نخستین روز تیرماه هر سال، سالروز صدور فرمان امام خمینی(س) مبنی بر تاسیس سازمان تبلیغات اسلامی است.
سازمان تبلیغات اسلامی از جمله نهادهایی است که با هدف اعتلای فرهنگ نغز و پربار اسلام راستین و تبلور حیات معنوی و ترویج شاخص های اعتقادی، با فرمان امام راحل به عنوان یکی از نهادهای انقلابی در سال 61 شکل گرفت و به انجام خدمات محوله مشغول گشت. در طی سالهایی که از فعالیت این سازمان سپری شده است به اقتضای نیازمندی های مطرح در سطح جامعه و به تناسب سیاست های کلی نظام اسلامی فعالیت های این سازمان دستخوش تغییر و تحول بوده است.
چنانچه در معرفی نامه این سازمان آمده است، پیرو تحولاتی که لازمه وجودی یک نهاد پویاست، و با عنایت خاص مقام معظم رهبری، از سال 1380 هجری شمسی محورهای اساسی آموزش، تحقیق و پژوهش، نشر و گسترش فرهنگ و معارف اسلامی و انس با قرآن، با بهره‌گیری از ابزارهای جدید و فن آوری روز در سرلوحه فعالیت این سازمان قرار گرفت.
متن زیر، گفت و گوی مفصل جماران با حجت الاسلام و المسلمین، فلاح، معاونت امور مجلس و استان های سازمان تبلیغات اسلامی است:
به عنوان اولین سوال نحوه آشنایی خودتان با نام و نهضت حضرت امام(س) را به یاد دارید؟ !S1!
من نام حضرت امام و آشنایی با عکس امام را قبل از بلوغ خودم به یاد دارم. پدر من ارتباط زیادی با روحانیت و مراجع تقلید داشت و از آنجایی که به عنوان یک فرد انقلابی فعالیت داشت سبب شد تا ما هم با نام و تصویر امام خیلی زود آشنا شدیم. ما از افرادی بودیم که رساله امام را با نام مستعار در خانه نگه می داشتیم و بعد هم بدون نام رساله ایشان را توزیع می کردیم. به یاد دارم عکسی که متعلق به 15خرداد 42 است که با محاسن مشکی و سفید است بالای دیوار خانه پدربزرگم دیدم. بعدها هم کوچک تر آن عکس به دست من رسید و در مدرسه آن را مخفیانه دست به دست می کردم. در همان زمان صحبت امام هم در برخی محافل می شد تا زمانی که شهادت آقا مصطفی رخ داد و خبر آن باعث رواج اندیشه و نقل قول و تصویر امام شد.
آیا ملاقاتی هم با اما داشتید؟
قبل انقلاب خیر، ولی بعد انقلاب این توفیق را داشتیم.
سازمان تبلیغات به عنوان یکی از میراث های گران بهای حضرت امام(س) با چه اهداف و اغراضی راه اندازی شد؟
انقلابی که حضرت امام پایه گذاری کردند و در به پیروزی رسیدن آن نقش رهبری را بر عهده داشتند، یک نهضت سیاسی، فرهنگی، دینی بود که بر فرهنگ هم توجه ویژه و خاصی داشت. اما اینکه سازمان چگونه تشکیل شد باید عرض کنم که سال 60-61 صحبت آن می شود و طی حکمی از سوی امام در سال 61، آیت الله جنتی برای اجرای آن منصوب می شوند. آن زمان درگیر دفاع مقدس بودیم و جنگ در اولویت بود لذا هم در تبلیغ و کار فرهنگی در جبهه و پشت جبهه نقش ویژه این سازمان حس می شد و هم در تبلیغ در خارج از کشور. افراد هیات امنای این سازمان هم که نام شورای عالی تبلیغات داشت آقایان تسخیری، امامی کاشانی و جنتی بودند. پس از مدتی حضرت امام نام سازمان تبلیغات بر آن گذاشتند. وظیفه اولیه این سازمان در آغاز هم اعزام مبلغین به خارج از کشور بود و هم اعزام گروه های فرهنگی به جبهه ها و مناطق جنگی در دوران دفاع مقدس و هدف هم البته نشر معارف حقه اسلام و بخصوص شیعه بوده است. البته ماموریت اعزام مبلغین به خارج از کشور، امروز به دفتر فرهنگ و ارتباطات وزارت امور خارجه محول شده است. امروز سازمان تبلیغات یکی از متولیان جدی حوزه فرهنگ و معارف اسلامی در داخل است.
