ناتوانی در تامین مسکن و پناه بردن به سرپناها، حاشیه ها و کاشانه ها، بالاترین درجه فقر است و می توان گفت که در چنین شرایطی فقر به عریان ترین چهره خود رسیده است.
چهره ای بارز از فقر که به تبع آن ناتوانی در تامین منابع غذایی و ضروریات زندگی را هم در برمی گیرد، افرادی که گرفتار این درجه از فقر می شوند هم البته یک شبه تا به این سطح از فقر نرسیده اند و عوامل مختلفی در لایه های زیرین جامعه به مرور زمان در کنار هم چیده می شوند که در نهایت با ابعاد مختلف خود را نشان می دهد.
فقر اما حالا دیگر پدیده ای دور از تصوری برای بیشتر افراد نیست و با چهره خشن خود به آرامی در زندگی همه ما نفوذ کرده است تا جایی که می توان گفت فقر رو به گسترش است و طبقه متوسط هم در حال کوچک شدن است.
در عین حال باید یادآور شد، فقر و محرومیت یکی از مسایل اقتصادی است که با پیچیدگی اجتماعی در همه اعصار به ویژه عصر حاضر با تنوع مختلف که همواره نظام های حکومتی درصدد کنترل و رفع آن بوده و برنامه های متعدد برای از بین بردن آن پیاده کرده اند.
یکی از دستاورد های نظام جمهوری اسلامی در زمینه محرومیت زدایی تاسیس کمیته امداد امام خمینی(ره) به عنوان یک نهاد مردمی - دولتی جهت رسیدگی به امور نیازمندان در اسفند ماه ۱۳۵۷ بوده است.
کمیته امداد به فراخور موقعیت زمانی از ابتدا تا دهه چهارم فعالیت های گسترده ای را در سطح شهر و روستا انجام داده و امروز به عنوان بزرگترین متولی رسیدگی به امور محرومان تحولاتی در نوع خدمات و برنامه های محرومیت زدایی اعمال می کند.
بروجرد به عنوان دومین شهرستان پر جمعیت استان با گستردگی جغرافیایی، شهری و روستایی از معدود شهرستانهایی به شمار می رود که در سال های گذشته کمترین درصد تحت حمایتی را در استان داشته اما در شرایط حاضر فقر و محرومیت در برخی مناطق روستایی و حاشیه نشین شهری جلوه نمایان تری به خود گرفته است بطوریکه میزان و درصد تحت حمایتی این شهرستان از ۶ درصد ، اکنون به ۹ درصد رسیده است.
۶ هزار زن سرپرست خانوار تحت حمایت کمیته امداد بروجرد
مدیرکل کمیته امداد امام خمینی(ره) لرستان در گفتگو با خبرنگار ایرنا با اشاره به ابعاد مختلف فقر در سطح شهرستان گفت: بر اساس داده های اطلاعاتی محرومیت عمده افراد مراجعه کننده به این نهاد، زنان سرپرست خانوار به تعداد ۶ هزار و ۱۷۱ خانوار با جامعه آماری ۶۷ درصد هستند علاوه بر این در موارد خانواده زندانیان و از کارافتادگی سرپرست خانواده، محرومیت، متوجه زنان خانوار است.
جاسم محمدی فارسانی افزود: هم اکنون ۹ هزارو ۴۱ خانوار در سطح شهرستان با جمعیت ۲۹ هزار و ۵۰۰ نفر تحت حمایت این نهاد می باشد و ماهیانه مبلغ بیست و یک میلیارد ریال بابت کمک معیشت همزمان با سراسر کشور از محل اعتبارات کمیته امداد دولتی واریز می شود.
وی به اعتبارات این نهاد برای توانمندسازی خانوارها در زمینه حمایت اجتماعی، خودکفایی و اشتغال، مسکن و ساختمان،فرهنگی،حمایت قضایی اشاره کرد و اظهارداشت: علاوه بر پرداخت کمک معیشت ماهیانه در سالجاری بالغ بر ۵۷۶ میلیارد ریال به شهرستان بروجرد تخصیص یافته که در زمینه پشتیبانی فنی از طرح های اشتغال، اردوهای فرهنگی و تربیتی، آموزش خانواده، کمک هزینه تحصیلی به دانش آموزان و دانشجویان، ارتقای شاخص بهداشتی، کمک هزینه تامین مسکن و اجاره ساختمان هزینه می شود.
