محمدمهدی عسگرپور: مساله فرهنگ، اولویت اول دولت‌ها نیست
محمدمهدی عسگرپور با حضور در برنامه «۳۵» درباره وضعیت فعلی سینمای ایران و ساز و کار جشنواره ملی فجر توضیح داد و از نواقص و مشکلات موجود گفت.
به گزارش جی پلاس، محمدمهدی عسگرپور کارگردان سینما شامگاه شنبه 18 شهریور مهمان فریدون جیرانی در برنامه اینترنتی «35» بود.
در ابتدای گفت و گو عسگرپور درباره ضعف مدیریت در سینما گفت: «در مورد کشور ما وقتی پله‌ها را به عقب برویم متوجه می‌شویم که اساساً دولتمردان ما چگونه دارند فکر می‌کنند و چگونه این کشور اداره می‌شود. واقعیت این است که داشتن تعریف برای مدیریت به ویژه مدیریت فرهنگی در کشور ما سخت است و متوجه شده‌ام که آن چیزی که با آن روبه‌رو هستیم، پدیده‌های نامناسب در اقتصاد، فرهنگ، اجتماع و روابط اجتماعی‌مان است.»
او اضافه کرد: «ما با ساختاری عجیب روبه‌رو هستیم که اگر بخواهیم سینما و حوزه فرهنگ را منتزع کنیم که در حوزه فرهنگ و هنر چه اتفاقی می‌افتد. به نظرم این نوع گفتگوها ما را لاجرم به سمتی می‌برد که برخی مدیریان را مقصر بشمریم در صورتی که این موضوع فصلی است و بارها راجع به آن صحبت کرده‌ام که ما در دولت‌های پی در پی با مدیران خوش‌سلیقه و بدسلیقه روبه‌رو بودیم البته ما در حال حاضر خروجی مثبتی داریم و اتفاقات خوبی در سینما می‌افتد و حتی جایزه های جهانی نیز گرفته‌ایم ولی وقتی به ساختار و اساساً نوع نگاه مسئولان رده بالای کشور به فرهنگ نگاه کنیم احساس می‌کنیم گاهی اوقات معجزه رخ می‌دهد. چون متاسفانه نگاه غیرفرهنگی در این سالها بسیار دیده شده است. این نوع نگاه به این دلیل شکل گرفته است که نگاه مدیران رده بالا به حوزه فرهنگی، غیرفرهنگی است و اساساً نگاه فرهنگی وجود ندارد.»
عسگرپور ادامه داد: «همه این مسائل به این موضوع بر می گردد که مساله فرهنگ، اولویت اول دولت‌ها نیست. در این صورت باید بگوییم فرهنگ به چه معناست چون ممکن است تفاوت اساسی بین ما و دولتمردان وجود داشته باشد برای مثال زمانی در سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران بودم، مسابقه طناب کشی را جز بیلان کار فرهنگی خود رد می کردند! که البته اشکالی هم ندارد اما وقتی بخواهید در مورد فعالیتهای فرهنگی یک نهاد بیشتر بدانید، احساس سرخوردگی به شما دست می دهد و احساس می کنید خیلی از مدیران فرهنگی متاسفانه فعالیت های فرهنگی را در گپ و گفت و اهدای تندیس و برگزاری مراسم بزرگداشت هنرمندان و گرفتن چند عکس با آنها خلاصه می کنند.»
او با اشاره به جایگاه سینما و تلویزیون توضیح داد: «این در حالی است که برنامه‌های تلویزیون و سینما می‌تواند به فرهنگ عمومی جامعه کمک کند و به اینها می‌توانیم به عنوان جریان استراتژیک نگاه کنیم که در مجموعه دولت سال‌هاست که چنین رویه ای را ندیده ام و متاسفانه کم کم به جرگه ناامیدان این حوزه پیوستم که چطور می شود سینما و تلویزیون به توسعه اقتصادی و اجتماعی مردم کمک کند، اما استراتژی مشخصی در سینما و تلویزیون وجود ندارد و این نبود نگاه استراتژیک فرهنگی از خروجی سینما و تلویزیون مشخص است.»