امروز سازمان تبلیغات با سازمان های آموزش و پرورش و دیگر سازمان های تربیتی چه ارتباطی دارد؟
اصلا سازمان تبلیغات ابزارهای اصلی خود را همین سازمان های تربیتی مانند آموزش و پرورش می داند. بسیاری از فعالیت های سازمان با همکاری آموزش و پرورش اجرا می شود و اخیرا هم بعد از ریاست آقای دکتر خاموشی، با راه اندازی مدارس صدرا که حدودا 102 دبیرستان معارف در سطح کشور است در راه آموزش و پرورش گام گذاشته ایم. ضمنا برخی از نیازهای معلمین مدارس در حوزه فرق، قرآن و رفع شبهات را نیز با هماهنگی های انجام شده به عهده داریم.
مدارس صدرا چگونه مدارسی هستند؟
مدارس صدرا مانند مدارس شهید مطهری جزو مدارس معارف اند و از سال اول دبیرستان به جذب دانش آموز علوم انسانی می پردازند. این مدارس بیشتر برای این طراحی شده اند که ذهن دانش آموزان را به حوزه معارف اسلامی آشنا کنند و ورودی های خوبی برای حوزه های علمیه فراهم سازند. دروسی که در این مدارس آموزش داده می شود دروس مخصوص مدارس علوم انسانی و برخی دروس مخصوص حوزه است که معمولا تا پایه دوم حوزه تدریس می شود و ورودی های آماده ای برای حوزه های علمیه پرورش می دهند.
اگر فرد یا نهادی مثلا سازمان مردم نهادی بخواهد با سازمان تبلیغات همکاری داشته باشد،چگونه می تواند ارتباط موثری با این سازمان برقرار کند؟
الآن مهم ترین کار سازمان تبلیغات ارتباط گرفتن با سازمان های مردم نهاد است. مثلا به عنوان تشکیلات رسمی، می توانم از هیآت مذهبی، انجمن های اسلامی، کانون های فرهنگی موجود در مساجد یا مرتبط با سازمان، موسسات قرآنی و... نام ببرم که با آنها ارتباط داریم و از آنها حمایت می کنیم و برنامه های ما را هم بسیاری اوقات همین سازمان و تشکلات انجام می دهند.
اگر ممکن است ریز فعالیت و چارت سازمان تبلیغات را برای ما شرح دهید.
حوزه های فعالیت ما به دو حوزه تقسیم می شود: حوزه های سنتی که فعالیت هایی مثلا در اعزام مبلغ در سطح کشور دارد که وظیفه وظیفه بسیار سنگینی است که خود به اعزام های مقطعی و اعزام های مستقر تقسیم می شود که از سال 73 که حضرت آقا پیشنهاد دادند طلبه ها باید هجرت کنند و در مناطق مختلف کشور مستقر شوند این طرح شکل گرفت که در حوزه های علمیه هم با عنوان طرح هجرت راه افتاده است. امروز بالغ بر 2هزار مبلغ از طرف سازمان ما و 3هزار مبلغ از طرف حوزه های علمیه در سراسر کشور مستقرند. این کار یکی از تاثیرگذار ترین حوزه های تبلیغی است که تبلیغ رخ به رخ نام دارد. فعالیت دیگر ما فعالیت های قرآنی است که سالیان سال از فعالیت های سنتی سازمان بوده و هست. در کنار این فعالیت های سنتی باید به کارهای روز و روزآمد نیز توجه داشت. در همین راستا ما اقدام به راه اندازی بزرگ ترین سایت تبلیغاتی و خبررسانی کشور به نام سایت تبیان کردیم و همچنین در حوزه هنری به سمت تبلیغات هنری و ترویج هنر فاخر رفته ایم که کارهای آن به ویژه در بخش رمان آشنا و مشهورند،نظیر کتابهای: دا، نوالدین پسر ایران، بابانظر، پایی که جاماند و... . این ها اجمالا مجموعه فعالیت های سازمان تبلیغات است. همچنین باید از انتشارات امیرکبیر که انتشارات وابسته به سازمان است و نشر الکترونیک نام ببریم که کتابخانه های اینترنتی و دیجیتالی را در استان های مختلف راه اندازی کرد. البته هرچه در بخش فرهنگ کار شود باز هم کم است و هنوز هم بخش فرهنگ مثل صاحبان آن مهجور است.
