تاکید بر اهمیت همکاری بین بخشی برای کنترل بیماری های مشترک انسان و دام گفت: هماهنگی مطلوبی بین دانشگاه علوم پزشکی و اداره کل دامپزشکی لرستان در خصوص مراقبت و کنترل بیماری های مشترک انسان و دام وجود دارد.
وی در خصوص اصول مراقبتی برای مقابله با بیماری تب کریمه کنگو اظهار کرد: به محض شناسایی کانون بیماری باید به دامپزشکی اطلاع داده شود و اصول مراقبتی با جدیت دنبال شود و افرادی که با دام سر و کار دارند باید لباسی سفید به تن داشته باشند تا در صورت چسبیدن کنه به لباس مشخص باشد.
شریفی چگنی افزود: شستن دست ها بعد از تماس با دام و گوشت آلوده بسیار حائز اهمیت است به اینصورت که باید 30 ثانیه زمان بگذرد تا دست ها آغشته به کف صابون یا مایع دستشویی باشند و بخصوص روی دست ها، بین انگشتان و نوک انگشتان به خوبی شسته شود.
** اقدامات مراقبتی برای پیشگیری از تب مالت
این کارشناس دانشگاه علوم پزشکی لرستان گفت: تب مالت دیگر بیماری با شیوع بالای مشترک بین دام و انسان است که در استان لرستان شیوع بالایی دارد و برای افرادی که در تولیدات دامی فعالیت می کنند از نظر اقتصادی نیز حائز اهمیت است.
وی با بیان اینکه اقدامات مراقبتی درخصوص کنترل بیماری تب مالت در کشور باید به صورت هماهنگ و بین بخشی باشد، افزود: طبق برنامه هایی واحد که از سال 1393 توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در تمام کشور اجرا شده تمامی برنامه های مراقبتی و پیشگیرانه از تب مالت هماهنگ اجرا می شوند و استان لرستان نیز دراین زمینه تجربه موفقی داشته است.
شرفی چگنی گفت: درخصوص درجه جوشیدن شیر گفته های مختلفی عنوان می شد که بین یک دقیقه تا بالاتر از 15 دقیقه در حال جوش متغیر بود که به منظور اطلاع رسانی درست و دقیق در تمام برنامه های آموزشی بر این امر تاکید شد که جوشیدن بین سه تا پنج دقیقه در دمای جوش کفایت می کند که این جوشیدن به معنی باقی ماندن شیر در حالت کف کردن نیست.
وی افزود: با توجه به اینکه عمده افراد نیازمند به آموزش در مناطق روستایی هستند سعی شد تا آموزش ها متناسب با سطح درک و آموزش پذیری افراد بومی باشد مثلا به روستاییان توصیه شد هنگام جوشیدن شیر 60 صلوات بفرستند که معادل همان سه تا پنج دقیقه دمای جوش است.
این کارشناس بیماری های مشترک انسان و دام اظهار کرد: با توجه به اینکه نخستین راه انتقال تب مالت شیر و فراوده های لبنی غیر پاستوریزه و یا استفاده از شیر پاستوریزه است باید جوشیدن درست شیر در مناطق روستایی آموزش داده شود.
وی افزود: از زمان اجرای برنامه آموزش هماهنگ وزارت بهداشت درخصوص بیماری های مشترک انسان و دام (از سال 1393 تا 1395) تعداد 600 هزار نفر از جمعیت روستایی لرستان در مرحله نخست این طرح آموزش های اولیه را دریافت کرده اند.
وی گفت: استفاده از شیر جوشیده و هر فرآورده ای که از شیر جوشیده حاصل شود هیچ تهدیدی به دنبال ندارد و پنیر محلی نیز باید سه ماه در آب نمک باقی بماند تا میکروب بیماری زای آن از بین بروند.