عسگرپور همچنین گفت: «اگر نگاه کلان در هر دولتی وجود داشته باشد که البته از رئیس جمهور شروع می شود، مدیر مشخص خود را به وجود می آورد و تعامل بین مدیران و اهالی سینما در همین قالب شکل می‌گیرد ولی وقتی همه ما بفهمیم که فرهنگ اولویت اول، دوم، سوم و حتی بیستم نیست، احساس می کنیم هر کس هر طور می تواند باید حرف بزند و بنابراین ما با بحران اظهارنظر روبه‌روییم.»
این کارگردان با بیان اینکه متولی فرهنگ در کشور ما مشخص نیست بیان کرد: «ما در کشوری زندگی می کنیم که به صورت رسمی متولی اصلی فرهنگ مشخص نیست اما روی کاغذ وزارت فرهنگ و ارشاد است که مجوزهای معتبر ارائه می دهد و بررسی های لازم را انجام می دهد. در همین محدوده برای گرفتن پروانه ساخت معیارهایی دارند که با تغییر مدیران، تغییراتی در این معیارها به وجود می آید که ممکن است با خوش سلیقگی مدیریت، تغییرات مقطعی مثبتی به وجود آید. در همین محدوده انتقادی مطرح است که چرا وقتی بحث سازمان صنفی مطرح می‌شود پیگیری نشده است در حالی که دولت یازدهم با این وعده سر کار آمد. از رویکردهای مهم دولت یازدهم توجه به نهادهای صنفی بود، اما باید پرسید چرا به سازمان صنفی وجه قانونی مشخص داده نشده است!؟ باید مشخص شود که این سازمان قرار است چه زمانی شکل گیرد؟ وقتی به راحتی مجوز صادره وزارت ارشاد برای نمایش یک فیلم توسط بازپرس یک ناحیه زیر سوال می رود، وقتی سینماهای متعلق به یک نهاد می توانند یک فیلم را تحریم کنند و ... باید پرسید که چرا نهادهای فرهنگی تصمیم گیر و تاثیرگذار متعددی داریم که در اقتصاد کلان نیز تاثیرگذارند؟»
او با انتقاد از دولتی بودن صدا و سیما توضیح داد: «ما در کشوری زندگی می کنیم که به صورت رسمی متولی اصلی فرهنگ مشخص نیست اما روی کاغذ وزارت فرهنگ و ارشاد است که مجوزهای معتبر ارائه می دهد و بررسی های لازم را انجام می‌دهد. در همین محدوده برای گرفتن پروانه ساخت معیارهایی دارند که با تغییر مدیران، تغییراتی در این معیارها به وجود می آید که ممکن است با خوش سلیقگی مدیریت، تغییرات مقطعی مثبتی به وجود آید. در همین محدوده انتقادی مطرح است که چرا وقتی بحث سازمان صنفی مطرح می‌شود پیگیری نشده است در حالی که دولت یازدهم با این وعده سر کار آمد. از رویکردهای مهم دولت یازدهم توجه به نهادهای صنفی بود، اما باید پرسید چرا به سازمان صنفی وجه قانونی مشخص داده نشده است!؟ باید مشخص شود که این سازمان قرار است چه زمانی شکل گیرد؟ وقتی به راحتی مجوز صادره وزارت ارشاد برای نمایش یک فیلم توسط بازپرس یک ناحیه زیر سوال می رود، وقتی سینماهای متعلق به یک نهاد می توانند یک فیلم را تحریم کنند و ... باید پرسید که چرا نهادهای فرهنگی تصمیم‌گیر و تاثیرگذار متعددی داریم که در اقتصاد کلان نیز تاثیرگذارند؟»
کارگردان «مهمان داریم» درباره راه‌حل این مشکل گفت: «باید آگاه‌سازی در درون سینما اتفاق بیفتد، ما در سینما استعدادهای زیادی داریم که قابلیت تحت تاثیر قرار دادن مدیریت کلان کشور دارند. آن چند سالی که برخی‌ها معتقدند خانه سینما در دولت دهم وجه دیگری از خود را نشان داد حاصل یک حرکت هم افزایی بود و همه نسبت به مسایل فهم داشتند و رفتار سیستماتیک را آموختیم.»
