به گزارش ایرنا، نوید بهار و عید نوروز هرساله با جنب و جوش و تکاپوی مردمی همراه بوده و آیین ها و مراسم خاص در هر منطقه را با خود همراه دارد که بیانگر عمق فرهنگی و تاریخی مردم آن دیار است.
استان قزوین گرچه همگام با دیگر نقاط ایران دارای آئین ها و مراسم های مشابهی است اما وجود اقوام مختلف در این استان و شهرستان های متمایز از یکدیگر سبب شده تا جلوه ای خاص و متفاوت را در آیین های نوروزی این استان شاهد باشیم.
پزوهشگران و فعالان فرهنگی قزوین معتقدند آیین های غنی ایام نوروز در قزوین همواره در حال فراموشی یا کمرنگ شدن هستند که از دلایل آن می توان به پرهزینه بودن و فقدان دستگاه های فرهنگ ساز و تغییر سبک و مدل زندگی اشاره کرد.
** از 'کوسه گلین' تا 'فال تخم مرغ' و 'بخت گشایی دختران'
رئیس سازمان مردم نهاد انجمن فرهنگ قزوین در خصوص آئین های نوروزی این شهر به خبرنگار ایرنا گفت: نوروز به عنوان یک آیین باستانی در ایران شناخته می شود و اگرچه در تمام استان ها از کلیات برابری برخوردار است، اما در جزییات می توان به اختلافاتی در آن پی برد به طوری که مراسمات و آیین های نوروزی در قزوین نه تنها با سایر استان های کشور، بلکه با سایر شهرستان های استان نظیر تاکستان، بویین زهرا و آبیک نیز متفاوت است.
علی اصغر گمرک چی افزود: در زمان های قدیم با توجه به فقدان تقویم، سه گروه آمدن عید را در قزوین نوید می دادند که شامل 'حاجی فیروز'، 'کوسه گلین' و 'نوروز نو سال' بودند که آخری را برخی به اشتباه 'نوروز نثار' عنوان می کنند.
وی ادامه داد: کوسه گلین نمایش 2 یا چهار نفره ای بود که یکی از افراد خودش را شبیه به زنی زیبا درآورده و با ترانه های شاد و مضامین عرفانی و دعایی ضمن نوید نوروز از مردم عیدی و هدایا دریافت می کرد.
گمرک چی در تشریح مراسم کوسه گلین نیز گفت: شعر معروف کوسه گلین این بود ' نوروز نوسال باشد مبارک، شما را امسال باشد مبارک، ای خانم باجی از ما نرنجی، برای ما بیار نان برنجی، ای خانم باجی از بالا خانه برای ما بیار کشمش بیدانه' البته در مصراع آخر گاهی به جای کشمش بیدانه از ' هفت تا مرغانه' استفاده می شد و تفاوت آن این بود که به کار بردن کشمش نشان از قزوینی،الموتی و طالقانی بودن گروه و به کار بردن مرغانه نشان از گیلانی بودن آنها داشت.
این فعال فرهنگی و اجتماعی اظهار داشت: قزوینی ها به جای دادن غذاهای آماده به این گروه از کالاهایی تحت عنوان 'خشکه' استفاده می کردند که شامل لپه، نخود و اقلامی بود که اولا همانند غذا فسادپذیر نباشد و ثانیا افراد بتوانند در زمان های طولانی از آن استفاده کنند.
پژوهشگر آیین های سنتی و نوروزی در قزوین گفت: مردم قزوین عادت داشتند که کارهای نزدیک نوروز نظیر خانه تکانی را مشارکتی انجام دهند و بتوانند در شادی نوروز با یکدیگر سهیم باشند.
گمرک چی به مراسم 'کُله چهارشنبه' پرداخت و گفت: این مراسم اکنون به چهارشنبه سوری تغییر نام پیدا کرده و معنای آن در اصل چهارشنبه کوتاه بود و شب بیداری اهل منزل و همچنین با فال و غذای مخصوص نظیر شیش انداز یا رشته پلو با ماهی دودی از جمله برنامه های این شب بود.
