کتاب «اقلیم خاطرات» اثر دکتر فاطمه طباطبایی همسر حجت الاسلام و المسلمین سید احمد خمینی(ره)، گنجینه ارزشمند اتفاقات و حوادثی از سالهای پرتلاطم قرن 14 ه.ش درایران یعنی انقلاب اسلامی است که خاطراتی از سالهای 1347 تا 1357ش را در بر میگیرد. این اثر به اعتقاد صاحب آن در حوزه تاریخ شفاهی تألیف شده است. دکتر طباطبایی بر این باور است که هر تاریخ مکتوبی در ابتدا یک تاریخ شفاهی بوده. باوری که امروز کاملا برای تاریخنگاران، نویسندگان و شاعران در سراسر جهان مسجل شده. نقل قولهایی که بعضأ به علت نبود سواد کافی برای مکتوب کردن آن یا نبود امکانات برای چاپ و نشر آن و ترس از دستگاههای حکومتی مستبد وقت به صورت روایات سینه به سینه به نسلهای بعدی منتقل شده بزرگترین سهم را امروز در تاریخ، ادبیات ایران و جهان دارد که معروفترین نمونه ایرانی آن شاهنامه فردوسی است. روایات تلخ و شیرین تاریخی که اکثرأ نقلقولهایی که سینه به سینه میان مردم ایران رواج داشته و یا نُقل محافل و اجتماعات مردمی بوده که فردوسی به عنوان گرداورنده آن را به نظم تبدیل کرد تا اثری مکتوب و ماندگار در تاریخ ایران شود.
در مقدمه این کتاب از زبان نویسنده آمده است که تاریخ شفاهی، علم تاریخ نیست، بلکه شاهدی است برای پژوهشگر. این سخن بدان معنی است که تاریخنویسان باید تاریخ را کشف کنند و شنیدن نقل قول تنها ابزار آنان برای ثبت تاریخ نیست، زیرا همواره تاریخ را فاتحان مینگاشتند و افرادی به ثبت تاریخ می پرداختند که بعد از نگارش آن از نظر امنیت اجتماعی خود به مشکلی از سوی دستگاه حکومتی برنخورند، لذا این امر سبب احتمال وجود تحریفهای بزرگ و یا کوچک در تاریخ جهان زیاد می باشد. لذا دقت و کشف در نگاشتن تاریخ یک امر حیاتی است. همانطور که امام خمینی (س) فرمودند : «تاریخ معلم انسانهاست ... » لذا نباید این معلم سخن غلط و یا تحریف شدهای به گوش ما برساند.
فاطمه طباطبایی در مقدمه کتاب، دیگر عواملی را که سبب انحرافات تاریخی میشوند را آوردن حدس و تحلیل پیرامون مسائل تاریخی میداند و خودش در آنچه که در مقدمه کتاب مکتوب شده اینگونه نقل میکند که سعی کردهام از حدس و تحلیل بپرهیزم و همچنین از تاثیر حب و بغض خود در نگاشتن تاریخ جلوگیری کنم. به این علت که یکی از عوامل ماندگاری و معتبر ماندن یک اثر تاریخی، دوری نویسنده از قضاوتهای شخصی در مورد مسائل تاریخی و به کار نبردن غرضورزیهای سلیقهای در نگاشتن آن است. در همین رابطه بیهقی میگوید : «سخنی نرانم تا خوانندگان این تصنیف گویند شرم باد این پیر
را».
وی در ادامه با آوردن مثالی از احتمال تحریفات تاریخی درباره امام به صورتی که که ناقلی در خاطرات خود از امام خمینی (س) میگوید : «امام به شنیدن اخبار از طرق گوناگون اهتمام داشتند. از این رو برنامههای خبری رادیوهای بیگانه را گوش میکردند و اهتمام ایشان به اندازهای بود که اگر زمان پخش خبر با زمان نماز مغرب هم زمان میشد، نماز مغرب خود را پیش از اذان میخواندند، تا بتوانند اخبار رادیو «بی بی سی » را گوش کنند» اینگونه بیان میکند، با اینکه در درستی این خاطره تردیدی نیست، اما با توجه به آنکه اقامهی نماز پیش از وقت شرعی از سوی امام محال است، پس اشکالی در این خبر وجود دارد و احتمال میدهد که ناقد این خبر بین دو گزاره، دست به تحلیل زده و اگر روایتگران دیگر تاریخی به نقل صحیح این خاطره نپرداخته بودند، هیچگاه این حقیقت که امام مجتهدی بودند که وقت شرعی را تشخیص میدادند بر تاریخپژوهان آشکار نمیشد، بحث پیرامون این قضیه را به اتمام میرساند.
