میزگرد «بررسی موانع و راهکارهای تحریم های اقتصادی از دیدگاه حقوق بین الملل» با حضور اساتید، دانشجویان و مسئولان دستگاه های مختلف برگزار شد.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی و خبری جماران، نشست علمی «بررسی تحریم های اقتصادی از دیدگاه حقوق بین الملل»، سه شنبه، پنجم شهریور ماه، با حضور اساتید، دانشجویان و مسئولان دستگاه های مختلف، در دانشگاه تهران و واقع در مرکز مطالعات عالی بین المللی دانشکده حقوق و علوم سیاسی این دانشگاه برگزار شد.
در این نشست که به همت سه نهاد علمی- تخصصی مرکز حقوقی و داوری لاهه، مرکز مطالعات عالی بین المللی دانشگاه تهران و اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران برگزار شد، دکتر علی ماروسی رئیس شورای مشورتی مرکز حقوقی و داوری لاهه، دکتر محمد حسین نبی عضو کانون وکلای تهران و سفیر سابق ایران در نیکاراگوئه و دکتر ابو محمد عسگرخانی رییس مرکز مطالعات عالی بین المللی دانشگاه تهران، به طرح مباحثی درخصوص تحریم های یکجانبه و چندجانبه علیه ایران، مغایرت های آنها با ممعاهدات حقوق بشری و راه های برون رفت از آن پرداختند.
در ابتدای این نشست دکتر ماروسی با طرح این سوال که آیا تحریم ها از منظر حقوق بین الملل داراری مشروعیت است، گفت: این موضوعی است که زیاد به آن پرداخته می شود و جواب مطلق آن در ایران منفی است اما این گونه پاسخ مطلق دادن، پاک کردن صورت مساله است.
وی با اشاره به تاریخ تحریم های شورای امنیت و آغاز آنها پس از جنگ سرد درمورد زیمباوه و افریقای جنوبی افزود: شورای امنیت قانونا برای خود، حق وضع محدودیت هایی را علیه اعضا برشمرده، اما اینکه این اختیار برای وضع محدودیت آیا مطلق است یا مقید، سوالی اساسی است.
رئیس شورای مشورتی مرکز حقوقی و داوری لاهه گفت: کشورهایی که طرفدار تحریم های یکجانبه هستند روی اسناد محدودیت زا خیلی کار کردند و اکنون برای جامعه پژوهشی، حقوقی و اقتصادی کشور کار روی این مساله بسیار واجب است. صرف پروپاگاندا و نشریات داخلی برای حل این مساله کافی نیست.
وی تاکید کرد: اختیارات شورای امنیت برای وضع تحریم محدود به یک سری اصول اساسی و انسانی است که مورد تایید همه حقوقدانان و صاحب نظران است. لذا اختیارات شورای امنیت نا مشروع نیست اما محدود است. در این خصوص مقالات و کتاب های بسیار زیادی نوشته شده است.
ماروسی در ادامه به قرائت یکی از این مقالات پرداخت و گفت: تحریم ها تحت هیچ شرایطی نباید باعث شود که وضع زندگی بخش اعظم یک جامعه به زیر استاندارهای معمول زندگی مبتنی بر شان و منزلت اعضای آن جامعه و مقیاس های جهانی قرار گیرد. همچنین تحریم ها نباید به گونه ای باشد که در تضاد با حقوق اولیه و حق زندگی راحت مردم یک جامعه باشد.
وی با اشاره به این متون خاطر نشان کرد: این موضوعاتی است که خصوصا اقتصاددانان ما می توانند روی آنها کار کنند.
متخصص حقوق تجارت بین الملل همچنین با اشاره به مشکل دارو در کشور گفت: امروز تا صحبت از دارو می شود می گویند دارو در تحریم نیست. اما وقتی طرف معامله دارو نمی تواند ال سی باز کند تا چرخه مالی شکل بگیرد، کار خودبخود به تحریم دارو ختم می شود.
وی با توجه به اینکه موضوع نشست ابزارهای مختلفی برای مقابله با این تحریم ها هم هست گفت: ایران عضو WTO نیست. آیا وقتی ما عضو WTO نیستیم می توانیم از این ابزار استفاده کنیم؟ همه معاهدات WTO استثناپذیر است. مثلا یکی از مواد برخی معاهدات WTO می گوید در زمانی که یک کشور احساس کند که مافع ملی او در خطر است معاهادات مورد نظر WTO قابل اجرا نیست و امکان وضع تحریم می دهد. ولی آیا تحریم اقتصادی می تواند از موارد این ماده WTO باشد؟ کشورهایی که تحریم یکجانبه می کنند معتقدند می توانند خودشان به تفسیر و اجرا بپردازند و در قالب این تفسیر می گویند منافع ملی آنها در خطر است و باید تحریم هایی را وضع کنند. اما بحث این است که چه کسی باید تفسیر کند و این ضدیت با منافع را کشف کند.
