باب الحوائج از ترکیب دو واژه باب به معنای در و حوائج به معنای نیازها شکل گرفته و علت استفاده آن بدین خاطر است که انسان برای رفع نیاز و خواسته خود باید وسیله ای داشته باشد تا به کمک آن نیاز خود را مرتفع کند و در این میان به کسانی که واسطه فیض الهی می شوند تا از آن طریق گرفتاری و مشکلات انسان حل شود هم باب الحوائج گفته می شود.
پایگاه اطلاع رسانی جماران، چند سال پیش روزهای اول ماه رجب بود که حجت الاسلام و المسلمین سید مهدی طباطبایی درباره اعمال و فضیلت ماه رجب در تلویزیون صحبت می کرد تا رسید به این مطلب که ولادت امام جواد علیه السلام یکی از مناسبت های این ماه پر فضیلت است و هر کس اگر حاجتی دارد خود را برای شب میلاد آن بزرگوار به حرم امام رضا علیه السلام برساند و آقا را به حق جوادش قسم دهد و طلب نیاز کند، آن روزها که مشکل بزرگی برای من در زندگی پیش آمده بود با شنیدن یک همچنین مطلبی عزمم را جزم کردم تا هر طور هست خودم را برای شب میلاد به زیارتی آقا برسانم.
از آن روز به بعد بارها این موضوع که چرا می گویند حاجت های مادی و دنیوی خود را از امام جواد علیه السلام بخواهید، ذهنم را به خود مشغول کرد و خلاصه با کند و کاوی که کردم شاید به بخشی از پرسش ذهنی خود جواب داده باشم که تصمیم گرفتم این مطلب را با مخاطبان به اشتراک بگذارم.
باب الحوائج از ترکیب دو واژه باب به معنای در و حوائج به معنای نیازها شکل گرفته و علت استفاده آن بدین خاطر است که انسان برای رفع نیاز و خواسته خود باید وسیله ای داشته باشد تا به کمک آن نیاز خود را مرتفع کند و در این میان به کسانی که واسطه فیض الهی می شوند تا از آن طریق گرفتاری و مشکلات انسان حل شود هم باب الحوائج گفته می شود.
اینکه به امام موسی کاظم علیه السلام یا امام جواد علیه السلام باب الحوائج گفته می شود نه به این معنا که باقی ائمه علیهم السلام واسطه فیض الهی نیستند. خیر. همان طور که در حدیث آمده است کلکم نور واحد که اشاره به یکی بودن آن بزرگواران به لحاظ تکوین دارد و این بروز و ظهور شخصیت آنها در عالم خارج است که متفاوت است به عنوان مثال حضرت صادق علیه السلام در حوزه فقه و کلام، به طوری که فقه شیعه به فقه جعفری شهرت دارد چرا که در زمان آن امام بزرگوار شرایط بروز مسائل علمی بیش از سایر ائمه علیهم السلام بود و این وجه از شخصیت آن حضرت جلوه گر شده در صورتی که از امام مجتبی علیه السلام حتی یک حدیث در باب فقه روایت نشده است و این العیاذ بالله به معنای پایین تر بودن سطح علمی امام مجتبی علیه السلام نسبت به امام صادق علیه السلام نیست.
یا این بیان امام صادق علیه السلام که می فرمایند: «علمنا واحد، فضلنا واحد و نحن شیء واحد؛[1] علم و تمام فضایل ما یکی است و ما یک حقیقت هستیم.» یا آنجا که در زیارت جامعه کبیره، این یادگار گرانبها از امام هادی علیه السلام می خوانیم: «انّ أرواحکم و نورکم و طینتکم واحده طابت و طهرت بعضها من بعض، خلقکم الله انواراً؛ روح و روان پرتو وجود و فطرت شما از یک حقیقت است و آن حقیقت پاک و پاکیزه است و هر کدام از دیگر پدید آمده، خدا شما را نور آفرید.» همگی بیانگر یکی بودن وجود نورانی ائمه اطهار علیهم السلام است ولی این شرایط زمان و مکان بوده است که بعضی از صفات و ویژگی ها را بیشتر جلوه گر کرده است و همین علت آن بوده که یک امام به کاظم، دیگری به صادق و امام دیگر به جواد شهرت یافته است.
بر همین اساس است که مشهور شده اگر کسی می خواهد از خدا علم طلب کند امام باقر و امام صادق علیهما السلام را واسطه قرار دهد و اگر خواستار رزق و روزی دنیوی است و حاجت این جهانی دارد به امام جواد علیه السلام که به جود و بخشش شهرت دارند توسل کند و این مسأله هم به تجربه میان مردمان ثابت شده و هم از زبان بزرگان نقل شده است.
امام رضا علیه السلام بر اساس نصبی که از رسول اکرم (ص) و حضرت امیر (س) به ایشان رسیده بود، فرزندشان را به جواد، زکی و تقی ملقب فرمودند و نیز علاوه بر این سه لقب، امام نهم شیعیان دارای القاب دیگری همچون قانع، مرتضی، نجیب، منتخب، متقی، متوکل، المختار و عالم نیز هستند؛همچنین آن حضرت در میان شیعه و سنی به باب المراد نیز شهرت دارند.
- بحار الانوار، ج 26، ص 317.
