سرطان عمده ترین مسئله بهداشت و سلامت در همه نقاط دنیاست. این بیماری به عنوان مشکلی فزاینده و روبه گسترش در کشورهای خاورمیانه شناخته شده است. طبق آمارها، ابتلا به سرطان از 10 میلیون مورد جدید در سال 2006 به 14 میلیون در سال 2012 رسید و پیش بینی می شود این رقم در سال 2030 به 25 میلیون مورد برسد. در سال 2006 حدود 6 میلیون مرگ به دلیل سرطان گزارش شده، در حالی که این آمار در سال 2012 به 8 میلیون نفر رسیده است. پیش بینی می شود در سال 2030 این میزان به 13 میلیون نفر برسد.
در ایران هم بدون احتساب سرطان های پوست، سالانه 92 هزار مورد جدید ابتلا به سرطان اتفاق می افتد. اگر سرطان های پوست را هم اضافه کنیم، میزان ابتلا به بیش از 100 هزار مورد افزایش می یابد.
* سرطان با بیمار و خانواده اش چه می کند؟
سرطان نه تنها زندگی فرد مبتلا بلکه خانواده اش را نیز تحت تاثیر قرار می دهد، جنبه های مالی، اشتغال و کاهش توانایی برای حضور در محل کار و روابط با دیگران، خواب و کیفیت زندگی دیگر چیزهایی است که در این شرایط تغییر می کند.
فرد سرطانی به علت ضعف شدید جسمانی و روانی نیاز به همراهی، حمایت و حوصله اطرافیان دارد، اما آنها که تجربه حضور بیمار سرطانی را در نزدیکان خود داشته اند، می دانند که این شرایط طاقت فرساست. آنها از بیمار خود مراقبت می کنند، اما چه کسی خودشان را در مواجهه با این مشکل حمایت خواهد کرد؟
«ر.ش» زنی چهل و چندساله ای است که چندماهی به دلیل سرطان پیشرفته خواهرش درهم شکسته است. درددل هایی که با همکاران می کند بازگوکننده رنجی است که عمیقا او را درگیر و نگران کرده، اما آیا سیستم حمایتی فراگیر برای کمک به او در این مبارزه سخت و مزمن وجود دارد؟
* طرح تحول نظام سلامت و خدمات روان شناختی
اینها نشان دهنده ضرورت نگاهی دوباره به سیستم خدماتی پزشکی و درمانی در نظام سلامت و بهداشت کشور است تا دانشگاه های علوم پزشکی از جمله شیراز به طور خاص در زمینه بیماری سرطان، به حمایت های روان شناختی که تاکنون برای بیماران بسیار کم رنگ بوده، بپردازند.
در این باره بیمارستان های تخصصی سرطان شناسی و بخش هایی که در دیگر مراکز درمانی به بیماران مبتلا به سرطان سرویس می دهند باید بیشتر فعالیت کنند.
مدیر بیمارستان فوق تخصصی سرطان شناسی امیر، تعداد تخت های این مرکز را کمتر از تعداد مراجعه کنندگانی می داند که از استان های جنوبی و نه تنها فارس مراجعه می کنند.
امیرحسین گنج کریمی به خبرنگار «خبرجنوب» می گوید: این مرکز 140 تخته به دلیل محدودیت های بودجه ای، 94 تخت فعال دارد که با ضریب اشغال 97 درصد معمولا بیماران برای بستری شدن چند روز و یا چند هفته در انتظار می مانند که حمایت روانی از آنها ضروری است.
وی می افزاید: در حال حاضر 60 بیمار بزرگسال و 15 کودک در صف انتظار هستند تا تخت ها خالی شود و خدمات تخصصی به آنها ارائه گردد.
گنج کریمی یادآور می شود: از آنجا که ما باید جوابگوی جنوب کشور باشیم و تنها 3 بیمارستان تخصصی سرطان در کشور وجود دارد که یک مورد در شیراز است، از خیرین خواستار همکاری برای افزایش امکانات هستیم.
وی می گوید: انتظار بیماران سرطانی برای بستری و عدم دریافت تمامی خدمات در یک مرکز از مسایلی است که می تواند زمینه بروز استرس و عوارض ناشی از آن را در فرد به وجود آورد که با وجود تیم روانپزشک و روانشناس در بیمارستان امیر، سعی بر کاهش فشارهای روانی بر بیماران و همراهان آنها داریم.
گنج کریمی می افزاید: برای تامین فضایی بهتر که سلامت روان بیماران و خانواده های آنها حفظ شود از خیرین خواهان تجهیز اتاق عمل و اورژانس بیمارستان امیر هستیم.
مدیر بیمارستان فوق تخصصی سرطان شناسی امیر یادآور می شود: بیمار مبتلا به سرطان گاهی بارها در بیمارستان بستری می شود و همین اقامت طولانی، سلامت روان او را به خطر می اندازد که با حمایت های روان شناختی، سعی بر کاهش این عوارض داریم.
گنج کریمی می گوید: بحث روان شناختی برای مبتلایان به سرطان باید از جنبه های مختلفی مورد توجه قرار گیرد؛ از یکسو پذیرش بیماری و راه های مقابله با استرس ناشی از آن، از سوی دیگر امید به درمان و پیشگیری از افسردگی در طول دوره اهمیت بسیاری دارد.
