کشف سفال های نیشابور در گرجستان

وی شهر سامشویلده در قفقاز جنوبی را یکی از شاهراه‌های مهم جاده ابریشم دانست که از گذشته قدرت‌های مختلف علاقمند تسلط یافتن  بر آن بوده‌اند .

او با بیان گوشه‌ای از فعالیت‌های باستان شناسی صورت گرفته در این شهر باستانی گفت: باستان‌شناسان تاکنون و در طول چند فصل کاوش موفق به کشف لایه‌ی هخامنشی نشده‌اند، ولی در لایه‌های بالاتر چند تکه سفال که باستان شناسان حدس می‌زنند مربوط به این دوره باشد، کشف شده که در صورت اطمینان و انجام آزمایشات معرفی می‌شود .

حضور و انجام مکاتبات ساسانیان در شهری گرجی

رییس بخش باستان شناسی دانشگاه گرجستان بیان کرد: در بحث حضور هخامنشیان تنها با استناد به کاوش‌های باستان‌شناسی می‌توانیم حرف بزنیم، این در حالی است که منابع مکتوب گرجی و غیر گرجی به حضور ساسانیان در این شهر اشاره می‌کنند، از سوی دیگر در مراحل اولیه کاوش آثاری از دوره ساسانی در این شهر کشف شده که حضور و مکاتبات ساسانیان را در این شهر تأیید می‌کند .

او با اشاره به وسعت شهر باستانی سامشویلده نیز گفت: به دلیل وسعت این شهر گروه باستان شناس توانسته تنها در بخش قلعه اصلی متمرکز شود به نحوی که داخل این دژ ۹۹ ترانشه مشخص شده امافقط در چهار ترانشه کاوش‌ها انجام شده‌اند که آثار پراکنده از دوره ساسانی را نشان می‌دهد.

به گفته وی، در حال حاضر گروه باستان شناسی در حال حفاری باقی مانده کاخ متعلق به قرن ۱۲میلادی است که روی لایه‌های قدیمی‌تر ساخته شده به نحوی که با پیشرفت کار مشخص شد که این کاخ روی دیوار مربوط به قرون هشتم و نهم قرار گرفته است .

او افزود: ظروف کشف شده در این مکان با توجه به ساخت و سازهای متعدد و به هم ریختگی خاک  به دوره‌های مختلف تعلق دارد که البته شناسایی نوع و دوره این ظروف برای باستان شناسان کار سختی نیست .

وی  با بیان این‌که در بین ظروف سفالی کشف شده که تولید داخلی و خارجی هستند ظرف زیبای لعابداری کشف شده که نظیر آن در منطقه قفقاز وجود ندارد، بیان کرد: مطالعات نشان داد که اصالت این ظرف به مهمترین مرکز سفالگری سده ۱۱میلادی (سده پنجم هجری قمری) یعنی شهر نیشابور خراسان بر می گردد.

عضو هیأت علمی  دانشگاه گرجستان در توضیح ویژگی‌های این ظرف بیان کرد: این ظرف از نظر لعاب ،رنگ آمیزی و تزینات متعلق به مکتب نیشابور است ولی مطمئنا در نیشابور ساخته نشده و تنها تقلیدی از سفال نیشابور است .

وی افزود: سایت دوم باستان شناسی در این شهر  کلیسای جامع با وسعت ۱۰۰متر مربع بود که با کاوش در آن دریافتیم تعدادی از تدفین ها به سنت مسیحیت و برخی به سنت اسلامی و رو به قبله دفن شده بودند .

سامشویلده از مهمترین سایت‌های باستانی گرجستان

کنستانتین توپوریا، رییس دانشگاه گرجستان نیز با اشاره به مشترکات فراوان فرهنگی و تاریخی ایران و گرجستان گفت: متأسفانه به مدت زیادی دو کشور به دلیل مسائل سیاسی از هم دور افتاده بودند و امکان فعالیت های مشترک علمی و پژوهشی بین آنها وجود نداشت .

او بیان کرد:خوشبختانه از روز استقلال گرجستان روابط  تاریخی ایران و گرجستان  به حالت اول برگشته و ارتباط این دو کشور در زمینه های پژوهشی و علمی روز به روز شتاب و توسعه یافته است .

وی با اشاره به تفاهم نامه دانشگاه گرجستان و دانشگاه پیام نور ایران افزود: دانشگاه پیام نور در دانشگاه گرجستان شعبه خارجی‌اش را تأسیس کرده و دانشگاه گرجستان نیز یک شعبه در دانشگاه پیام نور ایران دارد که این امر به ارتقای سطح آموزش و پژوهش را منجر می‌شود .

