در طول هشت سال جنگ تحمیلی عراق علیه ایران،رژیم بعثی بیش از ۳۵۰ حمله شیمیایی گاز خردل و انواع گازهای کشنده اعصاب برای نخستین بار در طول تاریخ استفاده کرد.
استفاده غیرانسانی از این سلاح‌ها، هم اثرات جبران‌ناپذیری در جبهه‌های جنگ باقی گذاشت و هم بخش قابل توجهی از امکانات پشت جبهه نیز برای درمان مصدومان این سلاح‌ها به‌کار گرفته شد، سلاح‌هایی که نه فقط روی جسم مصدومان بلکه بر روان آنها نیز اثرات مخرب و ماندگاری به جا گذاشته است.
وسیعترین حملات شیمیایی ارتش عراق در طول دوران دفاع مقدس در جبهه های غرب و عملیات های خیبر در اسفند ۶۲، بدر در اسفند ۶۳، والفجر هشت در بهمن ۶۴ تا فروردین ۶۵ ، کربلای ۴ و ۵ و هشت در دی ماه ۶۵ تا فروردین ۶۶ ، والفجر ۱۰ در اسفند ۶۶ و فروردین ۶۷ اتفاق افتاد.
گاز خردل، یکی از سلاح‌هایی بود که بیشترین شیوع را در این بمباران‌ها داشت و تاثیرات زیادی را بر روی ریه، چشم و پوست رزمندگان و مردم عادی شهرها و روستاهای جنگ زده گذاشت.
عوارض سلاح‌های شیمیایی حالا سال‌هاست همنشین جانبازان شیمیایی و خانواده‌های‌شان شده و هم اکنون بیشتر این جانبازان که در دهه های ۵۰ تا ۶۰ دوران زندگی خود قرار دارند با مشکلات ریوی، تنگی نفس، چسبندگی ریه و وجود تاول در ناحیه داخلی دستگاه تنفسی دست و پنجه نرم می کنند.
خبرگزاری ایرنا مرکز قزوین پای درد و دل برخی از جانبازن شیمیایی هشت سال دفاع مقدس نشست.
به گفته مدیرکل بنیاد شهید و امور ایثارگران استان قزوین ۵۴۵ مجروح شیمیایی ۵ تا ۷۰ درصد آسیب در قزوین وجود دارد که این جانبازان دارای مجروحیت های شیمیایی، ریه، چشم و پوست هستند و ۴۰ نفر از جانبازان شیمیایی دارای آسیب شدید بالای ۷۰ درصد هستند که به طور مداوم به درمان و مصرف دارو نیازمندند.
این در حالی است که تحریم ها و مشکلات اقتصادی کشور، تامین دارو و درمان جانبازان را نیز تحت تاثیر قرار داده است.
جانبازانی که درد دارند اما صدا ندارند
مرتضی چراغ لو که ۲۳ فروردین ۶۷ در سن ۱۷ سالگی به مناطق جنگی اعزام شدو در همان زمان به درجه جانبازی ۷۰ درصدی نائل شد، در خصوص تامین داروهای جانبازان شیمیایی می گوید: متاسفانه داروهای خارجی الان در تهران هم یافت نمی شود و داروهایی چون جوشان و اسپری هم کمیاب شده است به گونه ای که اگر دکتر برای ما ۴ عدد در نسخه بنویسد داروخانه فقط نیمی از آن را به ما می دهد.
این جانباز ۵۲ ساله با بیان اینکه داروهای موجود دیگر کیفیت سابق را ندارند،افزود: داروهای ما قبلا داروهای انگلیسی و فرانسوی بود ولی الان با وجود اینکه داروهای مان تولید داخلی است باز هم کمتر از نسخه ی پزشک را دریافت می کنیم.
وی در مورد هزینه داروهای مورد نیاز خود گفت: ما با ارائه فاکتور داروها بعد از سه تا چهار ماه پول آن را دریافت می کنیم و متاسفانه این وقفه برای همچون منی که سرپرست یک خانواده ۶ نفره نیز هستم مشکلات زیادی در پی دارد و در نتیجه آن قادر به تامین بخشی از داروها نخواهم بود.
چراغ لو در مورد بیمه درمان جانبازان نیز گفت: برخلاف گذشته که جانبازان صرفا با ارائه دفترچه بیمه خود در مراکز درمانی و داروخانه ها از پرداخت هزینه معاف بودند حال با تغییر شرکت بیمه جانبازان باید مبلغ درمانی را به طور کامل پرداخت کنند و سه تا چهار ماه بعد با ارائه فاکتور به مراکز بیمه پول خود را دریافت کنند که غالبا پرداخت این مبالغ برای جانبازان سخت خواهد بود.
