به گزارش خبرنگار اعزامی ایرنا به خرم آباد، کودکان کار، سوء استفاده از آنان حتی سوء استفاده از کودکانی که به ظاهر سرپرست دارند، کودک همسری، خشونت های خانگی، معتادان، کارتن خواب ها و زنان تن فروش از جمله مواردی از آسیب های اجتماعی است که در این راستا لرستان نیز بی نصیب از این آسیب ها نیست.
برخی مواقع هم خبرهایی به استان لرستان مربوط می شود مثل وقتی که روزبه کردونی مدیرکل آسیب های اجتماعی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی ، گفته بود که استان های لرستان با 17.6 مورد، قزوین با 15.7 مورد و فارس با 13.7 مورد به ازای هر یکصدهزار نفر استان هایی با بیشترین میزان کودک آزاری هستند و کمترین میزان کودک آزاری مربوط به استان های سیستان و بلوچستان، بوشهر و خراسان است.
آیا این کودک آزاری در لرستان واقعیت دارد؟ یعنی آیا لرستان رتبه اول را دارد؟ وضعیت اعتیاد در لرستان چگونه است؟ اینکه می گویند لرستان جزو استان های نخست در شیوع خودکشی است چه؟ بهزیستی دراین راستا چه برنامه هایی برای کاهش آسیب دارد؟ وقتی کودکی با اچ آی وی زندگی می کند و دانش آموز هم هست، آیا ابتلای خود را در مدرسه پنهان می کند؟ اصلا باشگاه مثبت در لرستان چقدر بودجه دارد؟
در همین راستا دکتر زهرا توکلی، مدیر کل بهزیستی استان لرستان و به ویژه ابتسام داشی، معاون پیشگیری این سازمان برای خودکشی، اچ آی وی / ایدز و شلترهای زنانه به سوالاتی این چنین پاسخ می دهند.
از نظر توکلی تمام آسیب ها و تمام گروه ها در جامعه مهم هستند اما به هر حال دو گروه زنان و کودکان هستند که نسبت به سایرین آسیب پذیرترند. او از کودکان کار و اقدامات بهزیستی برای این افراد می گوید. از سویی دیگر این مقام مسئول در بهزیستی استان لرستان موضوع رتبه نخست بودن لرستان در بحث کودک آزاری را رد می کند.
و اما داشی، دغدغه ای برای برنامه ریزی جهت کاهش آسیب خودکشی در استانی را دارد که اخیرا رتبه چهارم کشوری را به خود اختصاص داده است و اینکه شمار زنانی که در شلتر ها (اقامتگاه های شبانه کارتن خواب ها) بسر می برند ، کمتر از انتظار است. داشی چرا این دغدغه را دارد ؟ چرایی این بحث ها را می توان در گفت وگوی خبرنگار ایرنا با توکلی و داشی پیگیری کرد.
مشروح این گفت و گو بدین شرح است:
**ایرنا: خانم دکتر از نظرشما کدام گروه ها آسیب پذیری بیشتری دارند؟
**توکلی: از نظر من، همه آسیب های اجتماعی و همه گروه ها مهم هستند. به عنوان مثال، بخشی از جامعه هدف بهزیستی را سالمندان تشکیل می دهند و اینکه کیفیت زندگی آنان چگونه باشد و دچار مشکلاتی مثل افسردگی دوره سالمندی نشوند هم برای ما مهم است؛ چرا که افسردگی های دوره سالمندی از افسردگی های خطرناکی به شمار می آید که در اکثر مواقع به خودکشی منجر به فوت ختم می شود. اما اگر بخواهیم بگوییم که کدام گروه از جامعه هدف ما از آسیب پذیری بیشتری برخوردارند باید گفت که به هر حال کودکان و زنان آسیب پذیر تر از سایر گروه ها به شمار می آیند. خوشبختانه ما در استان سعی کردیم در این راستا اقداماتی هم داشته باشیم.
در ارتباط با کودکان بحث کودکان کار را داریم که در مفهوم واقعی کودکی که باید کودکی کند و درس بخواند، شادی و بازی کند بنا به دلایلی، ناخواسته وارد صحنه کار می شود. در این راستا، امسال، شناسایی دوباره ای از کودکان کار در همه شهرستان های استان انجام دادیم. سال گذشته اولین مرکز حمایت از کودکان را در مرکز استان داشتیم و توانستیم دو مرکز دیگر، یک مرکز در خرم آباد و یک مرکز دیگر را در بروجرد نیز اضافه کنیم. همچنین خوشبختانه موفق شدیم، بعد از پیگیری های زیاد کارگروه ساماندهی کودکان کار را در سطح استان فعال کنیم و جلسات آن هم در زمان حاضر دارد تشکیل می شود.
برخلاف اینکه به نظر می رسد سازمان بهزیستی متولی این امور مثل ساماندهی کودکان کار است حداقل قوانین و دستورالعمل ها و نیز واقعیت آسیب های اجتماعی نشان می دهد که این مقوله، پیچیده است، بنابراین مشارکت تمام دستگاه ها را می طلبد، همچنین نهادهای مدنی و مردم هم در این امر دخیل هستند.
در مصوبه هیات وزیران در سال 84 پیش بینی شده است که 11 دستگاه متولی ساماندهی بحث کودکان کار هستند که در این خصوص، ما در بهزیستی استان توانستیم با پیگیری های انجام شده در بحث امور اجتماعی استان، کار گروهی را تشکیل دهیم. این کار گروه در ابتدا در استانداری تشکیل شد و بعد قرار شد با دبیری بهزیستی در محل این سازمان تشکیل شود. در این مدت اتفاق های خوبی برای کودکان کار رخ داده است. ما توانستیم با همکاری فنی حرفه ای، به 50 تن از مادران کودکان کار، خیاطی را آموزش دهیم. برای بچه ها کلاس های فوق العاده گذاشتیم و جهت اوقات فراغت آنها با تربیت بدنی قراردادی منعقد شد تا بچه ها بتوانند از کلاس ها به رایگان استفاده کنند. بسیج جامعه پزشکی هم در مرکز بهزیستی مستقر شد و این بچه ها و خانواده های آنان را ویزیت کرد.
از دیگر اقدامات ما برای کودکان کار برخی پرداختی ها هم هست که به عنوان مثال می توان به مهرانه برای شروع سال تحصیلی اشاره کرد که برای این کودکان در نظر گرفته شده است. برای کودکان کار و خانواده هایشان، آموزش هایی مثل آموزش مهارت های زندگی، پیشگیری از آسیب ها و بیماری های مسری نیز ارایه شده است. با حمایت های امور اجتماعی استانداری نیز موفق به جذب اعتباراتی در بحث شناسایی و ساماندهی بچه ها شدیم.
**ایرنا: الان چند کودک کار را شناسایی کرده اید؟
** توکلی: آخرین آمار ما، الان حدود 500 کودک کار است که در استان شناسایی شده اند و برای بیشتر آنان یک مستمری ماهانه 108 هزار تومانی هم برقرار شده است.