در حال حاضر که با هم صحبت می کنیم برنامه ای برای افزودن به حوزه برنامه های موجود در دستور کار دارید؟
در حوزه ساخت انیمیشن و بازی های کامپیوتری ضعف هایی هست که باید هم در حوزه بازار و هم تاثیرگذاری آن را جبران کرد. روی این بخش درحال سرمایه گذاری هستیم و نمونه هایی هم فی الحال در بازار عرضه کرده ایم که باید تقویت شوند. اگر اعتبار لازم را تخصیص دهند می توانیم این بخش ها را تقویت کنیم.
یکی از برنامه هایی که امروز به جد دنبال می شود، اردوهای جهادی است که همواره از یک یا دو مبلغ در گروه خود استفاده می کنند. برای این اردوهای جا افتاده هم برنامه ای دارید و آیا می توانید در جهت اعزام مبلغ به اردوهای جهادی که به شما مراجعه می کنند، کمک کنید؟
بسیاری از اردوهای جهادی را ما در حال حاضر هم حمایت می کنیم، به ویژه در ایام تبلیغی مثل محرم و صفر و رمضان. اگر کم و کیف برنامه های اردوهای جهادی مشخص باشد به باقی گروه ها هم در جهت اعزام مبلغ می توانیم کمک کنیم.
به عنوان یک مدیر فرهنگی، بزرگترین مانع فعالیت های فرهنگ دینی را چه می دانید؟
البته فرهنگ متعالی بنظر ما چیزی جز فرهنگی دینی نیست و مخصوصا در نظام جمهوری اسلامی باید به فرهنگ دینی پرداخت و جز آن را ما عقبگرد می دانیم نه فرهنگ متعالی. یعنی فیلم، کتاب و هر مولفه فرهنگی باید ناظر به فرهنگ دینی باشد. از آنجایی که مقابله با فرهنگ دینی به طور جدی در دنیا دنبال می شود ما مسئولیت به خصوصی داریم. فرهنگ دینی است که روبروی شعار نیل تا فرات اسرائیل ایستاده و رزمنده های ما را راهی جبهه های جنگ کرده است. اگر هم امام اشاره می فرمایند که رهبر من آن طفل دوازده ساله است بخاطر تاثیرگذاری آن طفل در حوزه فرهنگی است. پس باید تمام هم و غم ما نشر فرهنگ دینی باشد که همان معارف اهل بیت است. بهترین کار برای ما این است که فرهنگ اهل بیت را در جامعه زنده کنیم و بعد با آن زندگی کنیم. حضرت امام هم با آن سیره و منش خود و هم رهبری انقلاب به خصوص در صحبت اخیرشان درمورد سبک زندگی اهمیت این مساله را نشان داده اند. فرهنگ اسلام جلوی کیش شخصیت را می گیرد، جلوی منیت و خودمحوری را می گیرد و بسیاری از نقاط برتری انسان را رشد می دهد. البته نگاه ناصوابی وجود دارد که وزارت ارشاد باید به فرهنگ کشور رسیدگی کند و سازمان تبلیغات اسلامی به فرهنگ دینی. باید بگویم این نگاه غلطی است. در نظام اسلامی، فرهنگ یعنی فرهنگی اسلامی. اینکه امروز برای تهیه یک سی دی قرآن باید 3هزار تومان خرج شود اما برای یک سی دی فیلم مخرب یک ششم آن هزینه می شود، امر نامطلوبی است که نظام باید برای آن فکری بکند. سازمان تبلیغات هم در این حوزه دست تنها است.
