یکی از دلایل بروز چنین ماجراهایی که افراد تن به دعواها درگیری های خیابانی می دهند ناتوانی در کنترل خشم است و بعبارتی اگر این مهارت آموزش داده شود، همه شهروندان در آرامش خواهند بود و ناخواسته در معرض نزاع های سایرین قرار نمی گیرند.
در نیمروز یکی از همین روزهای اجرای طرح فاصله گذاری اجتماعی که خیابان‌ها نسبتا شلوغ بنظر می آیند؛ خودرویی به سرعت از چراغ قرمز یکی از چهارراه های بروجرد عبور می کند در حالی که جیغ و فریادهای دختر جوانی، با گفتن کمک! می خواهد مرا بکشد! توجه همه عابرین را به خود جلب می کند.
دختر جوان آشفته و پریشان، سعی در پیاده شدن دارد که سرعت بالای خودرویی که بر آن سوار است جرات پریدن به بیرون را از او گرفته است لاجرم به فریادهای بی امان خود مبنی بر کمک خواستن از عابرین و رهگذران خیابان ادامه می دهد.
در مقابل سرعت بالای خودروی مورد نظر، عابرینی که در حال عبور از عرض خیابان هستند هراسان خود را از مسیر خودرو کنار می کشند و حیرانی آنها با داد و فریادهای دختر جوان بیشتر میشود.
عابرین واکنش های مختلفی به این صحنه که بی شباهت به برخی فیلم های هیجانی نبود، داشتند برخی به گام های خود در دنبال کردن خودرو مورد نظر شتاب می دادند، برخی مبهوت مسیر حرکت خودرو را درامتداد نگاهشان دنبال می کردند، خودرویی که در سمت دیگر بلوار و در لاین مخالف قرار دارد، سعی در گرفتن دنده عقب دارد تا شاید بتواند در کمک به دختر جوان سهمی داشته باشد.
در نهایت خودرویی سرعتش را هماهنگ می کند تا موازی خودرو مورد نظر قرار می گیرد و در حرکت بعدی راه خودرویی که حامل دختر جوان است را سد می کند.
اقدامی که با پیاده شدن دختر جوان و دستپاچگی او در سوار شدنش به خودرویی دیگر آغازی برای یک دعوای خیابانی می شود و در نهایت، مردی که خودش را همسر او می داند حق به جانب ماجرا می شود و در میان جمعیتی که جمع شده اند، به زور دختر جوان را سوار می کند و به کسی اجازه واکنشی نمی دهد.
آنچه روایت شد، تنها یکی از موارد درگیری های خانوادگی است که به خیابان کشیده می شود و البته ممکن است هر کدام از ما نمونه هایی مشابه از آن را در خاطر داشته باشیم اینگونه درگیری ها اعم از خانوادگی و یا نزاع های خیابانی در جای خود نیازمند تحلیل های اجتماعی و روانشناسی از سوی متخصصان مربوط است.
معصومه زارعی جامعه شناس و پژوهشگر اجتماعی در این خصوص می گوید: با توجه به شرایط پیش آمده ناشی از شیوع ویروس کرونا و اجبار به در خانه ماندن در کنار تبعات اقتصادی که این در خانه ماندن ها در پی داشته است به نظر می رسد خانواده های با حجم بالایی از تنش ها و اضطراب ها قرا ردارند که رها کردن این مساله به حال خود می تواند، مشکلات اجتماعی بیشتری را در پی داشته باشد.
وی افزود: در خانواده‌هایی که زمینه اختلافات خانوادگی وجود دارد بیش از گذشته اختلافات آنها در دوران خانه‌نشینی شیوع پیدا می‌کند اما فارغ از کرونا موضوع خشونت و نزاع خانوادگی و نزاع جمعی همواره وجود داشته است و باید یادآوری کرد که خشونت از طریق مشاهده و یادگیری، شیوع پیدا می کند بعبارتی هر چقدر محتواهای حاوی خشونت از طریق وسایل ارتباط جمعی و رسانه ها منتشر شود به همان نسبت تکرار خشونت هم آسان می شود.