** این کودکان شناسایی شده در زمان حاضر، کار هم می کنند؟
**توکلی: در حال حاضر حضور کودکان کار به ویژه آنهایی که در خیابان ها کار می کردند از تابستان امسال کاهش چشمگیری را نشان می دهد. کارشناسان خبره از جمله یک مددکار و یک روانشناس به صورت نامحسوس به کودکان نزدیک شدند و توانستند نشانی آنان را بگیرند و جلساتی برای خانواده های آنها برگزار کردند و آنان را نسبت به خطرات در کمین برای کودکان کار آگاه کردند تا بچه ها را سر چهار راه ها و خیابان ها برای کار، نفرستند.
هر چند اقدامات جدی برای بحث کودکان کار انجام شده است و در حال انجام است اما نمی توانیم بگوییم که این معضل حذف شده است چون حذف یک آسیب به راحتی انجام نمی شود. ولی حداقل به جرات می توانم بگویم در چهار راه های شهر مثل چهار راه فرهنگ که قبلا حداقل 10 تا 12 تا بچه کار یا در سطح شهر که 30، 40 کودک کار را می دیدیم الان کاهش چشمگیری را از حضور این کودکان در خیابان ها و چهارراه ها می بینیم. البته قطعا با موج جدیدی در تابستان مواجه می شویم که برای آن نیز برنامه ریزی کرده ایم تا مانع از راه افتادن موج جدید شویم.
** ایرنا: برخی کودکان کار در جاهایی مثل دپوی زباله ها کار می کنند. این ها ممکن است جایی یا خانواده ای نداشته باشند از برخی از آنها، سوء استفاده جنسی هم می شود، برای این کودکان چه کاری انجام می شود؟
**توکلی: فاز اول مداخله ما مرکز کودکان خیابانی است و وقتی بچه ها، فاقد سرپرست موثرهستند یا اصلا سرپرست ندارند شناسایی می شوند با حکم قضایی به ما تحویل داده می شوند. این کودکان در مرکز کودکان خیابانی،20 تا 21 روز نگاهداری می شوند. طی این مدت، ارزیابی های مددکاری و روانشناسی روی این بچه ها شروع می شود و اتفاقا در این مراکز است که معمولا این مشکلات شناسایی می شود. ما یک تیم روانشناس و مددکار حتی ارجاعات روانپزشکی هم داریم. یعنی اگر احساس کنیم که بچه ای شرایط خاص دارد و نیاز به مداخلات روانپزشکی دارد برای او این اقدامات را انجام می دهیم.
برای بچه های در معرض سوء استفاده جنسی یا بچه هایی که به آنها سوء استفاده جنسی اعمال می شود، خانواده ای که بتواند سرپرستی بچه را برعهده بگیرد شناسایی می شود که این خانواده می تواند از فامیل بچه هم باشد.اگر کودک هیچ خانواده یا فامیلی نداشت و برای او خانواده ای هم پیدا نشد، به مرکز شبانه روزی ما ارجاع می شود. برای کودکی که به مرکز شبانه روزی می فرستیم، مداخلات روانشناسی و مددکاری ادامه خواهد داشت.
یک روز خبرنگاری به ما از کودکی گزارش داد که در کارواش توسط ناپدری اش مورد آزار و اذیت قرار گرفته بود. ما بلافاصله گشت اورژانس را به کارواش فرستادیم و بعد توانستیم با هماهنگی دادگستری بچه را تحویل بگیریم و الان در مرحله واگذاری حضانت بچه به مادرش هستیم. خانه ای هم برای بچه ترتیب داده شده است تا او با مادرش در آن خانه زندگی کند.
**ایرنا: آیا طی سال های اخیر سوء استفاده جنسی از کودکان در لرستان روند افزایشی یا کاهشی یافته است؟
**توکلی: من الان آمار دقیقی ندارم تا به شما روند کاهش یا افزایشی را ارایه دهم.
**ایرنا: در مورد کودک آزاری چه نظری دارید؟ چون گفته می شود که لرستان بالاترین آمار را در کودک آزاری دارد؟
**بله. این موضوع، خیلی سروصدا کرد؛ مبنی بر اینکه لرستان رتبه اول را در کودک آزاری دارد؛ اما آمارهایی که از پزشکی قانونی گرفتیم کاملا خلاف آن را ثابت می کرد. یعنی سال قبل، اتفاقا کاهش هم داشته ایم.
** ایرنا: این موضوع برای کودک آزاری به صورت کلی یا در رابطه با سوء استفاده جنسی بود؟
** توکلی: به صورت کلی با مصادیق مختلف کودک آزاری بود. اصولا کودک آزاری در فرهنگ ها تعاریف متفاوتی دارد. در یک فرهنگ نگاه اخم آلود یا بی توجهی به بهداشت بچه هم می تواند کودک آزاری تلقی شود.
**ایرنا: در خصوص کودک همسری چه آیا با این موارد در استان لرستان برخورد داشته اید؟
**توکلی: من کودک همسری را رد نمی کنم و احتمال اینکه در مناطق عشایری و روستایی چنین ازدواج هایی رخ دهد نیز وجود دارد. اما تابحال تحت این عنوان گزارش خاصی مثل مورد «رها» (دختر 11 ساله ایلامی که به اجبار ازدواج کرد) به ما داده نشده است. به هر حال امیدواریم که با تغییر شرایط قانونی این مشکل به شکل اساسی حل شود.
**ایرنا: اگر شما به هر طریقی متوجه چنین ازدواجی شدید، چه می کنید؟
** توکلی: اورژانس اجتماعی در سطح اول مدخلات ما در آسیب ها به شمار می آید. تفاهم نامه ای که با دادگستری منعقد شده است به محض اینکه به مورد ازدواج کودکان مواجه شدیم، بچه را با حکم دادستانی از محیطی که در آن قرار دارد، خارج می کنیم تا رسیدگی ها بعدی انجام شود. ضمن اینکه خط 123 بهزیستی هم فعال است و اگر مواردی در این خصوص گزارش شود مداخله جدی می کنیم.
**ایرنا: شما به اورژانس اجتماعی اشاره کردید، بیشترین تماس با این اورژانس بر سر چه مواردی بوده است؟
** توکلی: اختلافات خانوادگی، بیشترین تماس ها به اورژانس اجتماعی را تشکیل می دهد. حداقل در هفت ماهی که من تصدی بهزیستی را دارم، اکثر تماس ها به همین علت بوده است.
**ایرنا: وقتی شما از اختلافات خانوادگی صحبت می کنید منظورتان آزار و اذیتی است که به زنان اعمال می شود یا اینکه چیز دیگری است؟
**توکلی: الزاما فقط، اعمال خشونت به زنان نیست. ما چون زن هستیم فکر می کنیم این زن ها هستند که مورد خشونت قرار می گیرند به نظر من وقتی یک اختلاف پیش می آید هم زن، هم مرد و هم کودک مورد اسیب قرار می گیرند البته ما مواردی داریم که خشونت علیه زنان صورت می گیرد. الان ما خانه امن برای این زنان داریم که می توانند اسکان یابند تا مشکل آنها حل شود حتی مواردی داشتیم که زنان از خانه امن، خارج شده و صاحب کار شده اند و برای آنها مسکن هم تهیه شده است. خواهش من این است که ما مساله را عمیق تر ببینیم. اگر زن در خانواده مورد خشونت قرار می گیرد، کودک هم در کنار آن به نوعی آسیب دیده است و حتی کسی که خشونت را دارد ابراز می کند نیز قطعا از نظر روانی خودش هم آسیب دیده است.