این جانباز شیمیایی در مورد سایر خدماتی که قبلا به جانبازان ارائه می شد نیز گفت: جانبازان بالای ۵۰ درصد در گذشته مبلغی را به عنوان حق پرستار دریافت می کنند که این مبلغ سیر نزولی داشته است، همچنین اردوهای تفریحی و زیارتی که برای جانبازان ترتیب داده می شد و حال و هوای آنان را تغییر می داد نیز کمتر شده است.
داروهای خارجی شامل تعرفه بیمه نمی شود
سیف الله آقاجانی جانباز قزوینی که سال ۶۷ در حلبچه شیمیایی شده نیز در خصوص مشکلات بیمه ای جانبازان گفت: عدم قرارداد داروخانه ها با شرکت بیمه ای جانبازان مشکلاتی را به همراه داشته است و غالبا جانبازان مجبورند برای دریافت داروهای خود مبالغ سرسام آوری به داروخانه ها بدهند و سپس بعد از مدتی با ارائه فاکتور آن را از شرکت بیمه ای تحویل بگیرند.
وی تاکید کرد: داروهای جانبازان شیمیایی و قطع نخایی نیز غالبا خارجی است که متاسفانه شامل موارد بیمه نمی شود و این درحالی است که در شهرستان ها صرفا می شود این داروها را از هلال احمر دریافت کرد و تهیه آن در بازار آزاد بسیار گران و مشکل است.
آقاجانی در مورد مشکلات دارویی جانبازان خاطر نشان کرد: برخی از داروها به خاطر کمبودشان سهمیه ای شده و بیش از مقدار خاصی به جانبازان ارائه نمی شود، این در حالی است که مصرف ماهانه دارو ها قابل پیش بینی نیست و ممکن است به طور مثال برای جانبازان شیمیایی به خاطر برخی بیماری ها به جای ۲ اسپری،چهار اسپری در ماه تجویز شود و قرص ها و آمپول ها کم و زیاد شود.
این جانباز شیمیایی افزود: هزینه‌های داروهای من گاهی اوقات بیشتر از ۶۰۰ هزار تومان در طول یک ماه است.
وی در مورد مشکلات قرار داد شرکت های بیمه ای تصریح کرد: قبل از این شرکت بیمه ای ایران طرف قرار داد با بنیاد شهید بود که با اکثر بیمارستان ها و داروخانه ها قرار داد متقابل داشت، اما اکنون که قرارداد بنیاد شهید را با بیمه دی منعقد کرده اند این امکانات محدود شده و حتی امکان احتساب مبلغ بیمه در بیمارستان های دولتی هم بسیار کم شده است.
جانبازان شیمیایی و اعصاب روان مظلومترین قشر در جامعه هستند
رضا کشاورز جانباز ۶۰ درصد شیمیایی نیز در مورد مشکلات بیمه و داروی جانبازان گفت: جانبازان اعصاب و روان و شیمیایی مظلوم ترین جانبازان هستند، چرا که علاوه بر خودشان خانواده هایشان نیز درد و رنج ناشی از جانبازی را تحمل می کنند.
وی افزود: مصرف هر دارویی عوارض خاص خود را دارد، به همین دلیل جانبازان با مرور زمان و همچنین کهولت سن باید با بیماری های دیگری دست و پنجه نرم کنند.
کشاورز در مورد مشکلات جانبازان اظهار داشت: یکی از مشکلات جانبازان شیمیایی و اعصاب و روان این است که به دلیل آسیب های درونی، جامعه متوجه رنج آن ها نیست و مردم نمی توانند تشخیص دهند این افراد متحمل درد و رنج فراوان و آسیب های بالا هستند و این معضل برایشان مشکلاتی را به همراه دارد و ضرورت دارد که جامعه و مسوولان پیگیر مسائل این عزیزان باشند،چرا که امنیت جامعه امروز مرهون از جان گذشتگی و ایثار آنان است.
کشاورز در مورد معضلات بیمه ای این دسته از جانبازان نیز گفت: جانبازان شیمیایی در حال حاضرمشکل تامین دارو و درمان دارند، یکی از بیمه های طرف قرار داد مشکل مالی دارد و به همین دلیل در پرداخت هزینه های پزشکی جانبازان شیمیایی تا حدودی مشکل ایجاد شده است.
این جانباز ادامه داد: من چندین ماه است که پیگیر خرید اسپری برای رفع خس خس ریه ام هستم که متاسفانه نایاب شده و پیدا نمی شود.
وی تاکید کرد: تحریم ها تهیه دارو را برای جانبازان سخت و عذاب آور کرده است مثلا قیمت اسپری اسپریوا اصلی که ساخت انگلیس است برای جانبازان شیمیایی بالاتر از ۲۰۰ هزار تومان است، شرکت طرف قرار داد بیمه ای نمونه هندی این دارو را در فهرست بیمه ای خود قرار داده است که متاسفانه تاثیر داروی اصلی را ندارد و جانبازان شیمیایی یا باید با درد و تنگی نفس بسازند و یا زیر بار هزینه های سرسام آور داروها بروند.
