با همه‌گیری کرونا، اصول و حقوق شهروندی در ساختار زندگی اجتماعی ابعاد جدیدی به خود گرفته است؛ به طوری که سبک زندگی تحت تأثیر این بیماری دگرگون شده و شهروندان بیش از هر زمان دیگر باید نسبت به سلامت همدیگر تعهد اجتماعی داشته باشند.
به گزارش جماران، ایرنا نوشت: کرونا با تمام پیچیدگیها و قدرت همه گیری شدیدی که دارد ساختار زندگی بشر در عصر جدید را به چالش مواجه کرده هیچ کس نمیتواند تضمین کند که در آینده باز هم جامعه انسانی در همه حوزه هایش این گونه توسط یک عامل طبیعی درنور دیده نخواهد شد.
شیوع بیماری بر اثر گونه جدید ویروس کرونا موسوم به کووید۱۹ در کنار پیامدهای سیاسی و اقتصادی، پیامدهای اجتماعی مختلفی نیز به دنبال داشته است بعبارتی ویروس کرونا به عنوان عاملی غیر اجتماعی توانسته است جامعه را تقریبا در همه حوزه هایش با تغییر مواجه کند که همین اهمیت و مشارکت انسانی را بیشتر نمایان میکند.
با توجه به اینکه اکنون بنا بر گفته مسوولان بهداشت و درمان وضعیت شیوع کرونا در وضعیت خطرناکی قرار گرفته است و با در نظر گرفتن اینکه امکان تعطیلی مطلق بنا به دلایلی اعم از مشکلاتی در زیرساخت های اقتصادی وجود ندارد ، همراه کردن مردم و جلب مشارکت و همکاری آنها در رعایت دستورالعمل بهداشتی بسیار حائز اهمیت است.
این جلب همراهی مردم به طرق مختلفی اعم از آگاهسازی آنها نسبت به تعهدی که در برابر تامین حقوق شهروندی خود وسایرین دارند می تواند صورت گیرد. در این مسیر می توان این تعهد آنها را با هر زبانی که برای آنها باورپذیری بیشتری دارد در پیش گرفت ؛ دیدگاه حقوقی و تعیین مجازات برای هنجارشکنان و یادآوری تعهد دینی افراد نسبت به تامین سلامت خود و اطرافیان نیز در همین حیطه می تواند گنجانده شود و مورد توجه قرار گیرد.
کرونا آزمون حقوق شهروندی
آنچه که ضروری به نظر می رسد اتکا به قدرت عقلانیت انسان و مشارکت فعال او در تحقق حقوق شهروندی است چرا که در چنین شرایطی به میزان قابل توجهی سلامت هر فرد بستگی به سلامت افراد پیرامونش دارد.
علی نادری استاد دانشگاه و دکترای حقوق عمومی در این خصوص در گفت و گو با خبرنگار ایرنا می گوید: حقوق شهروندی یکی از شاخص های حکومت مردمی و شهروند آگاه پایه و اساس حقوق شهروندی است.
وی گفت: شهروند کسی که حقوق فردی و اجتماعی خود را می شناسد و به آن عمل می کند. ترکیب این دو واژه مجموعه تکالیفی متناسب با ساختار اجتماعی ایجاد می کند تا در راستای انسجام اجتماعی و خدمات متقابل حاکمیت و مردم اداره جامعه به بهترین شکل ممکن و کم هزینه صورت گیرد.
وی با تاکید بر اهمیت تدوین و اجرای حقوق شهروندی افزود:حقوق شهروندی یکی از گسترده ترین حوزه های سیاسی ، اجتماعی مبتنی بر قوانین الزام آور در ذیل حقوق بشر است که تضمین کننده فعالیت های مادی و معنوی شهروندان به شکل تکامل یافته است که بر اساس قوانین جاری،سنت،عرف،اعتقادات مذهبی طراحی،تدوین،تصویب و اجرا می شود.
مدرس دانشگاه و پژوهشگر حقوق، هدف اصلی حقوق شهروندی را سوق دادن بشر بسوی تکامل معنوی و مادی و ایجاد یک محیط امن برای فعالیت مردم و مدیران دانست و افزود: علاوه بر اهداف اصلی اهدف فرعی دیگری همچون ؛ تقویت بینش زندگی اجتماعی، مشارکت و افزایش اثر گذاری،تقویت ساختار شهروندی وظیفه مدار،اجرای عدالت در فرصت ها و امکانات،ارتقای فرهنگ عمومی،کاهش هزینه های غیر ضرور حاکمیتی،مبارزه با فساد و در نهایت زندگی امن در سایه دانایی و عمل به تکالیف شهروندی در قانون دنبال می شود.