در اکثر فضاهایی که سازمان تبلیغات وارد شده است باقی سازمان ها و دستگاه ها نیز فعالیت های موازی دارند. آیا سازمان تبلیغات را می توان متولی این امور دانست یا مجری و یا صرفا هماهنگ کننده این دستگاه ها؟
در بسیاری از این حوزه ها مثل حوزه قرآنی باید بگوییم هر فرد و سازمانی که می تواند گوشه ای از کار را بگیرد باید به میدان بیاید. از دست سازمان تبلیغات به تنهایی کاری بر نمی آید. زحمت بسیاری کشیده شده است اما ما کار نکرده بسیار داریم. شاید یکی از دلایل این باشد که چون دین مطالبه مردم است، خیلی از هزینه ها را دولت ها به عهده خود مردم می گذارند. اما هر چه در این زمینه کار کنیم باز هم کم کرده ایم. ما ده ها هزار مسجد داریم که هرکه درآبادانی آن ها تلاش کند ما دست آنها را هم می فشاریم. مثلا بسیج یکی از نهادهای حاضر در مساجد است و هرچه هم در این زمینه وارد شوند باز جا دارد، اما تقسیم کار هم خوب است. مثلا سازمانی باید همه مساجد را از لحاظ برنامه ای حمایت کند. در قانون چهارم تا حدی به این مساله توجه شده بود اما متاسفانه در قانون توسعه پنجم به آن توجه نشد. من فکر می کنم حوزه های فرهنگی آنقدر عظیم و تاثیرگذار هستند که هرکس در حد توان خود باید وارد شود.
در انتخاب مدیران تا چه اندازه سلایق سیاسی را لحاظ می کنید؟
ما اینجا اصلا به سلایق سیاسی توجه نمی کنم بلکه فقط به توانایی افراد توجه می کنیم.
تا الان چقدر از آرمان های حضرت امام را در این سازمان پیاده شده می دانید؟
اصلا این سازمان خود در راستای پیاده شدن آرمان های امام است، فارغ از اینکه چه کسی در آن مشغول باشد، چرا که خطی که برای آن ترسیم شده است یک خط مشخص است و الان هم که حضرت آقا به آن نظر دارند به جهت توجهی بود که امام به آن داشتند.
شما اگر مخاطب کار خودتان بودید چه قضاوتی درمورد کارتان داشتید؟
نقاط ضعف ما این است که ما بخشی از مطالبات مردم را نمی توانیم پاسخ دهیم. بخشی از آن شاید بخاطر اعتبار مالی باشد و بخشی به دلیل نیروی انسانی که شاید بیشتر به بیرون از سازمان وارد باشد که باید پشتیبانی شویم. البته مشکلات دیگری هم هست. ان شاء الله بتوانیم فعالیت های خود را بهبود ببخشیم.
این که سازمان را نیمه دولتی می دانند به این دلیل است که بودجه دولتی دارد اما برنامه ها از بیت تصویب می شود؟
برنامه های ما با توافق دفتر رهبری اجرا می شود و اعتبار ما هم از جانب دولت است. به همین دلیل نهاد عمومی غیر دولتی است، یعنی نهاد حاکمیتی است نه نهاد دولتی.
در آخر نکته خاصی برای توضیح دارید؟
سازمان تبلیغات میراث خوبی بود که امام بر جای گذاشتند. اتفاقات بسیاری می توانست در طی این چندین سال عمر انقلاب رخ دهد که این سازمان جلوی آنها را گرفته است. امروز هرجا تاثیرگذاری فرهنگ دینی را شاهد هستید، از برکت تاسیس همان سازمان تبلیغات اسلامی است که امام بنا کردند. اقبال مردم به سازمان بسیار زیاد است و این نشان از آینده نگری و افق دید حضرت امام(س) دارد.