کتاب «اقلیم خاطرات» که روایتی برگرفته از تاریخ شفاهی و شهودی صاحب اثر است با نثری روان و جذاب، خاطرات نویسنده را از زمان کودکی و تحصیل وی در دبستان «17 دی» تا ازدواج وی با سید احمد خمینی و به ثمر نشستن انقلاب اسلامی و بازگشت به میهن بیان میکند. یکی از برجستهترین ویژگیهای این کتاب، روان بودن و جذابیت متن آن است. همین امر سبب شده که مخاطبان هنگام مطالعه این کتاب زیاد متوجه زیاد بودن صفحات کتاب نشوند.
دکتر طباطبایی این کتاب را به بانو خدیجه ثقفی، همسر مهربان و دلسوز امام (س) تقدیم مینماید. بانویی که به اعتقاد خود نویسنده با شکیبایی، عشق و احترام در کنار امام (س) زیست و وی از همجواری و همصحبتی با ایشان بسیار بهره برده است.
این کتاب در 8 فصل و 588 صفحه تألیف شده و این هشت فصل با عناوین : «یک اتفاق ساده» «خانوادهی من» «روزهای زیبا» «خانه دوست» «نامآوران» «شب آخر» «فریاد خشم» و «نوفل لوشاتو» که در هرکدام به صورت مفصل به بیان اتفاقات مربوط به آن دوره پرداخته شده است. اتفاقاتی که گاهی مراودات ساده خانوادگی را رقم زده است، گاهی لحظات حساس و نقاط عطف زندگی نویسنده را در برمیگیرد و گاهی هم لحظات حساس و سرنوشتساز کشور و اتفاقات مهم آن سالهای کشور ایران را بیان میکند.
کتاب «اقلیم خاطرات» که به همت معاونت پژوهشی پژوهشکده امام خمینی (س) و انقلاب اسلامی وابسته به موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س) تهیه گردیده در تیراژ 5000 نسخه در نوبت چاپ دوم در بیست و پنجمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران در غرفه امام (موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س) ) عرضه میشود که چاپ دوم این اثر هم که در سال گذشته صورت گرفته رو به اتمام است. این نشان میدهدکه کتاب از نظر محتوایی بسیار غنی میباشد، متن روان و جذاب آن به گونهای است که طیف عظیمی از مخاطبان را از قشرهای مختلف جامعه جذب خود کرده است. به شکلی که نسخههای چاپ اول آن در همان سال اول چاپ تمام و به چاپ دوم برسد. جدا از این آمار و ارقام که از روی کاغذ به ما اجازه پیشبینی اینکه اثر، یک اثر ماندگار و منبع معتبر میباشد را میدهد. هنگامی که با مسئولین غرفه امام در این باره صحبت شد از آن به عنوان یکی از پرفروشترین کتاب غرفه یاد کردند، کتابی که در بدو ورود به غرفه امام به چشم میخورد. طرح جلد این کتاب کلک پارسه با خطاطی استاد جلیل رسولی و موسسه چاپ و نشر عروج انتشار آن را به عهده گرفته است. نویسنده در پایان مقدمه کتاب خود از همه افراد و نهادهایی که وی را در تهیه و نگارش این کتاب یاری نمودند، تشکر و قدردانی میکند، از جمله میتوان به گروه تاریخ موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س) آقایان محمد جواد مرادی نیا، حمید بصیرتمنش و همچنین واحد خاطرات، آقای اصغر میرشکاری اشاره کرد.