این جامعه شناس بیان کرد: در مورد خشونتی که از سوی عضو قدرتمند خانواده بر دیگر اعضای خانواده اعمال می شود وضعیت سخت تر و پیچیده تر هم می شود یعنی بعبارتی با گفتن عناوینی همچون همسرم است بگونه ای این ارتباط خانوادگی حق مسلم خشونت را توجیح می کند.
به گفته وی با اینکه در جامعه ای به ظاهر مدرن زندگی می کنیم ولی ساختارهای اجتماعی و فرهنگی که باید در درک جامعه و تغییر ارزش های آن اتفاق می افتاد هنوز رخ نداده است؛ در حالیکه بنا بر ارزش های سنتی نباید در مسائل خانوادگی دخالت کرد و صاحب خانه اختیار دار است و از طرف مقابل ، ارزش های جامعه مدرن اجازه خشونت ولو به همسر و فرزند را هم نمی دهد.
زارعی افزود: این سردرگمی در مواجه با دعواهای خیابانی از نوع خانوادگی را به وضوح می توان در چهره رهگذران و عابرین تصادفی شاهد نزاع دید به اینصورت که عده ای تلاش در کنترل خشم و درگیری دارند ولی با اعتراض فرد قوی تر نزاع مواجه می شوند و شاهدان هم یا خود را کنار می کشند یا دخالت کردن ممکن است منجر به آسیب زدن به آنها شود.
واکنش ما در برابر دعواهای خانوادگی و نزاع‌های خیابانی چه باشد
سمیه کریمی روانشناس بالینی می گوید: اغلب افرادی که بطور اتفاقی شاهد یک دعوا و مشاجره خیابانی اعم از دعواهای خانوادگی و نزاع های خیابانی قرار می گیرند یا بی تفاوت می مانند، یا فیلم می گیرند و اظهار تاسف است و بعد از اتمام مشاجره به پخش کردن فیلم های گرفته شده از صحنه های درگیری اقدام می کنند.
وی افزود: این اقدام علاوه بر اینکه با تکثیر فیلم به نوعی بازتولید خشونت را بالا می برد باعث می شود با شدت گرفتن دعوا مشاجره به درگیری فیزیکی و کلامی برسد در صورتیکه اگر فارغ از نصحیت سعی در درک و آرامش طرفین دعوا شود می توان از شدت گرفتن دعوا و کتک کاری پیشگیری کرد.
این روانشناس بیان کرد: اگر شاهد مشاجره ای در همسایگی خود و یا در سطح خیابان شدیم باید بتوان رفتار بالغانه ای از خود نشان داد و با توجه به اینکه شخص خشمگین ، هیجان زده است و سیستم باید و نباید مغز او مختل شده است فارغ از نصحیت کردن باید او را پذیرفت و با گفتن جملاتی همچون ؛ درک می کنم تو خیلی ناراحت شدی یا خیلی عصبانی شده ای؛ او را پذیرفت و این پذیرش باعث همکاری بیتشر در رسیدن به آرامش می شود.
کریمی افزود: اما چنانچه اوضاع از کنترل خارج شده است و کتک کاری شدت گرفته است بلافاصله باید با ۱۱۰ و بعد از آن با ۱۲۳ و اورژانس اجتماعی تماس گرفته شود تا با حضور به موقع کارشناسان از وقوع اتفاقات ناگواری که ممکن است به قتل یک طرف دعوا منتهی شود ، پیشگیری کرد.
چرا مشاجره های خیابانی رو به افزایش است
این روانشناس بالینی یادآور شد: همه ما همواره در معرض مشاجره و دعواهایی اعم از مشاجره خانوادگی، درگیری همسایه ها با همدیگر، راننده تاکسی، مسافران، صف نانوایی و صف دفاتر پیشخوان هستیم که می تواند تا مدت ها برای ما متاثر کننده باشد.
وی افزود: مشاجره های فیزیکی که صورت می گیرد و همراهی آنها با خشونت های کلامی برای شاهدان ماجرا ، بیشتر متاثر کننده است زیرا اشخاص درگیر مشاجره بر اثر هیجان و خشم بالا متوجه کاری که انجام می دهند نمی شوند.