وی در خصوص مراسمات ویژه کله چهارشنبه بیشتر توضیح داد و گفت: یکی از آیین های مهم در مراسم کله چهارشنبه گرفتن فال بود که هنگام دم گذاشتن برنج، تخم مرغ سفیدی را درون پوست پیاز قرمز قرار داده و پس از بستن آن با نخ درون برنج قرار می دادند تا ضمن پختن اشکالی روی پوست تخم مرغ ایجاد شود که این تصاویر ( همانند فال قهوه) نشان از آینده فرد در سال آتی بود.
رییس سازمان مردم نهاد فرهنگ قزوین در مورد آتش کله چهارشنبه گفت: ورگ نوعی بوته بیابانی بود که در آتش سوزی کله چهارشنبه نقش بسزایی داشت و حتما باید تعداد آن ها فرد می شد و سپس با ریختن اسپند مخصوص (تحت عنوان عاطل و باطل) روی این بوته ها، فرد با پریدن از روی آتش شعر سرخی تو از من، زردی من از تو سر می داد.
گمرک چی با بیان اینکه مراسم بخت گشایی دختران همواره در آیین های نوروزی قزوین وجود داشته است،اظهار داشت: یکی از آیین های کله چهارشنبه بخت گشایی دختران جوان بود که اهل خانه با پارو دختران را زده و از خانه بیرون می کردند و حتی دختران را به دباغ خانه برده و با پاشیدن آب گندیده روی صورت دختران اعتقاد داشتند که شانس ازدواج دختر با این کار برای سال آینده افزایش می یابد.
وی به نان چایی، کسمه، پادرازی، نان قندی و نان برنجی به عنوان شیرینی های اصیل قزوینی اشاره کرد و توضیح داد: معمولا رسم بر این بود که بشقاب و ظروف پذیرایی قبل از آمدن میهمان در سفره عید چیده می شد و همواره انجیر خیس کرده و آلبالو در سفره قرار می گرفت تا میهمان پس از خوردن شیرینی کمی از ترشیجات استفاده کند.
گمرک چی، چمچه زنی ( قاشق زنی)، سمنوپزان، شیرینی پزان را جز مراسم های اصلی قزوینی ها در ایام نوروز برشمرد و گفت: در سفره هفت سین قزوینی ها وجود یک چراغ گردسوز ضروری بود و اهالی منزل باید تا طلوع آفتاب روز بعد صبر می‌کردند تا بتوانند آن را خاموش کنند و اعتقاد بر این بود که خاموشی زودتر از این موعد خوش یمن نیست.
این فعال فرهنگی به نحوه صله رحم در ایام عید نوروز در قزوین اشاره کرد و گفت: در ایام عید مردم حق داشتند تا اذان ظهر روز دوازدهم فروردین دیدوباز داشته باشند و اگر بعد از آن به خانه یکدیگر می رفتند فرد معمولا از راه دادن میهمان به داخل خانه جلوگیری می کرد و اعتقاد داشت که نحسی روز سیزده به خانه وارد می شود.
گمرک چی در مورد مراسم 13 به در نیز گفت: یکی از مراسماتی که در روز سیزدهم فروردین انجام می شد، پرتاپ هفت سنگ به داخل آب و گره زدن سبزه توسط دختران مجرد بود تا بخت آنها باز شود و شعر خاصی نیز برای آن سروده می شد.
وی یادآور شد: یکی از مشکلاتی که امروزه باعث شده تا فرهنگ و آیین های نوروزی قزوین به فراموشی سپرده شود، نفوذ فرهنگ پایتخت ایران و صدا وسیمای ملی است و آیین های نوروزی و حتی لهجه مورد توجه عموم جامعه اکثرا متعلق به تهران بوده و این رویکرد جایگزین فرهنگ شهرستان ها شده است.
**آئین های نوروزی در دیگر نقاط استان قزوین
مدرس دانشگاه و پژوهشگر مسائل اجتماعی در قزوین نیز در خصوص آیین های نوروزی تاکستان و بویین زهرا به خبرنگار ایرنا گفت: فرا رسیدن عید در تاکستان به عنوان لحظه تغییر و دگرگونی انسان تلقی می شود و همواره مردم این دیار 20 روز مانده به عید معتقدند که محل زندگی و حتی دل افراد باید برای فرارسیدن عید تمیز و تازه شود.