** ایرنا: شما به خانه امن اشاره کردید بد نیست به شمار این خانه ها و اینکه آیا در لرستان مراکزی مثل شلتر(اقامتگاه شبانه برای کارتن خواب ها) و DIC (مرکز گذری کاهش آسیب) هم دارید؟
** توکلی: در زمان حاضر یک خانه امن در مرکز استان، چهار شلتر و نیز پنج DIC هم داریم. البته پنج تیم سیار وابسته به مراکز گذری نیز فعال هستند.
**ایرنا: تعداد شلترها در خرم آباد چند تاست؟
**توکلی: در زمان حاضر یک شلتر برای آقایان و یک شلتر هم برای خانم ها در خرم آباد دایر است. در DIC ها به زنان تن فروش خدمات بهداشتی داده می شود. همچنین یک موبیل سنتر نیز فعال است که مناطق مختلف را پوشش می دهد
**ایرنا: کارتن خواب هایی که در شلتر ها حضور دارند، معتاد هم هستند؟
**توکلی: کارتن خواب هایی که در شلتر بسر می برند، معمولا در 90 درصد اعتیاد دارند. این معضل در کارتن خواب های مرد بیشتر از زن هست. به طور کلی این آسیب ها توامان است. زنی که معتاد می شود احتمال اینکه وارد آسیب بعدی شود و به سکس ورکر (تن فروش) تبدیل شود خیلی زیاد است.شما خیلی کم احتمال می توانید بدهید که زنی معتاد بشود، خانواده هم نداشته باشد و بعد به سکس ورکر تبدیل نشود.
**ایرنا: مراکز ترک اعتیاد یا کاهش آسیب در استان چگونه است؟
**توکلی: تعدادی از این مراکز، سرپایی، تعدادی هم کمپ ترک اعتیاد هستند. مرکز معتادان متجاهر نیز در خرم آباد هم برای مردان و هم برای زنان دایر است که معتادان به مدت سه ماه در آن اسکان می یابند.طبق تفاهم نامه ای که بسیج مستضعفان با ستاد مبارزه با مواد مخدر در سطح کشور منعقد کرده است در 10 استان از جمله در لرستان ظرفیت جدید 400 نفره با استفاده از پتانسیل بسیج اما با مجوز و نظارت بهزیستی در حال اقدام است. من فکر می کنم چنین تشکیلاتی در لرستان تا عید امسال آماده شود که با آماده سازی این مرکز در واقع ما دارای دو ظرفیت در استان می شویم یکی آن کمپی که به بهزیستی واگذار شده است و دیگری هم کمپی است که به بسیج واگذار می شود.
در خصوص مدت زمانی که معتادان متجاهر در کمپ می مانند باید گفت که این افراد سه ماه در کمپ می مانند با حکم دادستان که تا سه ماه دیگر قابل تمدید است. مراکز ترک اعتیاد سرپایی هم داریم. 17تا مرکز سرپایی غیر دولتی داریم و یک مرکز TC (مرکز اقامتی بلند مدت برای معتادان) هم در استان فعال است.
همچنین شمار مراکز اقامتی میان مدت یا کمپ به 34 مرکز می رسدکه اینها به بخش خصوصی واگذار شده است. معمولا یارانه برای افراد بی بضاعت جهت گرفتن خدمات از این مراکز نیز می دهیم.
**ایرنا: کنترل و نظارت بهزیستی روی این مراکز چگونه است؟
**توکلی: برای نظارت روی این مراکز باید گفت که هم ستاد مبارزه با مواد مخدر و هم بهزیستی تیم های نظارتی دارد. به گونه ای که ما سابقه تعطیل کردن هشت مرکز غیر مجاز را در سال گذشته را نیز داشته ایم که این تعطیلی با هماهنگی نیروی انتطامی و دادگستری انجام شده است. اگر مرکزی غیر مجاز فعالیت کند یا مرکزی باشد که فعالیت آن به معتاد، آسیبی وارد کند تعطیل می شود.
در زمان حاضر به تحصیلکرده ها مجوز داده می شود. قبلا به معتادان بهبود یافته مجوز تاسیس چنین مراکزی داده می شد اما الان شخص متقاضی مراکز ترک اعتیاد حتما باید مدارکی مثل روانشناسی یا پزشکی داشته باشد. خوشبختانه حساسیت روی این قضیه زیاد است و بازدید ها مرتب انجام می شود؛ یعنی ستاد مبارزه با مواد مخدر و نیز بهزیستی استان این نظارت را انجام می دهند.
**ایرنا: چه تعداد معتاد در این مراکز بسر می برند؟
** توکلی: باید آمار دقیق را از حوزه های تخصصی بگیرم. چون در یک ماه ورودی کم و در ماه بعدی ورودی زیاد می شود. اما معمولا در طول سال بین 120 تا 180 مرد و 30 تا 33 نفر هم زن معتاد متجاهر داریم که این آمار ها متغیر هم می شود. البته ما پذیرش 210 نفر را هم بعضی مواقع به رغم ظرفیت 200 نفری، داشته ایم که این شمار نزدیک زمان نوروز بیشتر هم می شوند. مشکل بیشتر آنان این است که خانواده یا رهایشان کرده است یا حمایتشان نمی کند یا اصلا خانواده ندارند.
**ایرنا: اگر بخواهید مقایسه ای داشته باشید فکر می کنید آمار معتادان متجاهر نسبت به استان های دیگر بیشتر است یا کمتر؟
** توکلی: من فقط می توانم به شما بگویم بر اساس شیوع شناسی اعتیاد که معمولا هر چند سال یک بار انجام می شود که آخرین آن در سال 94 بود،لرستان جزو استان هایی با شیوع متوسط اعتیاد در کشور است یعنی شیوع بالایی ندارد.
**ایرنا: خانم دکتر! در خصوص خودکشی های رخ داده در استان بفرمایید با توجه به اینکه این استان در رتبه های اول از این نظر قرار گرفته است.
** اجازه بدهید خانم داشی، معاون پیشگیری این اداره کل به شما پاسخ بدهند.
**ایرنا: اگر مطلبی هست که می خواهید آن را عنوان کنید ، بفرمایید.
** توکلی: کارهایی در بهبود فرایند ها و آسیب شناسی فرایندها انجام شده است تا بتوانیم از طریق اصلاح فرایندها خدمات بهتری را ارایه دهیم. در مناطق حاشیه ای معمولا ضریب آسیب ها بالاتر است و به همین دلیل روی طرح جامع خدمات در مناطق حاشیه ای داریم کار می کنیم.