او افزود: «به نظرم بخشی از این آگاه سازی در داخل صنف این جریان را به وجود آورد که ما ابتدا بدانیم درباره چه مسئله‌ای صحبت می‌کنیم و امکانات را بسنجیم و ناامید نشویم که کاری نمی‌شود کرد مانند همان سالی که تلاش شد خانه سینما بسته شود اما این اتفاق رخ نداد. اگر آگاه‌سازی از درون شروع شود مدیران متناسب با شرایط و موضوع روی کار می آیند این تناسب تا به امروز ایجاد نشده است.»
عسگرپور همچنین گفت: «من امیدوار بودم که دولت یازدهم از اتفاقاتی که نسبت به خانه سینما رخ داد در دولت دوازدهم برای خود استفاده مثبت کنند. اما این چنین نشد.»
این هنرمند درباره اختلافاتی که برخی به آن دامن می زنند توضیح داد: «امیدواری من این بود و هست که مدیران ما نشانه هایی که وجود دارد تا پیام مشخصی از آن دریافت کنند را ببینند، مثلا یکسری از روزنامه هایی که 100 درصد متعلق به یک ارگان نظامی هستند در صفحه فرهنگی اش مدام از فیلمسازان ارگانی نام می برد و وقتی دقیق می شویم متوجه می شویم که ما یک مجموعه نهاد، انرژی و تریبون مواجه هستیم که می خواهند سینما را در حالت بی آبرویی نگه دارند. وقتی یک بازیگر یا فیلمساز با جمله ای که نظرش است می تواند بحرانی ایجاد که به کل سینما را برچسب زد و یک برنامه تلویزیونی هفتگی درباره سینما طراحی می شود تا سینما را یک دیوانه خانه نشان دهد.»
عسگرپور درباره به‌روز شدن سینمای ایران گفت: «ما تنها در حوزه امکانات شاهد بروز شدن هستیم و در زمینه تفکر اصلا شاهد به روز شدن نیستیم. این یعنی که مدیران ما وقتی پشت دوربین هستند 99 درصد حرف های غیرقابل پخش می زنند و وقتی که جلوی دوربین می روند 99 درصد حرف هایشان قابل پخش می شود.»
این کارگردان نظر خود را در خصوص مدیریت رییس سازمان سینمایی اینطور بیان کرد: «آقای حیدریان برنامه های بلندنظرانه‌ای دارد خوشبختانه، یعنی ساز و کار سیستم فعلی برای پیشرفت سینما مناسب نیست و چگونه می‌توان با ایجاد تغییراتی از این وضعیت گذر کرد. مسئله ما اما این است که کمک هایی داشته باشند که زمینه اتفاق را فراهم کنند. در دولت یازدهم چهار سال به گپ و گفت گذشت، من این شیوه مدیریتی را مناسب برای شش ماه اول دولت می دانستم و باید این اتفاق می افتاد. اما این اتفاق نیفتاد و ما احساس کردیم که باید سه سال و نیم دیگر هم گفت وگو کنیم.»
عسگرپور افزود: «اگر فکر کنیم که مسئله فرهنگ برای دولت فعلی موضوعی مهم و استراتژیک است اشتباه بزرگی است و باید امیدوار باشیم که برای آیندگان به ثمر برسد.»