مهدی گنجی افزود: پختن شیر برنج، سفید کردن ظروف مسی، خرید لباس نو برای کودکان، تزیین منزل با پارچه های رنگی و آجیل مخلوط شامل بادام، پسته، فندوق و گردو از مهم ترین اقداماتی بوده که از دیرباز تا امروز به مناسبت نوروز در این خطه انجام می شود.
وی به آئین های نوروزی در بوئین زهرا نیز اشاره کرد و گفت: آئین های نوروزی در کالبد روستا از طراوت و شادابی خاصی برخوردار است و بزرگترها معمولا در برگزاری مراسمات نوروزی اهتمام بیشتری از خود نشان می دهند.
گنجی ادامه داد: یکی از مراسم هایی که همواره در مناطق روستایی بویین زهرا مرسوم بود، ترمیم 'کاهگل' (گل مخلوط با کاه برای ساخت دیوار) بود و همچنین تا قبل از فرارسیدن چهارشنبه سوری جوان تر ها به دشت و بیابان رفته و با جمع کردن شاخه های خشکیده آتشی را در چهارشنبه سوری برپا می کردند.
این مدرس دانشگاه در مورد برگزاری مراسم چهارشنبه سوری در این مناطق نیز گفت: این مراسم به کله چهارشنبه به معنی شادباش چهارشنبه معروف بوده و اعتقاد بر این بود که هرکس آتش بیشتری برافروزد در سال جدید از شانس و اقبال بیشتری برخوردار خواهد بود.
گنجی سپس به مراسم 'نوعید' پرداخت و گفت: رسم بر این بود و هست که اگر خانواده ای عزادار باشد، اقوام نزدیک روز اول عید با بردن رخت سفید، لباس سیاه را از تن خانواده عزادار خارج کرده و به آنها نوید عید و فرارسیدن بهار را تبریک می گفتند.
این پژوهشگر آیین های نوروزی در قزوین یادآور شد: آئین های نوروزی در استان قزوین گرچه بیانگر فرهنگ غنی و با قدمت این مردم است، اما نسل جدید همواره با چنین مراسماتی بیگانه است و حتی آن را خرافات می پندارد.
گنجی یادآور شد: هنوز دستگاه های فرهنگساز در جامعه موفق نشده اند بین خرافات و آیین های سنتی مرزبندی مشخصی قائل شوند و همین مسئله سبب شده تا فرهنگ و آیین های نوروزی روز به روز کمرنگ تر شود.
** آیین های نوروزی قزوین به علت پرهزینه بودن تغییر شکل یافته است
کارشناس مردم شناسی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری قزوین نیز به خبرنگار ایرنا گفت: یکی از دلایلی که باعث شده تا آیین های نوروزی تغیر شکل دهند، پرهزینه بودن این آیین ها بوده که شرایط اقتصادی حاکم اجازه اجرای آن ها را از خانواده ها سلب کرده است.
عباسی افزود: آیین های نوروزی هرگز فراموش نمی شوند، بلکه تغییر شکل داده و رویکردهای جدیدی را می پذیرند که به فراخور زمان و موضوعات اقتصادی و اجتماعی از کارکردهای خاصی برخوردار هستند.
وی اظهار داشت: اگر خود رسانه ها بویژه صدا و سیما به موضوعات بومی و فرهنگی خاص شهرستان ها توجه کند قطعا به پررنگ شدن ویژگی آیین های نوروزی در شهرستان ها کمک نموده است.
عباسی، فرهنگ ها و آیین های نوروزی را پرهزینه برشمرد و تشریح کرد: برگزاری آیین های نوروزی مثل چهارشنبه سوری و جشن های متعدد و میهمانی دادن از دایره توان مردم خارج شده و این موضوعات دیگر چندان جدی گرفته نمی شود.
این کارشناس مردم شناسی ادامه داد: تعویض مبلمان منزل و دکوراسیون و حتی خرید خودروی جدید در نزدیکی ایام نوروز به عنوان یک رویکرد اشتباه در بین مردم شیوع یافته و این نوع تجمل گرایی و چشم و هم چشمی نتیجه ای جز فرار مردم از آیین های نوروزی ندارد.
وی یادآور شد: متاسفانه سریال هایی که در صدا وسیما ساخته می شود معمولا در پنت هاوس یک ساختمان شیک و مجلل است و اگر رویکرد سریال و فیلم های سینمایی به سمت ساده زیستی تغییر کند، مردم بهتر می توانند ظرفیتی برای حفظ فرهنگ سنتی و آیین های نوروزی از خود نشان دهند.