کارشناس دانشگاه علوم پزشکی لرستان یادآور شد: ترشحات و خون های ناشی از زایمان دام ها نیز می توانند از عوامل انتقال بیماری تب مالت باشند که باید سالم سازی فضاهای آغشته به این آلودگی ها با دقت انجام شود به این صورت که مخلوط آهک و آب، مایه شیرآبه آهک در محل زایمان دام ها ریخته شود و برای از بین رفتن عوامل بیماری زا تا حداکثر نیم ساعت باقی بماند و یا اینکه با استفاده از مخلوط وایتکس خانگی(یک لیوان وایتکس با 9 لیوان آب) محل ترشحات دامی را ضد عفونی کرد.
وی افزود: جنین سقط شده دام مبتلا به تب مالت را نباید در فضای آزاد و در معرض حیواناتی همچون سگ قرار دارد بلکه باید با حفر یک و نیم تا 2 متر آن را در عمق زمین دفن کرد و روی آن آهک ریخت تا حیوانات دیگر از گوشت آن نخورند و بیمار نشوند.
** انواع پستانداران و گاهی پرندگان مخازن بیماری هستند
مدیر حوزه مبارزه با بیماری های قابل انتقال دانشگاه علوم پزشکی لرستان نیز با بیان اینکه بیماری تب خونریزی دهنده کریمه کنگو، سالک و سیاه زخم در لرستان اندمیک هستند، گفت: انواع گوناگونی از پستانداران کوچک، بزرگ و گاهی پرندگان مخازن بیماری هستند که هر کدام از آنها ممکن است چندین زیرگروه داشته باشد.
محمد ساکی افزود: برخی از این بیماری ها مانند هاری 100 درصد کشنده هستند و تب خونریزی دهنده کریمه کنگو نیز مرگ و میر بسیار بالایی دارد.
به گفته وی زیان های اقتصادی و هزینه های کنترل و مبارزه با این بیماری ها بسیار قابل توجه است و در برخی کشورهای در حال توسعه امکان اختصاص اعتبار به حد مطلوب وجود ندارد.
وی شایع ترین بیماری قابل انتقال بین انسان و دام در دنیا و ایران را تب مالت عنوان کرد و گفت: این بیماری به عنوان بیماری ناتوان کننده شناخته می شود که حداقل دوره درمان این بیماری 2 ماه و حداکثر 6 ماه است و عوارض متعدد و هزینه سنگینی دارد.
وی افزود: برخی از این بیماری ها به دلیل شیوع در یک دوره زمانی و یک منطقه جغرافیایی دارای همه گیری و به اصطلاح طغیان هستند.
ساکی اضافه کرد: طغیان ها علاوه بر عوارض بهداشتی باعث ایجاد رعب و وحشت در جامعه می شوند و تاثیرات سوء اقتصادی و اجتماعی دارند.
وی درخصوص سلاح های بیولوژیک گفت: این سلاح ها عوامل بیماری زایی هستند که قابلیت انتقال از انسان به حیوان را دارند.
** تب کریمه کنگو، علائم و راه های مقابله با این بیماری
ساکی اظهار کرد: بیماری تب کریمه کنگو یکی از شایع ترین، شدیدترین و مرگبارترین بیماری های مشترک انسان و دام بعد از تب مالت است که مخزن و عامل اصلی انتقال آن 'کنه' می باشد.
وی افزود: این بیماری از طریق گزش کنه آلوده به ویروس تب کریمه کنگو (CCHF) و له کردن کنه مبتلا به این ویروس به انسان منتقل می شود.
وی گفت: راه دیگر انتقال این بیماری تماس با دام، لاشه، خون، ترشحات دفعی دام و تماس با فرد بیمار است که در کشور ما عمده ترین راه انتقال تماس مستقیم با دام، لاشه دام مبتلا، دست زدن به گوشت تازه، خون و ترشحات دام آلوده می باشد که این خطر هنگام ذبح و بعد از ذبح دام به بیشترین حد خود می رسد.
مدیر حوزه مقابله با بیماری های مشترک دام و انسان دانشگاه علوم پزشکی لرستان افزود: افرادیکه حین آماده سازی گوشت با گوشت تازه دام تماس مستقیم دارند جزو مهمترین عوامل انتقال بیماری به شمار می روند که باید اصول مراقبتی و پیشگیری در این گروه با تاکید بر آموزش مورد توجه قرار گیرد.