کریمی با اشاره به خلا های فرهنگی موثر در شگل گیری مشاجره های خیابانی گفت: آموزش و یادگیری نقش مهمی در کنترل خشم دارد زمانیکه کودکان مدام در معرض دعوای والدین هستند ، به هیچ وجه کنترل خشونت را یاد نمی گیرند به همان نسبت که هنر و مهارت گفت و گو و مذاکره را در خانه یاد نمی گیرند.
این روانشناس با تاکید بر تقش رسانه های رسمی در آموزش صبر گفت: بخش عمد ای از یادگیری بر اثر مشاهده صورت می گیرد و تا زمانیکه مشاهدات بصری در خانه، جامعه، مدرسه و محیط کار مبتنی بر آموزش های صحیح در کنترل خشم، هنر گوش دادن و درک طرف مقابل نباشد نمی توان به الگوی سالمی در کنترل خشم رسید.
وی با اشاره به فقر اقتصادی که خانواده ها با آن درگیر هستند گفت: متعادل نبودن شرایط اقتصادی ، کاری، خانوادگی و اجتماعی و پایین بودن اطمینان و اعتماد نقش موثری در شکل گیری شخصیت های پرتنش دارد که که منتظر یک جرفه و حرارت و فشار هستند تا منفجر شوند.
کریمی یادآور شد: برای رسیدن به محیطی سالم وعاری از خشونت و مشاجره چه در محیط خانه و چه در خیابان باید هنر صبور بودن و شنونده بودن را آموزش داد تا شخصیت های بهتری شکل گیرند.
مشاوره اساس کار اورژانس اجتماعی
مهین گودرزی مسوول امور اجتماعی بهزیستی بروجرد در اینخصوص می گوید: تماس با ۱۲۳ یا همان اورژانس اجتماعی در مواردی همچون همسر آزاری، کودک آزاری، سالمند آزاری و سایر مشکلات خانوادگی کاربرد دارد تا کارشناسان به موقع با حضور در محل مشاوره ها و مداخلات لازم را انجام دهند.
وی افزود: اما در مورد نزاع های خانوادگی که در سطح خیابان رخ می دهد؛ اگر مشکل به درگیری و برخورد فیزیکی در اوج خشم و عصبانیت برسد ۱۲۳ و کارشناسان اورژانس اجتماعی نمی توانند موثر باشند زیرا اساس کار آنها مشاوره است و ابتدا باید زمینه پذیرش مشاوره با فراهم کردن جوی آرامتر را فراهم کرد.
مسوول امور اجتماعی بهزیستی یادآور شد: در درگیری های خیابانی هر چند با ریشه خانوادگی اگر افراد در اوج خشم و عصبانیت باشند و به درگیری و نزاع جمعی بصورت فیزیکی تبدیل شده است ابتدا باید با ۱۱۰ تماس گرفت و در گام بعدی تماس با ۱۲۳ یا همان اورژانس اجتماعی می تواند موثر باشد.
وی یادآور شد: یکی از موارد تماس با اورژانس اجتماعی بروجرد، اختلافات خانوادگی و طلاق است که تیم تخصصی اورژانس اجتماعی با مداخلات لازم، خدمات درمانی و روانپزشکی لازم را ارائه می دهند.
گودرزی گفت: دختران فراری، زنان در معرض آسیب، مواردی که اقدام به خودکشی می کنند و همسر آزاری از دیگر مواردی است که به واسطه آنها با اورژانس اجتماعی تماس گرفته می شود.
مسئول امور اجتماعی بهزیستی بروجرد بیان کرد: گروه‌های هدف برنامه های اورژانس اجتماعی زوجین متقاضی طلاق و افراد دارای اختلاف خانوادگی شدید، زنان و دختران آسیب‌دیده، کودکان کار، کودکان خیابانی، کودکان آزار دیده، دختران و پسران فراری از منزل و سایر افرادی هستند که به هر دلیل در شرایط بحرانی قرار دارند.