9925*3013
انتهای پیام استان قزوین گرچه همگام با دیگر نقاط ایران دارای آئین ها و مراسم های مشابهی است اما وجود اقوام مختلف در این استان و شهرستان های متمایز از یکدیگر سبب شده تا جلوه ای خاص و متفاوت را در آیین های نوروزی این استان شاهد باشیم.
پزوهشگران و فعالان فرهنگی قزوین معتقدند آیین های غنی ایام نوروز در قزوین همواره در حال فراموشی یا کمرنگ شدن هستند که از دلایل آن می توان به پرهزینه بودن و فقدان دستگاه های فرهنگ ساز و تغییر سبک و مدل زندگی اشاره کرد.
** از 'کوسه گلین' تا 'فال تخم مرغ' و 'بخت گشایی دختران'
رئیس سازمان مردم نهاد انجمن فرهنگ قزوین در خصوص آئین های نوروزی این شهر به خبرنگار ایرنا گفت: نوروز به عنوان یک آیین باستانی در ایران شناخته می شود و اگرچه در تمام استان ها از کلیات برابری برخوردار است، اما در جزییات می توان به اختلافاتی در آن پی برد به طوری که مراسمات و آیین های نوروزی در قزوین نه تنها با سایر استان های کشور، بلکه با سایر شهرستان های استان نظیر تاکستان، بویین زهرا و آبیک نیز متفاوت است.
علی اصغر گمرک چی افزود: در زمان های قدیم با توجه به فقدان تقویم، سه گروه آمدن عید را در قزوین نوید می دادند که شامل 'حاجی فیروز'، 'کوسه گلین' و 'نوروز نو سال' بودند که آخری را برخی به اشتباه 'نوروز نثار' عنوان می کنند.
وی ادامه داد: کوسه گلین نمایش 2 یا چهار نفره ای بود که یکی از افراد خودش را شبیه به زنی زیبا درآورده و با ترانه های شاد و مضامین عرفانی و دعایی ضمن نوید نوروز از مردم عیدی و هدایا دریافت می کرد.
گمرک چی در تشریح مراسم کوسه گلین نیز گفت: شعر معروف کوسه گلین این بود ' نوروز نوسال باشد مبارک، شما را امسال باشد مبارک، ای خانم باجی از ما نرنجی، برای ما بیار نان برنجی، ای خانم باجی از بالا خانه برای ما بیار کشمش بیدانه' البته در مصراع آخر گاهی به جای کشمش بیدانه از ' هفت تا مرغانه' استفاده می شد و تفاوت آن این بود که به کار بردن کشمش نشان از قزوینی،الموتی و طالقانی بودن گروه و به کار بردن مرغانه نشان از گیلانی بودن آنها داشت.
این فعال فرهنگی و اجتماعی اظهار داشت: قزوینی ها به جای دادن غذاهای آماده به این گروه از کالاهایی تحت عنوان 'خشکه' استفاده می کردند که شامل لپه، نخود و اقلامی بود که اولا همانند غذا فسادپذیر نباشد و ثانیا افراد بتوانند در زمان های طولانی از آن استفاده کنند.
پژوهشگر آیین های سنتی و نوروزی در قزوین گفت: مردم قزوین عادت داشتند که کارهای نزدیک نوروز نظیر خانه تکانی را مشارکتی انجام دهند و بتوانند در شادی نوروز با یکدیگر سهیم باشند.
گمرک چی به مراسم 'کُله چهارشنبه' پرداخت و گفت: این مراسم اکنون به چهارشنبه سوری تغییر نام پیدا کرده و معنای آن در اصل چهارشنبه کوتاه بود و شب بیداری اهل منزل و همچنین با فال و غذای مخصوص نظیر شیش انداز یا رشته پلو با ماهی دودی از جمله برنامه های این شب بود.
وی در خصوص مراسمات ویژه کله چهارشنبه بیشتر توضیح داد و گفت: یکی از آیین های مهم در مراسم کله چهارشنبه گرفتن فال بود که هنگام دم گذاشتن برنج، تخم مرغ سفیدی را درون پوست پیاز قرمز قرار داده و پس از بستن آن با نخ درون برنج قرار می دادند تا ضمن پختن اشکالی روی پوست تخم مرغ ایجاد شود که این تصاویر ( همانند فال قهوه) نشان از آینده فرد در سال آتی بود.
