اگرچه شیرینی سنتی قزوین مخصوصا باقلوا به عنوان سوغات این شهر محسوب شده و مشتریان قابل توجهی دارد، اما به طور کلی این ماده خوراکی هنوز نتوانسته همانند سوغاتی‌های دیگر در سایر استان‌ها به عنوان یک محصول تجاری خودنمایی کند.
بسیاری از کارشناسان و مسئولان معتقدند که نبود بسته‌بندی خلاقانه و جذاب، بازاریابی نامناسب و تولید شیرینی به شیوه سنتی سبب شده تا فعالان این عرصه هنوز به عنوان یک فروشنده خرد عرض اندام کرده و از تولید انبوه و شرایط لازم برای صادرات محروم باشند.
فعالان و تولید کنندگان شیرینی سنتی قزوین معتقدند مواد اولیه شیرینی در بازار از قیمت یکسان و ثابتی برخوردار نیست و اگر زنجیره تامین مواد اولیه تقویت شود در راستای بهبود فضای کسب و کار این صنعت بسیار مفید خواهد بود.
برای شنیدن مشکلات و موانع صنعت شیرینی سنتی به سراغ تولید کنندگان آن رفتیم.
سنت گرایی و فقدان انجمنی برای حمایت از تولید کنندگان شیرینی سنتی
مدیرعامل شرکت شیرین شهد فرزام و تولید کننده شیرینی سنتی در قزوین به خبرنگار ایرنا گفت: مشکل اساسی در صنعت تولید شیرینی سنتی بحث تامین مواد اولیه است و از آنجایی که بیشتر این مواد شامل آرد، روغن و شکر به شکل دولتی تامین و توزیع می‌شود، بنابراین هرگونه افزایش قیمت و یا کمبود آن در بازار می‌تواند روی تولیدات ما مستقیم اثرگذار باشد.
رسول شهیدی افزود: متاسفانه با اینکه شیرینی سنتی قزوین از جایگاه و استقبال بالایی برخوردار است و حجم تولیدی خوبی را به خود اختصاص داده، اما هنوز به شیوه سنتی تولید می‌شود و اگر بخواهیم این صنعت را رونق ببخشیم، لازم است که به شیوه حرفه‌ای و صنعتی روی بیاوریم.
وی به نبود همدلی و اتحاد بین تولید کنندگان شیرینی در قزوین اشاره کرد و اظهار داشت: متاسفانه هنوز بین فعالان این صنعت اتحاد و همبستگی وجود ندارد و همین موضوع سبب شده تا قیمت گذاری و نحوه توزیع شیرینی به دست مصرف کننده بر اساس سلیقه دنبال شود.
شهیدی با بیان اینکه هنوز انجمنی به منظور حمایت از تولیدکنندگان شیرینی سنتی در قزوین وجود ندارد، اظهار داشت: درحال حاضر تنها یک اتحادیه قنادی در استان وجود دارد که وظیفه آن نظارت و رسیدگی به امور اصناف است و تاکنون برای تاسیس انجمنی که بتواند از تولید کنندگان شیرینی حمایت کند، اقدامی نشده است.
این تولید کننده شیرینی تصریح کرد: اگر انجمن و سازمانی در این عرصه ایجاد می‌شد، می‌توانستیم پیگیر حل مشکلات این صنعت باشیم اما اکنون بیشتر تولیدکنندگان شیرینی بازار محصولاتشان در داخل استان و سیار استان‌های کشور است و این درحالی است که شیرینی سنتی قزوین در خارج از کشور استقبال بالایی داشته و برای صادرات آن نیازمند پیگیری جدی صنعتگران و مسئولان هستیم.
شهیدی خاطرنشان کرد: شیرینی سنتی قزوین باید باید برای جذب مخاطبان و فروش بیشتر به سمت بسته بندی‌های نوین حرکت کند اما درحال حاضر بسته بندی شیرینی به همان شیوه سنتی و قدیمی انجام شده و جذابیت چشمگیری ندارد.
وی یاداور شد: خیلی از مردم باقلوا را سوغات و شیرینی سنتی قزوین می‌دانند و این درحالی است که بیش از ۲۵ نوع شیرینی سنتی در استان تولید می‌شود و هنوز سازوکاری به منظور شناسایی هرچه بیشتر این محصولات به هموطنان و معرفی آنها ایجاد نشده است.
جایگاه نامناسبسوغات قزوین نسبت به سوغات سایر استان ها
یک کارشناس حوزه صنایع کوچک و متوسط و تولید کننده شیرینی در قزوین به خبرنگار ایرنا گفت: قزوین یکی از شهرهای با سابقه در تولید شیرینی سنتی است و هم اکنون بیش از ۳۰ نوع شیرینی شامل نان برنجی، باقلوا لوزی و پیچ، پادرازی، کسمه، نان نخودی، نان چایی، نان قندی، نان چرخی، نان زعفرانی، قرابیه بادام، قرابیه پسته، گردویی، اتابکی و غیره در آن تولید می شود.