هدف از این طرح این است که یک تجمیع وهمگرایی بین منابع و نیروهای متخصص درون سازمانی برای ارایه خدمات در مناطق حاشیه ای داشته باشیم. در زمان حاضر خدمات بهزیستی از طریق معاونت های مختلف این سازمان مثل معاونت پیشگیری، اشتغال و توانبخشی انجام می شود که باید در این خصوص فعالیت های این معاونت ها را تجمیع کنیم تا در حل معضلات و آسیب ها به نگاهی کلی برسیم. از طرفی دیگر سایر ظرفیت های دستگاه ها، نهادهای مدنی و حتی دولتی هم مهم است که باید از آنها نیز استفاده کرد.
به طور کلی به این نتیجه رسیده ایم که با توجه به پیچیدگی و چند وجهی بودن آسیب های اجتماعی یک مداخله جدی موثر و همه جانبه مورد نیاز است؛ چرا که بهزیستی به تنهایی نمی تواند ادعا کند که آسیب های اجتماعی را کاهش می دهد. در زمان حاضر نیز در حال مذاکره با دستگاه هایی هستیم که ظرفیت های بسیار خوبی در کاهش آسیب ها دارند تا شاید بتوانیم از این مسیر همگرایی به کاهش آسیب های اجتماعی به ویژه در مناطق آسیب زا برسیم. البته بحث های مطالعاتی در یکی از مناطق استان به صورت پایلوت نیز شروع شده است.
** ایرنا: سرکار خانم داشی! یکی از آسیب هایی که بهزیستی با آن مواجه است بحث خودکشی است یک زمانی استان لرستان جزو استان های اول در خصوص خودکشی بود الان چگونه است؟
** داشی: الان رتبه چهارم را داریم. میانگین خودکشی در جهان 14 درصد هزار نفر جمعیت است و این میانگین در ایران 6 در صد هزار نفر جمعیت است. بالاترین میزان خودکشی در کشور متعلق به ایلام 8 /13 است.
رتبه های بعدی را به ترتیب استان های کهکیلویه کرمانشاه و بعد لرستان (4 / 10 در صد هزار نفر جمعیت) دارند. از دهه 80 یک دفعه نرخ شیوع خودکشی بالا رفت اما هیچ وقت استان لرستان رتبه یک در خودکشی را نداشته است و همیشه بین دوم و سوم بوده است و در زمان حاضر نیز رتبه چهارم را دارد.
براساس اماری که پزشکی قانونی به ما داده است، شمار خودکشی های منجر به فوت در لرستان طی سال 95، 122 مورد و در سال 96، 194 مورد گزارش شده است. البته مشکلی که ما با آمار ارایه شده در پزشکی قانونی داریم این است که این سازمان به صورت کلی آمار را می دهد یعنی آمار را به جزییات نمی دهد. مثلا می گوید که استان لرستان در سال گذشته 194 مورد خودکشی داشته است اما اینکه این 194 مورد در چه نقاطی از استان بوده اند و اصلا کدام شهر ها رخ داده است ، چیزی از طرف پزشکی قانونی ارایه نمی شود. این موضوع باعث شده است تا ما از آنجا که آمار خودکشی را به تفکیک شهرستان ها نداریم، نتوانیم برنامه ریزی برای کاهش آسیب خودکشی را در استان داشته باشیم.
**ایرنا: خانم داشی! چه عللی باعث بروز خودکشی در لرستان شده است؟
**داشی: بیشتر این خودکشی ها ناشی از مشکلات روان شناختی نیست و بیشتر ناشی از مشکلات اجتماعی است. مثلا ضعف مهارت ها برای حل مساله و پایین بودن تاب آوری نیز تنگناها و فشارهای متعدد اجتماعی و روابط بین فردی زمینه ساز بروز خودکشی است.
خیلی وقت ها افراد، قصد خودکشی ندارند بلکه این اقدام فریادی برای شنیده شدن است. نوجوان می خواهد اعتراض خود را بیان کند و شیوه اعتراض خودش نسبت به وضعیت موجود و استمداد طلبی خودش را نشان می دهد.
به طور کلی، اقدام به خودکشی مدل های جهانی دارد. براساس این مدل ها قصد به خودکشی در زنان قوی تر است اما اقدام به خودکشی منجر به فوت در مردان بیشتر است. دقیقا در استان ما هم همین است یعنی خانم هایی که تمایل به خودکشی دارند زیاد هستند اما فوت شده های مرد نسبت به زن ها زیاد است.
**داشی: امسال در چند دوره کمپ های ترک اعتیاد متخلف را تعطیل کردید؟ ماامسال در هر دو دوره، هشت کمپ متخلف را تعطیل کردیم؛ یعنی چیزی حدود 15 یا 16 مرکز می شود. اما الان دیگر مسئولیتش با ما نیست. صراحتا به نیروی انتظامی داده شده است.
**ایرنا: بحث شلترهای ویژه خانم ها چه؟ چه نظری در خصوص متقاضیان شلترها دارید؟
**داشی: شلتر زنان ما که در خرم آباد فعالیت می کند، خیلی مخاطب ندارد اما ما با وجود هزینه نگه می داریم.
**ایرنا: دلیل کم متقاضی بودن شلترها چیست؟
**داشی: دلیل کم متقاضی بودن شلتر این است که زنانی که معتاد هستند سکس ورکر هم هستند و این زنان را معمولا خیلی ها از قبل در شبکه های خاص جذبشان می کنند. وقتی زنان معتاد و تن فروش جذب خانه های تیمی می شوند، گردانندگان این خانه ها از یک طرف به آنان مواد می رسانند و از طرفی نیز این زنان خدمات سکس به آنان ارایه می دهند. به همین علت است که یکی از دغدغه ها جذب این زنان به شلتر و پیشگیری از رفتن آنان به خانه های تیمی است.
در زمان حاضر نیز یک شلتر زنان و سه شلتر مردان در استان فعال است.
** وضعیت کسانی که با اچ آی وی زندگی می کنند در این استان چگونه است؟ الان باشگاه مثبت (باشگاهی برای فعالیت مبتلایان به اچ آی وی و ارایه خدمات به آنان) فعال است؟
** داشی: در زمان حاضر 120 خانواده درگیر با اچ آی وی/ ایدز، عضو باشگاه مثبت است. بهزیستی به علت اعتبار کمی که برای باشگاه دارد به شدت، جذب خیرین برای این باشگاه را در دست پیگیری دارد. کل اعتبار بهزیستی برای اچ آی وی مثبت ها در سالجاری ، 80 میلیون تومان بود که فقط تا الان 50 میلیون آن جذب شده است. این میزان بودجه واقعا برای این حجم زیاد کار کم است.
البته اقداماتی هم انجام می دهیم. مثلا کنسرت هایی را به نفع این بیماران برگزار می کنیم.
این، فقط مشکل اچ آی وی مثبت ها و مبتلایان به ایدز نیست. آنان وقتی بیمار شوند با مشکلات زیادی مواجه می شوند. مثلا در زمان حاضر یکی از مبتلایان ما، بیماری قلبی دارد و پزشک از عمل جراحی برای او امتناع می کند یا وقتی که به دندانپزشکی می روند نیز این مکافات را داریم.
