هدیه‌ی "فرودون" و جمعی فیلم‌سازان جهانی به کیارستمی

در این مراسم که با عنوان «آموزش سینمای کیارستمی در داخل و خارج» برگزار شد، فیلم‌های ساخته شده در کارگاه‌های فیلمسازی کیارستمی در داخل و خارج کشور و همینطور فیلمی کوتاه از عباس کیارستمی به نمایش در آمد.

در این مراسم فیلم‌هایی از کارگاه فیلمسازی او در ایران با موضوعات فرش، باد، در و درخت و همینطور ده فیلم کوتاه 1 دقیقه‌ای از حس و حال دانشجویان کیارستمی پس از درگذشت وی به روی پرده رفت.

فیلم‌های مربوط به کارگاه‌های فیلمسازی کیارستمی در خارج کشور نیز آثاری کوتاه بودند که در بارسلونا، کوبا و کلمبیا ساخته شده است.

کیارستمی؛ روزنه‌ای به زیبایی‌ها در جهان خشن امروز

در ابتدای این مراسم سیف الله صمدیان در توضیحاتی کوتاه گفت: امیدوارم رفتن کیارستمی، آغازی بر روشنی‌هایی باشد که در اینجا شاهدش هستیم؛ که روز پایانی این مراسم، آغازی باشد بر بزرگداشت‌های گسترده و پی در پی با دقت بالا برای رسیدن به هوا و فکری که کیارستمی در این جهان خاکی داشت.

پس از آن نگار اسکندرفر که در برگزاری ورک‌شاپ‌های داخل کشور با کیارستمی همکاری داشته است، مطرح کرد: خوشحالم که به بهانه مراسم امروز، شاهد حضور شاگردان عباس کیارستمی در اینجا هستیم. ما حدود 11 سال پیش با کیارستمی کارگاه‌هایی برگزار کردیم که در آن فیلم‌های زیادی با موضوع آب، فرش، صدا، باد و.. ساخته شد. آموزگار بودن کیارستمی ربطی به کلاس‌های فیلمسازی او نداشت؛ کیارستمی برای بسیاری افراد در جهان آموزگار خوبی بود. در جهان پر از خشم و خشونت کنونی، نام کیارستمی روزنه‌ای ست به جهانی که در آن بتوان به زیبایی‌ها نگاه کرد. خوشحالم در زمانه‌ای زندگی کردم که کیارستمی می‌زیست.

پیغام اسکورسیزی و امیر نادری برای تولد کیارستمی

وی ادامه داد: علاقه او نسبت به شاگردانش وصف ناشدنی بود؛ سال گذشته و در حالی که کیارستمی در بستر بیماری بود، طبق برنامه‌ای از پیش تنظیم شده با تعدادی از شاگردانش برای حضور در ورکشاپ‌هایی راهی آمریکا بودیم. کیارستمی با وجود شرایط سخت بیماری تماس گرفت و پیگیر کارهای شاگردانش بود. روزی که در آنجا با مارتین اسکورسیزی برنامه داشتیم، روز تولد عباس کیارستمی بود و امیر نادری نیز در آنجا حضور داشت. هر دو آنها برای تولد کیارستمی پیامی دادند و از او خواستند که «بلند شو و به کار ادامه بده، که کارهای زیادی مانده است.»

اسکندرفر در پایان گفت: کیارستمی فقط می‌خواست کار کند و شاگردان او نیز باید کار کنند. شاگردانش  در کنار فیلم‌ها، عکس‌ها و کتاب‌هایش، در واقع آثار زنده‌ی بجا مانده از او هستند که می‌توانند راه او را ادامه دهند. آنها پس از سفر ابدی کیارستمی، حدود 57 فیلم یک دقیقه‌ای ساختند که امروز از میان آنها به تماشای 10 فیلم می‌نشینیم.

در ادامه برنامه استفانیا بونت و احمد طاهری که مسئول برگزاری ورکشاپ‌های کیارستمی در کشورهای اسپانیولی زبان بوده‌اند، برای مهمانان سخن گفتند.

بونت ضمن ابراز رضایت از حضور در مراسم بزرگداشت کیارستمی در ایران گفت: بودن در اینجا حسی مانند بودن در یکی از فیلم‌های عباس کیارستمی دارد.همکاری من با کیارستمی از طریق احمد طاهری شکل گرفت که در واقع سفیر خوب سینمای ایران در آن سوی جهان است. در سال 2014 نخستین ورکشاپ خود را برگزار کردیم. زمانی که کیارستمی را به کلمبیا دعوت کردیم، شگفت زده شدم که چقدر راحت پیشنهاد ما را پذیرفت. ما نیز تمام سعی خود را کردیم که مقدمات کار را به خوبی فراهم کرده و جمعی بین المللی را در کلمبیا گردهم آوریم.