وی گفت: به دنبال گزش کنه، دوره نهفتگی بیماری که حداکثر 2 هفته است آغاز می شود که این دوره بین یک روز تا نهایت 2 هفته طول می کشد و در بیماری در سه مرحله شامل دوره پیش از خونریزی، دوره خونریزی بیماری و دوره نقاهت بروز داده می شود.
وی افزود: علائم این بیماری در دوره پیش از خون ریزی که بین چهار یا پنج روز ابتدای بیماری را شامل می شود، شبیه به بیماری آنفلوانزا استاما است و با توجه به فصل فعالیت کنه(نیمه نخست سال) چنین علائمی در شمار علائم مشکوک به بیماری تب کریمه کنگو مورد توجه قرار می گیرند.
ساکی اظهار کرد: در مرحله پیش از خونریزی بیماری علائمی همچون تب ناگهانی، درد عضلانی، سردرد، احساس گلو درد، تهوع، اسهال، درد شکم، برافروختگی نیمه تنه بالا بخصوص سر و گردن و احساس گیجی و بدحالی بروز می کند و بعد از این مرحله بیماری وارد مرحله خونریزی می شود.
وی افزود: در مرحله دوم بیماری یعنی مرحله خونریزی که به طور متوسط چهار روز بطور می انجامد و ممکن است بین یک تا 10 روز هم طول بکشد خونریزی در چند نقطه از بدن به صورت زیرپوستی و یا بیشتر در ناحیه چشم و سینه بروز می کند و دیگر نقاط بدن همچون لثه، بینی، مدفوع و ادرار، خلط خونی و لکه های خون مردگی زیر پوست نیز ممکن است نشان داده شود و همین خون ریزی های شدید که نارسایی اندام داخلی را در پی دارد یکی از مهمترین علل مرگ بیماران مبتلا به ویروس تب کریمه کنگو است.
وی گفت: دوره نقاهت بیماری به طور میانگین 10 روز بعد از بیماری است و ممکن است یک تا 2 ماه بعد، بهبودی حاصل شود و معمولا هم این بیماری عوارض طولانی مدت و مزمنی ندارد.
مدیر حوزه مقابله با بیماری های مشترک دام و انسان دانشگاه علوم پزشکی لرستان در پاسخ به این سوال که چگونه در بین تمام افرادیکه تماس مستقیم با دام آلوده دارند اما تنها بخشی از آنها مبتلا می شوند، اظهار کرد: در علم طب هیچ پدیده زیستی صد در صد نیست و ممکن است تا 80 درصد افرادیکه تماس با ویروس پیدا کنند هیچ علائمی از خود نشان ندهند و تنها 20 درصد افراد مبتلا به علائم و نشانه های آن، بیمار شوند و ممکن است خیلی از افراد آنتی بادی ضد ویروس را در بدن خود داشته باشند.
وی افزود: آنچه که در بیماری تب کریمه کنگو اهمیت دارد میزان کشندگی بالای این بیماری در انسان است بطوریکه حدود 60 درصد مبتلایان به این ویروس ظرف همان چند روز ابتلا به آن جان خود را از دست می دهند و اهمیت دیگر این بیماری در این است که برای کارکنان درمانی هم خطرناک و بسیار کشنده است و به راحتی می تواند منجر به همه گیری بیمارستانی شود و دراین مورد می توان به مرگ یکی از کارکنان درمانی مشهد بر اثر این بیماری در سال 1393 اشاره کرد.
ساکی گفت: موضوع همه گیری بیمارستانی این بیماری از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است که درعین حال حساسیت و توجه ویژه به اصول مراقبتی و ایزوله سازی سختگیرانه در مورد بیماری تب کریمه کنگو را بیشتر می کند.
مدیر حوزه مقابله با بیماری های مشترک دام و انسان دانشگاه علوم پزشکی لرستان با تاکید بر رعایت اصل مراقبتی در کنترل این بیماری اظهار کرد: گردآوری و جمع بندی اطلاعات، ارائه گزارش دقیق درخصوص موارد مشکوک ابتلا به این بیماری و تحلیل و تفسیر این اطلاعات مهمترین امر در بخش مراقبت و کنترل تب کریمه کنگو است بطوریکه گزارش فوری در خصوص موارد مشکوک به این بیماری باید به نزدیکترین مرکز درمانی و بهداشتی گزارش داده شود.
