در این بررسی که شامل شهرستان اراک و بخش‌هایی از شهرستان آشتیان در استان مرکزی بود، بیش از ۵۰۰ اثر تاریخی شناسایی و ثبت شد که برخی از آن‌ها جزو شاخص‌ترین آثار استان و فلات مرکزی محسوب می‌شود و در بررسی‌های پیشین کسی آن‌ها را شناسایی و مطالعه نکرده بود.
به گزارش جی پلاس، مدیرکل میراث فرهنگی استان مرکزی گفت: در این بررسی که شامل شهرستان اراک و بخش‌هایی از شهرستان آشتیان در استان مرکزی بود، بیش از ۵۰۰ اثر تاریخی شناسایی و ثبت شد که برخی از آن‌ها جزو شاخص‌ترین آثار استان و فلات مرکزی محسوب می‌شود و در بررسی‌های پیشین کسی آن‌ها را شناسایی و مطالعه نکرده بود.
سید محمد حسینی افزود: گروه باستان‌شناس در این بررسی با تنوع بالای آثار شناسایی‌شده شامل تپه‌ها، محوطه‌های گسترده، سنگ‌نگاره‌های فراوان و متنوع و کتیبه‌های متعدد اسلامی، آتشکده، چهارطاقی، میل‌ها، بازار، کاروانسرا، قلعه، تپه قلعه، مساجد، تکایا، آب‌انبار، حمام، قنات‌های چندصدساله، چاه‌ها و کانال‌های آب چندصدساله، زاغه‌ها و دست‌کندها، منازل تاریخی، غار مسکونی، برج‌های آتش، معادن تاریخی، مقابر، امامزادگان، قبرستان‌های تاریخی‌واسلامی، و... مواجه بودند.
وی بیان کرد: محوطه‌های شناسایی‌شده در این بررسی بازه زمانی هفت هزارساله، از دوران مس‌سنگی تا دوره قاجار، را در بر می‌گیرند که البته احتمال شناسایی دوره‌های کهن‌تر (مربوط به نوسنگی) با حفاری در برخی از محوطه‌های بزرگ پیش‌از تاریخی این منطقه بسیار زیاد است.
حسینی خاطرنشان ساخت: ازجمله دستاوردهای مهم در این بررسی، شناسایی محوطه‌های باستانی گسترده با وسعت بیش از ۱۰۰ هکتار متعلق به اواخر ساسانی و دوران اسلامی، محوطه‌های چند ده هکتاری از دوران اشکانی، چندین محوطه شاخص از دوران پیش‌از تاریخ و قبرستان‌هایی با قدمت بیش از دو هزار تا پنج هزار سال است.
مدیرکل میراث فرهنگی استان مرکزی افزود: همچنین در این بررسی، چندین قطعه از لوحه‌های سفالی تدفینی با نقوش گوزن، بُز و درخت در محوطه‌های گورستانی دوران اشکانی به‌دست آمده که از منحصر به فردترین آثار یافت‌شده منطقه محسوب می‌شوند.
وی ادامه داد: دشت اراک و حوضه آبریز دریاچه میقان درواقع بخشی از دشت پهناور و تاریخی فراهان است که بخش شمالی آن را در سال ۱۳۹۱ همین تیم مورد بررسی جامع قرار داد و با پایان این دوره از بررسی‌ها، درمجموع، بیش از ۷۵۰ اثر تاریخی قابل ثبت و مطالعه شناسایی شد.
حسینی گفت: علاوه‌بر این تعداد، با توجه به برخی گزارش‌ها و همچنین شواهد اندک برجای‌مانده، بیش از ۲۰۰ مکان دیگر نیز که براساس شواهدی تاریخی، تخریب شده بودند مطالعه شدند تا از اطلاعات مربوط به آن‌ها در پژوهش‌های بررسی الگوهای استقراری منطقه در ادوار مختلف و همچنین آسیب‌شناسی و بررسی روند و عوامل تخریب آثار این دشت استفاده شود.
وی تصریح کرد: دشت پهناور و تاریخی فراهان، ازجمله دشت‌های مهم فلات مرکزی، است که با توجه به محوطه‌های باستانی آن، هم‌جواری با منطقه زاگرس و وجود پدیده‌های طبیعی چون دریاچه میقان، اهمیت بسیار زیادی در مطالعات باستان‌شناختی فلات مرکزی ایران و ارتباطات آن با مناطق زاگرس دارد.