دکتر ماروسی توجیه برخی از کشورها را در تحریم علیه ایران اینگونه خواند که هدف ما کشوری است که عضو WTO نیست و مشمول قوانین آن نمی شود ولی افزود: محدودیت باید درون حوطه صلاحیت یک کشور باشد ولی اگر آثار آن از حوزه صلاحیت یک کشور خارج باشد این کار از حوزه توجیه پذیری سازمان ملل خارج می شود. برای مثال بانک ING هلند برای برخی مبادلات مالی برا یعضی شرکت های ایرانی 700میلیون دلار جریمه می شود. قطعا یک بانک هلندی به هیپ وجه در حدود اختیارات سرزمینی و صلاحیتی امریکا نیست. ING بانک بخاطر اینکه منافع بیشتری با امریکا دارد این جریمه را می پذیرد نه برای اینکه امریکا حق این جریمه کردن را دارد.
وی در پایان نتیجه گرفت: برای رفع تحریم ها باید کار کرد. نمی توان همه چیز را به دولت جدید سپرد و گفت قفل ها را باز می کند. رفع تحریم ها به پژوهش و دیپلماسی فعالی دارد که بستگی به توان ترغیب ما درمورد دفاع دیگر کشورها از ما دارد.
در ادامه دکتر محمد نبی به موضوع دیپلماسی فعال در روند رفع تحریم ها پرداخت و گفت: دیپلماسی یک هنر در جهت اداره سیاست خارجه و تنظیم رابطه بین المللی یک کشور است. وزارت امور خارجه در همه دنیا مسئولیت رسمی دیپلماسی را دارد.
وی با اشاره به اهمیت فن مذاکره در دیپلماسی کشور اضافه کرد: امروزه برای مذاکره و فن مذاکره در برخی کشورها رشته تخصصی درنظر گرفته اند.
دکتر محمد نبی دیپلماسی کشور را در سالهای اخیر ناموفق خواند و بخشی از علت آن را ورود افرادی به این حیطه دانست که هیچ مسئولیت و تجربه ای در وزارت امور خارجه نداشته اند.
اما با رد این مساله که دیپلماسی یعنی محدود شدن به مذاکره در حد وزارت امور خارجه، گفت: مسائل اقتصادی و وابسته کردن کشورهای مختلف به کالاهای صادراتی و نفوذ اقتصادی بسیار مهم است اما در سال های اخیر حیطه اختیارات ما در این زمینه بسیار کم شد.
وی افزود: سیاست خارجه در برخی سال ها این بود که اجازه نزدیکی بین اروپا و امریکا را ندهد و از موافقت برای تحریم و قطعنامه جلوگیری کنند. اما متاسفانه در این سال های اخیر کار بجایی رسید که نه تنها اروپا بلکه خیلی از کشورهای مسلمان در حاشیه خود ما هم از ایران در مجامع بین المللی تبری جستند.
سفیر سابق ایران در نیکاراگوئه وجود برخی نیروها در سازمان های بین المللی را برای دیپلماسی فعال لازم دانست و تاکید کرد: در برخی موارد هم در سال های اخیر اقدامات خوبی شد اما در وزارت امورخارجه استفاده مناسبی از آن نشد.
وی با اشاره به تاریخ تحریم های کشور ما گفت: ما تحریم های زیادی داشته ایم. اولین تحریم علیه ما در زمان مصدق، تحریم نفت ما توسط انگلیس بود که دیپلماسی فعال و فعالیت اقتصادی سازمان ها سبب شد بجای انگلستان، آلمان و ژاپن به خرید نفت ما روی آورند.
مشاور سابق حقوقی وزارت امور خارجه اضافه کرد: مسائل دیپلماتیک و اقتصادی باید با هم کار کنند که اگر زمانی خواستیم بگوییم از دیگر کشورها بی نیازیم بتوانیم تا درصد زیادی این اقدام را موفق انجام دهیم. ما حرف برای گفتن داشته و داریم. یک زمانی کشورها برای مذاکره با ایران از هم پیشی می گرفتند اما امروزه چهره ای از ایران شکل گرفته که از مذاکره با او می ترسند.
محمد نبی تحریم های وضع شده علیه ایران را مخالف صددرصد منشور سازمان ملل دانست و گفت: برای رفع این تحریم ها ما به یک تالیف قلوب و اعتماد سازی در منطقه و کشورها نیاز داریم. همچنین فن مذاکره برای تیم دیپلماتیک کشور هم بسیار مهم است. این کار به همکاری مناسب در داخل و موازی شدن فعالیت اقتصادی در سطح کشورهای دیگر نیاز دارد.
بخش پایانی این نشست با سخنان ریاست مرکز مطالعات عالی بین المللی دانشگاه تهران همراه بود که در آغاز سخنان خود گفت: فهم تحریم شونده و تحریم کننده از لحاظ هستی شناسی و معرفت شناسی کاملا متفاوت است و باید این تفاوت را فهمید.
