شرح دعای چهل و سوم صحیفه سجادیه؛ بخش چهارم: ماه بدون گناه و آلودگی

پایگاه خبری جماران: در ادامه بخش چهارم مجموعه یادداشت های شرح دعای چهل و سوم صحیفه سجادیه(ع) را می خوانید:

«فَأَسْأَلُ اللَّهَ رَبِّی وَ رَبَّکَ ، وَ خَالِقِی وَ خَالِقَکَ ، وَ مُقَدِّرِی وَ مُقَدِّرَکَ ، وَ مُصَوِّرِی وَ مُصَوِّرَکَ أَنْ یُصَلِّیَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ أَنْ یَجْعَلَکَ هِلَالَ بَرَکَةٍ لَا تَمْحَقُهَا الْأَیَّامُ ، وَ طَهَارَةٍ لَا تُدَنِّسُهَا الآْثَامُ»

«پس از خدا، پروردگارم و پروردگارت و آفریننده من و آفریننده تو، تقدیرساز سرنوشت من و تقدیرساز سرنوشت تو، و صورتگر من و صورتگر تو، می‌خواهم بر محمد(ص) و خاندانش درود فرستد، و تو را ماه برکت قرار دهد که گذر روزها آن‌ را از بین نبرد، و ماه پاکی که گناه‌ها آن را آلوده نسازد».

پس از اشاره به نو شدن، به سبب همین امر از خداوند درخواست های خود را بیان می‌کند.

امام(ع)، در دعای خویش خدا را با تعابیری از فعل حق تعالی که مشترک بین انسان و ماه است می‌خواند، گویا زندگی این دو با هم گره خورده است، و آن چیزی نیست جز اینکه هر دوی این‌ها از یک منبع آغاز می‌شود و یک هدف را دنبال می‌کند، آنچه در عالم اتقاق می‌افتد و آنچه در نظام آفرینش به وجود می‌آید، دارای هدف‌های مختلف و غرض‌های متفاوت نیست، چنانکه قرآن می‌فرماید در خلقت خداوند تفاوت نمی‌بینید.(ملک/ 3).

از خدایی درخواست دارد که هم پروردگار من(انسان) است، و هم پروردگار تو (سیاره چرخان)، ربوبیت تکیه بر مالکیت و تدبیر دارد، ربوبیت پرورش دادن است و تربیت و اداره کردن است، اما ربوبیت حق، با دیگر پرورش‌دهنده‌ها فرق دارد، در آنها پرورش دهنده می‌تواند غیر از سازنده باشد، ولی در اینجا رب، همان خالق، همان شکل دهنده و همان تقدیرساز است و به همین دلیل وقتی از رب درخواست می‌کند، خالق، مقدر، مصوّر را هم می‌افزاید تا بیان کننده توحید در خلقت و آفرینش باشد. و اینکه فاعل هستی یکی است و توحید افعالی در همه عالم جاری و ساری است، این توحید در افعال، افزون بر وحدت فاعل وحدت غایت و هدف را هم دارا است. در انسان واحد، افعال مختلف وی می‌تواند متضاد هم باشد، وهم دیگر را خنثی سازند اما در حق وحدت فاعل با وحدت فعل از همه جهات برقرار است.

آنگاه از خداوند طلب رحمت و... بر پیغمبر(ص)، و خاندان وی می‌کند که اشاره به وساطت فیض آنها دارد، و چون آنها واسطه‌ای برای فیض بر انسان هستند، هم ادب و هم معرفت به چگونگی جریان فیض در عالم و شکر واسطه‌های ایجاب می‌کند، آغاز طلب رحمت از آنها بشود، و همچنین گفته‌اند صلوات همراه دعا زمینه‌ساز استجابت است.

با این مقدمات، از خداوند می‌خواهد که این ماه را، ماه برکت، که به معنای رشد و نموّ است قرار دهد. برکت مبارکی و میمونی است و افزایش و رشد است، لذا می‌خواهد که این برکت به گذر روزهای ماه از میان نرود و کاسته نشود. چرا که «محق» به معنای کاسته شده و نابود شدن است. در قرآن می‌فرماید:«یمحق الله الربا؛ خداوند ربا را از میان می‌برد»(بقره/ 276). ربا، که خود افزایش و رشد است، خداوند آن را به ضد خودش یعنی نابودی تبدیل می‌کند، و همچنین می‌دانیم که سه شب آخر ماه که نور ماه کاسته شده و دیگر نوری از آن به سوی ما تابش نمی‌کند، «محاق» می‌گویند.

و می‌خواهد هر ماه، ماه پاکی باشد. پاکی و نزاکتی که در فطرت انسان است. پاکی از برکت و فیض حق به وجود می‌آید، این پاکی به وسیله «گناه» [آثام، جمع اثم، به معنی گناه است]، آلوده نشود. «دنس»، چرک و آلودگی است. چرک بر روی هر چیزی قرار گرفت، آن را می‌پوشاند و در آن نفوذ کرده و تبدیل می‌سازد. گناه چرکی است که بر روی وجود نفس و قلب انسان قرار می‌گیرد و آن را تیره و سپس دگرگون می‌سازد، و به تعبیر روایت امام باقر(ع)، گناه نقطه سیاهی است که اگر در قلب باقی بماند، سفیدی(پاکی و نورانیت) قلب را از میان برده و آن را می‌پوشاند(اصول کافی، جلد 2، ص 273؛ شرح چهل حدیث، ص 239).