باتوجه به اینکه فروش سینماها در ۲ سال اخیر رقمی بالاتر از قبل دارد و این امر روند سالن‌سازی‌ها را تقویت کرده، لازم است به تحلیل شرایط امروز با نگاهی به آینده و آسیب‌های پیش‌رو پرداخت.
به گزارش جی پلاس، اکران نوروزی سال ۹۵ یکی از برهه های طلایی بود که سینمای ایران به خود دید و در آن زمان فیلم های اکران شده یعنی «بادیگارد»، «ابد و یک روز»، «کفش هایم کو»، «خشم و هیاهو»، «پنجاه کیلو آلبالو» و «من سالوادور نیستم» به فروشی بالغ بر ۲۳ میلیارد تومان دست یافتند. این فروش فیلمسازان و بخش خصوصی را بر آن داشت تا به سمت فیلمسازی و حتی سالن‌سازی تشویق شوند.
فروش موفق سال ۹۵ سینمای ایران را امیدوار کرد که در سال ۹۶ هم فروش خوبی داشته باشیم و البته فروش آثار سینمایی در اکران نوروز ۹۶ هم پیام خوبی برای فیلمسازان دارد. اکران نوروز امسال با فیلم های «گشت ۲»، «خوب، بد، جلف»، «ماجرای نیمروز»، «آباجان»، «سه بیگانه» و «یک روز به خصوص» به فروش ۲۴ میلیارد تومانی تا ۲۴ فروردین رسیده است که بار اصلی این فروش را «گشت ۲» با ۱۱ میلیارد و ۷۳۰ میلیون تومان و «خوب، بد، جلف» با ۱۳ میلیارد و ۵۳۰ میلیون تومان در حالی به دوش می کشند که «خوب، بد، جلف» فیلم اکران نوروزی نیست، چرا که اکران فیلم مذکور از ۲۷ بهمن سال ۹۵ در سینماهای سراسر کشور آغاز شد و به لطف فروش بالا و مدت زمانی قانونی اکرانش یعنی اکران ۷ هفته ای همچنان روی پرده باقی ماند.
نکته دیگری که می توان به آن اشاره کرد این است که در این میان قیمت بلیت سینما افزایش پیدا کرده و طبق آماری که منتشر شده است در اکران نوروزی سال ۹۶ آثار سینمایی با وجود افزایش ۱۱ درصدی فروش با کاهش ۱۵ درصدی مخاطبان مواجه شده اند. برای مشخص شدن علل این موضوع و راهکارهای داشتن یک سال سینمایی خوب با مجید مسچی مدیر عامل موسسه سینماشهر، علی سرتیپی رییس کانون پخش کنندگان سینما، تهیه‌کننده سینما و سینمادار و مهرداد فرید دبیر شواری عالی تهیه کنندگان و کارگردان و تهیه‌کننده به گفتگو پرداختیم که شرح بیشتر این گفتگوها را در زیر می خوانید:
مجید مسچی مدیر عامل موسسه سینما شهر درباره کم شدن رقم مخاطبان در نوروز ۹۶ نسبت به نوروز ۹۵۵ گفت: عوامل مختلفی می تواند در این مساله دخیل باشد، به هر حال ما کالایی عرضه می کنیم که کیفیت این کالا همیشه ثابت نیست. باید در نظر گرفت که فیلم های امسال با سال گذشته متفاوت بودند. شیوه تبلیغات و قیمت بلیت هم در این مساله دخیل است. اگر فیلم های امسال را با سال گذشته مقایسه کنیم متوجه این تفاوت می شویم. ما در نوروز ۹۵، ۲ فیلم کمدی داشتیم که امسال هم به جای آن ۲ فیلم کمدی، «گشت ۲» و «خوب، بد، جلف» به نمایش درآمدند.
نمی‌توان گفت آمار فروش باید هر سال یکسان باشد
وی افزود: سال گذشته فیلم ارزشی «بادیگارد» هم اکران شد که به جای آن امسال «ماجرای نیمروز» به نمایش در آمد اما باید توجه داشت که «بادیگارد» فروش بالایی داشت و فیلم مخاطب پسندتری بود. از میان فیلم های اجتماعی سال گذشته «ابد و یک روز» به نمایش درآمد و فروش بالایی داشت اما امسال «آباجان» از این طیف اکران شد که فروش چندانی ندارد. نوروز ۹۵ فیلم «کفشهایم کو» که فروش پایینی داشت به نمایش درآمد و امسال به جای آن فیلم «یک روز بخصوص» اکران شد. بنابراین، این موضوع عجیب نیست و نمی توانیم بگوییم که هر سال آمار فروش باید یکسان باشد.
مدیر عامل موسسه سینماشهر عنوان کرد: هر چند در سال ۹۵ چند سالن سینما بازگشایی شد اما سالن‌های تاثیرگذاری مثل سینما کورش نبودند و در قالب ۲۵ سینمای پرفروش که بدنه اصلی فروش هستند سینمای پرفروش اضافه نشده است. همچنین باید دید که مکانیزم فروش در کدام سینماها اتفاق می افتد. این نکته را هم باید در نظر گرفت که همه سینماهای کشور در فروش مدخل نیستند و تعدادی از آنها در فروش تاثیر چندانی ندارند. حال باید دید که این آمار در سینماهای تاثیرگذار چقدر کم یا زیاد شده است؟
وی بیان کرد: هر چند عده ای افت مخاطب را ناشی از افزایش قیمت بلیت می دانند اما افزایش قیمت بلیت در همه سینماها اتفاق نیفتاده و تعداد قابل توجهی از سینماهای کشور افزایش قیمت نداشتند. این افزایش در تعدادی از سینماها هم به این صورت بود که مثلا از ۵ هزار تومان به ۶ هزار تومان افزایش پیدا کرد اما در مجموع به شکل معمول افزایش قیمت بلیت داشتیم.