وی افزود: در موارد مشکوک به ابتلا باید سابقه گزش کنه، سابقه تماس با کنه یا دام و یا فرد مشکوک به ابتلا به این بیماری از فرد بیمار و مراجعه کننده مورد بررسی قرار گیرد و در صورت مثبت بودن این بررسی ها باید نمونه ها به مراتب بالاتر و نهایت به آزمایشگاه تخصصی انستیتو پاستور تهران ارسال شود.
ساکی گفت: موارد مشکوک ابتلا به تب کریمه کنگو بعد از بستری در بیمارستان نه تنها نباید جابجا شوند بلکه باید جداسازی و ایزوله سازی سختگیرانه شامل امکانات و تجهیزات پزشکی خاص و یا شرایط تهویه مناسب، جلوگیری از تماس با افراد دیگر و استفاده از پوشش حفاظتی کامل در برخورد با بیمار توسط عوامل درمانی و بهداشتی و خودداری از تماس با خون و ترشحات مرتبط با بیمار انجام شود.
وی افزود: چنانچه فرد مشکوک به ابتلا به بیماری تب کریمه کنگو با علائم ذکر شده دچار افت پلاکت خون شود آن مورد محتمل به ابتلا به ویروس است که نمونه ها را باید به انستیتو پاستور ارسال کرد و در صورت تایید یک دوره درمان اختصاصی در پیش گرفته شود تا بتوان میزان مرگ و میر را تا حدودی کاهش داد.
مدیر حوزه مقابله با بیماری های مشترک دام و انسان دانشگاه علوم پزشکی لرستان اظهار کرد: چنانچه فرد مبتلا به تب کریمه کنگو حین بستری در بیمارستان و یا خارج از بیماستان بر اثر این بیماری جان خود را از دست داد قویا مشمول دفن بهداشتی می شود و مراسم عرفی کفن و دفن و غسل نباید در مورد آنها صورت گیرد بلکه در کیسه های ضخیم پلاستیکی و لایه های ضخیم کفن در عمق 2 متری زمین دفن شوند و این دفن بهداشتی همراه با حساسیت هایی است که باید به شدت مورد توجه قرار گیرد.
** احتمال بالای همه گیری و طغیان تب مالت و لزوم اتخاذ تدابیر پیشگیرانه
مدیر حوزه مقابله با بیماری های مشترک دام و انسان دانشگاه علوم پزشکی لرستان تب مالت را شایع ترین بیماری مشترک انسان و دام در دنیا دانست و گفت: این بیماری همراه با احتمال همه گیری و طغیان بسیار بالایی است.
وی افزود: طغیان این بیماری علاوه بر عوارض اجتماعی از نظر اقتصادی نیز در حوزه های مختلف واردات و صادرات فراوده های دامی اثرات منفی دارد.
ساکی اظهار کرد: تب مالت یک بیماری به شدت ناتوان کننده است که دوره درمان آن بین 2 ماه و تا حداکثر 6 ماه به طول می انجامد و حتی یک دوره طغیان این بیماری می تواند ضرر و زیان فراوان اقتصادی و بهداشتی به دنبال داشته باشد.
وی با بیان اینکه بیشترین بار بیماری تب مالت در کشورهای در حال توسعه است، افزود: ایران، کشورهای عربی همچون عربستان، عراق، سوریه و اردن بیشترین میزان شیوع این بیماری را دارند که در این بین سوریه بیشترین بار بیماری را دارد.
مدیر حوزه مقابله با بیماری های مشترک دام و انسان دانشگاه علوم پزشکی لرستان گفت: سالانه 500 هزار نفر در دنیا مبتلا به این بیماری می شوند که اگر بخواهیم موارد تخمینی را هم عنوان کنیم باید گفت که تعداد مبتلایان به این بیماری بسیار بیشتر از این موارد ثبت شده است.