مدیر بیمارستان فوق تخصصی سرطان شناسی امیر می افزاید: عدم توجه به حمایت های روانی بیماران، همراهان آنها و حتی پرسنل بیمارستان می تواند عواقب جبران ناپذیری به همراه داشته باشد و نادیده گرفتن آن حتی ممکن است به قیمت جان یک نفر تمام شود.
گنج کریمی می گوید: کارکنان بیمارستان که با بیمار سرطانی در تعامل هستند به خصوص پرستاران بخش های اطفال هم به دلیل برقراری ارتباط عاطفی در طول مدت درمان با فرد مبتلا، در صورت فوت بیمار، ضربه های شدید روحی به آنها وارد می شود.
وی می افزاید: این وضعیت به نحوی است که گاهی همدلی تبدیل به همدردی می شود و قدرت تخریب گری بسیاری را از نظر روانی برای پرسنل ایجاد می کند که با حضور تیم روانشناس و روانپزشک در بیمارستان امیر به وضعیت بهتری رسیده ایم.
گنج کریمی یادآور می شود: اگرچه حمایت های روان شناختی بیماران سرطانی در کشور و استان تا حدودی کم رنگ است اما تمام تلاش ما در بیمارستان امیر که به جنوب کشور خدمت ارائه می دهد، ارتقای روحیه و ایجاد محیطی است که نه بیماران خود را ببازند و نه همراهان و پرسنل.
وی می گوید: از آنجا که استرس ریشه بسیاری از بیماری هاست، درمان را نیز می تواند دچار اختلال کند و بیماری که وارد مرحله شیمی درمانی می شود به دلیل عوارض جسمی و ظاهری احتمالی، قبل از آن باید مورد حمایت های روان شناختی قرار گیرد.
به گفته گنج کریمی، روانشناس می تواند در این مرحله، ترس و واهمه بیمار دچار سرطان را کاهش داده و احتمال قطع درمان را به حداقل برساند.
وی می افزاید: بیمارستان فوق تخصصی سرطان شناسی فارس علاوه بر تیم روانشناسی، با همکاری سازمان های مردم نهاد هم زمینه کاهش درد و رنج بیماران را فراهم می کند.
***بیماران مبتلا به سرطان به اقامتگاه ویژه نیاز دارند
مدیرعامل بنیاد حمایت از بیماران سرطانی (امید) هم می گوید: سخت ترین زمان برای یک مبتلا به سرطان، پس از دریافت نتیجه اولیه آزمایش اطلاع از بیماری است که روانشناسانی به این منظور باید آموزش داده شوند. آمنه اسلامی می افزاید: بیماران سرطانی هنگامی که شیمی درمانی آغاز می شود هم شرایط سختی را تجربه می کنند که قبل از این مرحله نیاز به حضور مددکاران و روانشناسانی توانمند دارند و متاسفانه به این امر چندان در استان توجهی نمی شود.
وی می گوید: برخی سیاستگذاران تنها به رفع مشکلات دارویی و درمان جسم می پردازند و حمایت های روانی برای بیماران سرطانی اگرچه در حال حاضر در برخی مراکز درمانی شیراز وجود دارد اما طی سال های قبل نسبت به آن غفلت صورت گرفته است.
اسلامی یادآور می شود: در حالیکه در اکثر مناطق دنیا از لحظه ای که بیمار دچار سرطان می شود،او را حمایت روانی کرده و وضعیت بیماری را برایش توضیح می دهند این مساله در کشور مورد غفلت واقع شده است.
وی می گوید: بنیاد امید استان که در حال حاضر یک هزار بیمار مبتلا به سرطان را تحت پوشش قرار داده با برگزاری جلسات خنده درمانی (سه شنبه ها) در دفتر انجمن و همچنین کلاس های ماهانه معنویت و کاهش استرس سعی بر دادن آرامش به بیماران دارد.
اسلامی می افزاید: اگرچه حضور روانشناسان بصورت دایم در این انجمن می تواند موثر باشد، به دلیل محدودیت های بودجه ای این امکان برای ما فراهم نشده که درصورت حمایت خیرین برای راه اندازی این واحد آمادگی داریم.
مدیرعامل بیناد حمایت از بیماران سرطانی یادآور شد: در حال حاضر کمبود برخی داروهای بیماران سرطانی و گران شدن آن به دلیل وضعیت دلار فشارهایی را از نظر روانی به بیماران وارد کرده که ضرورت حضور روانشناس حس می شود.
اسلامی می گوید: بیماران سرطانی استان به اقامتگاه ویژه نیاز دارند چرا که برخی 25 روز برای پرتودرمانی ازسراسر شهرها به شیراز می آیند و درنظر گرفتن مکانی که در آن بسر می برند ضروری است.
یک فعال حوزه درمان سرطان در دانشگاه علوم پزشکی شیراز هم بی توجهی به حمایت های روانی را موجب کند شدن روند درمان می داند و می گوید: نه تنها بیمار مبتلا به سرطان به دلیل قرار گرفتن در شرایط نامطلوب جسمی به حمایت نیاز دارد،بلکه اعضای خانواده به خصوص آنهایی که در مراقبت از بیمار نقش دارند هم در این باره باید جدی گرفته شوند. او می افزاید: گاهی مبتلایان به برخی بیماری ها مانند سرطان در حالت پیشرفته در مقابل درمان مقاومت روانی نشان می دهند، بطوری که در موارد اندک اقدام به خودکشی هم می کنند که توجه به حضور تیم روانشناس و روانپزشک در بخش های مربوط به سرطان ضروری است.
46
