به گزارش ایرنا، قلعه باستانی فلک الافلاک یک بنای عظیم آجری ساخته دوره ساسانی از شاخص ترین آثار تاریخی ایران و جهان بوده که بر روی تپه ای باستانی در مرکز شهر خرم آباد استوار شده است.
زیبایی و معماری شگفت انگیز این قلعه موجب شده که از سوی بسیاری از کارشناسان به عنوان یکی از شاهکارهای مهندسی و معماری دنیا لقب گیرد.
این قلعه به لحاظ موقعیت استراتژیک خود در قرن چهارم هجری قمری به عنوان مقر حکومت آل حسنویه و گنجور در زمان آل بویه درآمد و از قرن ششم هجری پس از ساخته شدن شهر جدید خرم آباد این قلعه نیز به نام خرم‌آباد معروف شد و احتمال می رود نام فلک الافلاک در دوره قاجار به آن اطلاق شده است.
این بنای کم نظیر مربوط به دوره ساسانی است و به شماره ۸۸۳ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
از دهه های گذشته دغدغه های بسیاری برای ثبت جهانی این اثر ارزشمند عنوان شده که متاسفانه تاکنون برطرف نشده و شاهکار معماری جهان همچنان در فهرست ثبت موقت جهانی قرار دارد.
سایت هایی که در این فهرست میراث جهانی یونسکو قرار می گیرند براساس کنوانسیون حفاظت از میراث جهانی فرهنگی و طبیعی متعلق به تمام انسان های زمین، فارغ از نژاد، مذهب و ملیت خاص، محسوب می شوند و دولت ها موظف به حفظ و نگهداری این آثار هستند.
حفاظت از این آثار پس از ثبت در عین باقی ماندن در حیطه حاکمیت کشور مربوطه، به عهده تمام کشورهای عضو خواهد بود که به همین دلیل ثبت فلک الافلاک در این فهرست، بسیار ارزشمند است.
هر مکان دستکم باید یکی از معیارهای فرهنگی یا طبیعی را برای ثبت در میراث جهانی داشته باشد که معیارهای فرهنگی عبارت می شود از اینکه مکان مورد نظر باید نشان دهنده یک شاهکار از نبوغ و خلاقیت انسانی، نشان دهنده تبادل ارزش های بشری در یک بازه زمانی در یک منطقه فرهنگی از لحاظ پیشرفت در معماری یا فناوری، برنامه ریزی شهری یا طراحی چشم انداز، گواهی بی همتا یا دستکم استثنایی بر یک سنت فرهنگی یا تمدن زنده یا از میان رفته باشد.
همچنین این اثر باید نمونه ای برجسته در معماری یا تکنولوژی باشد که مرحله مهمی از تاریخ بشر را نشان دهد.
با توجه به این تفاسیر، فلک الافلاک قابلیت ثبت در فهرست میراث جهانی را دارد اما متاسفانه تاکنون از این فرصت طلایی محروم مانده و همچنان نامش در فهرست آثار جهانی نوشته نشده است.
طرحی که مصوبه های مختلفی از جمله دستور رهبر معظم انقلاب در تاریخ ۱۳۷۰/۱۰/۱، صورتجلسه کمیته مشورتی ملی در ۱۳۸۰/۲/۲۲، مصوبه شورای ملی انقلاب فرهنگی در ۱۳۸۱/۷/۲، ابلاغ قانون مجلس شورای اسلامی در ۱۳۸۲/۱۰/۸ و سه مصوبه سفر هیات دولت را دارد چرا تاکنون اجرا نشده است؟
به نظر می رسد مهم ترین مانعی که بر سر راه آن وجود داشته، عدم مدیریت یکپارچه حریم این اثر باستانی بود که در همین راستا طی سال های گذشته تملک ساختمان های اطراف و حاشیه قلعه مورد توجه ویژه قرارگرفت و خریداری ساختمان های سپاه و ارتش از سوی سازمان میراث فرهنگی در سالیان گذشته در دستور کار قرار داشت که به دلیل کمبود اعتبار تاکنون به طور کامل محقق نشده است.
مسئوولان ارشد استان طی ۲ تا سه سال اخیر اطمینان دادند به زودی حریم قلعه به طور کامل توسط میراث فرهنگی تملک می شود تا دغدغه تاریخ دوستان و فرهنگ نوازان لرستان به زودی پایان یابد چراکه در صورت تحقق این مهم، علاوه بر حفظ و صیانت جهانی از این اثر، توسعه گردشگری اقتصادی استان آغاز می شود.
