جام‌های طلایی که به آلمان امانت دادیم
در حالی که کاتالوگ معرفی نمایشگاه «ایران؛ فرهنگ کهن بین آب و بیابان» در شهر بُن آلمان و همچنین مصوبه هیات دولت برای نمایش آثار تاریخی ایران در آن نمایشگاه هفت جام طلا را به عنوان آثار به نمایش درآمده در این نمایشگاه معرفی می‌کنند که مدیرکل موزه ملی ایران فقط از چهار جام طلا نام برده است.
به گزارش جی پلاس، ۲۳ فروردین امسال، ۴۴۶ شیء تاریخی از موزه‌ی ملی ایران در نمایشگاهی با عنوان «ایران؛ فرهنگ کهن بین آب و بیابان» در موزه و تالار هنر و نمایش جمهوری فدرال آلمان با حضور محمدحسن طالبیان، معاون میراث فرهنگی و جبرئیل نوکنده، مدیر کل موزه ملی ایران به نمایش درآمدند و قرار است به مدت چهار ماه مُعرف تاریخ و فرهنگ ایران در آن کشور باشند.
در میان آثار تاریخی که قرعه به نام‌شان افتاد تا مُعرف تاریخ ایران از هزاره هفتم پیش از میلاد تا آغاز دوره هخامنشی باشند، اغلب در قالب مجموعه‌های تاریخی مختلف در این دوره‌ی تاریخی انتخاب و به نمایش درآمده‌اند، مانند مجموعه‌ی «جوبجی رامهرمز»، «مجموعه‌ی جیرفت»، «ژتون‌های گلی» و «جام‌های طلا» از تپه‌ها و محوطه‌های تاریخی مختلف.
و البته جام‌های شاخصی مانند «حسنلو» و «مارلیک» نیز در این میان به چشم می‌خورند. اما جالب اینکه اطلاعاتی که درباره‌ی آثار به نمایش درآمده در این نمایشگاه که می‌توان آن را یکی از رویدادهای مهم فرهنگی ایران در آلمان نامید، یکسان نیستند.
هیات دولت ۱۱ اسفند سال گذشته با مصوبه‌ای، به خروج ۴۴۶ شیء تاریخی برای برگزاری نمایشگاه به مدت محدود و با بیمه‌ای مشخص برای هر کدام از آثار تاریخی موافقت کرد و البته این اقدام را با مسئولیت سازمان میراث فرهنگی دانست.
جام‌های معرفی شده در مصوبه‌ی هیات دولت که امضای هیات دولت را دارند، هفت جام طلا هستند.
«"جام" جنس؛ زرین. ملقب به جام حسنلو» با شماره اموال ۳۷۱۲ متعلق به نیمه نخست هزاره اول قبل از میلاد و ارزش بیمه‌ای سه میلیون یورو.
«"جام" جنس؛ زرین. ملقب به جام کلاردشت» با شماره اموال ۱۶۸۸ از نیمه نخست هزاره اول قبل از میلاد با ارزش بیمه‌ای یک میلیون یورو.
«"جام از طلا" جنس؛ زرین. ملقب به جام رودبار» با شماره اموال ۶۳۹۴ متعلق به هزاره اول پیش از میلاد به ارزش بیمه‌ای یک میلیون و ۲۰۰ هزار یورو.
«"جام" جنس؛ زرین. ملقب به جام عمارلو» با شماره اموال ۷۶۹۸ از هزاره اول پیش از میلاد، به ارزش بیمه‌ای یک میلیون و دویست هزار یورو.
«"جام" جنس؛ زرین. ملقب به جام مارلیک» به شماره اموال ۷۶۹۹ و باقی مانده از هزاره اول پیش از میلاد، به ارزش بیمه‌ای یک میلیون و ۵۰۰ هزار یورو.
«"جام زرین" جنس؛ زرین. ملقب به جام مارلیک» به شماره اموال ۷۷۰۱ و باقی مانده از نیمه نخست هزاره اول قبل ازمیلاد به ارزش بیمه‌ای هشتصد هزار یورو.
«"جام" جنس زرین. ملقب به جام مارلیک» به شماره اموال ۷۷۰۸ متعلق به نیمه نخست هزاره اول قبل از میلاد و به ارزش بیمه‌ای یک میلیون و ۵۰۰ هزار یورو.
از سوی دیگر در کاتالوگ منتشر شده از سوی مدیریت «موزه و تالار هنر و نمایش جمهوری فدرال آلمان»، تعداد جام‌های طلا هفت عدد اعلام شده و چهار جام طلا با نام مارلیک، یک جام کلاردشت، یک جام کلورز و یک جام نیز با نام حسنلو معرفی شده‌اند.
همچنین جبرئیل نوکنده به دنبال درخواست خبرنگار ایسنا، مبنی بر اعلام ارائه اطلاعات کامل از جام‌های طلای به نمایش درآمده این این نمایشگاه، فقط از چهار جام طلا نام برد.
«جام زرین مارلیک گیلان» با قدمت حدود ۹۰۰ پیش‌ازمیلاد، با ارتفاع بلندی ۱۸ سانتی‌متر و شماره اموال «۷۷۰۸»بر بدنه این جام سه گاو- قوچ بالدار نقش شده است که روی پاهای خود بلند شده‌اند و دستهای خود را روی شاخ و برگ‌های درخت زندگی تکیه داده‌اند و سر آنها به صورت برجسته از بدنه جام بیرون زده است. در بالا و پایین قسمت استوانه‌ای این جام دو نوار با نقوش هندسی دیده می‌شود.