وی توضیح داد: تحریم کنندگان معتقدند ایران مرتکب نقض ماهوی منشور سازمان ملل شده است. اگر هم این را صریحا اعلام نکرده اند، رویه حقوقی که تا به امروز دنبال کرده اند به همین اتهام مربوط است. پس برداشت آنها از لحاظ معرفتی فرق دارد و استناد می کنند به تحریم خداوند توسط حضرت آدم که گندم را علیرغم دستور خدا عمل کرد و باید تحریم و مجازات می شد.
دکتر عسکرخانی به اشاره به برخی تحریم های کشورهای غربی گفت: در تاریخچه تحریم ها برای کشورهای تحریم کننده، استانداردهای دوگانه فلسفه تحریم را کاملا می بینیم. آنها یک مجوعه قوانین دارند عیله دشمنان خود و یک مجموعه به نفع دشمن دشمنان و علیه دشمن دوستانشان. زمانی که کشورهای عربی رژیم اسرائیل را تحریم کردند شما می بینید که امریکا، انگلستان، فرانسه، آلمان، هلند و بلژیک اعرابی را که اسرائیل را تحریم کرده بودند، تحریم کردند.
استاد حقوق دانشگاه تهران افزود: تحریم کنندگان تحریم را به استناد به فلسفه مکتب فایده گرایی می بیینند، یعنی بیشترین خیر و راحتی برای بیشترین افاد. یعنی ممکن است افرادی ضرر ببینند اما برای کل افراد خوب است اما این نتیجه گرایی را کاملا دوگانه اعمال می کنند.
وی ادامه داد: مکتب فایده گرایی برخلاف وظیفه گرایان به علت ها نگاه نمی کند بلکه نگاه خود را معطوف به پیامدها و آینده می دارد. ببینید در هیچ کدام از قطعنامه ها با استناد به گزارشات سازمان های بین الملل، نمی گویند ایران سلاح هسته ای دارد بلکه می گویند ممکن است در اینده به این سلاح برسد. این یعنی فایده گرایی. اما در وظیفه گرایی کسی را تا جرم نکرده نباید متهم کرد چه برسد به اینکه محکوم کرد. اما شما می بینید که جمهوری اسلامی را متهم و حتی مجازات می کنند.
عسکرخانی تاکید کرد: دقیقا همان چیزی که علیه جمهوری شوروی شد دارد درمورد جمهوری اسلامی رخ می دهد. آنها ابتدائا با راس نظام و سپس با مردم کار داند و هدف تحریم ها قرار داده اند. روی همین حساب در طول چند دهه گذشته این روند حقوقی را امریکا دنبال کرده و تحریم های دسته چندم و چند جانبه اضافه کرده است.
وی خاطرنشان کرد: تحریم های چندجانبه و حتی تحریم های شورای امنیت تحت تاثیر تحریم های OFAC امریکاست. من یک بار به نماینده آزانس گفتم اگر استقلال خود را حفظ نمی کنید حداقل در گفتار خود مرتکب سرقت علمی نشوید و ارجاع دهید به منابع امریکایی زیرا این ادبیات کاملا منبعث از ادبیات OFAC است.
رئیس مرکز مطالعات عالی بین المللی دانشگاه تهران تصریح کرد: مطابق قوانین حقوقی هر کشوری می تواند کشور دیگر را تحریم کند و محصول خود را به او نفروشد، اما به شرط اینکه قواعد پیشینی بین دو کشور وجود نداشته باشد. این اتفاق درمورد ایران و امریکا وجود داشت. ایران و امریکا در 1856 معاهده مودت بین خود بستند که اصل وفای به عهد در آن امضا شده است. هردو کشور روح این معاهده را در دادگاه های لاهه قبول دارند اما چطور می شود که درمورد تحریم ها رعایت نمی شود؟
وی گفت: در حقوق بین الملل ما می خوانیم که تبلیغات خود یک نوع مداخله در امور داخلی کشور هاست. پس چگونه امریکا متعهد شده است در امور داخلی ایران مداخله نکند اما همه شبکه های آن علیه ایران تبلیغ می کنند؟
استاد روابط بین الملل افزود: در متن ISA یا قطعنامه تحریم علیه ایران می بینیم که رئیس جمهور امریکا می تواند تحریم ها را رفع کند به شرط اینکه ایران از پیگیری برنامه های سلاح ها ی هسته ای و کشتار جمعی دست بردارد. در قطعنامه های امریکا، سازمان های نظارتی و مونیتورینگ وجود دارد اما این سوال پیش می آید که همکاری ایران با این سازمان ها تا کجا باید باشد؟ یقینا قصد دارند مانند عراق همه اماکن استراتژیک و محرمانه ما را بازرسی کنند. یا در این مورد که ایران از حمایت تروریسم دست بردارد، حمایت ایران از حزب الله یا سوریه را حمایت از تروریسم تفسیر می کنند.
وی نتیجه گرفت: بنا براین کار فلسفی تئوریک سیاسی و بعد حقوقی باید انجام داد و بعد دست به اقدامات دیپلماتیکی زد که آقای محمد نبی به آن اشاره می کنند.
!P7!!P6!!P5!!P4!!P3!!P2!!P1!