مسچی ادامه داد: آثار سینمایی در فروردین سال ۹۴ نزدیک به ۵ میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان فروش داشته اند این رقم در سال ۹۵ در مدت مشابه به بیش از ۲۳ میلیارد افزایش پیدا کرد. در سال ۹۶ هم تاکنون تقریبا به همین رقم از فروش رسیده ایم بنابراین به نظر می رسد به یک فروش ثابت رسیده ایم که نسبت به سال گذشته تغییر شدیدی نکرده است. فروش آثار سینمایی در اردیبهشت ماه سال ۹۴، ۴ میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان بود. در همین ماه در سال ۹۵ آثار سینمایی ۱۸ میلیارد تومان فروش داشتند و حال باید دید که اردیبهشت ماه امسال به چه میزان از فروش می رسیم. نکته ای که می خواهم روی آن تاکید کنم این است که سینما رفتن فارغ از فیلم دیدن کم کم در حال تبدیل شدن به عادت مردم است و کم کم در برنامه زندگی مردم قرار می گیرد بنابراین به نظر می رسد با افت زیادی رو به رو نبوده ایم.
مدیر عامل موسسه سینما شهر با اشاره به اینکه بخشی از افزایش آمار مخاطبان به نوع فیلم ها بر می گردد، توضیح داد: قبلا اینگونه فکر می کردند که اگر فیلم های جذاب تر و مردم‌پسندتری داشته باشیم تماشاگران آنها هم زیاد می‌شود و چنین تصور می شد که اگر یک فیلم خوب باشد همه چیز حل شده است و مهم نیست که صندلی های یک سینما پاره یا آن سینما گرم یا سرد باشد. درواقع بار همه چیز را سینما به دوش می کشید بنابراین ممکن بود با خوب نبودن فیلم ها، فروش ها افت کند اما در دوره ای که هم اکنون در آن به سر می بریم نوع سینماها هم تاثیر اساسی در این موضوع دارند. به هر حال سینماهای جدید فضای مطلوب تری دارند و اگر تعداد سالن های یک سینما زیاد باشد مخاطبان به مقصد سینما برای تماشای یک فیلم خاص نمی روند بلکه با خودشان می گویند که می رویم تا ببینیم در سینما چه فیلمی به نمایش در می آید.
وی افزود: این روش مثل عادت غربی ها است که سینما رفتن تبدیل به عادت آنها شده است. در میان ایرانی ها هم سینما رفتن تبدیل به عادت شده و فیلم دیدن در اولویت دوم قرار دارد. پس هر چه فضای سینماها را جدید و مدرن کنیم و تعداد سالن ها را افزایش دهیم عادت به سینما رفتن تقویت می‌شود.
این مدیر سینمایی بار دیگر تاکید کرد: در برخی از ماه ها ریزش مخاطب می تواند رخ دهد، برای مثال هر سال در خردادماه با کاهش مخاطبان نسبت به ماه های دیگر مواجه هستیم و این مورد چیز عجیبی نیست.
مدیر عامل موسسه سینما شهر بیان کرد: نمی دانم چرا اینقدر نسبت به این موضوع حساسیت ها زیاد شده است؟ باید توجه کرد که در فروردین سال ۹۴ فروش سینماها ۵ میلیارد تومان بود اما حالا افزایش چشمگیری داشته ایم. در این افزایش مگر تاثیر افزایش قیمت بلیت چقدر بوده است؟ مگر فروش آثار سینمایی در تمام کشورهای دنیا هر ساله نسبت به سال قبل ۲ برابر می‌شود؟ جالب است که بگویم الان نزدیک به ۱۰ سال است که فروش آثار سینمایی در آمریکا بین ۹.۶ تا ۱۰ میلیارد دلار است.