رییس سازمان مردم نهاد فرهنگ قزوین در مورد آتش کله چهارشنبه گفت: ورگ نوعی بوته بیابانی بود که در آتش سوزی کله چهارشنبه نقش بسزایی داشت و حتما باید تعداد آن ها فرد می شد و سپس با ریختن اسپند مخصوص (تحت عنوان عاطل و باطل) روی این بوته ها، فرد با پریدن از روی آتش شعر سرخی تو از من، زردی من از تو سر می داد.
گمرک چی با بیان اینکه مراسم بخت گشایی دختران همواره در آیین های نوروزی قزوین وجود داشته است،اظهار داشت: یکی از آیین های کله چهارشنبه بخت گشایی دختران جوان بود که اهل خانه با پارو دختران را زده و از خانه بیرون می کردند و حتی دختران را به دباغ خانه برده و با پاشیدن آب گندیده روی صورت دختران اعتقاد داشتند که شانس ازدواج دختر با این کار برای سال آینده افزایش می یابد.
وی به نان چایی، کسمه، پادرازی، نان قندی و نان برنجی به عنوان شیرینی های اصیل قزوینی اشاره کرد و توضیح داد: معمولا رسم بر این بود که بشقاب و ظروف پذیرایی قبل از آمدن میهمان در سفره عید چیده می شد و همواره انجیر خیس کرده و آلبالو در سفره قرار می گرفت تا میهمان پس از خوردن شیرینی کمی از ترشیجات استفاده کند.
گمرک چی، چمچه زنی ( قاشق زنی)، سمنوپزان، شیرینی پزان را جز مراسم های اصلی قزوینی ها در ایام نوروز برشمرد و گفت: در سفره هفت سین قزوینی ها وجود یک چراغ گردسوز ضروری بود و اهالی منزل باید تا طلوع آفتاب روز بعد صبر می‌کردند تا بتوانند آن را خاموش کنند و اعتقاد بر این بود که خاموشی زودتر از این موعد خوش یمن نیست.
این فعال فرهنگی به نحوه صله رحم در ایام عید نوروز در قزوین اشاره کرد و گفت: در ایام عید مردم حق داشتند تا اذان ظهر روز دوازدهم فروردین دیدوباز داشته باشند و اگر بعد از آن به خانه یکدیگر می رفتند فرد معمولا از راه دادن میهمان به داخل خانه جلوگیری می کرد و اعتقاد داشت که نحسی روز سیزده به خانه وارد می شود.
گمرک چی در مورد مراسم 13 به در نیز گفت: یکی از مراسماتی که در روز سیزدهم فروردین انجام می شد، پرتاپ هفت سنگ به داخل آب و گره زدن سبزه توسط دختران مجرد بود تا بخت آنها باز شود و شعر خاصی نیز برای آن سروده می شد.
وی یادآور شد: یکی از مشکلاتی که امروزه باعث شده تا فرهنگ و آیین های نوروزی قزوین به فراموشی سپرده شود، نفوذ فرهنگ پایتخت ایران و صدا وسیمای ملی است و آیین های نوروزی و حتی لهجه مورد توجه عموم جامعه اکثرا متعلق به تهران بوده و این رویکرد جایگزین فرهنگ شهرستان ها شده است.
**آئین های نوروزی در دیگر نقاط استان قزوین
مدرس دانشگاه و پژوهشگر مسائل اجتماعی در قزوین نیز در خصوص آیین های نوروزی تاکستان و بویین زهرا به خبرنگار ایرنا گفت: فرا رسیدن عید در تاکستان به عنوان لحظه تغییر و دگرگونی انسان تلقی می شود و همواره مردم این دیار 20 روز مانده به عید معتقدند که محل زندگی و حتی دل افراد باید برای فرارسیدن عید تمیز و تازه شود.
مهدی گنجی افزود: پختن شیر برنج، سفید کردن ظروف مسی، خرید لباس نو برای کودکان، تزیین منزل با پارچه های رنگی و آجیل مخلوط شامل بادام، پسته، فندوق و گردو از مهم ترین اقداماتی بوده که از دیرباز تا امروز به مناسبت نوروز در این خطه انجام می شود.