توپوریا شهر سامشویلده را یکی از مهمترین سایت‌های باستان شناسی کشور گرجستان اعلام کرد و افزود: دانشگاه گرجستان با مجوز ویژه آژانس کاوش‌های باستانی این کشور کاوش‌های باستان شناسی در این محوطه را آغاز کرده است .

کشف لایه‌های باستانی در شهر باستانی گرجستان

او با اشاره به کشف لایه ساسانی در شهر باستانی سامشویلده اضافه کرد :منابع مکتوب اهمیت این شهر را برای کشور ایران و گرجستان مشخص می کند .

وی با بیان اینکه تنها دانشگاه گرجستان به صورت انحصاری کاوش‌های باستان شناسی را در شهر سامشویلده به عهده دارد، ادامه داد: این دانشگاه در شهر باستانی سامشویلده یک مرکز تحقیقاتی و کارگاه های آموزشی برای جوانان و نوجوانان ایجاد کرده است .

او تاکید کرد: این شهر باستانی زمینه همکاری های مشترک بین ایران و گرجستان باشد.

سامشویلده به ۶۰ سال کار باستان‌شناسی نیاز دارد

الکساندر چولوخادزه رییس بخش شرق شناسی، عضو هیأت علمی و استادزبان فارسی و مطالعات دانشگاه گرجستان هم روابط تاریخی و فرهنگی ایران و گرجستان دارای هزار سال قدمت دانست و بیان کرد: شهر باستانی  سامشویلده از مهمترین سایت‌های باستانی گرجستان محسوب می شود که در این مکان از نوسنگی تا قرن ۱۹انسان زندگی می‌کرده است. از سوی دیگرهر چند منبعی مکتوب از تاریخچه این شهر در گرجستان وجود ندارد، اما در اندک اسناد باقی مانده  به حضور ایرانیان در زمان ساسانی در این شهر باستانی اشاره شده است .

وی با بیان این‌که تا کنون شش سال در این شهر باستانی کاوش انجام شد، افزود: با توجه به عظمت و وسعت این شهر ۶۰ سال کاوش نیز برای شهر کم است، چون هنوز اطراف این شهر نیز دست نخورده باقی مانده است .

به گفته وی، شهر باستانی سامشویلده نه تنها جایگاه استراتژیک داشته بلکه یک مرکز اقتصادی مهم نیز بوده است .

مسائل تاریخی ایران و گرجستانِ دوره ساسانی در شهری گرجی

عضو هیأت علمی دانشگاه گرجستان اظهار کرد: از مشارکت ایرانیان در کاوش‌های باستانی ایران و گرجستان استقبال می‌کنیم زیرا این شهر بسیاری از مسائل تاریخی ایران و گرجستان را در زمان باستان در دوره ساسانی و اشکانی مشخص می‌کند .

وی اضافه کرد: وجود دوره اشکانی و ساسانی را از منابع ساسانی رصد کرده‌ایم و هیچ تردیدی نداریم که در لایه‌های عمیق‌تر به دوره هخامنشی و ماد نیز می‌رسیم .

بر اساس این گزارش؛ شهر باستانی سامشویلده که در فاصله ۷۵ کیلومتر جنوب شرقی شهر تفلیس و روی برآمدگی طبیعی فلات گرجستان شرقی بین دو رودخانه دارای دره‌های بسیار عمیق واقع‌شده و به دلیل آب‌وهوای ملایم، تنوع زیاد پوشش گیاهی و حیوانات از دوران نوسنگی موردعلاقه انسان قرار گرفته بود و غارهای فراوانی که در طول تاریخ از دوره پارینه‌سنگی مورد استقرار قرار گرفته‌اند، نشان‌دهنده تاریخ استقرار در این بخش از گرجستان است.

این شهر باستانی از دوره مفرغ به یکی از مهم‌ترین مراکز سیاسی، اقتصادی و فرهنگی گرجستان و کل قفقاز جنوبی تبدیل شد و از دوره هخامنشی تا اواخر قرون‌وسطی به‌عنوان شهر بسیار محکم و ثروتمند واقع در مسیر شمالی جاده ابریشم محسوب می‌شد.

مطالعات شهر باستانی سامشویلده برای تاریخ گرجستان، منطقه قفقاز و ایران اهمیت ویژه دارد. نام این شهر در منابع تاریخی گرجی، ارمنی، یونانی و لاتینی رومی بارها در ارتباط با تاریخ ایران ذکر می‌شود. در منابع قدیمی گرجی آمده است که در سده پنجم و ششم میلادی در سامشویلده اقامتگاه «مرزبان»، یعنی فرماندار نظامی ساسانی و پادگان بسیار قوی ایرانی بود.

در نهایت دانشگاه گرجستان از سال ۲۰۱۱ میلادی کاوش‌های دائمی باستان‌شناسی سامشویلده را انجام می‌دهد که نتایج قابل‌توجهی نیز به دست آمده است.