ملیحه لباسچی افزود: علاقه زنان این استان از قدیم به تولید شیرینی، کم هزینه بودن دستگاه‌ها و مواد اولیه برای تولید و همچنین آیین‌های شیرینی پزان در طول سال سبب شده تا بین تولید شیرینی سنتی و زندگی و فرهنگ این مردم ارتباط تنگاتنگی ایجاد شود و حتی پای برخی شیرینی‌های سنتی همانند باقلوا به عنوان سوغات در دیگر استان‌ها باز شود.
به گفته وی کمتر گردشگری پیدا می‌شود که با حضور در قزوین طعم شیرینی سنتی این شهر را نشچیده باشد، اما بنابر دلایل مختلف هنوز شیرینی‌های این استان نتوانسته جایی در بین کالاهای صادراتی به کشورهای خارجی باز کند، اما تجربه ثابت کرده هرگاه یک خارجی مقداری شیرینی سنتی از قزوین خریداری کرده و مزه آن را چشیده، به مشتری ثابت شیرینی‌های سنتی قزوین تبدیل شده است.
لباسچی، شیرینی سنتی قزوین را با گز اصفهان، کلوچه لاهیجان و سوهان قم قیاس کرد و گفت: باید طوری اقدام کنیم که نام شیرینی سنتی قزوین همانند سوغات سایر استان‌های کشور در ذهن افراد ثبت شود؛ اما اکنون جایگاه شیرینی سنتی قزوین نسبت به دیگر سوغاتی‌ها بسیار عقب تر است که شاید عمده دلیل آن حمایت نکردن رسانه‌ها و فرهنگ سازی مناسب در این عرصه است.
این تولید کننده شیرینی اظهار داشت: عده‌ای از تولید کنندگان شیرینی هنوز با شیوه‌های مدرن تولید و کسب و کار آشنایی ندارند و معتقدند که شیرینی سنتی باید در آشپزخانه تولید شده و بسته بندی شود؛ درحالی که امروزه با کمک استارتاپ‌ها و تسهیل گران اقتصادی می توان از راهکارهای جدیدتری به منظور تولید شیرینی بهره برد.
لباسچی خاطرنشان کرد: نبود بسترهای لازم برای ارائه خدمات بازرگانی، بازاریابی و صادرات به تولید کنندگان شیرینی سنتی، بسته بندی ضعیف و مشکل تامین مواد اولیه در بازار از دیگر مشکلات این صنعت است که باید مرتفع شود.
۵۱۰ واحد اقتصادی در تولید شیرینی سنتی نقش دارند
مسئول خوشه صنعتی شیرینی سنتی قزوین نیز به خبرنگار ایرنا گفت: شاید یکی از دلایلی که صنعت شیرینی و شکلات در کشور ما هنوز جا نیفتاده، پایین بودن علاقه آسیایی‌ها به مصرف این مواد غذایی است، چون هم اکنون سرانه مصرف اروپایی‌ها در زمینه شیرینی و شکلات به هفت کیلوگرم در سال می‌رسد که این رقم در کشورهای آسیایی زیر یک کیلوگرم است.
زهرا چگینی افزود: یکی از مواردی که سبب شده تا شیرینی و شکلات ایرانی چندان مورد استقبال قرار نگیرد، نبود بسته بندی مناسب متناسب با سلیقه بازار است و این موضوع باید بیشتر مورد توجه واقع شود تا بتوانیم با برندهای خارجی رقابت کنیم.
به گفته وی شناسایی نشدن بازارهای خارجی، لجستیک نامناسب برای شیرینی و شکلات، نبود شرکت های مدیریت صادرات و تولید در مقیاس سنتی و اندک از دیگر موانعی هستند که پیش روی صنعت شیرینی قرار دارند.
چگینی به وضعیت صنعت تولید شیرینی در قزوین اشاره کردو گفت: هم اکنون شهرستان های آبیک، آوج، البرز، بویین زهرا، تاکستان و قزوین دارای جغرافیای تولید شیرینی در این استان هستند که از این میان ۴۳ درصد از واحدهای تولید کننده در قزوین و ۲۳ درصد در تاکستان بیشترین تمرکز تولیدات شیرینی را به خود اختصاص داده‌اند.
