چشم طمع زمین‌خواران به بنادر تاریخی سیراف
یک باستان‌شناس با اشاره به برنامه زمین‌خواران برای تصرف غیرقانونی بنادر تاریخی سیراف، "نای بند" و "نجیرم" در خلیج فارس، خواستار تعیین حریم این بنادر شد.
جی پلاس، حسین توفیقیان، سرپرست هیات زمین باستان شناسی بنادر تاریخی "سیراف" و "نای بند" گفت: به همراه هیات مشترکی از پژوهشگاه میراث فرهنگی، مرکز ملی اقیانوس شناسی و مرکز تحقیقات ملی فرانسه از بنادر تاریخی سیراف، نای بند و نجیرم (بطانه) بازدید به عمل آمد.
وی افزود: در نتیجه این بررسی میدانی که با هدف مطالعات زمین باستان شناسی بنادر یاد شده انجام شد، شاهد تخریب‌ها و تصرف‌های غیرقانونی فراوانی در این بنادر تاریخی ارزشمند بودیم.
توفیقیان تصریح کرد: لازم می‌دانم تا با اطلاع‌رسانی وضعیت اسف‌بار این بنادر تاریخی به‌عنوان آخرین مدارک سیادت و صیانت تاریخی ایرانیان بر خلیج فارس، از همگان خواستار ارائه راه‌حلی کارشناسانه و علمی برای نجات آنها از نابودی کامل و همیشگی باشم.
مرکز گفت‌وگوی تمدن ها در محاصره زمین‌خواران
این باستان‌شناس اظهار کرد: سیراف، نای بند و نجیرم (بطانه) به‌عنوان مهمترین بنادر تجاری خلیج فارس در سواحل شرقی استان بوشهر و در حد فاصل شهرستان دَیّر تا خلیج "نای بند" قرار گرفته‌اند. این مراکز بزرگ تجاری که بازارهای ایران را در دوره ساسانی تا سده‌های نخستین بعد از اسلام به بازارهای شرق آفریقا، شبه قاره هند و شرق آسیا متصل می‌کردند، نقش مهمی در تجلی و تعالی فرهنگ و تمدن ایران زمین بر عهده داشته و در این میان سیراف به‌عنوان بزرگترین و مهمترین بندر تاریخی خلیج فارس، نه تنها مرکز بزرگ تجارت که مرکز گفتگوی تمدنها و اقوام مختلف ایرانی، آسیایی شرقی، عربی، هندی و آفریقایی بوده است.
توفیقیان در ادامه گفت: راه ابریشم که از سده‌های نخستین قبل از میلاد کالاهای چین باستان را به بازارهای غرب و سواحل مدیترانه می‌رساند، در شرایط دشوار راه‌های خشکی و ناامنی کاروان‌های تجاری، به راه‌های دریایی که از دریای چین و اقیانوس هند تا خلیج فارس کشیده می‌شد متکی بود و راه ابریشم دریایی جایگزین مطمئنی برای عبور بی‌خطر کالاهای تجاری از بنادر تجاری چین مانند کانتون به بنادر خلیج فارس مانند سیراف، نای بند و نجیرم بود تا پس از عبور از طریق فلات مرکزی ایران و اتصال دوباره به جاده ابریشم خشکی؛ به دست خریداران متمکن دنیای غرب برسد.
۱۵ قرن استقامت در برابر شدائد
ئی افزود: حال این بنادر تاریخی بعد از پانزده قرن استقامت در برابر شدائد روزگار به امانت در اختیار ما قرار گرفته تا ضمن حفاظت و حراست از آنها برای نسل‌های آینده، به اندازه قطره‌ای از دریای بیکران دانش دریانوردی، کشتیرانی و تجارت دریایی ایرانیان در خلیج فارس برگرفته و در اشاعه آن کوشا باشیم. اما در عالم واقع چه اتفاقی افتاده است؟ در حوزه مطالعات تاریخی و باستان شناسی خلیج فارس که کار چندانی نکرده‌ایم. آیا در حفاظت و نگهداری این محوطه‌های ارزشمند ساحل خلیج فارس موفق بوده‌ایم؟
به گفته توفیقیان، در چند دهه گذشته کشورهای حاشیه خلیج فارس با هزینه میلیون‌ها دلار و با استفاده از متخصصین خودفروخته اروپایی اقدام به تحریف نام و تاریخ خلیج‌فارس کرده و هزاران کتاب و مقاله در این خصوص به نگارش درآورده و در سطح بسیار گسترده در تمامی دانشگاه‌ها و مراکز علمی معتبر دنیا منتشر کرده‌اند.
آنها در سال‌های اخیر پا را از این هم فراتر گذاشته و قلمروی مطالعات خود را از بیابان‌ها و سواحل جنوبی خلیج فارس به درون آب کشانده و با خرید کشتی‌های تحقیقاتی پیشرفته، وارد مرحله جدیدی از تحریف تاریخ خلیج فارس شده‌اند.
تخریب و تصاحب بنادر تاریخی
این باستان‌شناس در ادامه اظهار کرد: گسترش روزافزون فازهای جدید پارس جنوبی و شمالی، قیمت زمین را تا حدی بالا برده که بسیاری از اهالی زمین‌های ساحلی را به قطعات کوچک و بزرگ تقسیم کرده و هر یک با کسب برخی مجوزهای قانونی و یا بصورت غیر قانونی، اقدام به محصور کردن این زمین‌ها کرده و در انتظار خریداران هستند.