وی افزود: تب مالت مخصوص گاو، گوسفند، بز، خوک، شتر و سگ است اما در ایران از نظر بار و شدت بیماری گونه های گوسفندی بیشترین بار بیماری را دارند که این امر ناشی از دامداری سنتی است.
وی اظهار کرد: گاه در چادرهای عشایری دام هایی همچون بز و گوسفند در مجاورت انسان ها و گاه به صورت همزیستی با این حیوانات دیده می شود که همین عامل میزان بیماری را بیشتر می کند.
ساکی گفت: به علت اقتصاد وابسته به دامپروری در استام های غربی و شمال غربی کشور بیماری تب مالت از بار بیشتری برخوردار است.
وی افزود: تب مالت بیماری ناتوان کننده با دوره درمان طولانی مدتی دارد و گروه های درگیر این بیمای ازتمام سنین از شیرخواران تا سالمندان و بزرگسالان را شامل می شود و ماندگاری ویروس این بیماری نیز بسیار بالاست و همین موضوع مقاومت بیماری را بالا می برد.
ساکی درخصوص راه های انتقال این بیماری اظهار کرد: مصرف شیر و فرآوده های مرتبط، تماس با دام آلوده از طریق تنفس در فضای نگهداری دام ها اعم از آغل و طویله دام ها خطر ابتلا به بیماری را افزایش می دهد زیرا ادرار، مدفوع و ترشحات خشک شده دام ها به صورت ذرات معلق در هوا استنشاق می شوند.
وی تماس پوستی و مخاطی با دام آلوده را از دیگر راه های انتقال تب مالت دانست و گفت: مخاط و پوستی که دچار زخم و یا آسیب شده باشد اعم از دهان، چشم، دهان و بینی بر اثر تماس با دام آلوده و یا فرآوده های دامی آلوده همچون شیر باعث انتقال ویروس می شود.
مدیر حوزه مقابله با بیماری های مشترک دام و انسان دانشگاه علوم پزشکی لرستان افزود: عامل انتقال بیماری تب مالت با توجه به شرایط شهری و یا روستایی متفاوت است اما در مجموع عمده ترین راه انتقال این بیماری در استان لرستان و در کشور تماس مستقیم و یا غیرمستقیم با دام و فراورده های دامی آلوده است.
وی گفت: تمام کسانی که در ارتباط و در تماس با کار دامپروری قرار دارند به گونه ای در معرض تهدید ابتلا به تب مالت هستند.
وی افزود: علائم بالینی این بیماری به دنبال تماس با عامل آلوده بین یک تا 2 ماه بعد از تماس علائم خود را نشان می دهد و در خیلی از موارد علائم خفیف هستند و در 50 درصد موارد علائم شروع حادی نشان می دهند.
** تب مالت بیماری موسوم به بیماری هزار چهره
وی با بیان اینکه تب مالت در سه شکل حاد، تحت حاد و مزمن بروز می کند، اظهار کرد: مرحله حاد بیماری تا سه ماه طول می کشد و همراه با علائمی همچون تب، دردهای عضلانی و مفصلی، سردرد، علائم گوارشی، بی اشتهایی، بدحالی، خستگی و ضعف است که به دلیل شباهت علائم به بسیاری از بیماری های دیگر تب مالت را به عنوان بیماری هزار چهره نیز می شناسند.
ساکی افزود: شکل تحت حاد تب مالت بین سه ماه تا یک سال خواهد بود که در این حالت ابتدا بیماری فرد فروکش می کند ولی فرد دوباره دچار تب می شود و می تواند به پوست تا مغز، ریه، طحال، کبد، استخوان و مفصل بیمار نفوذ کند.
وی گفت: تب مالت در شکل مزمن خود وارد فاز طولانی مدت، مزمن و بالای یکسال می شود که همراه با علام خستگی و افسردگی نیز می شود.
وی افزود: این بیماری حداکثر در 2 درصد احتمال مرگ و میر دارد و به علت اینکه بیماری ناتوان کننده به شمار می رود بخصوص برای مردان و یا گروه سنی فعال از نظر اقتصادی زیان های فراوانی بدنبال دارد.