نادری با اشاره به بحران ناشی از کرونا و تلاش بی وقفه مدافعان سلامت در صف مقدم و پشتیبانی همه جانبه کارگزاران نظام و اقشار مختلف مردم در کاهش آسیب های این بیماری گفت: در مدت هشت ماهه حضور کرونا در کشور عملکرد آموزشی،آگاه سازی،شبکه سازی اطلاع رسانی در رسانه های ارتباط جمعی و پوشش خبری به شکل مناسبی صورت گرفته است.
وی افزود: اما یک نکته جای تامل داشت و آن هم مجازات های باز دارنده برای اقلیت هنجارشکن است که معمولا در همه جوامع بر خلاف مصالح عمومی حرکت می کنند. وی افزود: این افراد با عدم رعایت دستور العمل های بهداشتی برای شهروندان مخاطره ایجاد می کنند و هزینه های سنگین مادی و معنوی به دولت وارد می آروند.
به گفته این دانش آموخته دکترای حقوق عمومی اقلیت هنجار شکنی که خود را متعهد به انجام دستورالعملهای بهداشتی نمیدانند و به نوعی بی توجه به حقوق شهروندی سایرین هستند باید برای آنها مجازات های بازدارنده ای در نظر گرفت تا خود را به اجبار همان مجازات های متعهد به رعایت حقوق سایر افراد جامعه بدانند.
مسئولیت پذیری و آموزه های دینی
فارغ از مباحث حقوقی و اجتماعی که در مورد موضوع حقوق شهروندی مطرح می شود بنا بر آموزه های دینی افراد در زندگی اجتماعی باید مسوولیت پذیری نسبت به حقوق همدیگر داشته باشند در این خصوص حجت الاسلام حسین روزبهانی، محقق و کارشناس مسائل دینی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا می گوید: دیدگاه اسلام فراتر از حقوق شهروندی است به طوری که ابتدا عزت و کرامت انسان را مورد توجه قرار می دهد .
این پژوهشگر دینی اصل عزتمندی و تکریم همه انسانها و به ویژه شهروندان را پیام قرآن ذکر کرد و افزود: این کرامت مبنای تعالیم حقوقی،اخلاقی و تکلیفی است و روابط دولت با شهروندان و افراد جامعه با هم دیگر باید بر همین مبنا باشد.
این کارشناس مسائل دینی یکی از مهمترین حقوق شهروندی در آیین اسلام را حق حیات و صیانت از سلامت افراد دانست و افزود:جان انسان در اسلام محترم و کسی حق تعرض به آن را ندارد تا آنجاییکه سلب حق حیات یک فرد بدون جرم(قصاص،فساد) همانند قتل تمام بشریت است .یعنی مرگ یک فرد مرگ جامعه و حیات و زندگی یک فرد همانند زنده کردن و حیات بخشیدن به جامعه است .
حجت الاسلام روزبهانی گفت:علاوه بر آموزه های دینی قرآن کریم در حمایت از سلامت شهروندان، نگاه حضرت علی(ع) در نهج البلاغه به رعایت عدالت، حقوق اجتماعی، مبارزه و تجاوز از مسائل قابل توجه است و بیانگر نگاه بزرگان دین به اهمیت رعایت حقوق شهروندی سلامت و تامین امنیت همه جانبه ای است که حفظ سلامت و امنیت در صدر توجهات است.
وی گفت: اکنون که جامعه در شرایط ویژه مبارزه با کرونا قرار دارد بیش از هر زمان دیگر، رعایت حق و تکلیف مسلمانان در حفظ سلامت و امنیت یک دیگر اهمیت دارد. بدون شک رعایت دستورالعمل های بهداشتی به عنوان یک فریضه واجب دینی عمل به توصیه های قرآنی و سیره ائمه اطهار(س) است.
فراهم نمودن امنیت در ابعاد مختلف به ویژه امنیت بهداشتی و سلامت روح و روان برای شهروندان همواره و بخصوص در دوران شیوع کرونا بسیار اهمیت دارد و باید دانست ، کنترل بیماری تابعی از شرایط اجتماعی و رعایت اصول بهداشتی است که در سبک زندگی شهروندان تجلی می یابد.
از طرفی ، عده محدودی که نسبت به سیاست های اجرایی به هر دلیل کوتاهی نموده و سبب بروز مخاطره برای سایر شهروندان می شوند.
در چنین مواقعی هیچ راهی جز اقتدار قانونی و وضع قوانین بازدارنده در جهت رعایت حقوق شهروندی وجود ندارد.