توفیقیان بیان کرد: بدیهی است که بنادر تاریخی سیراف، نای بند و نجیرم که هر یک در بهترین نقطه ساحلی واقع شده‌اندریال از این تصرف‌ها و تخریب‌های غیرقانونی در امان نمانده و همچون طفلی بی‌پناه توسط واسطه‌گران و بنگاه‌های محلی، دست به دست شده و با قیمت‌های نجومی در انتظار ورود خریدار هستند.
او تاکید کرد: مکان‌گزینی هوشمندانه بنادر تاریخی مورد اشاره که در بهترین سواحل نیلگون خلیج فارس قرار گرفته‌اند، امروزه بلای جان این بنادر شده و در برخی موارد برای فروش به مهندسین متمکن پروژه‌های عمرانی پیرامون برای ساخت ویلاهای مسلط به دریا پیشنهاد می‌شود.
پیشنهاد فروش زمین به باستان‌شناسان در سیراف
توفیقیان با اشاره به این نکته که هنگام حضور هیات زمین باستان‌شناسی سیراف در بررسی‌های میدانی به او پیشنهاد خرید یک قطعه بسیار "اوکازیون" و مشرف به خلیج نای‌بند واقع در بخش میانی این بندر ارائه شده افزود: فروشنده مدعی بود تمامی بخش‌های تصرف شده بندر تاریخی نای بند امروزه دارای سند هستند و هیچ‌گاه مزاحمتی برای آنها در تصاحب این زمین‌ها و ساخت دیوارهای بلوک سیمانی به وجود نیامده و زمین پیشنهادی دارای سند است و به قیمت متری ۱۴۰ هزار تومان قابل واگذاری است.
وضعیت بحرانی بنادر تاریخی
این باستان‌شناس تاکید کرد: متاسفانه وضعیت بندر سیراف و نجیرم بهتر از بندر نای بند نبوده و داستان تخریب و تصرف غیر قانونی، در سیراف توسط اهالی بندر طاهری که آن هم به دلیل حضور صنایع گاز، گسترش بی رویه یافته و بندر تاریخی سیراف را در خود بلعیده تکرار شده است.
به گفته او در بندر نجیرم بندر بزرگ و اقماری سیراف، وضعیت از این هم بدتر است و تصرف بخش‌های شرقی و غربی این بندر توسط گسترش صنایع و گاها خصوصی از یک سو و تسطیح سطح بندر و ایجاد خاکریزهایی برای تقسیم بندی سطح بندر بین افراد مختلف از دیگر سو، بندر تاریخی نجیرم را به نابودی کامل کشانده است.
تولید سفال فیروزه ارزشمند در بندر نجیرم
این باستان شناس در ادامه با طرح این پرسش که واقعا با تاریخ و تمدن خویش چه کرده ایم؟! اظهار داشت: در جای جای بندر نجیرم کف خانه‌های ساکنین این بندر تاریخی و کارگاه‌های سفالگری آن که در دل خود هزاران پرسش بی‌پاسخ دارند، به وسیله بیل‌های مکانیکی و راه‌سازی بیرون افتاده و دیوار فضاهای معماری خودنمایی می‌کند.
به گفته وی، تقریبا تمامی محققین اروپایی معتقدند سفال نوع فیروزه‌ای که به‌عنوان یک کالای ارزشمند از طریق خلیج فارس به بنادر شرقی آفریقا، شبه قاره هند و شرق آسیا تجارت می شد در بین‌النهرین ساخته شده است.
توفیقیان بیان کرد: این در حالیست که در میان خاک حاصل از تخریب کوره‌های سفالگری بندر تاریخی نجیرم، قطعات بسیاری از سفال‌های فیروزه‌ای بصورت شکسته و تغییر شکل یافته دیده می‌شود که نشان دهنده تولید این سفال ارزشمند در بندر نجیرم است.
این باستان‌شناس تصریح کرد: البته این بنادر تخریب شده هزاران نکته نگفته از تاریخ تجارت دریایی خلیج فارس را در میان لایه های باستانی خود دارند که متاسفانه در حال تخریب دائمی است.
ضرورت تعیین عرصه و حریم بنادر تاریخی
توفیقیان در ادامه خواستار تعیین عرصه و حریم تمامی بنادر تاریخی خلیج فارس به ویژه بندر سیراف، نای بند و نجیرم در گام نخست شد و اظهار کرد: با خرید و آزاد سازی بخش های تصاحب شده، عرصه و حریم این محوطه های ارزشمند بوسیله نصب تابلو و حصارهای مناسب، می تواند حفظ شود و بدیهی است که کلیه مراحل تعیین حریم و تحقیقات میدانی توسط پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری انجام می شود اما با توجه به گرانی زمین در سواحل مورد اشاره، برای خرید و آزاد سازی این بنادر باید از کمک مالی پروژه های صنعتی، نفتی و گازی منطقه استفاده کرد.
منبع: ایسنا
دیدگاه تان را بنویسید