وی افزود: محل برگزاری ورک‌شاپ کیارستمی، دانشگاه بوگوتا بود و در حالی که افراد برای انتخاب موضوع فیلم چیزهایی مثل کافه، بار و.. را پیشنهاد می‌دادند، کیارستمی همان دانشگاه را به عنوان موضوع فیلمسازی انتخاب کرد. همه از ساختار ورک‌شاپ‌های او خبر داریم، در اینجا دوست دارم از بخشندگی و دست و دل بازی او در تمامی دوره‌های آموزشی بگویم. در ورکشاپ‌های او افرادی از تمام نقاط دنیا حضور پیدا می‌کردند، آنهم در سرزمینی که برای آنها ناشناخته بود و آنجا بود که دست به کار کشف دنیای اطراف خود می‌شدند. گاهی شاهد حضور 50 هنرآموز بودیم و کیارستمی در هیچ موردی همراهی خود را از آنها دریغ نمی‌کرد؛ عباس کیارستمی همچون بذری بود که در آنجا کاشته می‌شد و میوه‌های او همان شاگردانی بودند که در تمام دنیای هنری پراکنده شده‌اند.

طاهری نیز که به عنوان مترجم در ورک‌شاپ‌های کیارستمی او را همراهی کرده، در سخنانی کوتاه گفت: عباس کیارستمی در ورک‌شاپ های خارج از کشور، خود نیز بر اساس موضوع ورکشاپ فیلم می ساخت. امروز فیلمی 5 دقیقه ای به اسم «دوست من کجاست؟» را با هم می بینیم که توسط کیارستمی در مورسیا ساخته شده است.

هدیه ژان میشل فرودون برای عباس کیارستمی

پس از نمایش فیلم کوتاه «دوست من کجاست؟»، ژان میشل فرودون سردبیر سابق «کایه دو سینما» دقایقی برای حاضران سخن گفت. فرودون که تحت تاثیر فیلم پخش شده از کیارستمی قرار گرفته بود، گفت: از شما متشکرم و حضور در مراسم یادبود کیارستمی را مایه افتخار خود می دانم. فیلمی که دقایقی قبل از عباس کیارستمی دیدیم، یک شاهکار بود. کشف این فیلم کوتاه مرا تحت تاثیر قرار داده است؛ آن را راهی بسیار موثر برای فهم سبک کار کیارستمی و رابطه‌اش با واقعیت جهان می‌دانم. در همین فیلم کوتاه عناصر اراده، شانس و اتفاق را یکجا کنار هم می‌بینیم.

وی ادامه داد: ما به کمک دوستانمان در بریتانیا، هندوستان، ایتالیا و فرانسه هدیه‌ای برای عباس کیارستمی داریم که از امروز در فضای مجازی در دسترس همگان قرار گرفته است؛ مجموعه‌ای از تصاویر و آثار برای درک هرچه بهتر سبک کار و تفکر کیارستمی. همانطور که خود او بارها گفته باید کار کرد، ما نیز باید بکوشیم فضای کاری و فکری او را هرچه بهتر بشناسیم و این کاری ست که کماکان ناتمام است.

ورک‌شاپ کیارستمی برای بچه‌های هشت-نه ساله

این منتقد سینمایی اضافه کرد: من این افتخار را داشتم که در بسیاری از ورک‌شاپ‌های او در کره، ژاپن، آلمان و.. حضور داشته و شاهد ارتباط او با شاگردانش باشم. باید بگویم برای عباس کیارستمی ارتباط با جوانان و انتقال تجربیاتش، به اندازه ساخت فیلم اهمیت داشت. بهترین خاطره من از ورکشاپ‌های او، که شاید بهترین خاطره خود او نیز باشد، ورکشاپی بود که او طی چهار روز در جنوب غرب فرانسه برای بچه‌های هشت-نه ساله برگزار کرد.

فرودون در پایان گفت: کیارستمی یک معلم یا پروفسور به معنای کلاسیک کلمه نبود. آسیایی‌ها تعبیر «استاد» را برای کسی به کار می‌گیرند که گستره‌ی روحانی و فکری شاگردانش را وسعت می‌دهد. «استاد» به شاگردانش کمک می‌کند تا خود به توانایی درک معانی دست یابند، در عوض اینکه معانی را با نگاهی بالا به پایین به آنها بیاموزد. کیارستمی به معنای واقعی کلمه «استاد» بود. روش کار کیارستمی در مقام فیلمساز و در مقام معلم ورکشاپ‌ها از نظر ارتباط با دیگران و جهانی که در آن می‌زیست، تفاوتی نداشت. او در فیلم‌هایش چشم‌های ما را به جهان می‌گشود و در ورکشاپ‌ها با دانشجویان، بچه‌ها و.. همینطور کار می‌کرد. در یک کلام باید بگویم برای کیارستمی، آزادی و قوت بخشیدن به دیگران اهمیت داشت.

کیارستمی را نمی‌توان به دیگران درس داد

در بخش بعدی برنامه فائزه عزیزخانی، علی کریم، نوید دانش و علی یحیایی به عنوان شاگردان کیارستمی که موفق به ساخت فیلم بلند و اکران عمومی آن شده‌اند، دقایقی کوتاه برای حاضران سخن گفتند. بخش کوتاهی از فیلم هر یک از آنها نیز برای حاضران در سالن به نمایش در آمد.

در پایان این مراسم صمدیان گفت: عباس کیارستمی همواره با ماست؛ برای اتصال به او به برگزاری چنین مراسمی هم نیازی نیست. کیارستمی را نمی‌توان به دیگران درس داد و آموخت. در اینجا بر آن چیزی تاکید می‌کنم که خود او تاکید داشت؛ این گفته‌ی آندره کرتژ عکاس مجارستانی که «اکثر افراد نگاه می‌کنند، اما اندک کسانی قادر به دیدن هستند.