مسچی با اشاره به اینکه گاهی پیش می آید سناریویی در ذهن افراد است و همه موارد را کنار هم می گذارند تا نتیجه ای را که مدنظرشان است بگیرند، بیان کرد: این نکته را باید بپذیریم که احداث یک سینما در یک مجتمع تجاری برای کمک به آن مجتمع تجاری بوده و هیچ وقت ندیده ایم که زمینی مستقل برای تاسیس سینما در نظر گرفته شود. در حقیقت عمده سینماهایی که ساخته شده اند و یا در حال ساخت هستند همه در مجموعه‌های تجاری هستند. در حال حاضر اینگونه نتیجه گیری می شود که سینما به گونه ای است که می تواند مشتری برای یک مجموعه تجاری بیاورد. برای مثال گاهی دیده می‌شود که یک مجتمع تجاری با رکود مواجه و تعداد مراجعان به آن کم می‌شود بنابراین صاحبان آن مجتمع به دنبال ابزاری هستند که مردم را ترغیب کنند تا به مجتمع آنها رجوع کنند. این ابزار می تواند شامل شهربازی، رستوران و یا یک سینما در داخل یک مجتمع تجاری باشد. با این وجود باید به این نکته توجه کرد در سال گذشته چند مجتمع تجاری در تهران و شهرستان ساخته شده اند یا درحال ساخت هستند؟
رونق مجتمع‌های تجاری با ساخت سالن های سینما
مدیر عامل موسسه سینما شهر ادامه داد: در سال های گذشته قانونی وجود داشت که می گفت اگر کسی سینمایی در مجتمع تجاری بسازد شهرداری به او تخفیف می دهد. در حال حاضر من چند مجتمع تجاری می شناسم که صاحبان آن واحدهای تجاری خود را می خواهند به سینما تبدیل کنند چون سینما می تواند مجتمع آنها را نسبت به مجموعه تجاری رقیب شلوغ کند. مجموعه کورش یکی از مجموعه هایی است که با این تفکر روی کار آمد. به هر حال وقتی یک مجموعه تجاری وجود داشته باشد که رستوران، کافی شاپ و شهربازی داشته باشد مردم به آن بیشتر مراجعه می کنند و در پی آن مجتمع های تجاری دیگر سعی می کنند خودشان را مانند آن مجتمع تجاری کنند، به این ترتیب تعداد سینماها نیز افزایش پیدا می کند.
وی افزود: سینما ارگ تجریش هم به همین ترتیب روی کار آمد. این مجتمع تجاری بسیار خلوت بود، اما پس از چندی بدون اینکه کمکی از دولت دریافت کند چند سالن کوچک در دل خود ایجاد و بعد از احداث این سالن های سینما مشتری های آن افزایش پیدا کرد. برای مثال بعد از عید در برخی از روزها تعداد مشتری های آن به هزار نفر می رسید، در واقع با این فکر این مجموعه تجاری زنده شد. بنابراین باید به این آمار و ارقام ها در ابعاد کلان اقتصادی توجه کرد آن وقت است که می بینیم این رقم کاهش مخاطبان رقم چندانی نیست.
مسچی با اشاره به اینکه امسال تبلیغات آثار سینمایی نسبت به سال گذشته کمتر شد، گفت: هر چند تبلیغات در میزان فروش دخیل است اما باید در نظر گرفت بحث های اجتماعی عوامل مختلفی دارند بنابراین نمی توان گفت قطع تبلیغات ماهواره ای باعث ریزش مخاطب شده است. این جریان به عوامل مختلفی بستگی و ابزارهای متفاوتی هم دارد. البته باید توجه داشت که شبکه های مجازی در این بین حرف زیادی برای گفتن دارند. ما به فکر این هستیم که شبکه ای در فضای مجازی داشته باشیم که تبلیغات آثار سینمایی در آنجا رخ دهد. به هر حال تعداد مراجعان به فضای مجازی و شبکه های اجتماعی نسبت به سال های گذشته افزایش پیدا کرده و هر کدام از صاحبان فیلم ها و حِرف اگر بتوانند از این فضا بیشتر استفاده کنند موفق ترند.
وی ادامه داد: تعدادی از مخاطبان نه ماهواره می بینند و نه شبکه های داخلی را پیگیری می کنند اما آنها به شبکه های اجتماعی دسترسی دارند. اگر ما درباره سینما صحبت می کنیم باید ببینیم از ۸۰ میلیون نفر جمعیت ایران چند نفر به سینما می روند. تعداد افرادی که به سینما می روند بین ۶ تا ۸ میلیون نفر هستند که عمدتا در شهرهای بزرگ و از افراد جوان هستند. از این میان ۸۰ درصد از این افراد عضو شبکه های اجتماعی هستند بنابراین می توانند در جریان اخبار و رویدادها باشند.
مدیر عامل موسسه سینما شهر گفت: در همین راستا ۲ کار می توان انجام داد؛ یکی اینکه این جامعه ۷-۸ میلیونی سینمارو را به ۱۵ میلیون نفر برسانیم و روش دوم این است که کاری کنیم که این جامعه ۷-۸ میلیونی برای اینکه برای مثال ۴ بار به سینما بروند ۶ بار به سینما رجوع کنند، یعنی دفعات رفتن آنها به سینما را افزایش دهیم. مورد اول با توسعه فضاهای نمایشی در شهرهای مختلف می تواند اتفاق بیفتد و مورد دوم با فیلم ها ممکن می‌شود یعنی هر چه فیلم ها متنوع تر باشد افراد به رفتن به سینما تشویق می شوند.
وی عنوان کرد: این را هم باید بپذیریم که بخشی از این موضوع و گفتن این مسایل به دلیل دعواهای سیاسی است. برخی می گویند که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باید متعهد باشد که تعداد افراد سینمارو ثابت بمانند در حالی که این موضوع به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ربطی ندارد.
