به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین از قم، آیت الله احمد مبلغی، صبح امروز شنبه در دیدار با برخی از نخبگان حوزه علمیه قم، اظهار داشت: ما باید نوعی از 'تحلیل تاریخ فقه' را شناسایی و تعریف کنیم و در پیش بگیریم که خروجی های آن دارای کارکرد در استنباط باشد.
وی ادامه داد: اکنون چنین تحلیل تاریخی بسیار اندک است و باید کوشید به آن دست پیدا کرد.
استاد حوزه علمیه قم گفت: اگر بخواهیم برای فقه به صورت هدفمند و کارکردخواهانه، تاریخ را تحلیل کنیم، این اقدام را باید از زاویه های مختلف از جمله قرآن، حدیث و غیره به انجام برسانیم.
مبلغی خاطرنشان کرد: حدیث به دلیل قرارداشتن در جایگاه یک منبع غنی، سرنوشت ساز و پُر دامنه برای فقه، بررسی تاریخ فقه از زاویه آن(حدیث) و رصد تحولات رخ داده برای آن و تحلیل انعکاس این تحولات، یک ضرورت بسیار جدی است.
وی گفت: ما با 2 مقوله تاریخ حدیث و تاریخ فقه از زاویه حدیث مواجه هستیم که هر2 ضروری است ولی تاریخ حدیث ضرورت ویژه ای دارد.
مبلغی افزود: احیاء و ابراز جایگاه استوار، فخیم و منیع حدیث در گرو تحقیقی جامع و تحلیلی استوار نسبت به تاریخ آن است.
وی در بخش دیگری از سخنان خود گفت: از ابتدای دوره غیبت تاکنون، حدیث 9 مرحله مهم شامل تمحیص(تصفیه )، تفقیه( فقهی سازی)، تفریع(جدا کردن)، تقعید( قاعده سازی)، تقلید، تقطیع، تجمیع، تنظیر و تحقیق را پشت سر گذاشته است.
وی افزود: تفقیه حدیث توسط محدثان، تفریع بر حدیث توسط شیخ طوسی و سید مرتضی، تقعید (قاعده سازی) بر پایه حدیث توسط علامه حلی و تقلید از حدیث و تقطیع و تجمیع آن توسط اخباریان انجام گرفت.
مبلغی با اشاره به مرحله دوم حدیث یعنی تفقیه گفت: در این دوره محدثان فقیه، حدیث را در لباس فقه مطرح، و خلاء نبود مسائل فتوایی را از رهگذر تنسیق(پیوند زدن) بین روایات و ارائه آن در لباس فقه، پر کردند.
وی افزود: به لحاظ آن که عصر این محدثان قریب به معصومان (ع) بوده، کار آنان (تفقیه حدیث) از طلایی ترین و قابل مطالعه ترین دوره های گذشته بر حدیث به شمار می آید و آیت الله بروجردی به آن عطف توجه اجتهادی ویژه کردند.
وی ادامه داد: به اعتقاد مرحوم آیت الله بروجردی تلاش محدثان بر اساس یک واقعیت بالیده در تاریخ شکل گرفته به گونه ای که نسل به نسل مجموعه ای از احادیث را دریافت و منتقل می کردند تا به امام معصوم(ع) می رسیدند از این رو شهرت و اجماع در آن مجموعه قابل اعتنا و اعتبار است.
مبلغی با اشاره به این که سه مرحله از مراحل گذشته بر حدیث در دوره اخباریان و توسط آنان انجام گرفت، گفت: این سه عملیات به جایگاه پر قابلیت حدیث آسیب وارد آورد.
وی افزود: یکی از این سه، طرح 'تقلید از حدیث بجای تقلید از مجتهد' بود که در عمل ناکارآمدی آن آشکار گردید و به جای فهم اجتهادی منضبط، سلایق خشک و مبتنی بر نگاه های تنگ اخباریان را حاکم بر فقه کرد.
وی با اشاره به تقطیع حدیث، به عنوان دومین عمل اخباریان در قبال حدیث، گفت: تقطیع احادیث را برخی از اخباریان انجام دادند که نتیجه آن این بود که حدیث را از فرصت طلایی برخورداری از برخی از قرائن داخلی دور کردند.
وی گفت: سومین کار اخباریان در قبال حدیث، عملیات 'تجمیع حدیث با رویکرد بی اعتنا به تمحیص آن' بود که نوعی فرهنگ سازی ها و رویه سازی های اجتماعی برهم زننده منطق اهل بیت (ع) را در جامعه پدید آورد و بخشی از فرصت های قدرتمند حدیث را برای هماوردی فکری تضعیف کرد.
مبلغی با اشاره به این که بعد از اخباریان، مجتهدان تنها مشکل تقلید از حدیث را آن هم در فقه از بین بردند، گفت: باید اذعان کرد همچنان رسوبات تقطیع و نیز 'تجمیع بی اعتنا به تمحیص (تصفیه)' و نیز مشکل تقلید از حدیث (و نه اجتهاد از آن و برپایه آن) در فضای غیر فقه تا حدودی به جای خود باقی است.
این گروه از نخبگان حوزه علمیه قم در زمینه مباحث فقهی و حدیثی در حال تحقیق و مطالعه هستند.
46
