شناسایی حدود هزار اثر و محوطه تاریخی در یک شهرستان

او افزود: در این بررسی‌ها، به تفکیک در دشت پاسارگاد حدود ۳۰۰ اثر، دشت سعادت‌شهر حدود ۲۳۰ اثر، دهستان سرپنیران حدود۱۸۰ اثر، تنگ بلاغی حدود۱۵۰ اثر و در ارتفاعات موسوم به کوچکک، گردنه خرسی، کوه موسی خانی و کوه سیاه حدود ۱۱۰ اثر به دست آمد که بر اساس آخرین مطالعات باستان‌شناسی مربوط به دوره میانی پارینه سنگی جدید تا عصر حاضر هستند.

این باستان شناس از قدیمی ترین آثار این دوره به شناسایی تعدادی محوطه باز (open site) اشاره کرد که دارای قدمتی بین ۲۸ تا ۱۲ هزار سال قبل بودند.

شناسایی غارهای ۸ تا ۱۲ هزار ساله

او با اشاره به این که اولین بار «مایکل روزنبرگ» موفق به شناسایی این دوره در دشت‌های فارس شد و در «اشکفت گاوی» در دشت مرودشت که همجوار دشت‌های پاسارگاد است، اقدام به کاوش کرد، گفت: از دوره پارینه سنگی جدید و فرا پارینه سنگی با قدمت ۱۲ تا ۸ هزار سال قبل نیز تعداد قابل توجهی غار و پناهگاه صخره‌ای شناسایی شد.
او با بیان این که معیشت در این دوره بر پایه گردآوری دانه های گیاهان و شکار بوده است، افزود: بعد از این دوره انسان‌ها آرام آرام غارها و پناهگاه‌ها را ترک کرده و در دشت ها اولین روستاها را ساختند.

وی از این دوره به فرهنگ‌های جری و مُشکی (مربوط به هزاره ۸و۷ قبل از میلاد)، فرهنگ باکون (A،Bمربوط به هزاره۶تا۴ق.م) و تعدادی دیگر تا دوره لپویی (هزاره سوم قبل از میلاد) اشاره کرد و گفت: از این دوره نیز تعداد قابل توجهی تپه و محوطه استقراری شناسایی شد که در باستان‌شناسی پیش از تاریخ ایران و به ویژه فارس بسیار با اهمیت است.

این باستان شناس در ادامه از شناسایی تعدادی محوطه ارزشمند همانند تل بزرگ قصردشت (تپه وکیل آباد) متعلق به عصر آهن ۱و۲و۳ خبر داد.

زارعی کردشولی با بیان این که دوره‌های تاریخی به ویژه دوره هخامنشی در شهرستان پاسارگاد بسیار قوی است، گفت: از این دوره علاوه بر مجموعه بسیار ارزشمند میراث جهانی پاسارگاد، آثار بسیار فاخر و ارزشمندی از جمله تعدادی سد (بند خاکی)، معدن، کانال‌های دستکند در دل صخره‌ها موسوم به دختربُر، کانال‌های تعبیه شده در دامنه تپه ماهوری‌های خاکی (موسوم به جوی دختر)، پل، دیوارهای سنگچین، کارگاه های استحصال مواد غذایی و محوطه‌های استقراری و اقماری بسیار ارزشمند نظیر محوطه میان جاده ای شناسایی شد.

وی بیان کرد: با شناسایی این تعداد آثار ارزشمند مشخص شد پاسارگاد دوره هخامنشی به عنوان یکی از پایتخت‌های هخامنشیان فقط معطوف به مجموعه میراث جهانی پاسارگاد نبوده، بلکه بخش نسبتاٌ وسیعی از شهرستان پاسارگاد و شهرستان خرمبید را در بر می‌گرفته، چون بخشی از زیر ساخت‌های مهم حکومتی هخامنشیان در پاسارگاد در گستره‌ای به طول حدود۸۰ کیلومتر از چمیان یا شهید آباد در شمال تا تنگ خشک سیوند در جنوب را شامل می‌شد.

محوطه‌های دوره های فراهخامنشی و آثار کشف شده در آن‌ها

حمیدرضا کرمی، کارشناس ارشد باستان شناسی پایگاه میراث جهانی پاسارگارد نیز در ادامه از شناسایی تعداد قابل  توجهی گورستان (توده سنگی، خرسنگی) و تعدادی محوطه استقراری متعلق به دوره های فرا هخامنشی تا پایان دوره اشکانی خبر داد و گفت: تعداد قابل توجهی تپه و محوطه گسترده، کارگاه‌های استحصال مواد غذایی،کارگاه‌های ذوب فلز، استودان‌های کتیبه‌دار و ساده، دخمه و دخمک‌های افقی و عمودی مربوط به دوره ساسانی شناسایی شد.

وی افزود: از دوره اسلامی که بخش قابل توجهی از محوطه‌ها و آثار را در بر می‌گیرد نیز می‌توان به شناسایی تعدادی بقاع متبرکه، قلعه‌های روستاها، قبرستان‌هایی با سنگ قبرهای نفیس، کاروانسرا، تعداد نسبتاً زیادی قنات، آسیاب، عمارت، درختان کهنسال و تعدادی محوطه استقراری اشاره کرد که بیشتر مربوط به قرون میانه اسلامی تا عصر حاضر هستند.

به گفته این باستان‌شناس، در ادامه همه اطلاعات محوطه‌ها در فرم‌های مورد تایید پژوهشکده باستان‌شناسی (فرم‌های عمومی و تخصصی) ثبت خواهد شد و اطلاعات مواد فرهنگی (که غالباً قطعه سفال هستند) پس از طراحی، مقایسه، تحلیل و عکاسی در فرم‌های مخصوص در ضمیمه گزارش هر محوطه آورده و سپس گزارش نهایی به پژوهشکده باستان شناسی ارسال خواهد شد.

او بیان کرد: پس از پایان کار همه‌ی اطلاعات برای تهیه نقشه باستان شناسی شهرستان در نرم افزار GIS گنجانده خواهد شد.