فارسانی با تاکید بر اینکه حمایت های اجتماعی اولین نیاز اساسی خانوارهای نیازمند است، بیان کرد: در شهرستان بروجرد نظام پذیرش و مددکاری توسط شانزده مددکار در سه منظقه جغرافیایی انجام می شود و مددجویان پس از شناسایی و تایید استحقاق از خدمات این نهاد بهره مند می شوند.
ارائه خدمات تحصیلی توسط کمیته امداد
مدیرکل کمیته امداد لرستان به برنامه حمایتی این نهاد از بیمه های اجتماعی اشاره کرد و ادامه داد: به منظور تامین آینده خانوارها پرداخت هزینه سرانه بیمه اجتماعی یک هزار و ۸۲ سرپرست خانوار تامین شده که از این تعداد ۷۱۳ نفر زنان سرپرست خانوار،۳۴۷ نفر مددجویان مناطق روستایی و عشایر،۲۲ نفر مجریان طرح خودکفایی هستند.
وی با اشاره به ارائه خدمات تحصیلی به یک هزارو ۵۰۰ دانش آموز و ۲۳۵ دانشجو از فرزندان تحت حمایت بیان کرد: علاوه بر تامین هزینه های تحصیلی خدمات فرهنگی تربیتی، اردوهای زیارتی انجام می شود.
زمینه مشارکت مردمی در فقرزدایی
مسئول زکات شهرستان بروجرد با تاکید بر فراهم شدن زمینه مشارکت مردم در فقر زدایی و کمک به نیازمندان در تشریح کمک های مردمی گفت: کمیته امداد شهرستان بروجرد در حوزه زکات،جمع آوری صدقات،طرح اکرام ایتام و محسنین،مراکز نیکوکاری و سایر مناسبت هایی چون جشن عاطفه ها،جشن نیکوکاری فعالیت های مناسبی دارد.
حجت الاسلام سعیدی با بیان اینکه ۹۸ درصد بودجه درآمدهای مردمی طی شش ماهه اول تحقق یافت، افزود: جمع آوری بیش از ۱۰۸ میلیارد و ۳۵۰ میلیون ریال در سرفصل زکات، اکرام، صدقات،کمک های مستقیم خیرین به نیازمندان از سوی مردم سخاوتمند بروجرد در راستای محرومیت زدایی از شهرستان گام مناسب اجتماعی در فرآیند بهبود وضعیت نیازمندان است.
مسئول زکات شهرستان بروجرد به نهادینه شدن فرهنگ زکات واجب و مستحبی اشاره کرد و افزود: علاوه بر تخصیص درآمد های زکات به محرومیت زدایی،پروژه های عام المنفعه از محل درآمد زکات اجرا شده که امروز یکی از پروژه های مهم زکات در سطح کشور توسط خیران با عنوان درمانگاه اهل بیت(ع) با خدمات رایگان به افراد بی بضاعت از جمله دستاوردهای اجتماعی پرداخت زکات بوده است.
فعالیت بیش از سه هزار طرح خوداشتغالی مددجویان کمیته امداد بروجرد
معاون اشتغال و خودکفایی کمیته امداد لرستان گفت: از ابتدای فعالیت پرداخت تسهیلات خود اشتغالی تا کنون سه هزار فرصت شغلی برای مددجویان کمیته امداد شهرستان بروجرد ایجاد شده است.
امین اله کردعلیوند معاون اشتغال و خودکفایی کمیته امداد لرستان با اشاره به فعالیت اشتغال این نهاد در راستای توانمندسازی و تولید گفت: سیاست اشتغال در کمیته امداد مبتنی بر آموزش و ایجاد مشاغل خانگی ،کارگاه های کوچک و زودبازده با ریسک پذیری کم می باشد.
وی با تاکید بر ایجاد سه هزار و ۱۴۶ فرصت شغلی توسط کمیته امداد در شهرستان بروجرد افزود: این طرح ها در زمینه خدمات، صنایع دستی، دامپروری، شیلات و کشاورزی اجرا شده است.