آمار تماشاگران شهرستانی به تهرانی نزدیک شده است
این مدیر عنوان کرد: آمار جالبی از نسبت افرادی که در تهران به سینما می روند و افرادی که در شهرستان به سینما رجوع می کنند وجود دارد. در سال ۹۱ درصد رفتن افراد به سینماها در تهران به شهرستان ۶۱ به ۳۹ بود. این آمادر در سال ۹۲، ۵۹ به ۴۱، در سال ۹۳، ۵۷ به ۴۳، در سال ۹۴، ۵۳ به ۴۷ و در سال ۹۵، ۵۰ به ۵۰ شد. یعنی تعداد مخاطبان نصف به نصف شد. یکی از دلایل این موضوع دیجتالی شدن سینماها بود و فیلم ها به صورت همزمان در همه شهرستان به نمایش در آمد و به همین ترتیب آمار مخاطبان شهرستانی افزایش پیدا کرد. این در حالی بود که در سال های قبل گاهی پیش می آمد که شهرهای کوچک بعد از ۸ ماه آثار سینمایی را با کیفیت نامطلوبی تماشا می کردند.
مسچی درباره چینش فیلم های سینمایی در نوروز ۹۶ گفت: به نظرم امسال چینش فیلم ها بد نبود. سال گذشته «ابد و یک روز» بعد از تعطیلات نوروزی به فروش بالایی رسید. به طور کلی ما با پدیده ای مواجه هستیم که در هیچ کجای دنیا تضمینی برای آن وجود ندارد و قابل پیش بینی نیست، برای مثال نمی توانیم بگوییم یک فیلم حتما می فروشد. شاخص های سینما را باید از جهت ضریب اشغال صندلی ها، تعداد بلیت های فروخته شده برای هر صندلی در سال و در بازه های زمانی طولانی تر در نظر گرفت. برای مثال ۳ ماه نخست امسال با ۳ ماه نخست سال گذشته در نظر گرفته شود. پس نمی توان درباره ۲۰ روز قضاوت کرد و گفت فروش کمی داشتیم و یا آمار مخاطبان پایین بوده است ضمن اینکه فروش نوروزی غیر طبیعی است چون مردم در این ایام تعطیل به مسافرت می روند و وقت برای تماشای فیلم ها دارند، پس باید این آمار در بازه های زمانی بلندتری در نظر گرفته شود.
مدیر عامل موسسه سینما شهر در پایان گفت: باید بپذیریم که بعضی فیلم ها می فروشند و بعضی نمی فروشند و این یک روند طبیعی است.
در ادامه صحبت‌های مجید مسچی با علی سرتیپی رییس کانون پخش کنندگان سینما صحبت کردیم. وی هرچند نسبت به فروش سینما در آینده امیدوار و معتقد است که با آمدن فیلم های جدید این روند تغییر پیدا می کند اما دلیل اصلی افت مخاطب را نوع فیلم ها می داند.
وی درباره آمار فروش اکران نوروزی سال ۹۶ نسبت به سال ۹۵ گفت: سینمای ایران از اول فروردین ۹۶ تا ۲۴ فروردین به فروش ۲۴ میلیارد و ۵۵۰ میلیون تومان رسید که حدودا ۱۰/۷۷ درصد نسبت به سال گذشته در همین زمان بالاتر بوده و ۲ میلیون و ۵۸۱ هزار نفر تماشاگر داشته است که نسبت به مدت مشابه در سال قبل ۱۵ درصد کاهش مخاطب داشته ایم. این آمار با احتساب گرانی ۲۰ درصدی بلیت ها است ولی به لحاظ مخاطب ریزش داشته که چند دلیل باعث این امر شده که اصلی ترین آنها هم نوع فیلم ها است.
وی افزود: ما سال گذشته ۲ فیلم کمدی خوب داشتیم که امسال هم «گشت ۲» و «خوب، بد، جلف» جایگزین آن ۲ شدند. با این وجود سال گذشته فیلم پرفروش «ابد و یک روز» به نمایش درآمد که امسال جایگزینی برای آن وجود نداشت. سال گذشته «بادیگارد» اکران شد که امیدواریم امسال «ماجرای نیمروز» بتواند به رقم فروش آن نزدیک شود. پس نکته اصلی همان نوع فیلم ها است.
رییس کانون پخش کنندگان سینما عنوان کرد: دومین دلیل تبلیغات فیلم ها است. سال گذشته فیلم های ما به صورت گسترده از شبکه های ماهواره ای تبلیغ شدند ولی امسال از این موضوع محروم شدیم البته باید بگویم صدا و سیما امسال کمک زیادی به آثار سینمایی کرد و تعداد زیادی تیزر رایگان در اختیار صاحبان فیلم ها قرار داد، اما به هر حال باید بپذیریم که سال گذشته حجم عظیم تری از تبلیغات در اختیار صاحبان فیلم ها بود و تاثیر زیادی بر فروش و تعداد مخاطبان داشت.
گرم نبودن جشنواره فیلم فجر ۹۵ در اکران نوروز ۹۶ تاثیر منفی داشت
سرتیپی عنوان کرد: سومین دلیلی که باعث ریزش مخاطب شد این بود که سی و پنجمین جشنواره فیلم فجر جشنواره گرمی نبود. ما سال ۹۴ جشنواره گرم تری داشتیم و این باعث شد که اکران نوروزی سال ۹۵ خوب باشد اما این اتفاق امسال رخ نداد. استقبالی که از جشنواره سال ۹۴ شد نسبت به سال ۹۵ بسیار بیشتر بود. سی و پنجمین جشنواره فیلم فجر با حواشی زیادی رو به رو بود به طوری که جشنواره و فیلم هایش زیر سوال رفت و مردم در زمان برگزاری جشنواره هم از آثار استقبال نکردند همین موضوع روی اکران عمومی تاثیر منفی گذاشت.