از جمله موارد موثر برای ثبت آثاری نظیر قلعه فلک الافلاک خرم آباد در میراث جهانی، آزادسازی کامل حریم آن و پرهیز از ساخت و سازهای جدید در اطراف این بنا می باشد که باعث خارج شدن همیشگی این اثر از آثار پیشنهاد شده کشورمان به یونسکو خواهد شد.
سال های گذشته این امر دچار یک حاشیه شد و انتشار خبری مبنی بر ساخت هتل توسط یک سرمایه گذار عرب تبار در بخش شمالی قلعه، نگرانی های بسیاری بین مردم ایجاد کرد اما استاندار وقت اعلام کرد این سرمایه گذار سربازخانه مربوط به دوران پهلوی اول را به هتل تبدیل می کند و قصد ایجاد ساختمان چند طبقه را در حریم قلعه ندارد.
البته برخی کارشناسان معتقدند همین امر نیز ثبت جهانی را به خطر می اندازد چراکه تبدیل سربازخانه با بیش از ۸۰ سال قدمت به هتل، به انجام تغییرات بسیاری در این بنای تاریخی منجر می شود که مشمول ساخت و ساز جدید به منظور ایجاد سیستم های فاضلاب و آبرسانی خواهد شد و شرایط ثبت جهانی را از قلعه می گیرد .
مکاتبات آزادسازی قلعه فلک الافلاک مربوط به اوایل دهه ۷۰ است که علاوه بر دستور مقام معظم رهبری مصوبه مجلس شورای اسلامی را نیز دارد و در سفر تمامی هیات دولت ها به استان نیز آزادسازی قلعه تصویب و مقرر شده اعتبارات ساماندهی این بنای تاریخی به صورت ملی پرداخت شود.
با پیگیری های انجام شده در سال گذشته، سند این قلعه تاریخی ابتدای امسال اخذ شد که برای تسهیل در امور ساماندهی این اثر تاریخی به میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ارائه می شود.
سید موسی خادمی استاندار لرستان سال گذشته گفت: منابع لازم برای آزادسازی قلعه فلک الافلاک تامین شده و تا مهرماه سال ۹۸ به طور کامل آزاد می شود.
اما به دلیل برخی پیچ و خم های مراودات مالی و مشکلات فرابورس، تاکنون پرداخت تمامی مطالبات سپاه حضرت ابوالفضل (ع) استان محقق نشده و به همین منظور امروز یکشنبه در جلسه ستاد اقتصاد مقاومتی استان برای این مهم تصمیم گیری شد.
ابلاغ اسناد خزانه و مشکل معاملات بانکی
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان در این جلسه گفت:مجموع پیش بینی حجم سرمایه گذاری برای آزادسازی حریم قلعه ۱۰۳ میلیارد تومان بوده که سالهای قبل چهار میلیارد و ۳۰۰ میلیون تومان آن پرداخت شده است.
سید امین قاسمی افزود: از سال ۹۶ تا کنون طی قراردادی با سپاه استان ۲۸ میلیارد تومان به این نهاد پرداخت شده و قرار بود قسط سوم تا سال ۹۷ پرداخت شود که این قسط به مبلغ ۲۰ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان امسال در قالب اسناد خزانه تخصیص یافت.
وی ادامه داد:این اسناد طی سه مرحله تغییر و تعویض همچنان مشکل دارند و به دلیل مغایرت کد معاملات با شماره حساب اعلام شده، قابلیت نقد شدن ندارند.
وی گفت: سپاه استان نیز نماینده ای برای حل این مشکل معرفی کرده اما قانون بورس اجازه واریز مبلغ به این روش را نمی دهد و بر این اساس این مراحل باید در دفتر اسناد رسمی ثبت شود که مشکلاتی در این راستا وجود دارد.
قاسمی تاکید کرد: چنانچه این مساله حل شود مشکلی برای تامین قسط سوم جهات آزادسازی حریم قلعه فلک الافلاک وجود ندارد.
استاندار لرستان نیز گفت: چنانچه سپاه استان نسبت به معرفی نماینده به میراث فرهنگی اقدام کرده، مشکلی وجود ندارد چراکه رابطه نماینده و سپاه بین خودشان مشخص شده است.
سیدموسی خادمی ضرورت طی مراحل ثبت اسناد رسمی را رد کرد و افزود: ذی حساب میراث فرهنگی، قانون بورس را تفسیر به رای کرده و تصمیم نهایی برای حل این مشکل در تهران گرفته خواهد شد.