**ایرنا: اگر بچه ای که اچ آی وی مثبت دارد و به مدرسه می رود از سوی همکلاسی ها یا اولیاء مدرسه آزار نمی بیند؟
** داشی: حتما این اتفاق می افتد اما گاهی بچه ها مجبورند بیماری خود را پنهان کنند وگرنه اخراج می شوند!
/6060/1776
انتهای پیام برخی مواقع هم خبرهایی به استان لرستان مربوط می شود مثل وقتی که روزبه کردونی مدیرکل آسیب های اجتماعی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی ، گفته بود که استان های لرستان با 17.6 مورد، قزوین با 15.7 مورد و فارس با 13.7 مورد به ازای هر یکصدهزار نفر استان هایی با بیشترین میزان کودک آزاری هستند و کمترین میزان کودک آزاری مربوط به استان های سیستان و بلوچستان، بوشهر و خراسان است.
آیا این کودک آزاری در لرستان واقعیت دارد؟ یعنی آیا لرستان رتبه اول را دارد؟ وضعیت اعتیاد در لرستان چگونه است؟ اینکه می گویند لرستان جزو استان های نخست در شیوع خودکشی است چه؟ بهزیستی دراین راستا چه برنامه هایی برای کاهش آسیب دارد؟ وقتی کودکی با اچ آی وی زندگی می کند و دانش آموز هم هست، آیا ابتلای خود را در مدرسه پنهان می کند؟ اصلا باشگاه مثبت در لرستان چقدر بودجه دارد؟
در همین راستا دکتر زهرا توکلی، مدیر کل بهزیستی استان لرستان و به ویژه ابتسام داشی، معاون پیشگیری این سازمان برای خودکشی، اچ آی وی / ایدز و شلترهای زنانه به سوالاتی این چنین پاسخ می دهند.
از نظر توکلی تمام آسیب ها و تمام گروه ها در جامعه مهم هستند اما به هر حال دو گروه زنان و کودکان هستند که نسبت به سایرین آسیب پذیرترند. او از کودکان کار و اقدامات بهزیستی برای این افراد می گوید. از سویی دیگر این مقام مسئول در بهزیستی استان لرستان موضوع رتبه نخست بودن لرستان در بحث کودک آزاری را رد می کند.
و اما داشی، دغدغه ای برای برنامه ریزی جهت کاهش آسیب خودکشی در استانی را دارد که اخیرا رتبه چهارم کشوری را به خود اختصاص داده است و اینکه شمار زنانی که در شلتر ها (اقامتگاه های شبانه کارتن خواب ها) بسر می برند ، کمتر از انتظار است. داشی چرا این دغدغه را دارد ؟ چرایی این بحث ها را می توان در گفت وگوی خبرنگار ایرنا با توکلی و داشی پیگیری کرد.
مشروح این گفت و گو بدین شرح است:
**ایرنا: خانم دکتر از نظرشما کدام گروه ها آسیب پذیری بیشتری دارند؟
**توکلی: از نظر من، همه آسیب های اجتماعی و همه گروه ها مهم هستند. به عنوان مثال، بخشی از جامعه هدف بهزیستی را سالمندان تشکیل می دهند و اینکه کیفیت زندگی آنان چگونه باشد و دچار مشکلاتی مثل افسردگی دوره سالمندی نشوند هم برای ما مهم است؛ چرا که افسردگی های دوره سالمندی از افسردگی های خطرناکی به شمار می آید که در اکثر مواقع به خودکشی منجر به فوت ختم می شود. اما اگر بخواهیم بگوییم که کدام گروه از جامعه هدف ما از آسیب پذیری بیشتری برخوردارند باید گفت که به هر حال کودکان و زنان آسیب پذیر تر از سایر گروه ها به شمار می آیند. خوشبختانه ما در استان سعی کردیم در این راستا اقداماتی هم داشته باشیم.
در ارتباط با کودکان بحث کودکان کار را داریم که در مفهوم واقعی کودکی که باید کودکی کند و درس بخواند، شادی و بازی کند بنا به دلایلی، ناخواسته وارد صحنه کار می شود. در این راستا، امسال، شناسایی دوباره ای از کودکان کار در همه شهرستان های استان انجام دادیم. سال گذشته اولین مرکز حمایت از کودکان را در مرکز استان داشتیم و توانستیم دو مرکز دیگر، یک مرکز در خرم آباد و یک مرکز دیگر را در بروجرد نیز اضافه کنیم. همچنین خوشبختانه موفق شدیم، بعد از پیگیری های زیاد کارگروه ساماندهی کودکان کار را در سطح استان فعال کنیم و جلسات آن هم در زمان حاضر دارد تشکیل می شود.
برخلاف اینکه به نظر می رسد سازمان بهزیستی متولی این امور مثل ساماندهی کودکان کار است حداقل قوانین و دستورالعمل ها و نیز واقعیت آسیب های اجتماعی نشان می دهد که این مقوله، پیچیده است، بنابراین مشارکت تمام دستگاه ها را می طلبد، همچنین نهادهای مدنی و مردم هم در این امر دخیل هستند.
در مصوبه هیات وزیران در سال 84 پیش بینی شده است که 11 دستگاه متولی ساماندهی بحث کودکان کار هستند که در این خصوص، ما در بهزیستی استان توانستیم با پیگیری های انجام شده در بحث امور اجتماعی استان، کار گروهی را تشکیل دهیم. این کار گروه در ابتدا در استانداری تشکیل شد و بعد قرار شد با دبیری بهزیستی در محل این سازمان تشکیل شود. در این مدت اتفاق های خوبی برای کودکان کار رخ داده است. ما توانستیم با همکاری فنی حرفه ای، به 50 تن از مادران کودکان کار، خیاطی را آموزش دهیم. برای بچه ها کلاس های فوق العاده گذاشتیم و جهت اوقات فراغت آنها با تربیت بدنی قراردادی منعقد شد تا بچه ها بتوانند از کلاس ها به رایگان استفاده کنند. بسیج جامعه پزشکی هم در مرکز بهزیستی مستقر شد و این بچه ها و خانواده های آنان را ویزیت کرد.
از دیگر اقدامات ما برای کودکان کار برخی پرداختی ها هم هست که به عنوان مثال می توان به مهرانه برای شروع سال تحصیلی اشاره کرد که برای این کودکان در نظر گرفته شده است. برای کودکان کار و خانواده هایشان، آموزش هایی مثل آموزش مهارت های زندگی، پیشگیری از آسیب ها و بیماری های مسری نیز ارایه شده است. با حمایت های امور اجتماعی استانداری نیز موفق به جذب اعتباراتی در بحث شناسایی و ساماندهی بچه ها شدیم.
**ایرنا: الان چند کودک کار را شناسایی کرده اید؟
** توکلی: آخرین آمار ما، الان حدود 500 کودک کار است که در استان شناسایی شده اند و برای بیشتر آنان یک مستمری ماهانه 108 هزار تومانی هم برقرار شده است.
