انتشار خبر شکاف و ترک خوردگی در بخشی از بقعه تاریخی امامزاده حسین (ع) قزوین در فضای مجازی و رسانه ها در روزهای گذشته موجب نگرانی شهروندان این شهر تاریخی به ویژه دوستداران میراث فرهنگی شد.
مسئولان میراث فرهنگی و اوقاف و امور خیریه در گفت و گو با رسانه ها این خبر را تایید کرده اما اشاره ای به علت آن نداشتند.
از سوی دیگر تصویری نیز از یک شکاف طولی در یک بخش از مسجد جامع عتیق قزوین که از کهن ترین مساجد ایران و یکی از شاهکارهای معماری ایرانی اسلامی است منتشر شد که به نگرانی دوستداران میراث فرهنگی افزود.
انتشار این تصاویر در حالی صورت گرفت که هیچ مقام و یا کارشناسی در خصوص علت ایجاد این شکاف ها اظهار نظر نکرد.
با این حال، ایجاد شکاف و ترک خوردگی در برخی بناهای تاریخی شاخص قزوین به دلیل اینکه دشت قزوین نیز از چندی پیش تاکنون با معضل جدی فرونشست روبرو است این فرضیه را که این رخداد به دلیل این پدیده بوده است را تقویت کرد.
مسئولان وقت میراث فرهنگی قزوین نیز در سال گذشته از تهدید فرونشست زمین در خصوص سه اثر تاریخی شاخص این استان از جمله بقعه امامزاده حسین (ع) و مسجد جامع عتیق صحبت کرده بودند.
با این حال چندتن از مدیران و دست اندرکاران مرتبط از رد این فرضیه سخن گفته اند.
مسجد جامع و بقعه امامزاده حسین (ع) دچار ترک خوردگی هستند
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری قزوین در این خصوص گفت: در مورد ارتباط ترک خوردگی و شکاف در برخی بناهای تاریخی مانند مسجد جامع عتیق و بقعه امامزاده حسین (ع) با فرونشست زمین نمی توان یک اظهار نظر قطعی داشت و این کار نیازمند یکسری اقدامات و مطالعات تخصصی بین رشته ای از جمله مهندسی سازه، آب و خاک، مرمت بناهای تاریخی و ... است.
علیرضا خزائلی افزود: بناهای تاریخی دارای عمری چندصد ساله و گاه بیش از هزار سال هستند بنابراین در معرض آسیب و تخریب قرار دارند و ممکن است بخش هایی از آنها دچار آسیب شود که وظیفه دستگاهی چون میراث فرهنگی رسیدگی به آنها، جلوگیری از تخریب و احیا و مرمت آنهاست.
وی با بیان اینکه حفاظت از بناهای تاریخی رسالت اصلی است،اظهار داشت: طبیعی است که بناهای تاریخی به طور مداوم به مرمت نیازمند باشند بنابراین پیش از هر گونه اقدام مرمتی، کارشناسان یا شرکت های مشاور ذیصلاح با بررسی بنا و آزمایشات مختلف فنی، خاک و مصالح، موجب می شوند تا بهترین تصمیم در خصوص نحوه مرمت، استحکام بخشی و احیای بناهای تاریخی اتخاذ شود.
استحکام بخشی بقعه امامزاده حسین و مسجد جامع از اولویت های میراث فرهنگی قزوین
این مسئول، مرمت بقعه امامزاده حسین و مسجد جامع عتیق را از اولویت های اصلی میراث فرهنگی قزوین دانست و گفت: اقدامات مرمتی در این ۲ بنا که از بناهای تاریخی بزرگ و مهم قزوین هستند و متاسفانه در بخش هایی از آنها با مشکل ترک خوردگی و شکاف روبرو هستیم در گذشته انجام شده و همچنان نیز در دستور کار است.
خزائلی با بیان اینکه استحکام بخشی این بناها به طور جدی مورد توجه قرار دارد و گروه های مشاور با صلاحیت فنی بالا و با تجربه در خصوص مرمت و تقویت این بناها مشغول کار هستند،اظهار داشت: با اعتبارات مناسبی که امسال در حوزه مرمت تخصیص یافته است، اقدامات مرمتی خوبی را برای این بناها در دستور کار قرار داده ایم.
نشست و یا ترک خوردگی در بناهای تاریخی نیازمند بررسی در چند شاخه علمی
دکتر بنیامین محبی عضو هیات علمی دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره) دارای مدرک دکترای ژئوتکنیک نیز در خصوص ارتباط ترک خوردگی و شکاف در برخی بناهای تاریخی قزوین با فرونشست زمین گفت: به چند دلیل امکان نشست بخشی از ساختمان ها وجود دارد که البته مطالعه در خصوص آنها نیازمند بررسی در چند رشته و حوزه از جمله زمین شناسی، خاک و آب و ... است.
وی با بیان اینکه مشکلات سازه ای در ساختمان های جنوب شهر قزوین از جمله بناهای تاریخی را می تواند ناشی از وجود خاک دستی و چند لایه ای که در این بافت های قدیمی و تاریخی شکل گرفته دانست،افزود: این مساله موجب شده تا خاک این منطقه استحکام کافی و لازم را نداشته باشد و این موضوع باعث می شود در هنگام بارندگی ها و یا با شکستن یک لوله آب، بنا دچار مشکل شود.