۱۰ درصد جانبازان قزوینی شیمیایی هستند
معاون دارو و درمان بنیاد شهید استان قزوین نیز در گفت و گو با ایرنااظهار داشت: از مجموع هفت هزار و ۲۰۲ جانباز استان قزوین ۱۰ درصد شیمیایی هستند و با عوارض ناشی از آن روزگار سپری می کنند.
مسعود بخارایی در مورد تامین دارو و درمان جانبازان گفت: تمام جانبازان شیمیایی استان قزوین بیمه اولیه و تکمیلی دارند و بنیاد شهید و امور ایثارگران در مقوله درمان جانبازان تنها موظف به پرداخت هزینه های دارو و درمان است.
وی، درباره کم اثر بودن و یا حتی احتمال عارضه دار بودن مصرف برخی داروهای وارداتی از کشورهایی مانند هند نیز اظهار داشت: بر اساس گزارش هایی که پزشکان و حتی جانبازان شیمیایی به بنیاد داده اند، مصرف داروهای وارداتی هیچ گونه عارضه ای روی جانبازان نداشته است.
این مسوول در مورد اظهارات برخی از جانبازان شیمیایی در خصوص عدم تعمیم بیمه به اسپری های خارجی نیز اظهار داشت: عمده داروی مورد نیاز جانبازان شیمیایی اسپری های تنفسی است که تا به امروز هیچ گونه مشکل و محدودیتی برای تامین برند اصلی این داروها نداشته ایم و تنها شرکت های بیمه ای تمایل چندانی به پوشش اسپری های اصل ندارند.
بخارایی با اشاره به اینکه جانبازان شیمیایی استان قزوین هر ساله یک بار پایش سلامت تخصصی می‌شوند، افزود: این جانبازان می‌توانند برای پایش سلامت عمومی به هر پزشک عمومی طرف قرارداد بنیاد در هر بازه زمانی مراجعه کنند.
وی، مطلع شدن از وضعیت سلامتی، چک آپکامل و درمان جانبازان شیمیایی را از جمله اهداف اجرای طرح پایش سلامت تخصصی عنوان کرد و افزود: اجرای طرح تحقیقاتی با موضوع تاثیر گازهای شیمیایی بر روی پوست جانبازان شیمیایی و اعطای افزایش درصد جانبازی از اهداف دیگر این طرح است.
معاون دارو و و درمان بنیاد شهید قزوین تاکید کرد: در طرح پایش جانبازان سه متخصص ریه، پوست و چشم، جانبازان را به صورت تخصصی معاینه و وضعیت سلامتی آنها بررسی می کنند و به هر جانبازی که وضعیت مصدومیتش ناشی از گازهای شیمیایی شدت پیدا کرده با تایید متخصصان، افزایش درصد جانبازی اعطا خواهد شد.
وی با اشاره به اینکه قبل از اجرای طرح پایش سلامت، جانبازان شیمیایی باید نزد پزشک عمومی رفته تا فرم پایش سلامت برای آنها پر شود، گفت: در این فرم اطلاعات سلامتی فردی، از جمله بیماری‌های مرتبط و غیرمربوط به مجروحیت و داروهایی که جانباز استفاده می‌کند، اخذ می‌شود تا با قرار دادن این فرم در پرونده جانبازان، اطلاعات کاملی از وضعیت سلامت عمومی جانبازان در اختیار متخصصان قرار بگیرد.
بخارایی ادامه داد: همچنین جانبازان شیمیایی باید تست ریه جدید انجام بدهند که در تسهیل انجام این تست، بنیاد شهید و امور ایثارگران استان قزوین هماهنگی‌های لازم را با پزشکان فوق متخصص ریه انجام داده تا آنها نزد این پزشکان رفته و براحتی تست بدهند.
سخن آخر:
جانبازان شیمیایی را فقط جانبازان شیمیایی می شناسند، چرا که همچون شمعی از درون می سوزند.
پس از گذشت بیش از ۳۰ سال از جنگ تحمیلی آثار جدیدی از مشکلات سلامتی جانبازان شیمیایی کشف شده که هر کدام در نوع خود نشان از مظلومیت همراه با مصدومیت و مجروحیت دوران جنگ است ،
به نظر می رسد با شرایط بیمه ای جدید و با حذف بخشی از هزینه های دارویی و افزایش آنها، جانبازان شیمیایی ناچارند از حقوق ماهیانه خود هزینه سنگین داروهای خود را متحمل شوند و علاوه بر تحمل دردهای ناشی از گازهای شیمیایی درد مشکلات مالی را نیز به دوش بکشند.
جانبازان سلامتی خود را برای عزت و عظمت کشور و آرمان های ملت و انقلاب فدا کردند و امروز کمترین وظیفه مسوولان نسبت به این قشر ایثارگر حل مسایل و مشکلات درمانی آنهاست.