این تهیه کننده اظهار کرد: موضوع انتخابات هم بر اکران نوروزی سال ۹۶ تاثیر گذاشت زیرا در حال حاضر تمرکزها روی انتخابات است و آخرین دلیلی هم که باعث افت مخاطب نسبت به سال گذشته شد گران شدن قیمت بلیت بود البته این موضوع کمترین تاثیر را داشت و باعث شد تعدادی از مخاطبان را از دست بدهیم باز هم تاکید می کنم این موضوع سهم کمی در ریزش مخاطبان داشت.
رییس کانون پخش کنندگان سینما اظهار کرد: مجموعه این عوامل باعث شد تا آن اتفاقی که در فروردین سال ۹۵ رخ داد امسال رخ ندهد البته باید بپذیریم همین که فروش ها بالا بوده نکته خوب و امیدوارکننده ای است. با این وجود امیدواریم با اکران فیلم های خوبی مثل «نهنگ عنبر۲»، «ساعت ۵ عصر» و «دلم می خواد» که در جشنواره هم نبودند شاهد روند رو به رشدی باشیم.
سرتیپی با اشاره به اینکه آنچه می تواند خلا تبلیغات ماهواره ای را پر کند فضای مجازی و بیلبوردهای شهری است، گفت: ما از چند سال گذشته فضای مجازی را برای تبلیغات داشتیم اما درباره بیلبوردها باید بگویم که بسیار گران هستند و شهرداری هم در این زمینه با صاحبان آثار همکاری نمی کند. همانطور که در سطح شهر می بینید به کمتر فیلمی بیلبورد داده شده است. به جز صدا و سیما بقیه ارگان ها برای جایگزین کردن چیزی به جای تبلیغات ماهواره ای کمکی نکرده اند حتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هم مبلغی به عنوان حق تبلیغ برای فیلم ها در نظر نگرفته و همان صدا و سیما هم تیزرهای تبلیغاتی «سه بیگانه» را پخش نکرده است.
افزایش فروش بدون احتساب افزایش صندلی های سینما نسبت به سال گذشته بوده است
وی ادامه داد: این نکته را هم باید عنوان کنم که افزایش فروش بدون احتساب افزایش صندلی های سینما نسبت به سال گذشته بوده است یعنی هر چند صندلی ها افزایش پیدا کرده اند اما فروش به اندازه آنها نبوده است اگر این طور ریز توجه کنیم و بر مبنای صندلی حساب کنیم آمار ریزش مخاطب بیشتر می‌شود، چون تعداد صندلی ها افزایش پیدا کرده است.
سرتیپی در بخش دیگری از صحبت هایش عنوان کرد: در ۲ سال گذشته با افزایش فروش فیلم ها، انگیزه افراد برای ساخت سالن ها زیاد شد. ما ۲ سال طلایی داشتیم که در پی آن تعداد زیادی سالن در تهران و شهرستان ساخته شد. ما باید به این روند کمک کنیم و نگذاریم ساخت سالن ها متوقف شود. ساخت سالن ها می تواند فروش ها را بالا ببرد و دعواهای همیشگی صاحبان آثار بر سر تعداد سالن ها را کاهش دهد. تعداد کم سالن ها ممکن است مشکلات زیادی به خصوص در شرایطی فعلی ایجاد کند. من همواره به آنهایی که سینما را دوست دارند می گویم بیایید افراد را تشویق و فضا را گرم کنیم تا این روندی که با ساخت مجتمع کورش و چارسو شروع شد ادامه پیدا کند و سرمایه‌گذاران دلسرد نشوند در غیر این صورت مثل چند سال پیش بخش خصوصی دوباره کنار می رود.
این تهیه کننده سینما بیان کرد: سینمای ما صد درصد ملی و مقاومتی است بنابراین باید از آن حمایت کنیم و به این امر هم باید توجه شود که ما حتی یک فیلم از خارج از کشور به نمایش نمی گذاریم و همه فیلم هایمان تولید داخل است. در سالی که به نام اشتغال نامگذاری شده باید توجه کنیم که ساخت هر فیلمی باعث اشتغال حداقل ۷۰ نفر می‌شود بنابراین باید از سینما حمایت شود و ارگان های ذیربط مثل صدا و سیما، شهرداری، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، دولت و مجلس کمک کنند تا سینمای ما پیشرفت کند. در حال حاضر ما در دنیا جزو ۱۰ کشور برتر از نظر تولید فیلم و دریافت جوایز هستیم اما سالن های سینمایی ما در رتبه ۱۱۶ قرار دارد که آمار بدی است.
وی اضافه کرد: هر گاه سالن های سینمایی جدیدی احداث می‌شود مردم از آن استقبال می کنند برای مثال هر چند تعداد مخاطبان سینما کاهش پیدا کرده اما مجتمع کورش ریزش مخاطب نداشت بلکه افزایش فروش و مخاطب داشت زیرا سرویس دهی و خدمات دهی و سالن های خوبی دارد و مردم از آن استقبال می کنند.