این کارشناس کسب و کار با بیان اینکه ۱۶۵ واحد صنفی تولیدات شیرینی در استان ثبت شده است، اظهار داشت: علاوه بر این تعداد، ۷۵ واحد توزیع شیرینی و شکلات و همچنین ۲۷۰ واحد تولیدی در خانه نیز مجوز تولید شیرینی را از اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان اخذ کرده‌اند که روی هم رفته ۵۱۰ واحد اقتصادی در زمینه تولید و توزیع شیرینی سنتی فعالیت می‌کنند.
چگینی تصریح کرد: متاسفانه با اینکه شیرینی سنتی قزوین از سابقه و اصالت بالایی در کشور برخوردار است، اما هنوز نتوانسته جایگاه خودش را در زنجیره تولید، فروش و صادرات باز کند و همین مسئله سبب شده تا جامعه بهره‌برداران ما نتوانند به خوبی در این صنعت مشارکت اقتصادی داشته باشند.
وی همچنین گفت: بررسی‌ها نشان می‌دهد که در استان قزوین، سالانه ۲۰۰ تن شیرینی باقلوای لوزی و گل و همچنین یک هزار تن شیرینی سنتی تولید می‌شود که بخش اعظم آن در نزدیکی ایام عید نوروز اتفاق می‌افتد و اگر در نظر بگیرید قیمت هر جعبه شیرینی یک کیلویی باقلوا ۱۰۰ هزار تومان باشد، سالانه ۲۰ میلیارد تومان درآمدزایی در استان خواهیم داشت.
مسئول خوشه صنعتی شیرینی سنتی قزوین در ادامه صحبت‌های خود به برخی شاخص‌ها اشاره کرد و گفت: با توجه به اینکه برای فروش شیرینی سنتی و باقلوا شاخص چانه زنی مشتریان و همچنین رقابت تولید از اهمیت بسزایی برخوردار است، بنابراین باید با استانداردسازی کیفیت به کاهش سلیقه‌های مختلف در تنوع تولید اقدام کرده و به جای رقابت داخلی روی رقابت خارجی تمرکز کنیم.
چگینی همچنین گفت: یکی از مشکلات عمده پیش روی صنعت شیرینی سنتی قزوین، کمبود آرد و همچنین نوسانات قیمت در تامین مواد اولیه است که به افزایش هزینه تولید و توزیع این کالا منجر شده است.
این کارشناس کسب و کار خاطرنشان کرد: اگر همت جمعی مسئولان و نواقص خوشه صنعتی شیرینی سنتی در قزوین مرتفع شود، به طور حتم تا سال ۱۴۰۳ که چشم انداز و افق روشنی برای آن ترسیم کرده‌ایم، می توانیم شیرینی سنتی قزوین را برند ملی کرده و در بازارهای بین المللی به فروش برسانیم.
وی یادآور شد: راه‌اندازی وبسایت خوشه شیرینی سنتی، تور صنعتی یزد برای آشنایی بیشتر تولید کنندگان قزوینی، تهیه فیلم آموزشی تولید شیرینی سنتی قزوین، برگزاری جشن باقلوا، شناسایی سرشاخه‌های تولید و توزیع، تهیه بانک اطلاعاتی از تولید کنندگان، حضور در نمایشگاه بهاره، ایجاد فضای کسب و کار الکترونیکی و غیر حضوری همانند دیجی کالا از دیگر اقدامات استان قزوین در راستای توسعه صنعت شیرینی سنتی است.
تولید شیرینی سنتی نباید به شکل سنتی باشد
مدیرکل دفتر جذب و حمایت از سرمایه‌گذاری استان قزوین نیز چندی پیش در کمیته راهبردی تولید شیرینی سنتی قزوین گفته بود شیوه تولید شیرینی سنتی نباید همانند نام آن سنتی باشد و باید با بهره‌گیری از ابزارها و امکانات جدید به تولید انبوه و مکانیزه این محصول خوراکی اقدام کرد.
مرتضی علیخانی همچنین بر ضرورت احداث یکی از میادین شهر به نام باقلوا تاکید کرد و گفت: اختصاص نام باقلوا بر روی یکی از میادین شهر نه تنها به حساسیت بیشتر روی این کالای تولیدی منجر می‌شود، بلکه به عنوان سمبلی از سوغات قزوین می‌تواند در راستای معرفی به گردشگران و فروش بیشتر آن به کار بسته شود.
این مسئول مشکلات اصلی پیش روی صنعت شیرینی سنتی قزوین را نبود بسته بندی متناسب با سلیقه بازار عنوان کرد و گفت: اگرچه تولید کنندگان این عرصه معتقدند که تامین مواد اولیه در این صنعت بسیار مهم است، اما نباید فراموش کنیم که بازار فروش در فرآیند اقتصادی از جایگاه بسیار بالاتری برخوردار بوده و بسته بندی مناسب می‌تواند در این بازار ما را یاری رساند.
۹۹۲۵*۳۰۱۳