** این کودکان شناسایی شده در زمان حاضر، کار هم می کنند؟
**توکلی: در حال حاضر حضور کودکان کار به ویژه آنهایی که در خیابان ها کار می کردند از تابستان امسال کاهش چشمگیری را نشان می دهد. کارشناسان خبره از جمله یک مددکار و یک روانشناس به صورت نامحسوس به کودکان نزدیک شدند و توانستند نشانی آنان را بگیرند و جلساتی برای خانواده های آنها برگزار کردند و آنان را نسبت به خطرات در کمین برای کودکان کار آگاه کردند تا بچه ها را سر چهار راه ها و خیابان ها برای کار، نفرستند.
هر چند اقدامات جدی برای بحث کودکان کار انجام شده است و در حال انجام است اما نمی توانیم بگوییم که این معضل حذف شده است چون حذف یک آسیب به راحتی انجام نمی شود. ولی حداقل به جرات می توانم بگویم در چهار راه های شهر مثل چهار راه فرهنگ که قبلا حداقل 10 تا 12 تا بچه کار یا در سطح شهر که 30، 40 کودک کار را می دیدیم الان کاهش چشمگیری را از حضور این کودکان در خیابان ها و چهارراه ها می بینیم. البته قطعا با موج جدیدی در تابستان مواجه می شویم که برای آن نیز برنامه ریزی کرده ایم تا مانع از راه افتادن موج جدید شویم.
** ایرنا: برخی کودکان کار در جاهایی مثل دپوی زباله ها کار می کنند. این ها ممکن است جایی یا خانواده ای نداشته باشند از برخی از آنها، سوء استفاده جنسی هم می شود، برای این کودکان چه کاری انجام می شود؟
**توکلی: فاز اول مداخله ما مرکز کودکان خیابانی است و وقتی بچه ها، فاقد سرپرست موثرهستند یا اصلا سرپرست ندارند شناسایی می شوند با حکم قضایی به ما تحویل داده می شوند. این کودکان در مرکز کودکان خیابانی،20 تا 21 روز نگاهداری می شوند. طی این مدت، ارزیابی های مددکاری و روانشناسی روی این بچه ها شروع می شود و اتفاقا در این مراکز است که معمولا این مشکلات شناسایی می شود. ما یک تیم روانشناس و مددکار حتی ارجاعات روانپزشکی هم داریم. یعنی اگر احساس کنیم که بچه ای شرایط خاص دارد و نیاز به مداخلات روانپزشکی دارد برای او این اقدامات را انجام می دهیم.
برای بچه های در معرض سوء استفاده جنسی یا بچه هایی که به آنها سوء استفاده جنسی اعمال می شود، خانواده ای که بتواند سرپرستی بچه را برعهده بگیرد شناسایی می شود که این خانواده می تواند از فامیل بچه هم باشد.اگر کودک هیچ خانواده یا فامیلی نداشت و برای او خانواده ای هم پیدا نشد، به مرکز شبانه روزی ما ارجاع می شود. برای کودکی که به مرکز شبانه روزی می فرستیم، مداخلات روانشناسی و مددکاری ادامه خواهد داشت.
یک روز خبرنگاری به ما از کودکی گزارش داد که در کارواش توسط ناپدری اش مورد آزار و اذیت قرار گرفته بود. ما بلافاصله گشت اورژانس را به کارواش فرستادیم و بعد توانستیم با هماهنگی دادگستری بچه را تحویل بگیریم و الان در مرحله واگذاری حضانت بچه به مادرش هستیم. خانه ای هم برای بچه ترتیب داده شده است تا او با مادرش در آن خانه زندگی کند.
**ایرنا: آیا طی سال های اخیر سوء استفاده جنسی از کودکان در لرستان روند افزایشی یا کاهشی یافته است؟
**توکلی: من الان آمار دقیقی ندارم تا به شما روند کاهش یا افزایشی را ارایه دهم.
**ایرنا: در مورد کودک آزاری چه نظری دارید؟ چون گفته می شود که لرستان بالاترین آمار را در کودک آزاری دارد؟
**بله. این موضوع، خیلی سروصدا کرد؛ مبنی بر اینکه لرستان رتبه اول را در کودک آزاری دارد؛ اما آمارهایی که از پزشکی قانونی گرفتیم کاملا خلاف آن را ثابت می کرد. یعنی سال قبل، اتفاقا کاهش هم داشته ایم.
** ایرنا: این موضوع برای کودک آزاری به صورت کلی یا در رابطه با سوء استفاده جنسی بود؟
** توکلی: به صورت کلی با مصادیق مختلف کودک آزاری بود. اصولا کودک آزاری در فرهنگ ها تعاریف متفاوتی دارد. در یک فرهنگ نگاه اخم آلود یا بی توجهی به بهداشت بچه هم می تواند کودک آزاری تلقی شود.
**ایرنا: در خصوص کودک همسری چه آیا با این موارد در استان لرستان برخورد داشته اید؟
**توکلی: من کودک همسری را رد نمی کنم و احتمال اینکه در مناطق عشایری و روستایی چنین ازدواج هایی رخ دهد نیز وجود دارد. اما تابحال تحت این عنوان گزارش خاصی مثل مورد «رها» (دختر 11 ساله ایلامی که به اجبار ازدواج کرد) به ما داده نشده است. به هر حال امیدواریم که با تغییر شرایط قانونی این مشکل به شکل اساسی حل شود.
**ایرنا: اگر شما به هر طریقی متوجه چنین ازدواجی شدید، چه می کنید؟
** توکلی: اورژانس اجتماعی در سطح اول مدخلات ما در آسیب ها به شمار می آید. تفاهم نامه ای که با دادگستری منعقد شده است به محض اینکه به مورد ازدواج کودکان مواجه شدیم، بچه را با حکم دادستانی از محیطی که در آن قرار دارد، خارج می کنیم تا رسیدگی ها بعدی انجام شود. ضمن اینکه خط 123 بهزیستی هم فعال است و اگر مواردی در این خصوص گزارش شود مداخله جدی می کنیم.
**ایرنا: شما به اورژانس اجتماعی اشاره کردید، بیشترین تماس با این اورژانس بر سر چه مواردی بوده است؟
** توکلی: اختلافات خانوادگی، بیشترین تماس ها به اورژانس اجتماعی را تشکیل می دهد. حداقل در هفت ماهی که من تصدی بهزیستی را دارم، اکثر تماس ها به همین علت بوده است.
**ایرنا: وقتی شما از اختلافات خانوادگی صحبت می کنید منظورتان آزار و اذیتی است که به زنان اعمال می شود یا اینکه چیز دیگری است؟
**توکلی: الزاما فقط، اعمال خشونت به زنان نیست. ما چون زن هستیم فکر می کنیم این زن ها هستند که مورد خشونت قرار می گیرند به نظر من وقتی یک اختلاف پیش می آید هم زن، هم مرد و هم کودک مورد اسیب قرار می گیرند البته ما مواردی داریم که خشونت علیه زنان صورت می گیرد. الان ما خانه امن برای این زنان داریم که می توانند اسکان یابند تا مشکل آنها حل شود حتی مواردی داشتیم که زنان از خانه امن، خارج شده و صاحب کار شده اند و برای آنها مسکن هم تهیه شده است. خواهش من این است که ما مساله را عمیق تر ببینیم. اگر زن در خانواده مورد خشونت قرار می گیرد، کودک هم در کنار آن به نوعی آسیب دیده است و حتی کسی که خشونت را دارد ابراز می کند نیز قطعا از نظر روانی خودش هم آسیب دیده است.