وی به آئین های نوروزی در بوئین زهرا نیز اشاره کرد و گفت: آئین های نوروزی در کالبد روستا از طراوت و شادابی خاصی برخوردار است و بزرگترها معمولا در برگزاری مراسمات نوروزی اهتمام بیشتری از خود نشان می دهند.
گنجی ادامه داد: یکی از مراسم هایی که همواره در مناطق روستایی بویین زهرا مرسوم بود، ترمیم 'کاهگل' (گل مخلوط با کاه برای ساخت دیوار) بود و همچنین تا قبل از فرارسیدن چهارشنبه سوری جوان تر ها به دشت و بیابان رفته و با جمع کردن شاخه های خشکیده آتشی را در چهارشنبه سوری برپا می کردند.
این مدرس دانشگاه در مورد برگزاری مراسم چهارشنبه سوری در این مناطق نیز گفت: این مراسم به کله چهارشنبه به معنی شادباش چهارشنبه معروف بوده و اعتقاد بر این بود که هرکس آتش بیشتری برافروزد در سال جدید از شانس و اقبال بیشتری برخوردار خواهد بود.
گنجی سپس به مراسم 'نوعید' پرداخت و گفت: رسم بر این بود و هست که اگر خانواده ای عزادار باشد، اقوام نزدیک روز اول عید با بردن رخت سفید، لباس سیاه را از تن خانواده عزادار خارج کرده و به آنها نوید عید و فرارسیدن بهار را تبریک می گفتند.
این پژوهشگر آیین های نوروزی در قزوین یادآور شد: آئین های نوروزی در استان قزوین گرچه بیانگر فرهنگ غنی و با قدمت این مردم است، اما نسل جدید همواره با چنین مراسماتی بیگانه است و حتی آن را خرافات می پندارد.
گنجی یادآور شد: هنوز دستگاه های فرهنگساز در جامعه موفق نشده اند بین خرافات و آیین های سنتی مرزبندی مشخصی قائل شوند و همین مسئله سبب شده تا فرهنگ و آیین های نوروزی روز به روز کمرنگ تر شود.
** آیین های نوروزی قزوین به علت پرهزینه بودن تغییر شکل یافته است
کارشناس مردم شناسی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری قزوین نیز به خبرنگار ایرنا گفت: یکی از دلایلی که باعث شده تا آیین های نوروزی تغیر شکل دهند، پرهزینه بودن این آیین ها بوده که شرایط اقتصادی حاکم اجازه اجرای آن ها را از خانواده ها سلب کرده است.
عباسی افزود: آیین های نوروزی هرگز فراموش نمی شوند، بلکه تغییر شکل داده و رویکردهای جدیدی را می پذیرند که به فراخور زمان و موضوعات اقتصادی و اجتماعی از کارکردهای خاصی برخوردار هستند.
وی اظهار داشت: اگر خود رسانه ها بویژه صدا و سیما به موضوعات بومی و فرهنگی خاص شهرستان ها توجه کند قطعا به پررنگ شدن ویژگی آیین های نوروزی در شهرستان ها کمک نموده است.
عباسی، فرهنگ ها و آیین های نوروزی را پرهزینه برشمرد و تشریح کرد: برگزاری آیین های نوروزی مثل چهارشنبه سوری و جشن های متعدد و میهمانی دادن از دایره توان مردم خارج شده و این موضوعات دیگر چندان جدی گرفته نمی شود.
این کارشناس مردم شناسی ادامه داد: تعویض مبلمان منزل و دکوراسیون و حتی خرید خودروی جدید در نزدیکی ایام نوروز به عنوان یک رویکرد اشتباه در بین مردم شیوع یافته و این نوع تجمل گرایی و چشم و هم چشمی نتیجه ای جز فرار مردم از آیین های نوروزی ندارد.
وی یادآور شد: متاسفانه سریال هایی که در صدا وسیما ساخته می شود معمولا در پنت هاوس یک ساختمان شیک و مجلل است و اگر رویکرد سریال و فیلم های سینمایی به سمت ساده زیستی تغییر کند، مردم بهتر می توانند ظرفیتی برای حفظ فرهنگ سنتی و آیین های نوروزی از خود نشان دهند.
9925*3013
کپی شد