رییس کانون پخش کنندگان سینما با اشاره به اینکه چینش فیلم ها در فروش اکران نوروزی تاثیر چندانی در افت مخاطب نداشته است، گفت: ما هیچ سالی را نداشتیم که همه فیلم ها با فروش خوبی روبه رو شده باشند. سال گذشته در اکران نوروزی فیلم «کفشهایم کو» و «خشم و هیاهو» فروش پایینی داشتند. اصلا باید بگویم که با توجه به کمبود سالن ها، در سینمای ایران بیشتر از ۳ فیلم در یک فصل خاص نمی فروشند بنابراین چینش فیلم ها تاثیر چندانی ندارد اگر هر فیلم دیگری هم می آمد در این شرایط نمی توانست بفروشد چون شرایطی برای عرض اندام و گرفتن سالن نداشت. برای مثال «گشت ۲» ۱۴۰ سالن و «یک روز بخصوص» تنها ۲۲ سالن دارد بنابراین شرایطی وجود ندارد که همه فیلم ها بتوانند فروش بالایی داشته باشند. بر اساس همین موضوع می توانم بگویم که فیلم سینمایی «کفشهایم کو» سال گذشته با ۱۲ هفته اکران تنها ۶۷۰ میلیون فروخت و «خشم و هیاهو» هم فروش یک میلیارد و ۲۵۰ میلیون تومانی داشت. از این جهت فکر می کنم امسال ۲ فیلم «آباجان» و «یک روز بخصوص» می توانند فروش بیشتری داشته باشند.
سرتیپی عنوان کرد: در فروش فیلم ها تمرکز سینماها در یک نقطه هم تاثیر زیادی دارد به همین دلیل است که مجتمع سینمایی کورش فروش زیادی داشته است یعنی اگر ما یک سالن در شرق تهران هم داشتیم تعداد مخاطبان افزایش پیدا می کرد. در همین شرایط اضافه شدن سینما ارگ در میدان تجریش تاثیر زیادی در فروش ها گذاشته است. هر چند تعداد سالن ها و صندلی های این سینما کم است اما تاثیرگذار بوده است.
وی تاکید کرد: هر چقدر پراکندگی سینماها بیشتر باشد تاثیر مثبت تری دارد مخصوصا اگر این اتفاق در شرق تهران رخ دهد. البته در این زمینه باید شهرستان ها هم در نظر گرفت. برای مثال سینمای هویزه مشهد تاثیر مثبتی بر فروش ها گذاشته است یا مثلا سینما فلسطین در اصفهان و ۴ سالنه شدن سینما خانواده تاثیر مثبت زیادی داشته است اما با این وجود آثار سینمایی در تهران بیشتر از شهرستان ها می فروشد که مهمترین دلیل آن جمعیت و پراکندگی سینماها در تهران است.
وی ادامه داد: مساله دیگری که وجود دارد این است که در تهران ارتباط صاحبان آثار با فیلم هایشان بیشتر است و می توانند کارهای زیادی برای آثارشان انجام دهند. تهران سالن ها و تبلیغات بیشتر و بهتری در اختیار دارد اما در شهرستان ها هیچ تبلیغات شهری وجود ندارد و مردم تنها از طریق تلویزیون نسبت به آثار سینمایی مطلع می شوند. همچنین باید بپذیریم که اوضاع تهران نسبت به شهرهای کوچک به لحاظ اقتصادی بهتر است و این موضوع در فروش ها تاثیر می گذارد اما اصلی ترین مساله اطلاع رسانی است. به نظرم برای اینکه ما بتوانیم در ادامه شاهد روند رو به رشد مخاطبان و فروش باشیم باید ارگان های ذیربط به لحاظ تبلیغاتی به فیلمسازان کمک کنند. اگر قرار است تبلیغات فیلم ها از شبکه های ماهواره ای پخش نشود صدا و سیما و شهرداری ها در تهران و شهرستان ها باید کمک کنند. جالب است که بگویم در حال حاضر حتی یک بیلبورد در تهران و شهرستان ها برای تبلیغات آثار وجود ندارد. به هر حال این مردم در سطح شهر تردد دارند و می توانند به تماشای فیلم ها تشویق شوند.
سرتیپی گفت: اگر همین ۲ فیلم «یک روز بخصوص» و «آباجان» که نسبت به آثار دیگر فروش کمی داشته اند از این امکانات برخوردار بودند، می توانستند به فروش بهتری برسند.
وی در پایان با اشاره به اینکه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باید کمک کند تا سال سینمایی خوبی داشته باشیم، گفت: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باید پکیج هایی برای تبلیغات فیلم ها درست کند و حتی روی چگونگی تبلیغات فکر کند. بهتر است به این موضوع توجه شود که هزینه ها بالا و درآمدها کم است و نمی شود روی تبلیغات هم هزینه کرد بنابراین باید در این زمینه به فیلمساز کمک شود. امیدوارم حمایت های مردم از سینما بیشتر شود و سالن هایی که در تهران و شهرستان ها به زودی گشایش پیدا می کنند مورد استقبال قرار بگیرند. امسال تعداد زیادی سالن سینمایی در تهران، اصفهان و شیراز بازگشایی می‌شوند و امیدواریم بتوانیم تاثیر مثبتی بر روند افزایش فروش داشته باشند.
مهرداد فرید دبیر شورای عالی تهیه کنندگان سینما کارشناس دیگری بود که درباره مساله فروش سینماها با او به گفتگو نشستیم. او عمده ترین دلیل افت مخاطب را آزاد نبودن فیلمسازان در تبلیغ کالایشان می داند و معتقد است مسئولان نسبت به این امر تنگ نظر بودند و باعث شدند سینما نسبت به سال ۹۵ افت مخاطب داشته باشد.
