هیچ کس مثل تو نمی‌شود، استاد

به گزارش جی پلاس، پدر تئاتر ایران، حمید سمندریان متولد 9 اردیبهشت ماه سال 1310 بود. کار تئاتر را از دبیرستان شروع کرد و در کلاس‌های تئاتر و هنرپیشگی حسین خیرخواه و نصرت کریمی شرکت کرد که زیر نظر عبدالحسین نوشین اداره می‌شد.

حمید سمندریان با همکاری مهدی نامدار دانشکدهٔ تئاتر دانشگاه تهران را بنیان گذاشت و در سال ۱۳۴۸ تدریس در دانشکدهٔ هنرهای زیبا را آغاز کرد.

سمندریان برخی از مهم‌ترین متون نمایشی از نویسندگان شاخص ادبیات نمایشی غرب همانند فردریش دورنمات، برتولت برشت، آنتون چخوف، اوژن یونسکو، آرتور میلر، ماکس فریش، ژان آنوی، تنسی ویلیامز، ژان پل سارتر و هنریک ایبسن را ترجمه و سپس کارگردانی کرد و از این منظر باید او را یکی از کارگردانان شاخص تئاتر در تاریخ تئاتر ایران به شمار آورد که سهمی جدی در آشنایی مردم و علاقه‌مندان تئاتر و نمایش با متون و آثار کلاسیک و برجستهٔ تاریخ تئاتر جهان داشت.

حمید سمندریان جدا از آموزش تئاتر، شیوه خاصی در کارگردانی داشت که بسیاری از کارگردانان پس از وی تحت تأثیر شیوه کارگردانی او قرار گرفتند. او معتقد بود؛ بازی در تئاتر باید باورپذیر باشد و به همین دلیل در کارهای او بازی‌های درشت و اغراق‌آمیز دیده نمی‌شد و بازی‌ها روان بود. اما شاید یکی از بزرگ‌ترین کارهای سمندریان در تئاتر ایران، تأثیر بر نمایش‌نامه‌نویسان ایران از راه ترجمه و معرفی نمایش‌نامه‌نویسان متفاوت و مطرح جهان بود.

این بزرگ مرد عرصه تئاتر، تأثیری بی‌اندازه و قابل توجه بر شاگردانش گذاشت که با وجود چندین سال که از فوت او می‌گذرد، همه جا حرف از آموزش‌ها و نکات این مرد بی‌همتای عرصه تئاتر است.

گفتنی است؛ در تاریخ شنبه ۸ اسفند ۱۳۸۸ با همت معاونت اجتماعی شهرداری تهران و با حضور محمدباقر قالیباف، شهردار تهران، تماشاخانهٔ شمارهٔ دو ایرانشهر در خانهٔ هنرمندان ایران به پاس یک عمر حضور هنری حمید سمندریان به نام این چهرهٔ نامدار عرصهٔ هنر ایران نامگذاری شد و در 8 اسفند 1395 مجسمه حمید سمندریان با حضور اهالی تئاتر و مسئول مرکز هنرهای نمایشی، مهدی شفیعی در تماشاخانه ایرانشهر رونمایی شد.

حمید سمندریان از دیدگاه اهالی تئاتر

به همین منظور، تعدادی از هنرمندان عرصه تئاتر، دیدگاه‌های خود را پیرامون این هنرمند به نام بیان کرده‌اند که در ادامه می‌خوانیم:

کوروش تهامی پیام این روز مهم خود را به علاقه‌مندان حمید سمندریان این گونه تصریح کرد: من از شاگردان استاد سمندریان بودم و در کلاس‌هایش حضور داشتم. از مردم می‌خواهم راه او را ادامه بدهند و از راهنمایی‌هایشان استفاده کنند چه شاگردانش چه اهالی دیگر! حتی اگر اطلاعات کافی ندارند، پیرامون این مرد بزرگ مطالعه کنند. من امیدوارم روح این استاد بزرگ و همسرشان هما روستا قرین رحمت و نعمات الهی باشد.

شهرام گیل‌آبادی، کارگردان تئاتر، پیام خود را به مناسبت درگذشت حمید سمندریان، اینگونه بیان کرد: حمید سمندریان در ذهن من، سه جمله از خود باقی گذاشت که همیشه در ذهن من می‌ماند، او می‌گفت:

«فرق کار خوب و بد در این است که؛ وقتی مخاطب کار خوب را می‌بیند، بعد از بیرون آمدن از سالن، آن را رها نمی‌کند ولی اگر کار بد باشد، مخاطب بعد از تماشا آن را رها می‌کند.»

«فرق کار خوب و بد در جزئیات است و پرداختن به جزئیات، یک اثر را برجسته می‌کند.»

«فرق کار خوب و بد این است که؛ تماشاگر متوجه تغییر و گذر زمان در کار خوب نمی شود.»

این سه جمله بسیار مرا در زندگی و رسیدن به موفقیت کمک کرد. حمید سمندریان، حق بسیار بزرگی بر گردن تئاتر معاصر ایران دارد. امیدوارم حرکتی را که او، آغازگر آن بوده است، شاگردانش ادامه بدهند.

مسعود دلخواه، کارگردان تئاتر پیرامون سالروز درگذشت بزرگ مرد عرصه بازیگری خاطرنشان کرد: حمید سمندریان، معلم بود و بسیار شاگرد تربیت کرد.

او می‌گفت: «نباید هر کسی بتواند کارگردان بشود و کارگردانی کند چراکه؛ کارگردانی تئاتر یک تخصص است و یک سری ویژگی می‌خواهد.»

در شرایط حال حاضر تئاتر ما، هر کس که یک مقدار پول دارد، سالن اجاره می‌کند و کار بر صحنه می‌برد. تعداد کارگردانان ما بسیار زیاد شده است ولی بسیاری از آن‌ها حرفه‌ای نیستند.

کودک درون حمید سمندریان همواره زنده و پرانرژی بود و این انرژی همیشه به یادماندنی و تاثیرگذار بود.

محمد طایفه پیرامون پیام روز درگذشت حمید سمندریان گفت: من اولین بار که وارد عرصه تئاتر شدم و به تماشای نمایشی در تئاترشهر رفتم، در سالن اصلی با مردی روبرو شدم که هیچ شناختی از او نداشتم ولی در ذهنم می‌گفتم که او باید حتما یک آموزگار تئاتر باشد و قطعا هم بود. وقتی پیش او رفتم تا از او راهنمایی بگیرم، مرا راهنمایی کرد و آن روز، اولین و آخرین دیدار من با حمید سمندریان بود. امیدوارم که راه این مرد بزرگ را شاگردانش طی کنند.