** ایرنا: شما به خانه امن اشاره کردید بد نیست به شمار این خانه ها و اینکه آیا در لرستان مراکزی مثل شلتر(اقامتگاه شبانه برای کارتن خواب ها) و DIC (مرکز گذری کاهش آسیب) هم دارید؟
** توکلی: در زمان حاضر یک خانه امن در مرکز استان، چهار شلتر و نیز پنج DIC هم داریم. البته پنج تیم سیار وابسته به مراکز گذری نیز فعال هستند.
**ایرنا: تعداد شلترها در خرم آباد چند تاست؟
**توکلی: در زمان حاضر یک شلتر برای آقایان و یک شلتر هم برای خانم ها در خرم آباد دایر است. در DIC ها به زنان تن فروش خدمات بهداشتی داده می شود. همچنین یک موبیل سنتر نیز فعال است که مناطق مختلف را پوشش می دهد
**ایرنا: کارتن خواب هایی که در شلتر ها حضور دارند، معتاد هم هستند؟
**توکلی: کارتن خواب هایی که در شلتر بسر می برند، معمولا در 90 درصد اعتیاد دارند. این معضل در کارتن خواب های مرد بیشتر از زن هست. به طور کلی این آسیب ها توامان است. زنی که معتاد می شود احتمال اینکه وارد آسیب بعدی شود و به سکس ورکر (تن فروش) تبدیل شود خیلی زیاد است.شما خیلی کم احتمال می توانید بدهید که زنی معتاد بشود، خانواده هم نداشته باشد و بعد به سکس ورکر تبدیل نشود.
**ایرنا: مراکز ترک اعتیاد یا کاهش آسیب در استان چگونه است؟
**توکلی: تعدادی از این مراکز، سرپایی، تعدادی هم کمپ ترک اعتیاد هستند. مرکز معتادان متجاهر نیز در خرم آباد هم برای مردان و هم برای زنان دایر است که معتادان به مدت سه ماه در آن اسکان می یابند.طبق تفاهم نامه ای که بسیج مستضعفان با ستاد مبارزه با مواد مخدر در سطح کشور منعقد کرده است در 10 استان از جمله در لرستان ظرفیت جدید 400 نفره با استفاده از پتانسیل بسیج اما با مجوز و نظارت بهزیستی در حال اقدام است. من فکر می کنم چنین تشکیلاتی در لرستان تا عید امسال آماده شود که با آماده سازی این مرکز در واقع ما دارای دو ظرفیت در استان می شویم یکی آن کمپی که به بهزیستی واگذار شده است و دیگری هم کمپی است که به بسیج واگذار می شود.
در خصوص مدت زمانی که معتادان متجاهر در کمپ می مانند باید گفت که این افراد سه ماه در کمپ می مانند با حکم دادستان که تا سه ماه دیگر قابل تمدید است. مراکز ترک اعتیاد سرپایی هم داریم. 17تا مرکز سرپایی غیر دولتی داریم و یک مرکز TC (مرکز اقامتی بلند مدت برای معتادان) هم در استان فعال است.
همچنین شمار مراکز اقامتی میان مدت یا کمپ به 34 مرکز می رسدکه اینها به بخش خصوصی واگذار شده است. معمولا یارانه برای افراد بی بضاعت جهت گرفتن خدمات از این مراکز نیز می دهیم.
**ایرنا: کنترل و نظارت بهزیستی روی این مراکز چگونه است؟
**توکلی: برای نظارت روی این مراکز باید گفت که هم ستاد مبارزه با مواد مخدر و هم بهزیستی تیم های نظارتی دارد. به گونه ای که ما سابقه تعطیل کردن هشت مرکز غیر مجاز را در سال گذشته را نیز داشته ایم که این تعطیلی با هماهنگی نیروی انتطامی و دادگستری انجام شده است. اگر مرکزی غیر مجاز فعالیت کند یا مرکزی باشد که فعالیت آن به معتاد، آسیبی وارد کند تعطیل می شود.
در زمان حاضر به تحصیلکرده ها مجوز داده می شود. قبلا به معتادان بهبود یافته مجوز تاسیس چنین مراکزی داده می شد اما الان شخص متقاضی مراکز ترک اعتیاد حتما باید مدارکی مثل روانشناسی یا پزشکی داشته باشد. خوشبختانه حساسیت روی این قضیه زیاد است و بازدید ها مرتب انجام می شود؛ یعنی ستاد مبارزه با مواد مخدر و نیز بهزیستی استان این نظارت را انجام می دهند.
**ایرنا: چه تعداد معتاد در این مراکز بسر می برند؟
** توکلی: باید آمار دقیق را از حوزه های تخصصی بگیرم. چون در یک ماه ورودی کم و در ماه بعدی ورودی زیاد می شود. اما معمولا در طول سال بین 120 تا 180 مرد و 30 تا 33 نفر هم زن معتاد متجاهر داریم که این آمار ها متغیر هم می شود. البته ما پذیرش 210 نفر را هم بعضی مواقع به رغم ظرفیت 200 نفری، داشته ایم که این شمار نزدیک زمان نوروز بیشتر هم می شوند. مشکل بیشتر آنان این است که خانواده یا رهایشان کرده است یا حمایتشان نمی کند یا اصلا خانواده ندارند.
**ایرنا: اگر بخواهید مقایسه ای داشته باشید فکر می کنید آمار معتادان متجاهر نسبت به استان های دیگر بیشتر است یا کمتر؟
** توکلی: من فقط می توانم به شما بگویم بر اساس شیوع شناسی اعتیاد که معمولا هر چند سال یک بار انجام می شود که آخرین آن در سال 94 بود،لرستان جزو استان هایی با شیوع متوسط اعتیاد در کشور است یعنی شیوع بالایی ندارد.
**ایرنا: خانم دکتر! در خصوص خودکشی های رخ داده در استان بفرمایید با توجه به اینکه این استان در رتبه های اول از این نظر قرار گرفته است.
** اجازه بدهید خانم داشی، معاون پیشگیری این اداره کل به شما پاسخ بدهند.
**ایرنا: اگر مطلبی هست که می خواهید آن را عنوان کنید ، بفرمایید.
** توکلی: کارهایی در بهبود فرایند ها و آسیب شناسی فرایندها انجام شده است تا بتوانیم از طریق اصلاح فرایندها خدمات بهتری را ارایه دهیم. در مناطق حاشیه ای معمولا ضریب آسیب ها بالاتر است و به همین دلیل روی طرح جامع خدمات در مناطق حاشیه ای داریم کار می کنیم.
هدف از این طرح این است که یک تجمیع وهمگرایی بین منابع و نیروهای متخصص درون سازمانی برای ارایه خدمات در مناطق حاشیه ای داشته باشیم. در زمان حاضر خدمات بهزیستی از طریق معاونت های مختلف این سازمان مثل معاونت پیشگیری، اشتغال و توانبخشی انجام می شود که باید در این خصوص فعالیت های این معاونت ها را تجمیع کنیم تا در حل معضلات و آسیب ها به نگاهی کلی برسیم. از طرفی دیگر سایر ظرفیت های دستگاه ها، نهادهای مدنی و حتی دولتی هم مهم است که باید از آنها نیز استفاده کرد.