ساکی یادآور شد: این بیماری ناتوان کننده دوره درمان طولانی مدتی دارد بطوریکه حتی در کشورهای پیشرفته نیز تنها 50 درصد بیماران پایبندی به درمان دارند و در جوامع کمتر توسعه یافته و یا سنتی همچون جوامع روستایی در بسیاری موارد درمان را به محض بهبود اولیه، رها می کنند و همین منجر به عود بیماری می شود.
** چگونه از ابتلا به بیماری های مشترک انسان و دام جلوگیری کنیم؟
ساکی گفت: جگر و کبد حیوان به دلیل شرایط خاصی که همراه با بافت های پرخون هستند شرایط نگهداری متفاوتی دارند به اینصورت که باید 48 ساعت در دمای یخچال نگهداری شوند اما مواردی مشاهده شده است که بعد از یک هفته نگهداری جگر در یخچال ویروس مشاهده شده است لذا باید در مصرف جگر توجه بیشتری کرد.
وی افزود: گوشت چنانچه در دمای 70 درجه پخته شود هیچ خطری ندارد و افراد بدون نگرانی می توانند آن را مصرف کنند.
ساکی اظهار کرد: زنان خانه دار و آنهایی که در آماده سازی گوشت برای پخت سر و کار دارند نیز باید اصول بهداشتی و مراقبتی را به درستی رعایت و هنگام شستشو از دستکش استفاده کنند و ابزار و وسایلی که در آماده سازی گوشت مورد استفاده قرار می دهند را به دقت بشویند.
وی افزود: افرادی که با دام سر و کار دارند حتما باید از لباس پوشاننده مناسب، ماسک، دستکش، گان و چکمه استفاده کنند و از تماس با سطوح آلوده به بافت و خون و ترشحات دام خودداری کنند که در این زمینه استفاده از ماسک و دستکش بیشتر مورد تاکید است.
** لزوم مدیریت یکپارچه برای آموزش و پیشگیری بیماری های قابل انتقال در کشور
مسئول آموزش و ترویج اداره کل دامپزشکی لرستان گفت: کشورهای همسایه ایران ثبات و استحکام سیاسی لازم را در برقراری نظام سلامت، کنترل و پیشگیری و حتی درمان بیماری های مشترک انسان و دام ندارند لذا قاچاق دام باعث درگیری با بیماری های قابل انتقال در سطح کشور می شود.
زینب محمدخانی افزود: در سطح استان لرستان باید نشست های تخصصی در راستای آموزش های پیشگیرانه بیماری های قابل انتقال برگزار و کارشناسان علوم پزشکی و دامپزشکی به شکل یک نظام هماهنگ در سطح روستاها حاضر شوند و با اتحاد رویه به کنترل بیماری ها بپردازند.
به گفته وی در سطح استان لرستان 11 شهرستان، 29 بخش و 85 دهستان و 2 هزار و 864 روستا وجود دارد که آموزش و ترویج گسترده ای در قالب برنامه های هماهنگ نیاز دارند.
وی اعلام شناسایی بیماری ها را به سطح جامعه برای افزایش دانش فنی مردم ضروری خواند و اظهار کرد: در صورت اعلام نکردن مخاطره، کنترل با شکست مواجه می شود.
استان لرستان با دارا بودن 5/6 میلیون واحد دامی در رده ششم کشور قرار گرفته و افزون بر آن در زمینه شاخص تراکم نیز رتبه نخست کشور را دارد.
در شرایطی که متوسط تراکم دام در واحد سطح در کشور معادل 84 واحد دامی در کیلومتر مربع است، شاخص استان لرستان 220 واحد دامی در کیلومتر مربع است که به منزله اهمیت دامپروری در استان می باشد.
با توجه به این موضوع لازم است اصول بهداشتی برای جلوگیری از انتقال بیماری های مشترک انسان و دام مورد توجه مردم، تولیدکنندگان و مسئولان قرار گیرند.
7274/1920/3022
خبرنگاران: مریم نریمانی و مهری میر دریکوند ** انتشاردهنده: احسان کردی
کپی شد