وی درباره علل افت مخاطب در اکران نوروزی سال ۹۶ نسبت به سال ۹۵ گفت: این موضوع در جلسه شورای عالی تهیه کنندگان مورد بررسی قرار گرفت اما اعداد و ارقام تفاوت معناداری را نسبت به سال گذشته نشان نمی داد و با وجود افزایش ۲۰ درصدی قیمت بلیت ها ریزش مخاطب چندانی نداشتیم. البته با توجه به اینکه امسال تعداد سالن ها نسبت به سال گذشته افزایش پیدا کرده است، این موضوع می تواند نگران کننده باشد. در واقع اگر افزایش سالن ها و افزایش قیمت بلیت را نداشتیم در آن صورت شاید با افت محسوس تماشاگر روبه رو می شدیم.
فرید عنوان کرد: با این وجود باید به ۲ موضوع اشاره کرد؛ اول این که باید از مردم به خاطر اینکه آمدند و فیلم ها را تماشا کردند و تقریبا نسبت به سال گذشته آمار رفتن آنها به سینما یکی بوده تشکر کرد. نکته دومی که باید به آن اشاره کنم این است که ما در موضوع تبلیغات آزاد نبودیم که این تاسف بار است.
این تهیه کننده اظهار کرد: امسال علیرغم اینکه صاحبان آثار در تبلیغ فیلم هایشان در ماهواره های فارسی زبان و همین طور تلویزیون خودمان آزاد نبودند اما مردم آمدند و فیلم ها را تماشا کردند. اگر ما تبلیغات آزاد داشتیم، دچار سانسور نمی شدیم، صدا و سیما روی تیزرهای آثار اعمال نظر نمی کرد و ما در زمینه دادن آگهی ها به شبکه های فارسی زبان خارجی آزادی داشتیم فروش های ما نسبت به سال گذشته بسیار بیشتر می شد. ما سال گذشته و اواخر سال ۹۴ موضوع تبلیغات فیلم ها در شبکه های ماهواره ای را تجربه کردیم و دیدیم که فروش ما تا چهار برابر افزایش پیدا کرد.
شبکه های مجازی را جدی تر بگیریم
وی ادامه داد: با این وجود باید بگویم برگ برنده ای که در دست داریم شبکه های مجازی است. خوشبختانه شبکه های مجازی به خصوص تلگرام و اینستاگرام توانستند خلا تبلیغاتی را تا حدودی پر کنند و علاقه مندان به سینما از طریق این شبکه ها از آثاری که اکران می شوند، مطلع شوند، اما این ها هر کدام کارکرد خود را دارند و هر رسانه ای تاثیر و مخاطب خود را دارد. ما نمی توانیم به این موضوع بسنده کنیم و بگوییم که تلویزیون وظایف خود را انجام ندهد. برای مثال فیلم «سه بیگانه» از داشتن تیزرهای تلویزیونی محروم بود و این محرومیت بر آن تاثیر منفی بسیاری گذاشت.
دبیر شورای عالی تهیه کنندگان سینما بیان کرد: طبق آماری که در دست داریم حدود ۳۰ میلیون نفر از مردم ایران از طریق شبکه های مجازی از اخبار و رویدادها مطلع می شوند، اما باید توجه داشته باشیم که جمعیت ایران ۸۰ میلیون نفر است یعنی ۵۰ میلیون نفر از طریق شبکه های تلویزیونی و شبکه های فارسی زبان از اخبار و رویدادها مطلع می شوند. برای مثال اگر همین «سه بیگانه» از این ۲ امکان برخوردار بود می توانست از دل مخاطبان ۵۰ میلیونی، تماشاگران بیشتری به خود جذب کند به طوری که ممکن بود برابر با «گشت ۲» و یا «خوب، بد، جلف» بفروشد.
وی درباره اینکه امسال آمار فروش «آباجان» و «یک روز بخصوص» در میان آثار اکران نوروزی پایین بوده است، گفت: نمی توانیم توقع داشته باشیم که همه فیلم های اکران نوروزی آثار کمدی باشند بنابراین نمی توانیم بگوییم که این ۲ فیلم باعث کاهش آمار فروش شده است. چیزی که باعث افت فروش شده وجود این ۲ فیلم نیست بلکه تنگ نظری مسئولان در زمینه آزادی تبلیغات فیلم ها است. اگر همین «آباجان» و «یک روز بخصوص» در زمینه تبلیغات آزاد بودند می توانستند فروش بهتری داشته باشند پس نمی توان گفت وجود یک فیلم خاص باعث افت فروش مجموعه فیلم ها شده است. در ۱۰ سال گذشته هم فیلم هایی بودند که در اکران نوروزی نفروختند. نمی توانیم توقع داشته باشیم که همه فیلم ها فروش بالایی داشته باشند این اتفاق در همه دنیا می افتد و در برهه ای یکسری فیلم ها فروش خوبی دارند و یکسری ندارند.