به طور کلی به این نتیجه رسیده ایم که با توجه به پیچیدگی و چند وجهی بودن آسیب های اجتماعی یک مداخله جدی موثر و همه جانبه مورد نیاز است؛ چرا که بهزیستی به تنهایی نمی تواند ادعا کند که آسیب های اجتماعی را کاهش می دهد. در زمان حاضر نیز در حال مذاکره با دستگاه هایی هستیم که ظرفیت های بسیار خوبی در کاهش آسیب ها دارند تا شاید بتوانیم از این مسیر همگرایی به کاهش آسیب های اجتماعی به ویژه در مناطق آسیب زا برسیم. البته بحث های مطالعاتی در یکی از مناطق استان به صورت پایلوت نیز شروع شده است.
** ایرنا: سرکار خانم داشی! یکی از آسیب هایی که بهزیستی با آن مواجه است بحث خودکشی است یک زمانی استان لرستان جزو استان های اول در خصوص خودکشی بود الان چگونه است؟
** داشی: الان رتبه چهارم را داریم. میانگین خودکشی در جهان 14 درصد هزار نفر جمعیت است و این میانگین در ایران 6 در صد هزار نفر جمعیت است. بالاترین میزان خودکشی در کشور متعلق به ایلام 8 /13 است.
رتبه های بعدی را به ترتیب استان های کهکیلویه کرمانشاه و بعد لرستان (4 / 10 در صد هزار نفر جمعیت) دارند. از دهه 80 یک دفعه نرخ شیوع خودکشی بالا رفت اما هیچ وقت استان لرستان رتبه یک در خودکشی را نداشته است و همیشه بین دوم و سوم بوده است و در زمان حاضر نیز رتبه چهارم را دارد.
براساس اماری که پزشکی قانونی به ما داده است، شمار خودکشی های منجر به فوت در لرستان طی سال 95، 122 مورد و در سال 96، 194 مورد گزارش شده است. البته مشکلی که ما با آمار ارایه شده در پزشکی قانونی داریم این است که این سازمان به صورت کلی آمار را می دهد یعنی آمار را به جزییات نمی دهد. مثلا می گوید که استان لرستان در سال گذشته 194 مورد خودکشی داشته است اما اینکه این 194 مورد در چه نقاطی از استان بوده اند و اصلا کدام شهر ها رخ داده است ، چیزی از طرف پزشکی قانونی ارایه نمی شود. این موضوع باعث شده است تا ما از آنجا که آمار خودکشی را به تفکیک شهرستان ها نداریم، نتوانیم برنامه ریزی برای کاهش آسیب خودکشی را در استان داشته باشیم.
**ایرنا: خانم داشی! چه عللی باعث بروز خودکشی در لرستان شده است؟
**داشی: بیشتر این خودکشی ها ناشی از مشکلات روان شناختی نیست و بیشتر ناشی از مشکلات اجتماعی است. مثلا ضعف مهارت ها برای حل مساله و پایین بودن تاب آوری نیز تنگناها و فشارهای متعدد اجتماعی و روابط بین فردی زمینه ساز بروز خودکشی است.
خیلی وقت ها افراد، قصد خودکشی ندارند بلکه این اقدام فریادی برای شنیده شدن است. نوجوان می خواهد اعتراض خود را بیان کند و شیوه اعتراض خودش نسبت به وضعیت موجود و استمداد طلبی خودش را نشان می دهد.
به طور کلی، اقدام به خودکشی مدل های جهانی دارد. براساس این مدل ها قصد به خودکشی در زنان قوی تر است اما اقدام به خودکشی منجر به فوت در مردان بیشتر است. دقیقا در استان ما هم همین است یعنی خانم هایی که تمایل به خودکشی دارند زیاد هستند اما فوت شده های مرد نسبت به زن ها زیاد است.
**داشی: امسال در چند دوره کمپ های ترک اعتیاد متخلف را تعطیل کردید؟ ماامسال در هر دو دوره، هشت کمپ متخلف را تعطیل کردیم؛ یعنی چیزی حدود 15 یا 16 مرکز می شود. اما الان دیگر مسئولیتش با ما نیست. صراحتا به نیروی انتظامی داده شده است.
**ایرنا: بحث شلترهای ویژه خانم ها چه؟ چه نظری در خصوص متقاضیان شلترها دارید؟
**داشی: شلتر زنان ما که در خرم آباد فعالیت می کند، خیلی مخاطب ندارد اما ما با وجود هزینه نگه می داریم.
**ایرنا: دلیل کم متقاضی بودن شلترها چیست؟
**داشی: دلیل کم متقاضی بودن شلتر این است که زنانی که معتاد هستند سکس ورکر هم هستند و این زنان را معمولا خیلی ها از قبل در شبکه های خاص جذبشان می کنند. وقتی زنان معتاد و تن فروش جذب خانه های تیمی می شوند، گردانندگان این خانه ها از یک طرف به آنان مواد می رسانند و از طرفی نیز این زنان خدمات سکس به آنان ارایه می دهند. به همین علت است که یکی از دغدغه ها جذب این زنان به شلتر و پیشگیری از رفتن آنان به خانه های تیمی است.
در زمان حاضر نیز یک شلتر زنان و سه شلتر مردان در استان فعال است.
** وضعیت کسانی که با اچ آی وی زندگی می کنند در این استان چگونه است؟ الان باشگاه مثبت (باشگاهی برای فعالیت مبتلایان به اچ آی وی و ارایه خدمات به آنان) فعال است؟
** داشی: در زمان حاضر 120 خانواده درگیر با اچ آی وی/ ایدز، عضو باشگاه مثبت است. بهزیستی به علت اعتبار کمی که برای باشگاه دارد به شدت، جذب خیرین برای این باشگاه را در دست پیگیری دارد. کل اعتبار بهزیستی برای اچ آی وی مثبت ها در سالجاری ، 80 میلیون تومان بود که فقط تا الان 50 میلیون آن جذب شده است. این میزان بودجه واقعا برای این حجم زیاد کار کم است.
البته اقداماتی هم انجام می دهیم. مثلا کنسرت هایی را به نفع این بیماران برگزار می کنیم.
این، فقط مشکل اچ آی وی مثبت ها و مبتلایان به ایدز نیست. آنان وقتی بیمار شوند با مشکلات زیادی مواجه می شوند. مثلا در زمان حاضر یکی از مبتلایان ما، بیماری قلبی دارد و پزشک از عمل جراحی برای او امتناع می کند یا وقتی که به دندانپزشکی می روند نیز این مکافات را داریم.
**ایرنا: اگر بچه ای که اچ آی وی مثبت دارد و به مدرسه می رود از سوی همکلاسی ها یا اولیاء مدرسه آزار نمی بیند؟
** داشی: حتما این اتفاق می افتد اما گاهی بچه ها مجبورند بیماری خود را پنهان کنند وگرنه اخراج می شوند!
/6060/1776
کپی شد