این استاد دانشگاه همچنین گفت: وقتی یک بنای سنگین مانند مسجد جامع و یا بقعه امامزاده حسین (ع) در چنین خاکی و زمینی احداث شده اند، آسیب هایی چون ترک خوردگی و شکاف در برخی قسمت های آنها دور از ذهن نیست اما علت دقیق آن نیازمند بررسی علمی است.
محبی با بیان اینکه خاکی که بناهای تاریخی قزوین بر روی آنها قرار دارد از کیفیت چندان مناسبی برخوردار نیست، افزود: فرضیه ارتباط فرونشست زمین با آسیب دیدگی بناهای تاریخی مانند مسجد جامع و بقعه امامزاده حسین (ع) را باید رد کنیم چرا که فرونشست بر اثر افت شدید تراز آب های زیرزمینی و در یک سطح وسیع و گسترده رخ می دهد که در خصوص این بناها چنین چیزی را شاهد نیستیم و نمی توان ترک خوردگی یک دیوار بنای تاریخی را به این موضوع ارتباط داد.
آسیب دیدگی برخی بناهای تاریخی قزوین به دلیل آب شستگی است نه فرونشست زمین
محمد وحدانی استاد دانشگاه و دکترای ژئو تکنیک نیز به ایرنا گفت: نمی توان آسیب دیدگی بناهای تاریخی قزوین را با فرونشست زمین ارتباط داد چرا که فرونشست در سطح گسترده و به یکباره پدیدار می شوند.
وی با بیان اینکه فرونشست تعریف علمی خاص خود را دارد،اظهار داشت: این پدیده که در طبیعت و در سطحی گسترده رخ می دهد را باید با آب شستگی ها که موضعی بوده و موجب ایجاد شکاف و یا نشست در برخی ساختمان ها می شود و دارای منشاء انسانی است، متفاوت دانست.
این استاد دانشگاه گفت: معمولا آب شستگی و نفوذ آب در ساختمان به دلیل عدم زهکشی مناسب و یا ترکیدگی لوله آب موجب شکاف و ایجاد ترک در برخی قسمت های بناها می شود که امکان دارد این موضوع در مورد شکاف های ایجاد شده در بقعه امامزاده حسین (ع) و مسجد جامع عتیق صادق باشد البته باید علت دقیق این آسیب های وارد شده به شکل دقیق و موشکافانه، علمی و تخصصی بررسی شود.
وحدانی اظهار داشت: در خصوص بقعه امامزاده حسین (ع) احتمال می رود عدم زهکشی مناسب و تجمع روان آب های سطحی باعث ایجاد شکاف در برخی قسمت های آن شده باشد.
آسیب دیدگی برخی بناهای تاریخی قزوین ارتباطی با فرونشست زمین ندارد
مدیرکل مدیریت بحران استانداری قزوین گفت: آسیب دیدگی برخی بناهای تاریخی شاخص مانند بقعه امامزاده حسین (ع)، مسجد جامع عتیق و مسجد مدرسه سردار ارتباطی با فرونشست زمین ندارد.
قدرت الله مهدیخانی روز چهارشنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: فرونشست زمین مناطق جنوبی استان را تهدید می کند، با این حال تاکنون هیچ گزارشی از تهدید این موضوع در شهرها از جمله قزوین نداشته ایم.
وی اظهار داشت: فرونشست زمین در برخی نقاط بیابانی استان قزوین واقع در شهرستان بویین زهرا تا ۱۸ سانتمیتر نیز گزارش شده اما خوشبختانه تاکنون به زیرساخت ها مانند ساختمان و جاده ها آسیب وارد نکرده است.
مدیرکل مدیریت بحران استانداری قزوین با بیان اینکه عمر مفید ساختمان های جدید ۴۰ سال است،افزود: در چنین شرایطی آسیب دیدگی برخی بناهای تاریخی با عمر بیشتر از ۵۰۰ سال و نیاز آنها به مرمت موضوعی طبیعی بوده و با فرونشست بی ارتباط است.
شکاف و ترک خوردگی در ساختمان بقعه امامزاده حسین (ع) از بناهای تاریخی دوره صفویه در هفته گذشته در سطح رسانه ها بازتاب پیدا کرد.
مسئولان وقت میراث فرهنگی قزوین در سال گذشته عنوان کرده بودند فرونشست زمین سه بنای تاریخی شامل امامزاده حسین(ع)، مسجد جامع عتیق و مسجد مدرسه سردار را تهدید می کند.
ناگفته نماد که رد احتمال علت ایجاد شکاف و ترک خوردگی در بناهای تاریخی قزوین به دلیل فرونشست زمین در حالی توسط مصاحبه شوندگان مطرح شد که چندی پیش رئیس سازمان نقشه برداری در اظهار نظری گفته بود که فرونشست زمین، شهرهای تاریخی کشور را تهدید می کند.