معاون اشتغال و خودکفایی به تخصیص۱۸۲ میلیارد ریال اعتبارات اشتغال به شهرستان بروجرد خبر داد و افزود: این اعتبارات از محل منابع مالی کمیته امداد بصورت قرض الحسنه و تسهیلات تبصره ۱۶ بانکی برای اجرای ۶۶۲ طرح خوداشتغالی تامین شده و تا پایان سال اجرا می شود.
وی به نحوه ی ارائه تسهیلات به متقاضیان اشاره کرد و افزود: این طرح ها بر اساس شرایط محیطی متقاضیان، علاقه مندی، ،استعداد و تخصص فنی با اولویت خانوارهای تحت حمایت و فرزندان مددجو اجرا می شود.
معاون خودکفایی و اشتغال کمیته امداد با بیان اینکه سیاست اشتغال این نهاد حمایت از مشاغل خرد و زود بازده است افزود: از ابتدای سالجاری تا کنون یکصد و۳۱ طرح با اعتبار ۳۰ میلیارد ریال در زمینه کشاورزی،صنایع دستی ،خدماتی،دامپروری اجرا شده که از این تعداد ۶۴ زن سرپرست خانوار مجری طرح مشاغل خانگی بوده اند.
وی با بیان اینکه اجرای طرح های خود اشتغالی و پرداخت تسهیلات صرفا در زمینه کسب و کار برای افراد آموزش دیده اجرا می شود افزود: حمایت های فنی، مشاوره و نظارت ناظران فنی اشتغال بعد از اجرای طرح به مدت پنج سال ادامه دارد.
معاون خودکفایی و اشتغال کمیته امداد به آموزش مهارت فنی وحرفه ایی به عنوان اولین گام ایجاد اشتغال اشاره کرد و گفت:طی سالجاری دو میلیارد ریال به آموزش ۷۶۸ نفر در شهرستان بروجرد تخصیص یافته و مددجویان تحت حمایت به صورت فردی و گروهی با هماهنگی این نهاد می توانند در رشته های مورد علاقه شرکت نمایند.
نگاه جامعه شناسی فقر
معصومه زارعی جامعه شناس و پژوهشگر اجتماعی گفت: چاره اندیشی برای بهبود شرایط اقتصادی جامعه، نخستین راهکار برای کاهش و تعدیل فقر است تا بتوان فشار بر نهادهای حمایتی اعم از کمیته امداد و بهزیستی را هم متعادل کرد .
وی افزود: پدیده فقر طی سال های اخیر ابعاد گسترده تری بخود گرفته است در چنین شرایطی سالمندان و اقشار آسیب پذیر بیشتر در معرض تهدید قرار دارند که این مساله ضرورت حمایت اجتماعی، حمایت شغلی و درآمدی و توجه به اقشار آسیب پذیر را ضروری ترمی کند.
این تحلیل گر مسائل اجتماعی گفت: در شرایطی که فقر در تمام لایه های جامعه رسوخ پیدا می کند کودکان، سالمندان و زنان سرپرست خانوار باید مورد توجه خاص تری قرار گیرند و بعبارتی این اقشار قربانیان اصلی و اولیه فقر هستند.
زارعی یادآور شد: توجه به حاشیه شهرها و محله های فقیر نشین شهری و تلاش برای کاهش بیکاری از مهمترین نکاتی است که باید در برنامه ریزی کوتاه مدت، میان مدت و دراز مدت مورد توجه برنامه ریزان قرار گیرد و صرفا به پیاده کردن طرح ها بدون توجه به نتیجه بخشی آنها نمی توان به کاهش تبعات اجتماعی فقر رسید.
اگر چه برنامه های کمیته امداد برای مددجویان تحت پوشش از جامعیت و تنوع برخواردار است و در سال های اخیر با توجه ویژه دولت و مردم مواجه شده اما باید پذیرفت نوع محرومیت و خط فقر از لحظ کمی و کیفی در حال تغییر بوده و دامنه فقر فراتر از جمعیت مددجویان کمیته امداد است.
بنظر می رسد توجه به اشتغال پایدار،گسترش بیمه های تامین اجتماعی، تامین مسکن ار لحاظ فقر فردی و خانواری تاثیر گذار است اما توجه به مناطق محروم و حاشیه نشین که باز تولید فقر بیشتر در این مناطق شکل می گیرد فراتر از وظایف یک دستگاه بوده و نیاز به برنامه ریزی دقیق واجرای برنامه های مناسب در سطوح مختلف مدیریتی است.