او در بخش دیگر این برنامه با اشاره به دوران دبیری خود در جشنواره فجر گفت: «سالی که دبیر جشنواره شدم، نرفتم که عمل قهرمانانه انجام دهم فکر می‌کردم این جشنواره به شکل قدیمی نمی‌تواند ادامه پیدا کند و همانطور هم شد. پایه‌های بحث ما هم خیلی روشن بود که ما هیچ جشنواره‌ای را در دنیا نمی‌توانیم پیدا کنیم که کاربرد جشن جشنواره‌ای داشته باشد.»
عسگرپور همچنین بیان کرد: «در جشنواره‌های ما به این فکر می‌کنند که هزینه سیمرغ ها چقدر می‌شود و آن وقت به همه حتی در یکی از دوره ها به بخش مهمان هم می دادند. در حالیکه در دنیا به کیفیت فکر می کنند. ما با گوشت قربانی مثل جشنواره روبه رو هستیم که هر جور بخواهیم می توانیم با آن برخورد کنیم. گلایه ای که از دوستان بعد خودم دارم این بود که من را صدا می کردند و توضیح می خواستند که چرا سیمرغ ها را کمتر کردم نه اینکه دوباره همه چیز را برگردانند.»
این کارگردان با اشاره به نارضایتی هایی که از جشنواره هست، توضیح داد: «جشنواره ما به نحوی است که فردی که سیمرغ گرفته و کسی که نگرفته ناراضی هستند. آن سال ها من احساس می کردم ادامه این جشنواره فجر همین می شود. پس از آن سال چند تن از دوستان به من اعتراض کردند که کم شدن سیمرغ انگیزه و امید را در ما می‌کشد.»
او در پاسخ به اینکه چه توصیه ای برای دبیر جشنواره فعلی دارید گفت: «من الان توصیه‌ای برای دبیر جشنواره فجر ندارم، چون فرصتی برای انجام تغییرات نیست. اگر می‌خواهیم جراحی کنیم باید بلافاصله پس از پایان جشنواره سال قبل دست به جراحی بزنیم. الان اگر دبیر جشنواره بخواهد تغییرات را ایجاد کند نیاز به شجاعت و خیلی چیزهای دیگر دارد.»
عسگرپور با انتقاد از افزایش سیمرغ ها و رویکرد نامشخص جشنواره فجر گفت: «این تعداد سیمرغ ها و ابعاد جشنواره، هزینه هایی روی دست سینما می گذارد که نارضایتی‌های زیادی ایجاد می کند. در آن سال زمینه های این موضوع به وجود آمده بود و احساس می‌کردم ادامه جشنواره به همین وضعیت کنونی خواه درسید. در آن دوره گفتم باید جشنواره را باید به ابعاد طبیعی یک جشنواره نزدیک و تکلیف را مشخص کنیم که مهمانی است یا مسابقه؟ لابد باید با مقامات بالادست خودم هم صحبت می کردم که شما به عنوان وزیر ارشاد از فجر توقع مهمانی دارید یا مسابقه؟ ظاهر سوال ساده اما سخت است! حتی از وزرای ارشاد هم پرسیده شود، هر کسی نظری دارد اما مستقیم و صریح نمی گویند که مهمانی یا مسابقه می خواهند.»
او در پاسخ به این سوال که آیا دبیر جشنواره می شوی گفت: «دبیر نمی شوم؛ به دلایل مختف چون ما فضایی را در سالی به وجود می آوریم که سیو نشده است. در برخی سالها فضاهایی به وجود آمد که باید برای سال بعد سیو می شد اما با تغییر مدیریت، تمام تایپ شده هایی که سیو نشده بود، تغییر می کند. الان احساس می کنم خیلی به عقب پرتاب شدیم و اصلا نمی دانم باید از کجا شروع کنم که با همکاران خودم صحبت کنیم که نمی شود جشنواره را اینطور برگزار کرد.»
دیدگاه تان را بنویسید