«جام زرین کلاردشت مازندران» با قدمت حدود ۱۰۰۰ پیش‌از میلاد که قطر دهانه‌ی آن ۱۲ سانتی‌متر، قطر کف: ۱۰.۷ سانتی‌متر و ارتفاع ۱۰ سانتی‌متر است . شماره اموال این جام «۱۶۸۸۸» است.
جام زرین با نقش سه شیر با سر برجسته تصویر شده است. سرها به صورت جداگانه کار شده و روی جام پرچ شده است. یک ردیف زنجیره‌ای در بالا و پایین جام به صورت نقش حاشیه‌ای تکرار شده است. کف جام با نقش ترنج هندسی محصور در نوار زنجیره‌ای که درون آن گل‌های شش پر حک شده است تزئین شده است.
«جام زرین حسنلو، نقده، آذربایجان غربی» با قدمت حدود ۸۰۰ پیش از میلاد و ارتفاع ۲۱ سانتی‌متر و شماره اموال «۳۷۱۲۲» است. این جام زرین با نقوشی پر کار و ترکیبی از انسان‌ها و حیوانات احتمالا داستانی اساطیری را روایت می‌کند. نقش‌های جام در دو ردیف و گاهی در سه ردیف کار شده و فاقد ترکیب منظمی است. صحنه‌های مختلفی چون ارابه ران، گوسفندانی احتمالا در صف قربانی شدن، شیر، عقاب، نقش ایزدان و انسان‌های گوناگون دیده می‌شود. بالا و پایین بخش استوانه‌ای جام نوارهایی از نقوش هندسی دیده می‌شود. در کف جام نیز دایره‌ای با نقش حصیری و چهار قوچ در چهار طرف نقش حصیری دیده می‌شود.
«جام زرین(افسانه زندگی) مارلیک گیلان» متعلق به حدود نیمه نخست هزاره اول قبل از میلاد به بلندی ۱۹/۵ و شماره اموال ۷۶۹۹ است.
جام زرین شامل چهار ردیف نقش روایی از داستان زندگی و بالندگی و مرگ بز کوهی است. در اولین ردیف از پایین، صحنه شیر دادن مادر به بره، در ردیف دوم بزهای کوهی جوان ایستاده بر درخت زندگی هستند.
ردیف سوم نقش گرازهای وحشی و در آخرین ردیف کرکس‌ها ایستاده بر لاشه بز کوهی، که این نقوش بر دور ظرف تکرار شده است. بالا و پایین جام یک ردیف نقوش زنجیره‌ای بنا بر روال این جام‌ها دیده می‌شود. در ردیف بالایی علاوه بر نقش‌های پیش گفته، تصویری از حیوانی شبیه میمون نشسته در کنار درختی کوچک و چند پرنده در حال پرواز نیز دیده می‌شود که احتمالا اشاره به باورهای پس از مرگ دارد و همچنین در ته ظرف نقش حصیری وجود دارد .
وی یک توضیح دیگر درباره‌ی شاخصه‌های این نمایشگاه می‌دهد: «البته برخی آثار نیز قیمت گذاری بالایی شده است. برای نمونه، بالاترین رقم ارزیابی بیمه به جام‌های زرین مارلیک اختصاص دارد که برای هر جام تا یک میلیون و پانصدهزار یورو در نظر گرفته شده است. در واقع گران‌ترین اثر این مجموعه متعلق به هزاره اول پیش از میلاد، به عنوان یکی از سمبل‌های تمدن ایران، حداکثر شش میلیارد تومان می‌ارزد. مجموع این ۴۴۶ اثر نیز ۳۷ میلیون و ۶۹۹ هزار و ۴۰۰ یورو یورو معادل ۱۵۳ میلیارد و هشتصد و سیزده میلیون تومان ارزش گذاری شده است.»
البته به گفته جبرئیل نوکنده، مدیرکل موزه‌ی ملی ایران، پیش از این جام‌های زرین در نمایشگاه‌های خارجی دیگر نیز نمایش داده شده‌اند.
«نمایشگاه «فلزکاری بوخوم» آلمان در سال ۱۳۸۳، نمایشگاه «ایران نمادی از پردیس»، مکزیک در سال ۱۳۸۵، نمایشگاه «شکوه پارسی»، ژاپن در سال ۱۳۸٥، نمایشگاه «شکوە پارسی»، کرە جنوبی در سال ۱۳۸۷ و نمایشگاه «هفت هزار سال هنر ایران» که در کشورهای اتریش، بلژیک، ایتالیا، آلمان، سوئیس، کرواسی، اسپانیا و پرتغال به نمایش درآمده‌اند.»
براساس این گزارش و سه منبع متفاوت؛ در کاتالوگ منتشر شده در مکان نمایشگاه از سوی مدیریت تالار و موزه هنر و نمایش فدرال جمهوری‌آلمان؛ جام «کلورز» که در مصوبه هیات دولت با نام جام «عمارلو» معرفی شده و دو جام مارلیک دیگر معرفی شده‌اند.
دیدگاه تان را بنویسید