فرید ادامه داد: آنچه که باید مورد توجه قرار بگیرد این است که اثر یک فیلمساز در مرحله تولید و ساخت مورد ممیزی قرار می گیرد و دیگر نباید در توزیع و نمایش با حساسیت رو به رو شود. ما باید بپذیریم که همه فیلم ها، آثاری هستند که زیر پرچم جمهوری اسلامی ایران تولید و نمایش داده می شوند بنابراین باید در مرحله عرضه آزاد باشند. من به عنوان یک فیلمساز و یک فرد فعال صنفی نسبت به این قضیه معترضم و از محمدمهدی حیدریان رییس سازمان سینمایی می خواهم که به این امر رسیدگی کند. به هر حال یک فیلمساز باید بتواند کالایش را از هر رسانه ای تبلیغ کند به نظر من عیبی ندارد که یک امر خوب حتی از تریبون مخالفان تبلیغ شود. به نظرم بهتر است از همین روش استفاده کنیم و فیلم ها و آثار درست و برحق مان را تبلیغ کنیم. مگر این فیلم ها مواد فرهنگی نیستند که مردم ما باید از آنها استفاده کنند؟ بنابراین باید این اجازه به صاحبان آثار داده شود.
این کارگردان اظهار کرد: ما در حال حاضر بحث انتخابات شوراهای شهر را در پیش رو داریم. پیشنهاد می کنم دوستانی که در شوراها شرکت می کنند و رای می آورند شهرها را متناسب با استانداردهای جهانی آباد کنند. طبق آماری که یونسکو می دهد برای هر ۱۰ هزار نفر باید یک سالن سینما وجود داشته باشد تا بتوانیم بگوییم آن شهر از قابلیت های فرهنگی برخوردار است. دوستانی که در شوراها انتخاب می شوند بهتر است به این مساله رسیدگی کنند. برای مثال در تهران با جمعیت ۱۲ و نیم میلیونی باید حداقل ۱۲۵۰ سالن داشته باشیم در حالی که تعداد سالن های فعال ما به ۱۰۰ سالن هم نمی رسد. تعداد سالن ها باید ۱۰ برابر شود تا متناسب با جمعیت تهران شود. از همین رو به نظر من سالن سازی باید یکی از برنامه های اصلی شورای شهر باشد مخصوصا برای تهران که حجم عظیمی از جمعیت را دارد باید سالن هایی در شان مردم ساخته شود.
فرید با اشاره به اینکه در صورت افت فروش بخش خصوصی هم برای سرمایه گذاری وارد این عرصه نمی شود، گفت: خاصیت بخش خصوصی این است که وارد فضای آزاد شود، در حال حاضر یکی از بحث های ما با دولت این است که بخش خصوصی را در توزیع و نمایش آزاد بگذارد. این بخش برای سرمایه خود ارزش قایل است و هیچ وقت در فضای ناامن سرمایه گذاری نمی کند.
وی در ادامه درباره اینکه سینمای ایران تنوع ژانری در قیاس با هالیوود ندارد، گفت: اکثر فیلم های ما در ژانرهای درام یا کمدی ساخته می شوند بنابراین چینش فیلم ها در نوروز سال های قبل هم همینطور بوده است، البته ما امسال فیلم هایی از هر سه موضوع داشتیم. من فکر نمی کنم درباره چینش فیلم ها اشتباهی صورت گرفته باشد، اتفاقا فیلم ها را متنوع می بینم.
دبیر شورای عالی تهیه کنندگان در بخش دیگری از صحبت هایش با اشاره به نسبت فروش تهران به شهرستان ها گفت: ۲۰ سال پیش فروش شهرستان ها ۲ برابر تهران بود اما به مرور این منحنی سیر نزولی پیدا کرد تا اینکه فروش شهرستان ها به نصف تهران رسید، دلایل آن هم زیاد است. برای مثال در شهرستان ها آمار فروش شفاف نیست و صاحبان آثار نمی دانند در شهرستان ها چه اتفاقی برای فیلم هایشان می افتد. ما در شورای عالی تهیه کنندگان یکی از همت هایی که به خرج خواهیم داد این است که این مساله شفاف شود. برای مثال بررسی می شود تا بدانیم چطور می توانیم فروش ها را آنلاین کنیم و اطلاعات فیلم ها در همان لحظه به صاحبان آثار برسد و با تاخیر مواجه نشود البته باید در کنار این مساله باید به این موضوع هم توجه داشت که تعداد سالن ها در شهرستان ها کم است و این سالن های کم، کهنه هم هستند. خدماتی که هر سالنی در شهرستان ها ارایه می دهد استاندارد نیست پس اینکه ما توقع داشته باشیم مردم شهرستان ها از این سالن ها استفاده کنند توقع بی جایی است. ما باید حداقل یک پردیس سینمایی پنج سالنه در هر شهرستان با جمعیت بیش از ۵۰ هزار نفر داشته باشیم اما در حال حاضر در اکثر شهرستان ها پردیس سینمایی نداریم. این نکته را هم باید عنوان کنم که شهرهایی که پردیس سینمایی دارند در جذب مخاطب موفق هستند.
وی در پایان با اشاره به اینکه هر چند فیلم های امسال تلخ هستند اما فیلم های تلخ هم در صورت اینکه خوب ساخته شوند مورد استقبال قرار می گیرند، گفت: به هر حال نمی توانیم بگوییم که مردم تنها از فیلم های کمدی استقبال می کنند. سال گذشته با وجود اینکه «ابد و یک روز» موضوع تلخی داشت توانست مخاطبان زیادی را به خود جذب کند.
